تاریخ
سال:1390 | دوره:6 | شماره:21 |تعداد مقالات:8

تحولات دیر پای در بافت اجتماعی ایالت کرمان، در ایام پیش از مشروطه، منجر به شکل گیری مناسبات خاندانی گسترده ای گردید. در این بین شکل گیری و توسعه قلمرو قدرت دو خاندان ابراهیمی (منصوب به ابراهیم خان ظهیرالدوله) و خاندان وکیلی (وابسته به محمداسماعیل خان نوری وکیل الملک اول) به همراه رقابت و تلاش بر سر پایگاه های اجتماعی - اقتصادی قدرت، نهایتا دستگاه حکومتی را نیز به عرصه این رقابت کشانید، به نحوی که برخی حکام نیز از این آشفتگی بهره برداری های سیاسی خاص خود را به عمل آوردند. به طور خاص، در ایام حکمرانی عباسقلی خان (وکیل الملک ثانی)، در نتیجه پاره ای دسته بندی های سیاسی خاندانی، مردم به بهانه وضع بد معیشتی شورش هایی علیه جناح خاندانی حاکم به راه انداخته شد. همچنین پاره ای از منازعات فرقه ای میان شیخیه و متشرعه کرمان را نیز باید در چهارچوب مناسبات و دسته بندی های خاندانی کرمانیان توضیح داد. به طور مثال، بروز اختلافات فرقه ای که در زمان حکمرانی رکن الدوله میان شیخیه و متشرعه رخ داد ریشه در منازعات سیاسی خاندان های حاکم داشت.

در تاریخ مذهب شیعه، یکی از مسایل مهم و قابل توجهی که با آن روبرو می شویم، نقشی است که خاندانها در آن ایفا می کنند. این خاندان ها، چه در عصر حضور ائمه و چه عصر غیبت، نقش موثری در شکل گیری موسسات سیاسی، افکار و اندیشه ها و نیز تداوم حیات شیعه داشته اند.افرادی از آنها از فعالان سیاسی بودند. به عنوان مثال، زمانی که ائمه شیعه تحت نظارت و کنترل از جانب دستگاه حاکم بودند، در نقش وکلای ائمه حضور یافتند و وساطت بین ائمه و شیعیان را بر عهده گرفتند. عده دیگری نیز با نفوذ در دستگاه خلافت عباسی و انتصاب پاره ای از مشاغل دیوانی و حتی وزارت، کمک بزرگی به حفظ و تقویت حرکت شیعه کردند. از جمله این خاندانها می توان به خاندان نوبختی، یقطین، فرات و غیره اشاره کرد.پژوهش حاضر سعی در معرفی یکی از خاندان های شیعه و جایگاه ایشان در تحولات سیاسی ـ فرهنگی و اجتماعی تشیع در قرون سوم و چهارم هجری دارد.

در این پژوهش نقش صلاح الدین ایوبی در جنگ های صلیبی با فرنگیان بررسی شده است و بعد از پرداختی مختصر به شخصیت و زندگی صلاح الدین به شکل گیری دولت ایوبی و به قدرت رسیدن وی و سپس آغاز جنگ های او با اروپاییان و فتح بیت المقدس و دیگر شهرهای فلسطین پرداخته ایم. تا حدی جنگ های وی را به صورت دقیق بررسی می کنیم تا بتوانیم ذره ای از شمه نظامی وی را نشان دهیم. صلاح الدین به عنوان یک فرمانروای اسلامی نقش مهم و کلیدی در جنگ های صلیبی داشته و از مهم ترین اقداماتش آزادسازی بیت المقدس از تصرف فرنگیان می باشد. آنچه بیش از همه می توان در توصیف شخصیت این فرد گفت، سیاست مداری، نظامی گری و در عین حال داشتن روحیه مذهبی قوی و داشتن عطوفت انسانی است، تا حدی که از طرف خود اروپاییان هم به خاطر این خصلت هایش مدح شده است. ما سعی داریم این اعمال و رفتار صلاح الدین را بخصوص چگونگی آزادسازی بیت المقدس را با تحلیل و تبیین تاریخی مورد ارزیابی و سنجش قرار دهیم. روش تحقیق در این پروژه کتابخانه ای می باشد و از منابع معتبر تاریخی استفاده گردیده است.

