کشاورزی پویا
سال:1388 | دوره:6 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

ماریتیغال (Silybum marianum L.) گیاهی است یک یا دو ساله از تیره کاسنی که اهمیت زیادی در صنایع داروسازی به منظور درمان ناراحتی های کبدی مانند هپاتیت، سیروزهای کبدی، صدمات کبدی ناشی از مصرف الکل، ناراحتی های معده و درمان مسمومیت ناشی از برخی قارچ های سمی دارد.به منظور مطالعه تاثیر تراکم و کود نیتروژنه بر روی ضریب استهلاک و کارایی مصرف نور در گیاه مذکور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار دربهار سال 1384 در مرکز تحقیقات منابع طبیعی همند آبسرد دماوند به اجرا درآمد. تیمارهای مورد استفاده شامل تراکم در سه سطح ( 50×40 و 50×30 و 50×20 سانتی متر، به ترتیب معادل 50000، 66666 و100000 بوته در هکتار) وکود نیتروژنه در چهار سطح (صف، 5، -100 و 150 کیلوگرم در هکتار) در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی شامل شاخص سطح برگ، ماده خشک اندام هوایی گیاه و نور نفوذ یافته به درون کانوپی به منظور محاسبه ضریب استهلاک و کارایی مصرف نور بود. نتایج با کمک نرم افزار SAS تجزیه واریانس گردید و مقایسه میانگین ها با کمک آزمون دانکن صورت گرفت. همچنین به منظور رسم نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شد. انجام عملیات نورسنجی در مزرعه در 5 نوبت صورت گرفت ونتایج نشان داد که افزایش تراکم و کود نیترزژنه، موجب افرایش بیوماس تولیدی توسط گیاهان می گردد. همچنین با افزایش تراکم، میزان ضریب استهلاک نور، کاهش و کارایی مصرف نور، افزایش می یابد، ولی سطوح مختلف کود نیتروژنه، هیچ تاثیر معنی داری بر ضریب استهلاک و کارایی مصرف نور ایجاد ننمود.

به منظور تعیین بهترین مقدار مصرف کود نیتروژنه و فاصله کاشت کلزا (هیبرید هایولای 401 ) و بررسی اجزای عملکرد در مرحله رسیدگی، آزمایشی به صورت کرت های یک بار خرد شده (Split plot) در قالب بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار اجرا شدکه در آن، مصرف مقادیر مختلف کود اوره در چهار سطح 100، 200، 300 و 400 کیلوگرم در هکتار، به عنوان عامل اصلی و فاصلة کاشت در سه سطح 20، 30 و 40 سانتی متر، به عنوان عامل فرعی در سال زراعی 85-1384 در مزرعه معاونت موسسه تحقیقات برنج کشور - آمل اجرا شد. نتایج حاصل از تجزیه آماری صفات مورد مطالعه نشان داد که تاثیر تیمار های کود نیتروژنه و فاصله ردیف کاشت در سطح احتمال 1 درصد بر عملکرد دانه، تعداد شاخه فرعی در بوته و همچنین اثرات متقابل تیمارها بر عملکرد دانه در سطح احتمال 1 و 5 درصد معنی دار گردید، بیشترین ارتفاع گیاه، طول خورجین، تعداد دانه در خورجین و تعداد خورجین در هر طبقه، با مصرف کود نیتروژن 400 کیلوگرم درهکتار به دست آمد و همچنین بیشترین عملکرد دانه با4410 کیلوگرم در فاصله کاشت 30 سانتی متر و مصرف 400 کیلوگرم درهکتار کود نیتروژن و کمترین این مقدار در فاصله کاشت 20 سانتی متر و مصرف 100 کیلو گرم در هکتار کود نیتروژن به دست آمد.

