اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی (علوم کشاورزی)
سال:1392 | دوره:7 | شماره:1 (25) |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی روابط بین صفات مهم هیبریدهای ذرت، آزمایشی با 14 هیبرید دیررس ذرت در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در سال زراعی 1388 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی میاندوآب انجام گرفت. نتایج نشان داد که بین هیبریدهای مورد مطالعه از نظر ارتفاع بوته و بلال، تعداد ردیف دانه و تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، ماده خشک و عملکرد دانه اختلاف معنی داری وجود دارد ولی نیاز حرارتی یکسانی داشتند. بیشترین عملکرد دانه مربوط به هیبرید KLM76005×MO17 بود. نتایج همبستگی صفات زراعی نشان داد که عملکرد دانه با صفات شاخص برداشت و بیوماس همبستگی مثبت و معنی داری دارد. تجزیه رگرسیون گام به گام صعودی مشخص ساخت صفات شاخص برداشت، بیوماس و وزن هزار دانه بیشترین تغییرات موجود در عملکرد دانه را توجیه کردند و تجزیه علیت با این صفات نشان داد که صفات مذکور بیشترین اثر مثبت مستقیم و معنی دار را بر عملکرد دانه دارند. تجزیه خوشه ای با استفاده از روش وارد، هیبریدهای مورد مطالعه را به پنج دسته تقسیم کرد. خوشه های دوم و سوم از نظر عملکرد دانه و صفات موثر بر عملکرد (شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و وزن هزار دانه) از میانگین بالاتری برخوردار بودند. مطالعه همبستگی صفات از نظر نیازهای حرارتی نمایان گر وجود همبستگی منفی و معنی دار عملکرد دانه با صفات GDD تا ظهور گل تاجی و GDD کل بود. تجزیه به مولفه های اصلی صفات از نظر نیاز حرارتی نشان داد که دو مولفه اصلی 80.3 درصد از تغییرات واریانس را در این گروه از صفات توجیه نمود. در نهایت صفات شاخص برداشت و بیوماس به عنوان معیارهای غیرمستقیم در گزینش هیبریدها و هیبرید KLM76005×MO17 به عنوان بهترین هیبرید شناسایی گردید.

به منظور بررسی اثر متانول بر محتوای نسبی آب سلول و محتوای کلروفیل برگ لوبیا، آزمایشی با استفاده از طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 1388 در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج اجرا شد. در این آزمایش از یک تیمار شاهد M0 (بدون مصرف متانول) و از تیمارهای M1، M2، M3، M4،M5 ،M6 ، M7 به ترتیب با محلول های 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درصد حجمی متانول استفاده شد. سه بار محلول پاشی در طی فصل رشد با فواصل 12 روز یک بار بر روی قسمت های هوایی بوته های لوبیا انجام شد. صفاتی نظیر عملکرد دانه، درصد پروتئین، تجمع ماده خشک، محتوای نسبی آب سلول و محتوای کلروفیل برگ لوبیا اندازه گیری شدند. اندازه گیری صفات ذکر شده قبل و بعد از محلول پاشی ها صورت گرفت. نتایج نشان داد که بین اثر محلول های مختلف بر محتوای کلروفیل برگ (Chl) و محتوای آب نسبی سلول (RWC) مرحله دوم و سوم در سطح احتمال 1 درصد و بر عملکرد دانه (GY) تفاوت معنی داری در سطح احتمال 5 درصد وجود دارد. همچنین، نتایج حاکی از آن بود که تجمع ماده خشک تحت تاثیر تیمارهای متانول مصرفی قرار گرفته است. مقایسه میانگین ها نشان دادند که با افزایش سطح محلول پاشی متانول، مقدار کلروفیل (Chl) و محتوای نسبی آب سلول (RWC)، افزایش یافت. اثر سطوحM5 ،M4 ، M3 متانول بر صفات مورد ارزیابی بیشتر از سایر تیمارها بودند و در نهایت محلول پاشی متانول باعث افزایش عملکرد، محتوای کلروفیل برگ، محتوای آب نسبی سلول و سطح برگ گردید.