انقلاب اسلامی جنبش فراگیر و خیزش همگانی ملت ایران برای سرنگونی رژیم پهلوی و استقرار جمهوری اسلامی بود که محدود به منطقه، شهر یا بخش خاصی نبود و آحاد ملت در پیروزی آن نقش داشتند. مردم ایلام در سال 1357 همگام و همگرا با دیگر مناطق ایران، علیه استبداد پهلوی به پا خاستند و از طریق راهپیمایی، تظاهرات و اعتصابات مخالفت خود را ابراز داشتند. نقش حلقه یاران امام در ایلام از یک طرف و فرهنگیان و روشنفکران به عنوان نماینده طبقه متوسط از طرف دیگر بسیار برجسته بود. ائتلاف بین این دو گروه به ساماندهی اعتصابات و اعتراضات منجر شد، که با مشارکت این دو گروه در ماههای سال 57 به صورت واقعه ای روزانه درآمده بود، رویدادهای شهریور ماه که تظاهرات خونین شد به خاطر نوع بافت جمعیت و ترکیب قبیله ای آن، تمام مردم را به صحنه کشاند و کار ساواک و نیروهای انتظامی را برای مقابله با حرکت های انقلابی با مشکل مواجه کرد. سرانجام این ائتلاف و یکپارچگی مردم در مخالفت با رژیم شاهنشاهی سبب تحول و تغییر در جریان پیروزی انقلاب و نهادینه شدن نهادهای انقلاب در ایلام شد.

معرفی رجال دین، علم و سوابق درخشان علمای شیعه باعث می شود مردم بدانند روحانیت چه آثار و برکاتی در اعصار گذشته داشته اند و نوعی تبلیغ برای مذهب شیعه است. علمایی همچون مرحوم آخوند خراسانی افتخاری برای تشیع محسوب می شوند. مرحوم آخوند خراسانی در عصر اخیر از مشاهیر بزرگ بودند و شاگردان بزرگی تربیت کردند. در درس مرحوم آخوند خراسانی، مجتهدین و رجال برجسته ای حضور داشته اند. که این ها نشان از عظمت این شخصیت دارد. شاگردان آخوند خراسانی نیز باید به صورت عمیق و مفصل معرفی شوند، مرحوم آخوند خراسانی اخلاق بسیار بزرگوارانه و بانشاطی داشتند و حتی برای مخالفین خود احترام قائل بودند. نوشتار حاضر برآنست تا با تمرکز بر زندگی یکی از این علما، یعنی آخوند خراسانی، تحرکات علمی و عملی مختلفی را که در آن صورت گرفته است، به نظاره بنشیند. برآنیم تا از برخی از برهه های تاریخی این عالم بزرگوار در کنار برخی از صفات برجسته اخلاقی مورد بازخوانی قرار دهیم. در ابتدا، به سفر ایشان به تهران و نجف اشاره خواهد شد و در ادامه به حیات علمی ایشان در قالب ذکر شاگردان، احترام به استاد، احاطه علمی ایشان پرداخته خواهد شد.زهد اخلاقی از صفات برجسته آخوند خراسانی است که در دو دوره طلبگی و مرجعیت مورد بازبینی قرار گرفته است و در این رابطه به تواضع ایشان با شاگردان و مخالفان خود نیز اشاره شده است.این پژوهش از نوع توصیفی می باشد که پژوهشگر از کتب، مقالات، نشریات و اسناد مختلف به جمع آوری اطلاعات پرداخته است.

تقابل دو تمدن اسلام و مسیحیت در طول قرن های (11-13 م) که در نتیجه به پیروزی مسلمین ختم گردید، بر خلاف ظاهر آن، جنگهائی دویست ساله نبودند بلکه تبادلی بود در تمامی زمینه ها که تاثیرات آن، نه تنها در طول جنگ آغاز شده بود بلکه قرن ها پس از آن ادامه یافت با این تفاوت که بعد نظامی به بعد فرهنگی تغییر یافت. وقایع مربوط به این جنگ ها و سپس تاثیراتی که در نتیجه آن برای طرفین حاصل گردید، موضوعی است که تمامی مورخین اعم از مسلمین و مسیحیان بر آن اذعان دارند و در مورد چگونگی این انتقال و اقتباس قلم فرسائی کرده اند. اگر چه در برخی موارد تاثیر پذیری آنان دو طرفه بود ولی میراثی که غرب به همراه خود برد، چه بسا بیشتر و چشمگیر تر از آن چیزی بود که مسلمانان از اروپا اقتباس کردند. اگر از پیامد های فرهنگی که شامل علوم نظری می شد و نفوذ آن به مراتب کم تر از دیگر شاخه های علوم بود، بگذریم باید گفت که اروپائیان بیشتر بر جنبه هائی تاکید داشتند که شامل صنعت، اقتصاد و فنون نظامی آنان می شد.با استفاده از روش های توصیفی، تحلیلی و بهره گیری از منابع کتابخانه ای به نگارش این مقاله پرداخته شده است.