به منظور بررسی اثر تاریخ های مختلف کاشت و تراکم بر عملکرد و اجزای عملکرد و خصوصیات رشدی گیاه ذرت (Zea mays L.) آزمایشی در سال زراعی 1384 در منطقه شیروان اجرا شد. این آزمایش با استفاده از طرح کرت های خرد شده با سه تکرار به اجرا در آمد که در آن تاریخ کاشت در سه سطح، شامل 15 اردیبهشت، 30 اردیبهشت و 15خرداد به عنوان عامل اصلی در قالب بلوک های کامل تصادفی و تراکم در سه سطح، شامل 75 هزار، 95 هزار و 115 هزار بوته درهکتار به عنوان عامل فرعی که در ردیف های 60 سانتی متری کشت شده بودند، قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان داد که با تاخیر در کاشت از 15 اردیبهشت به 15 خرداد، طول مراحل رشد کاهش یافت. اما درجه روزهای تجمعی در تاریخ های مختلف تا اندازه زیادی مشابه بود. بین تراکم های مختلف از نظر طول مراحل مختلف رشد اختلافی مشاهده نشد. تاریخ کاشت، اثر معنی داری در سطح 1 درصد بر خصوصیات مورفولوژیک گیاه شامل ارتفاع گیاه، طول بلال، قطر قاعده ساقه، تعداد برگ و قطر بلال، تعداد ردیف دانه روی بلال، طول دانه، طول چوب بلال، وزن خشک محور بلال و فاصله محل بلال از سطح زمین در گیاه داشت. تاریخ کاشت، اثر معنی داری درسطح 1 درصد بر خصوصیات مورفولوژیک گیاه، شامل ارتفاع گیاه، طول بلال، قطر قاعده ساقه، تعداد برگ و قطر بلال، تعداد ردیف دانه روی بلال، طول دانه، طول چوب بلال، وزن خشک محور بلال و فاصله محل بلال از سطح زمین در گیاه داشت، به طوری که با تاخیر در کاشت، این خصوصیات از یک روند کاهشی برخوردار بودند. تاثیر تراکم های مختلف نیز بر خصوصیات مورفولوژیک معنی دار بود. تیمارهای تاریخ کاشت و تراکم، اثر معنی داری در سطح 1 درصد بر اجزای عملکرد گیاه، شامل تعداد بلال در بوته، تعداد دانه در ردیف بلال، وزن بلال و وزن صد دانه داشت. همچنین اثر تاریخ کاشت و نیز تراکم گیاهی بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در سطح 1 درصد معنی دار بود. بالاترین عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک مربوط به تاریخ کاشت 15 اردیبهشت و تراکم 115 هزار بوته در هکتار بود. در این بررسی همچنین تاریخ کاشت بر جذب نور، تاثیر معنی داری داشت.

به منظور اندازه گیری واکنش سه رقم آفتابگردان از نظر جذب نور و کلروفیل برگ نسبت به زمان سبز شدن و تراکم تاج خروس، آزمایشی دوساله در طی سال های 1385-1384 در دانشگاه آزاد اسلامی تبریز با استفاده از طرح افزایشی اجرا شد. طرح آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه رقم آفتابگردان، شامل آذرگل، هایسان و آلستار، تراکم تاج خروس شامل 8.3، 25 و 41.7 بوته در مترمربع و زمان سبز شدن تاج خروس، شامل همزمان، 15 و 30 روز بعد از سبز شدن آفتابگردان بود. نتایج نشان داد که در دو رقم آذرگل و هایسان، بسته شدن کانوپی مخلوط با افزایش تراکم و کاهش زمان سبز شدن تاج خروس زودتر اتفاق می افتد. رقم آلستار به دلیل پا کوتاهی و سطح برگ کمتر توانست در مرحله 60 روز پس از سبز شدن آفتابگردان، حدود 8 درصد نور را از خود عبور دهد. در تیمار تداخل تمام فصل 41.7 بوته تاج خروس در مترمربع، درصد جذب نور توسط کانوپی تاج خروس در سه رقم آذرگل، هایسان و آلستار تا 23درصد، 31درصد و 37درصد افزایش یافت. با افزایش تراکم و زودتر سبز شدن تاج خروس نسبت به آفتابگردان، شاخص کلروفیل برگ به جز در سه تیمار تراکم های مختلف تاج خروس در سطح سوم زمان سبز شدن آن، روند کاهشی پیدا کرد و بیشترین تاثیر منفی را از تراکم تاج خروس رقم آلستار متحمل شد. از نظر عملکرد دانه، شدت رقابت تاج خروس با رقم پاکوتاه آلستار بیشتر از دو رقم آذرگل و هایسان بود. در رقم پاکوتاه آلستار به دلیل قدرت رقابت کمتر با علف های هرز، کنترل تاج خروس در اولین زمان ممکن توصیه می شود.