به منظور بررسی سطوح مختلف دامینوزاید بر مینی تیوبرهای تولیدی ارقام مختلف سیب زمینی از طریق کشت بافت در شرایط گلخانه ای، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه شرکت ویلکیج اردبیل در سال 1389 انجام شد. فاکتور اول شامل چهار سطح از ماده دامینوزاید، به عنوان تنظیم کننده رشد گیاهی، در چهار سطح (0، 40، 80 و 120 میلی گرم در لیتر) و فاکتور دوم شامل پنج رقم سیب زمینی عاری از ویروس (ساتینا، ساوالان، مارفونا، آگریا و کایزر) بودند. در این پژوهش گیاهچه های عاری از ویروس تولید شده به گلخانه ایزوله انتقال داده شدند و در گلدان های پلاستیکی به ابعاد 20×20×15 سانتی متر با بستری از مخلوط 1:1 حجمی پیت ماس بیولان و پرلیت کشت گردیدند. در طی دوره رشد صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ و ساقه در بوته، تعداد و وزن مینی تیوبر در بوته و در متر مربع و متوسط اندازه مینی تیوبر یادداشت برداری گردیدند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بین سطوح مختلف دامینوزاید از نظر تعداد برگ در بوته، تعداد و وزن مینی تیوبر در متر مربع و متوسط اندازه غده و بین ارقام از نظر کلیه صفات اختلاف معنی دار وجود دارد. اثرمتقابل دامینوزاید × ارقام از نظر صفات تعداد برگ در بوته، تعداد و وزن مینی تیوبر در متر مربع و متوسط اندازه غده اختلاف معنی داری مشاهده شد. ارقام کایزر و مارفونا از نظر صفات تعداد و وزن مینی تیوبر در متر مربع در سطح مصرف 40 میلی گرم در لیتر دامینوزاید دارای بیشترین مقدار بودند. همبستگی بین تعداد مینی تیوبر در متر مربع با وزن مینی تیوبر در متر مربع و طول ریشه؛ بین وزن مینی تیوبر در متر مربع با ارتفاع بوته و متوسط اندازه مینی تیوبر مثبت و معنی دار شدند. نتایج تجزیه رگرسیون چندگانه نشان داد که صفات وزن مینی تیوبر در متر مربع، متوسط اندازه غده، ارتفاع بوته و طول ریشه در تغییرات تعداد مینی تیوبر موثر هستند. بالاترین اثر مستقیم مثبت بر تعداد مینی تیوبر بر مترمربع از طریق ارتفاع بوته و کمترین اثر مستقیم منفی بر روی آن از طریق وزن مینی تیوبر در متر مربع برآورد شدند.

به منظور بررسی و تعیین صفات تاثیر گذار بر عملکرد دانه لاین های اینبرد نوترکیب گندم نان در شرایط تنش کم آبی پژوهشی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی تبریز در سال 90-1389 اجرا گردید. در این آزمایش 28 لاین اینبرد نوترکیب گندم نان به همراه دو والد (نورستار و زاگرس) به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سطح آبیاری (70 و 140 میلی متر تبخیر از تشتک کلاس A) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که از لحاظ کلیه صفات بین لاین ها اختلاف معنی دار وجود داشت که حاکی از وجود تنوع ژنتیکی در بین آنها است. لاین های شماره 32، 163 و 182 از بیشترین عملکرد در هر دو شرایط محیطی برخوردار بودند. در دو شرایط تعداد سنبله، تعداد دانه در سنبله و شاخص برداشت بالاترین همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه را داشتند. تجزیه علیت بر اساس رگرسیون گام به گام در شرایط آبیاری نرمال نشان داد که بیشترین اثر مستقیم و مثبت را به ترتیب تعداد سنبله (0.556)، تعداد دانه در سنبله (0.278) و وزن هزار دانه (0.259) و در شرایط کم آبی تعداد سنبله (0.430)، عملکرد کاه (0.276) و طول پدانکل (0.323) بر عملکرد داشتند.