سکه شناسی بخش مهمی از علم باستانشناسی است که از اهمیت ویژه ای برخوردار است زیرا روشنگر رویدادهای مبهم و تاریک گذشته است. با مطالعه دقیق سکه ها، تاریخ غبار آلود فراموش شده قرون گذشته آشکار شده،در معرض دید محققان و دانش پژوهان قرار می گیرد. سکه پیام آور گذشته هاست و از زمانهای دور سخن می گوید نه بر پایه شک و تردید، بلکه سند و مدرکی است که از آغاز پیدایش تغییر و تصرفی در آن راه نیافته است.سکه تاریخ مصور آداب و رسوم، البسه، تزئینات، جنگ افزارها و گاهی معماری ملتهاست. و یکی از امتیازات مهم سکه در مقایسه با اشیاء و یافته های دیگر باستانی، صحیح و سالم ماندن آنهاست. اغلب یافته های باستانشناسی از موارد فاسد شدنی، از قبیل چوب، پارچه، استخوان، پوست و غیره ساخته می شده اند که در طول زمان تحت تاثیر خاک و سایر عوامل فرساینده تغییر شکل یافته، ناقص و معیوب گردیده اند، اما چون سکه ها از فلزاتی مانند طلاء و نقره و آلیاژهایی مانند برنز ساخته شده اند نسبت به یافته های دیگر بسیار مقاوم بود.سکه سندی است مکتوب و کتابی کوچک اما پر محتوی که بعضی از دوران های تاریخی را فقط با مطالعه و بررسی آن می توان روشن و آشکار ساخت. و علم سکه شناسی را می توان یکی از مهمترین بخشهای دانش باستان شناسی دانست که سندی معتبر و غیره قابل انکار است. و سکه از طرفی تاریخ دقیق یک حکومت یا تمدن را معرفی می کند و سکه را می توان نماینده فرهنگ آداب و رسوم و هنر و خط و زبان و مذهب هر ملت در طول تاریخ دانست.

مطالعه کیفر نشان می دهد که تاریخی به درازای زندگی بشر دارد. با جستاری کوتاه در انواع سیاستها و راهبردهای برگرفته برای مبارزه با بزهکاری و ابزار واکنش نسبت به بزهکاران، می توان به تاثیر مبانی و الگوهای نظری به عنوان منابع الهام بخش سیاستگذاران جنایی (یا کیفری) پی برد. مجازات و کیفر دادن مجرمان در طول قرون و اعصار مختلف از جهت هدف دچار تحولاتی شده است به نحوی که در هر عصر و دوره ای، از هدف های خاصی پیروی کرده است. با وجود پویایی مستمر اندیشه های جزایی که منجر به ظهور مکاتبی در دوره های مختلف شده است. در گذشته هدف از کیفر صرفا سزادادن، ارعاب و طرد مجرمان بود. برای زمان طولانی، تنبیهات بدنی تنها نوع مجازات به حساب می آمد و محکوم را به عنوان یک موجود انسانی مورد ملاحظه و توجه قرار نمی داد. با گذشت زمان مجازات ها دستخوش تغییر و تحول عمیق و دامنه دار قرار گرفتند. نگاه انسانی به مجرم سبب گردید تا مجازات ها درحد امکان و در هر زمانی که میسر باشد، برای بازگشت دوباره بزهکار به اجتماع و عدم تکرار اعمال ضد اجتماعی بزهکاران بکار گرفته شوند. بدین ترتیب هدف بازپروری با هدف باز اجتماعی کردن بزهکاران به اعمال سیاست ملایمت و بخشش منتهی شد که نهاد های کیفری ای مانند: عفو، آزادی مشروط، آزادی زود هنگام، تعویق صدور حکم مجازات، تعلیق مجازات از نتایج آن است. بنابراین در نوشتار حاضر برآنیم تا مقوله مهم و اساسی روند تحولات تاریخی کیفر را از منظر مکاتب مهم جرم شناسی همچون کلاسیک، نئوکلاسیک، تحققی و دفاع اجتماعی مورد تدقیق و بررسی قرار دهیم.