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت برعملکرد و اجزای عملکرد دانه ژنوتیپ های گلرنگ، این تحقیق در پاییز سال زراعی86-1385در مزرعه آموزشی – تحقیقاتی دانشگاه آزاد واحد فراهان اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های یکبارخرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تاریخ های کاشت به عنوان عامل اصلی در شش سطح، به ترتیب شامل اول مهر، 15 مهر، 30 مهر، 15 آبان، 30 آبان و 15 آذرماه بودند. عامل فرعی شامل ژنوتیپ های گلرنگ پاییزه در سه سطح، به نام های LRV-51-51، زرقان-279 و IL-111 در نظر گرفته شدند. صفاتی از قبیل ارتفاع گیاه، تعداد شاخه های فرعی در هرگیاه، تعداد غوزه در گیاه، تعداد دانه در غوزه، و وزن هزار دانه، درصد خسارت سرما و عملکرد دانه اندازه گیری شدند. بر اساس نتایج جدول تجزیه واریانس، صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، درصد خسارت سرما و عملکرد دانه، تحت تاثیر تاریخ های مختلف کاشت، معنی دار شدند. همچنین اثر ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ و تاریخ کاشت بر صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد غوزه در بوته، تعداد دانه در غوزه، درصد خسارت سرما، درصد روغن دانه و عملکرد دانه، معنی دار شدند. بر اساس جدول مقایسه میانگین ها بیشترین مقدار عملکرد دانه در تاریخ کاشت دوم (15 مهر) با متوسط 1893 کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار عملکرد دانه در تاریخ کاشت ششم (15 آذر ماه) با متوسط 1231 کیلوگرم در هکتار تولید گردید. ژنوتیپ LRV-51-51 با میانگین 1898 کیلوگرم در هکتار، بیشترین و ژنوتیپ IL-111 با میانگین 1263 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. همچنین در بین اثرات متقابل بین تاریخ کاشت و ژنوتیپ بیشترین عملکرد دانه با متوسط 2476 کیلوگرم در هکتار و کمترین عملکرد دانه با متوسط 1120 کیلوگرم در هکتار به ترتیب مربوط به ژنوتیپ LRV-51-51 در تاریخ کاشت دوم و ژنوتیپ زرقان-279 در تاریخ کاشت پنجم بود. بیشترین مقدار عملکرد روغن در تاریخ کاشت دوم (15 مهر) با 477.5 کیلوگرم در هکتار و کمترین مقدار عملکرد روغن در تاریخ کاشت ششم (15 آذر ماه) با 305.6 کیلوگرم در هکتار تولید گردید. رقم LRV-51-51 با میانگین 530.4 کیلوگرم در هکتار، بیشترین و رقم IL-111 با میانگین 259.8 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد روغن را به خود اختصاص دادند. هدف از تاریخ های کاشت پنجم و ششم، بررسی وضیعت کشت انتظاری این گیاه با شرایط اقلیمی منطقه است.

به منظور بررسی اثرات تراکم کاشت بر صفات زراعی ژنوتیپ های مختلف برنج، آزمایشی در سال 1385 به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد به طوری که ژنوتیپ های برنج در سه سطح (زودرس طارم هاشمی، متوسط رس فجر و دیررس ندا) به عنوان عامل اصلی و شش سطح تراکم کاشت (120، 100، 80، 60، 40 و20 بوته در متر مربع) عامل فرعی را تشکیل دادند. نتایج نشان داد که تعداد روز از نشاکاری تا 50 درصد گل دهی و طول دوره رشد رویشی در ژنوتیپ دیررس ندا بیشترین بود، ولی این صفات از نظر آماری، تحت تاثیر تراکم کاشت قرار نگرفتند. بلندترین ارتفاع بوته و طول خوشه، برای ژنوتیپ زودرس طارم هاشمی و کوتاه ترین آن ها برای ژنوتیپ دیررس ندا به دست آمد. ارتفاع بوته با افزایش تراکم کاشت، کاهش معنی داری داشت. حداکثر تعداد خوشه چه در خوشه، درصد خوشه چه های پر شده و بالاترین وزن هزار دانه به ترتیب برای ژنوتیپ های زودرس هاشمی، متوسط رس فجر و دیررس ندا به دست آمد. با افزایش تراکم کاشت، از تعداد پنجه و پنجه های موثر در بوته، کاسته شد، ولی تعداد خوشه در متر مربع و به تبع آن عملکرد دانه، افزایش معنی داری داشت. بیشترین عملکرد دانه برای ژنوتیپ دیررس ندا حاصل شد. اثرات متقابل ژنوتیپ تراکم کاشت بر هیچ یک از صفات مورد مطالعه، اثر معنی داری نداشت.