انجام این آزمایش با هدف تعیین اثر رژیم های مختلف آبیاری بر صفات فیزیولوژیک و مورفولوژیک سه رقم سویا در طی سال های 1388 و 1389 بود که به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان) اجرا شد. چهار رژیم آبیاریI1 ، I2، I3 و I4 به ترتیب آبیاری پس از 60، 100، 140 و 180 میلی متر تبخیر از طشتک تبخیر کلاس A درکرت اصلی و 3 رقم سویا شامل L17، ویلیامز و لینفورد در کرت فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل از تجزیه مرکب داده ها نشان داد که با افزایش فواصل آبیاری ازI1 به I4 طول دوره رشد، ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ، تعداد گره ها، میان گره ها و تعداد شاخه های فرعی و همچنین صفات فیزیولوژیکی مانند محتوی نسبی آب برگ ها و میزان کلروفیل برگ ها به طور معنی داری کاهش یافتند، به طوری که میزان شاخص سطح برگ از 4.94 در تیمار I1 به 3.70 در تیمار I4 رسید، ارتفاع بوته ارقام سویا در تیمار I4 نسبت به تیمار I1 حدود 21 درصد کاهش یافت، در حالی که میزان پرولین محلول در برگ ها و هدایت الکتریکی سلول های برگ افزایش معنی داری داشتند. در این آزمایش ارقام سویا از نظر صفات رویشی و فیزیولوژیکی تفاوت آماری معنی دار داشتند. رقم ویلیامز بیشترین تعداد گره (15.5 عدد) و لاین L17 بیشترین فاصله میان گره (4.95 سانتی متر) را به خود اختصاص دادند. بیشترین میزان پرولین و محتوی نسبی آب برگ به ترتیب معادل 65.6 میکرومول بر وزن تر و 67.56 درصد متعلق به رقم لینفورد بود. اثر متقابل تیمار آبیاری و رقم بر ارتفاع بوته، شاخص سطح برگ و میزان پرولین معنی دار بودند. در رقم لینفورد افزایش میزان پرولین موجب افزایش تحمل کم آبی و حفظ شاخص سطح برگ و ارتفاع بوته در شرایط تنش کم آبیاری نسبت به دو رقم دیگر شد.

به منظور ارزیابی اثر کودهای زیستی بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشگاه پیام نور استان ایلام در سال زراعی 90-1389 اجرا گردید. هیبریدهای ذرت شامل سینگل گراس های 604، 704 و 807 به عنوان عامل اصلی و کود زیستی (عدم تلقیح، تلقیح با ازتوباکتر، آزوسپریلوم و مخلوط ازتوباکتر و آزوسپیریلوم) به عنوان عامل فرعی انتخاب شدند. نتایج آزمایش حاکی از اختلاف معنی دار هیبریدها از نظر تعداد روز تا رسیدگی، ارتفاع بوته، وزن خشک تک بوته، طول بلال، قطر ساقه، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و پروتئین دانه بود. ذرت سینگل کراس 704 نسبت به سایر هیبریدهای مورد آزمایش بیشترین وزن خشک تک بوته (259.5 گرم در متر مربع)، ارتفاع بوته (201.1 سانتی متر)، تعداد دانه در ردیف (42.8 دانه)، عملکرد دانه (10850 کیلوگرم در هکتار) و عملکرد بیولوژیک (22040 کیلوگرم در هکتار) را دارا بود. اثر باکتری های محرک رشد نیز بر کلیه صفات به جز شاخص برداشت معنی دار گردید. مخلوط باکتری های محرک رشد ازتوباکتر و آزوسپیریلوم نسبت به تیمار عدم تلقیح بیشترین تعداد روز تا ظهور بلال (71.2 روز)، تعداد روز تا رسیدگی (115.4 روز)، تعداد برگ بالای بلال (5.6 برگ)، وزن خشک تک بوته (240.4 گرم در متر مربع)، طول بلال (24.3 سانتی متر)، ارتفاع بوته (سانتی متر)، قطر ساقه (2.5 سانتی متر)، تعداد ردیف در بلال (14.5 ردیف)، تعداد دانه در ردیف (44.2 دانه)، وزن هزار دانه (315.4 گرم)، عملکرد دانه (10190 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد بیولوژیک (21320 کیلوگرم در هکتار) و پروتئین دانه (10.7%) را دارا بود. در اثر برهمکنش هیبرید در کود زیستی روی عملکرد دانه بیشترین عملکرد دانه (12320 کیلوگرم در هکتار) به ترتیب از هیبرید سینگل کراس 704 و مخلوط کود زیستی ازتوباکتر و آزوسپیریلیوم و کمترین عملکرد دانه (7570 کیلوگرم در هکتار) از هیبرید ذرت سینگل کراس 604 و عدم تلقیح با کود زیستی به دست آمد.

