یافته های نوین کشاورزی
سال:1387 | دوره:2 | شماره:4 (8) |تعداد مقالات:8

به منظور ارزیابی تاثیر تنش کم آبی و کود دامی بر عملکرد کمی، کیفی و برخی خصوصیات فیزیولوژیک گیاه دارویی اسفرزه(Plantago ovata Forssk.)  آزمایشی در بهار سال 1388 در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جیرفت انجام شد. آزمایش به صورت اسپیلت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آبیاری به عنوان تیمار اصلی شامل 3 سطح آبیاری زمانی که رطوبت خاک به 75 درصد FC رسید (تنش ملایم)، آبیاری زمانی که رطوبت خاک به 50 درصد FC رسید (تنش متوسط) و آبیاری زمانی که رطوبت خاک به 25 درصد FC رسید (تنش شدید) و کود دامی به عنوان تیمار فرعی در پنج سطح شامل مقادیر 0، 10، 20، 30 و40 تن در هکتار بود. نتایج نشان داد اثر تنش کم آبی و کود دامی و همچنین اثر متقابل بین دو عامل فوق برعملکرد دانه به ترتیب در سطح آماری 5% و 1% معنی دار بود. بالاترین عملکرد دانه با میزان 232.3 کیلوگرم در هکتار از تیمار تنش کم آبی ملایم با مصرف 20 تن کود دامی در هکتار حاصل شد. ولی اثرات این دو عامل بر میزان موسیلاژ در این گیاه معنی دار نبود. با افزایش میزان تنش کم آبی محتوای رطوبت نسبی برگ کاهش یافت. بیشترین محتوای رطوبت نسبی برگ در تیمار مصرف 40 تن کود دامی در هکتار حاصل شد. پایداری غشا سیتوپلاسمی تحت  تاثیر شدت تنش قرار گرفت و با افزایش شدت تنش از میزان پایداری غشا سلولی کاسته شد. به استناد نتایج این تحقیق در شرایط آب و هوایی جیرفت برای حصول عملکرد بالا در زراعت اسفرزه مصرف 20 تن کود دامی در هکتار می تواند مناسب باشد.

به منظور بررسی اثر متانول و روی بر خصوصیات کمی و کیفی بادام زمینی از آزمایش فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار در سال زراعی 87 - 86 در مزارع منطقه بندر کیاشهر واقع در استان گیلان استفاده گردید. مقادیر مختلف متانول (0، 10، 20 و 30 درصد حجمی) و کلات روی (0، 0.5، 1 و 1.5 در هزار سی سی) تیمارهای مورد بررسی را تشکیل دادند. نتایج نشان داد مقادیر مختلف مصرف متانول و روی اثرات معنی داری بر خصوصیات مورد ارزیابی داشتند. همچنین مقایسه میانگین های خصوصیات مورد بررسی نشان داد اثر متقابل مصرف محلول 30 درصد حجمی متانول و 1 در هزار روی بیشتر از سایر تیمارها بود. محلول پاشی متانول و روی بر اندام های هوایی بادام زمینی باعث افزایش عملکرد غلاف، عملکرد دانه، وزن صد دانه، تعداد غلاف قابل برداشت، درصد پروتئین و روغن دانه گردید. اثر متقابل مصرف سطوح مختلف متانول و روی نتوانست درصد روغن و پروتئین دانه ها را تحت تاثیر قرار دهد.

به منظور مقایسه سطوح مختلف دور آبیاری و مقادیر نیتروژن برعملکرد و اجزای عملکرد برنج رقم هاشمی، آزمایشی در سال 1387 در موسسه تحقیقات برنج کشور در رشت به اجرا گذاشته شد. اثر سه سطح کود نیتروژن (صفر، 60 و 90 کیلوگرم در هکتار) و چهار دور آبیاری (غرقاب دایم و 5، 10 و 15 روز پس از ناپدید شدن آب از سطح مزرعه) با استفاده از آزمایش کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد با افزایش مقدار کود نیتروژن وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد کل پنجه ها، درصد باروری پنجه ها، تعداد خوشه در واحد سطح و تعداد دانه پر در خوشه افزایش معنی داری داشتند. تاثیر دورهای مختلف آبیاری برعملکرد بیولوژیک، تعداد کل پنجه، تعداد خوشه در واحد سطح و تعداد دانه پر در خوشه تاثیر معنی داری داشت. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد بیشترین مقدار عملکرد دانه برنج از تیمار غرقاب دایم و مصرف 90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به دست آمد که اختلاف معنی داری با تیمار 10 روز یک بار آبیاری و مصرف 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار نداشت. بنابراین به نظر می رسد با اعمال آبیاری متناوب برنج به صورت ده روز یکبار و با مصرف کمتر کود نیتروژن تا 60 کیلوگرم در هکتار می توان بدون کاهش معنی دار عملکرد، در مصرف آب و کود نیتروژن صرفه جویی به عمل آورد.

