در این مقاله کوشیده ایم گفتمانی تحلیلی از منظر هرمنوتیک مدرن و بعد زیبایی شناختی، در چهار جستار آگاهی، آزادی، مسوولیت - التزام، و زمان – تاویل در جهان متن سارتر و لوکاچ - مصداق کلیت های آگاه و زمان مند جهانی - و تاثیر آن را در جهان تصویری مسلمیان - یکی از مصداق های کلیت تصویری جامعه هنری ایران - گسترش دهیم. در این تحلیل، مفاهیم بنیادین از پیکر سنتی و ذات باورانه شان دور شده، و در چارچوب افق دلالت های معنایی امروزی شان در جهان متن تاویل شدند. هم چنین نحوه شناخت مبانی فکری، استوار ماندن بر مبانی اندیشه انتقادی و منطق مکالمه، پایان حاکمیت ایقان مفاهیم بنیادین و محدوده تنگ اطمینان، و نیز این واقعیت که تاویل ها یا حقایق هر کلیت زمان مند نتیجه روی آورندگی شان به جهان بوده، و فقط یکی از تاویل ها یا حقیقت ها، و متفاوت از تاویل ها یا حقایق دیگر است و نهایی نیست روشن شد.روش تحقیق روی آورندگی، تحلیل گفتمان، و آغاز از ادراک معاصر است. نتایج هم نشان می دهد، هدف نهایی، فهم جهان متن کلیت های آگاه و زمان مند از بعد زیبایی شناختی هستی شناسانه در هر مرحله از فرآیند کلیت سازی، و ساخت حقیقت های کثرت گرا به منظور تحقق فاعل پراکسیس در خویشتن و در دیگران، و پذیرش مسوولیت ناشی از تفکر زیبایی شناختی خودمان است.