سابقه و هدف: در اعمال جراحی دقیق (مانند جراحی های ایمپلنت های دندانی) تعیین موقعیت دقیق کانال دندانی تحتانی برای اجتناب از آسیب های وارده به اعصاب از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی و مقایسه دستگاه های رادیوگرافی پانورامیک و توموگرافی اسپیرال در تعیین موقعیت کانال دندانی تحتانی می باشد.مواد و روش ها: در این مطالعه بعد از علامت گذاری نمونه ها توسط گوتاپرکا، رادیوگرافی پانورامیک توسط دستگاهOdonto Rama 2000 ساخت کارخانه Traphy فرانسه و توموگرافی اسپیرال در سه ناحیه متفاوت در سگمنت خلفی هر مندیبل (دیستال منتال فورامن) توسط دستگاه Cranex Tome multifunctional X-Ray ساخت کارخانه فنلاند انجام گرفت. سپس ماندیبل ها از این سه ناحیه توسط دریل مخصوص برش خورده اند. اندازه گیری ها بر روی 36 ناحیه در رادیوگرافی پانورامیک(A, B) ، توموگرام (A', B')و مندیبل خشک(A'', B'') برای تک تک نمونه ها صورت گرفت.یافته ها: در مطالعه حاضر، اندازه گیری فواصل بر روی 36 ناحیه انجام گرفت که میانگین میزان قدر مطلق خطا در روش رادیوگرافی پانورامیک (SD=1.57) mm3.9 و در توموگرافی اسپیرال (SD=0.21) mm0.21 به دست آمد. در رادیوگرافی پانورامیک تنها 16.4% نمونه ها در محدوده قابل قبول mm_+0.5 و 41.4% نمونه ها در محدوده قابل قبول mm_+1 قرار گرفته اند. این در حالی است که در تکنیک توموگرافی اسپیرال 94.6% نمونه ها در محدوده قابل قبول mm_+0.5و 97.3% نمونه ها در محدوده قابل قبول mm_+1قرار گرفته اند. میزان ضریب Reliability در رادیوگرافی پانورامیک (ICC=0.6932)%69.3 و در توموگرافی اسپیرال (ICC=0.9982)%99.8 شد که آزمون Paired T-test نشان داد که این تفاوت به لحاظ آماری معنی دار است .(K=0.516) (P<0.001) یعنی در توموگرافی اسپیرال به طور معنی داری این دو اندازه یکسان بوده است.نتیجه گیری: توموگرافی اسپیرال با دستگاه Cranex Tome Multifunctional unit بسیار بهتر از رادیوگرافی پانورامیک، اطلاعات دقیق و جزییات کافی در طرح ریزی درمان پیش از جراحی های ایمپلنت در ناحیه خلفی ماندیبل را فراهم می کند که به کارگیری این روش برای جراحان و متخصصین لثه و پروتزهای دندانی توصیه می گردد.