به منظور ارزیابی واکنش ژنوتیپ های امیدبخش جو به تنش خشکی انتهای فصل، تعداد 20 ژنوتیپ جو در دو محیط تنش دار و بدون تنش، طی یک آزمایش مزرعه ای در مرکز تحقیقات کشاورزی خراسان جنوبی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در سه تکرار در سال زراعی 87-86 مورد مقایسه قرار گرفتند. عوامل آزمایش شامل تنش خشکی در دو سطح شامل شاهد (آبیاری کامل) و قطع آبیاری در مرحله 50 درصد ظهور سنبله، و 20 ژنوتیپ امیدبخش جو بودند. قطع آبیاری باعث کاهش عملکرد دانه به میزان 14.64 درصد و عملکرد بیولوژیک به میزان 8.12 درصد در مقایسه با تیمار آبیاری کامل گردید. صفات طول پدانکل، ارتفاع بوته و مساحت برگ پرچم به ترتیب به میزان 12.4، 7.65 و 24 درصد نسبت به آبیاری کامل کاهش پیدا کرد. همچنین، تنش خشکی منجر به افزایش شاخص کلروفیل، تراوایی غشای سلول و کاهش محتوی نسبی آب برگ پرچم گردید. بین ژنوتیپ های مورد بررسی تفاوت معنی داری از لحاظ عملکرد بیولوژیک مشاهده نشد ولی ژنوتیپ 18 از لحاظ عملکرد دانه، بیشترین (5997.2 کیلوگرم در هکتار) و ژنوتیپ 16 کمترین عملکرد دانه (3420.8 کیلوگرم در هکتار) را به خود اختصاص دادند. ژنوتیپ های 5 و 13 دارای بیشترین میزان کلروفیل و ژنوتیپ 8 نیز بیشترین مقدار محتوای نسبی آب برگ (80.7 درصد) را داشتند. بر اساس نتایج این آزمایش، ژنوتیپ های 18 و 20 در هر دو شرایط آبیاری و تنش خشکی عملکرد مطلوبی داشتند.

کودهای بیولوژیک ازجمله نهاده های طبیعی هستندکه می توانند به عنوان مکمل یا جایگزین کودهای شیمیایی درکشاورزی پایدار به کار برده شوند. به منظور بررسی اثر کودهای بیولوژیک بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در سال 1390 در شهرستان دره شهر انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 4 سطح کود بیولوژیک نیتروژن (نیتروکسین، نیتروکارا، سوپرنیتروپلاس و شاهد) و 4 سطح کود بیولوژیک فسفر (بیوفسفر، فسفات بارور 2، MC1 و شاهد) بودند. نتایج نشان داد که کودهای زیستی نیتروژنه و فسفره بر تمامی صفات مورد مطالعه تاثیر معنی داری داشتند. اثر متقابل کود زیستی نیتروژنه با کود فسفره نیز بر وزن صد دانه در سطح احتمال یک درصد و بر تعداد دانه در ردیف در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود. در مورد کود بیولوژیک نیتروژنه، بیشترین عملکرد دانه با مصرف کود سوپر نیتروپلاس به میزان 9125 کیلوگرم در هکتار به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد 47% افزایش نشان داد. کاربرد کود بیولوژیک فسفر بارور2 نیز موجب تولید بیشترین عملکرد دانه به میزان 9149 کیلوگرم در هکتار گردید که نسبت به تیمار شاهد 36% افزایش نشان داد. به طور کلی، استفاده از کودهای بیولوژیک نیتروژن و فسفر باعث بهبود عملکرد و اجزای عملکرد ذرت دانه ای هیبرید AS71 شد.