به منظور بررسی ارقام کلزای پاییزه، تحقیقی در قالب طرح آزمایشی بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار و طی دو سال زراعی 83-82 و 84-83 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساوه واقع در شهرک دانشگاهی اجرا شد.تیمارهای آزمایشی شامل 5 رقم کلزا به اسامی اوکاپی، اورینت، لیکورد، اپرا و سین 4 است. نتایج تجزیه واریانس مرکب دو ساله نشان داد که صفات عملکرد دانه، میزان (درصد) روغن دانه و عملکرد روغن، تعداد غلاف در بوته معنی دار شد، به طوری که بالاترین میزان عملکرد دانه و روغن، از رقم اپرا به ترتیب با متوسط 3919 و 1587 کیلوگرم در هکتار حاصل شد. بیشترین تعداد غلاف در بوته (105)، تعداد دانه در غلاف (29.75)، درصد روغن (40.5)، وزن هزاردانه (4.125) به عنوان مهم ترین جز عملکرد دانه از رقم اوکاپی به دست آمد. با توجه به نتایج به دست آمده رقم اوپرا با عملکرد دانه 3919 و 40 درصد روغن، 1587 کیلوگرم در هکتار عملکرد روغن در شرایط آب و هوایی منطقه ساوه، به نظر می رسد که کشت رقم اوپرا در این منطقه مناسب باشد.

به منظور بررسی اثرات سطوح مختلف آبیاری بر اساس صفر، 25، 50، 75 درصد ظرفیت مزرعه (F.C) بر میزان تغییرات عناصر غذایی کم مصرف (S, ZN, B) در 5 رقم و لاین کلزا (Mohican Symbol, PF7045 -01 , Syn-1 , Hyola-42)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با کمک طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در سال زراعی 83-1381 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی ورامین اجرا شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس، اختلاف عناصر در سطوح مختلف آبیاری و اثر متقابل این دو عامل، در سطح 1 درصد معنی دار بود، در بین ارقام. تنها عنصر گوگرد، اختلاف معنی دار داشت. رقم Hyola-42 وMohican به ترتیب با متوسط 0.194 و 0.103 درصد در ماده خشک برگ، اولین و آخرین کلاس آماری را به خود اختصاص دادند. ارقام از نظر مقدار درصد B, Zn در ماده خشک برگ، دارای اختلاف معنی داری نبودند. ولی سطوح مختلف آبیاری، اثرات معنی داری بر مقدار درصد دو عنصر در ماده خشک برگ داشت. با افزایش شدت تنش خشکی از 75 درصد به صفر درصد، ظرفیت مزرعه میزان عناصر کاهش یافتند. گوگرد از متوسط 0.198 به 0.101 درصد در ماده خشک برگ و روی از متوسط 29.6 به 15.2 میلی گرم بر کیلو گرم در ماده خشک برگ رسید. هر چند میزان بور نیز کاهش یافت، اما این کاهش از نظر آماری معنی دار نبود. عملکرد نیز تحت تاثیر ژنوتیپ و سطوح تنش خشکی قرار گرفت. با افزایش شدت تنش از 75 به صفر درصد، ظرفیت مزرعه از متوسط 3340 کیلوگرم در هکتار به 1788 کیلوگرم در هکتار کاهش یافت. در میان ژنوتیپ ها، Hyola-42 و Symbol به ترتیب با متوسط 3377.5 کیلوگرم در هکتار و 1947 کیلوگرم در هکتار، بالاترین و کم ترین عملکرد را به خود اختصاص دادند. درصد روغن دانه، تحت تاثیر ژنوتیپ ها قرار نگرفت، ولی با افزایش شدت تنش خشکی، میزان آن کاهش نشان داد و از متوسط 43.1 درصد، در تیمار آبیاری 75 درصد ظرفیت مزرعه، به 40.2 درصد در تیمار آبیاری صفر و 25 درصد ظرفیت مزرعه رسید. عملکرد روغن نیز تحت تاثیر اثرات ساده و متقابل ژنوتیپ و سطوح آبیاری قرا ر گرفت و با افزایش تنش خشکی، میزان آن در تیمار 75 درصد ظرفیت مزرعه، از متوسط 1343 کیلوگرم در هکتار به 753 کیلوگرم در هکتار در تیمار آبیاری صفر در صد ظرفیت مزرعه کاهش یافت. در نهایت، رقم Hyola-42 تیمار آبیاری 75 در صد ظرفیت مزرعه بهترین تیمار شناخته شد.