نماتدهای سیستی غلات یکی از مهمترین بیمارگرهای خاکزاد گندم و جو در سراسر دنیا است. دو گونه از این نماتدها، H. filipjevi وH. latipons ، دارای پراکنش گسترده تری در مزارع غلات کشور هستند، ولی گونه  H. avenae، پراکنش وسیعی ندارد. در این تحقیق 83 نمونه خاک از مزارع دیم گندم و جو در استان مرکزی شامل شهرستان های اراک، فرمهین، آشتیان، تفرش، کمیجان، شازند، زرندیه، محلات، خمین و ساوه به منظور تعیین مناطق انتشار و تراکم جمعیت این نماتدها، جمع آوری و بررسی شد. بر اساس مشخصات مرفولوژیکی لاروهای سن دوم و نیز مخروط انتهایی سیست ها، دو گونه نماتد سیستی غلات،H. filipjevi و H. latipons  از مزارع نمونه برداری شده، جداسازی و شناسایی شدند. نتایج ارزیابی نمونه ها نشان داد که H. filipjevi، گونه غالب در مزارع گندم و جو بوده، در حالی که گونه H. latipons، تنها در خمین و زرندیه بر مزارع گندم دیده شد. گونه H. filipjevi در فرمهین، تفرش و خمین از پراکنش و تراکم جمعیت بیشتری نسبت به سایر مناطق برخوردار بود. میزان آلودگی مزارع گندم و جو به این نماتدها، 39.7 درصد ارزیابی شد و بیشترین تراکم جمعیت نماتد (40 - 20 سیست در 300 گرم خاک)، در تعدادی از مزارع دیده شد که می تواند بعنوان یک عامل مهم در کاهش محصول در این مناطق نقش داشته باشند.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ های مختلف کاشت و کاربرد مقادیر مختلف سولفات آمونیوم بر عملکرد و اجزای عملکرد کلزا رقم هایولا در کشت پاییزه آزمایشی در شرایط آب و هوایی شهرستان مانه وسملقان در سال زراعی 88 - 1387 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل سه تاریخ کاشت (28 شهریور، 13 و 28 مهر ماه) و چهار تیمار کودی (کود پایه 100 کیلوگرم در هکتار اوره، 80 کیلوگرم در هکتار سولفات آمونیوم در ابتدای بهار و 80 کیلو گرم سولفات آمونیوم در مرحله حداکثر ارتفاع گیاه)، (کود پایه 100 کیلوگرم در هکتار اوره، 80 کیلوگرم در هکتار سولفات آمونیوم در ابتدای بهار و 40 کیلوگرم اوره در مرحله حداکثر ارتفاع گیاه)، (کود پایه 100 کیلوگرم در هکتار اوره، 40 کیلوگرم در هکتار اوره در ابتدای بهار و 80 کیلوگرم سولفات آمونیوم در مرحله حداکثر ارتفاع گیاه)، ( کود پایه 100 کیلوگرم در هکتار اوره، 40 کیلوگرم در هکتار اوره در ابتدای بهار و 40 کیلوگرم اوره در مرحله حداکثر ارتفاع گیاه)، انتخاب گردیدند. صفات مورد بررسی شامل تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در گیاه، وزن هزار دانه و عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد تاریخ کشت 13 مهرماه از نظر تعداد دانه در غلاف، تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه و تیمار کودی سوم از نظر تعداد غلاف در بوته و عملکرد دانه برتر بودند. بیشترین مقدار عملکرد دانه در این حالت 4.1 تن در هکتار و کمترین مقدار عملکرد دانه مربوط به تاریخ کشت سوم و تیمار کودی چهارم با میانگین 3.2 تن در هکتار بود.

به منظور بررسی اثرات تاریخ کاشت، تراکم بوته و سطوح مختلف نیتروژن روی گلرنگ بهاره رقم محلی اصفهان آزمایشی در سال زراعی 87 - 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک اجرا شد. آزمایش به صورت فاکتوریل اسپیلت پلات در قالب بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو تاریخ کاشت 20 اردیبهشت و 20 خرداد و سطوح مختلف نیتروژن شامل 46، 92 و 138 کیلوگرم در هکتار نیتروژن از منبع اوره و تراکم های گیاهی 400 و 800 هزار بوته در هکتار بودند. نتایج نشان داد بالاترین میزان عملکرد دانه مربوط به تاریخ کاشت 20 اردیبهشت ماه، مصرف 92 کیلوگرم نیتروژن و تراکم گیاهی 800 هزار بوته در هکتار با میانگین 3052 کیلوگرم درهکتار بوده است. کمترین میزان عملکرد به میزان 1262 کیلوگرم در هکتار مربوط به تیمار تاریخ کشت 20 خرداد، مصرف 92 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و تراکم 400 هزار بوته در هکتار به دست آمد. نتایج نشان داد تاخیر درکشت تاثیر مهمی در کاهش عملکرد گلرنگ بهاره در شرایط آب و هوایی اراک دارد. بر اساس نتایج به دست آمده تاریخ کشت 20 اردیبهشت نسبت به کشت تاخیری در اراک زمان مناسب برای کشت و تولید گلرنگ بهاره است. گلرنگ محلی اصفهان نمی تواند به عنوان کشت دوم در تناوب های زراعی منطقه عملکرد مناسبی داشته باشد.

به منظور بررسی تاثیرپذیری برخی صفات زراعی سه رقم پاییزه کلزا در رقابت با علف های هرز خردل وحشی، چاودار وحشی، جو وحشی و سیاه دانه آزمایشی در سال 1387 در مزارع تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز انجام شد. تیمارهای آزمایشی عبارت از زمان کنترل علف های هرز شامل کنترل در مراحل روزت، اوایل ساقه روی، آغاز گلدهی، 50% گلدهی کلزا و رقابت تمام فصل علف های هرز همراه با شاهد و سه رقم کلزا شامل  SLM046، Opera و  Okapi بودند. بر اساس نتایج به دست آمده در تیمارهای شاهد و تداخل تمام فصل علف های هرز به ترتیب 4 و 2 شاخه جانبی در هر بوته توسعه یافت. عملکرد بیولوژیک کلزا در تیمار آلوده به علف هرز در کل دوره رشد نسبت به شاهد، 40 درصد کاهش نشان داد. وزن ماده خشک علف های هرز در تیمارهای کنترل آن ها در مراحل اوایل ساقه روی، آغاز گلدهی و 50% گلدهی اختلاف معنی داری با هم نداشتند. علف های هرز توانستند وزن خشک خود را در صورت عدم کنترل در طول فصل رشد تا حدود 410 گرم در مترمربع افزایش دهند. سطوح کنترل علف های هرز در مراحل روزت، آغاز گلدهی و 50% گلدهی با کاهشی معادل به ترتیب 32%، 44% و 50% در عملکرد دانه از تیمار شاهد فاصله گرفتند. با افزایش طول دوره تداخل علف های هرز، از میزان اختصاص ماده خشک به دانه ها کاسته شد. درصد روغن دانه کلزا تحت تاثیر ارقام و دوره های مختلف رقابت علف های هرز قرار نگرفت. میزان کاهش عملکرد روغن در سطوح مختلف تداخل علف هرز نسبت به شاهد به ترتیب 32، 4، 45، 50 و 55 درصد بود.

به منظور بررسی روابط بین صفات مختلف با عملکرد دانه و تعیین بهترین شاخص های انتخاب غیرمستقیم در زمینه بهبود ژنتیکی عملکرد دانه در ارقام کلزا آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی بر روی 17 رقم از گونه Brassica napus L.  و با سه تکرار صورت گرفت. نتایج حاصل از تجزیه ضرایب همبستگی برای عملکرد دانه نشان داد این صفت دارای همبستگی مثبت و معنی دار با صفات تعداد روز از کاشت تا ساقه دهی، تعداد روز از کاشت تا پایان گلدهی، ارتفاع بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، درصد روغن دانه و عملکرد روغن بود. تجزیه رگرسیون گام به گام صفت عملکرد دانه گیاه به عنوان متغییر وابسته و سایر صفات به عنوان متغییرهای مستقل حاکی از توجیه 98.9 درصد از تغییرات این صفت توسط صفات عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد روز از کاشت تا شروع گلدهی و تعداد دانه در غلاف بود. نتایج تجزیه علیت بر روی کلیه صفاتی که دارای همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه بودند حاکی از کارآیی بالای صفات وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، روز تا ساقه دهی و تعداد دانه در غلاف به عنوان معیارهای انتخاب غیرمستقیم در بهبود ژنتیکی این صفت در ارقام کلزا به خصوص در نسل های مقدماتی برنامه های اصلاحی بود.