دانش علف های هرز
سال:1395 | دوره:12 | شماره:1 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی تأثیر دوزهای کاهش یافته علف کش اگزادیارژیل به صورت پس رویشی در کنترل علف های هرز مزارع سیب زمینی، آزمایشی مزرعه ای در سال 1392 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آلاروق اردبیل انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و روی رقم آگریا انجام شد. فاکتور اول هفت دز کاهش یافته علف کش اگزادیارژیل شامل صفر، 05/0، 1/0، 2/0، 4/0، 6/0 و 8/0 لیتر ماده مؤثره در هکتار و فاکتور دوم زمان سمپاشی در سه مرحله سبز شدن سیب زمینی، استولون زایی و حجیم شدن غده بود. نتایج نشان داد که کاربرد دوز 8/0 لیتر ماده مؤثره در هکتار به ترتیب باعث کاهش تراکم و زیست توده علف های هرز به میزان 40/48 و 10/66 درصد شد که با دز 6/0 لیتر ماده مؤثره در هکتار تفاوت معنی داری نداشت. در بین زمان های مختلف مصرف علف کش اگزادیارژیل، بالاترین درصد کاهش تراکم و زیست توده علف های هرز در مرحله ی سبز شدن سیب-زمینی بود که بیانگر مؤثر بودن علف کش اگزادیارژیل در مرحله سبز شدن سیب زمینی می باشد. از سویی دیگر، کاربرد اگزادیارژیل به میزان 8/0 لیتر ماده مؤثره در هکتار و در مرحله سبزشدن سیب زمینی، بالاترین متوسط وزن غده در بوته و عملکرد کل غده در هکتار را ایجاد کرد اما بر تعداد غده در بوته تأثیر معنی داری ایجاد نکرد.

به منظور تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز آفتابگردان (L. Helianthus annuus)رقم ساندرا، در شهرستان مبارکه، استان اصفهان آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 14 تیمار و سه تکرار اجرا شد. تیمارها بر اساس روزهای پس از سبز شدن آفتابگردان در دو گروه تیماری کنترل و تداخل علف های هرز تعیین شدند. در گروه اول، حذف علف های هرز تا 10، 20، 30، 40، 50 و 60 روز پس از سبز شدن آفتابگردان و سپس حفظ آن ها اعمال گردید و در گروه دوم، حفظ آلودگی به علف های هرز تا مراحل فوق و سپس حذف آن ها اعمال شد. دو تیمار شاهد تداخل و کنترل تمام فصل نیز در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که با افزایش طول دوره های تداخل علف های هرز عملکرد دانه، عملکرد روغن، تعداد دانه در طبق و وزن هزار دانه کاهش معنی داری یافت و با افزایش طول دوره های کنترل این صفات افزایش معنی داری پیدا کرد. با افزایش طول دوره های تداخل علف های هرز، وزن خشک علف های هرز افزایش معنی داری پیدا کرد وتراکم علف های هرز ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. با افزایش طول دوره های کنترل، وزن خشک علف های هرز و تراکم آنها کاهش معنی داری یافت. دوره بحرانی کنترل علف های هرز برای آفتابگردان با در نظر گرفتن کاهش مجاز 10 درصد عملکرد دانه، 12 تا 40 روز پس از سبز شدن آفتابگردان (مرحله 4 برگی تا گلدهی) تعیین شد.

به منظور تعیین دوره بحرانی کنترل علف های هرز چغندر قند، آزمایشی در سال 1390 در قالب بلوک های کامل تصادفی با 14 تیمار و چهار تکرار در مرکز آموزش جهاد کشاورزی قاینات اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل تداخل علف های هرز تا 2، 4، 6، 8، 10 و 12 هفته پس از کاشت و سپس کنترل علف های هرز تا پایان فصل رشد و کنترل علف هرز تا مراحل مذکور و سپس تداخل علف های هرز تا پایان فصل رشد و دو شاهد بدون کنترل و کنترل کامل علف های هرز تا پایان فصل رشد بود. نتایج نشان داد دوره کنترل بحرانی علف های هرزچغندرقند برای مقادیر 5، 10، 15 و 20 درصد کاهش مجاز عملکرد ریشه به ترتیب 10 تا 106، 16 تا 80، 24 تا 78 و 31 تا 70 روز پس از کاشت و بر حسب عملکرد قند ناخالص و خالص به ترتیب 8 تا 112، 14 تا 95، 22 تا 82 و 29 تا 74 روز پس از کاشت به دست آمد. نتایج تجزیه واریانس صفات کمی و کیفی چغندرقند (عملکرد ریشه، درصد قند ناخالص ودرصد قند خالص) نشان داد بین تیمارهای تداخل و کنترل در سطح یک درصد اختلاف معنی داری وجود دارد. همچنین نتایج تجزیه واریانس عملکرد ماده خشک علف های هرز نیز حاکی از اختلاف معنی داری بین تیمارهای تداخل و کنترل در سطح یک درصد بود. تجزیه واریانس پتاسیم نشان داد بین تیمارهای تداخل اختلاف معنی داری وجود نداشت ولی در بین تیمارهای کنترل در سطح یک درصد اختلاف معنی داری از نظر مقدار پتاسیم وجود داشت. براساس نتایج حاصل از این آزمایش و درصد کاهش مورد انتظار عملکردریشه شروع دوره بحرانی کنترل 10 تا 31 و پایان آن 70 تا 106 روز پس از کاشت می باشد.

به منظور بررسی اثرات ناشی از کاربرد علف کش سولفوسولفورون در مرحله دوبرگی و گره دوم ساقه جودره بر خصوصیات مورفولوژیک و تولیدمثلی توده های جودره کشور، آزمایشی در سال زراعی92-93 در تهران بصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتور نخست شامل دو سطح کاربرد علف کش سولفوسولفورون در مرحله دوبرگی (12GS=) وگره دوم (GS=32) جودره و یک سطح شاهد بدون علف کش و فاکتور دوم 20 توده جمع آوری شده از مناطق مختلف کشور بود. نتایج نشان داد که کاربرد علف کش در هر دو مرحله باعث ایجاد اختلاف آماری با شاهد و کاهش توان رشد و تولیدمثلی جودره شد اما کاربرد سولفوسولفورون در مرحله گره دوم ساقه موثرتر بود. توده های مورد بررسی در واکنش به تیمار علف کش پاسخ های مورفولوژیک و تولیدمثلی مختلفی را نشان دادند. بدین ترتیب، که توده های مناطق ورامین، اصفهان، شهرضا و گلپایگان نسبت به سایر توده ها از نظر خصوصیات مورفولوژی و تولیدمثلی کمتر و توده های مناطق شوش، رامهرمز، فسا بیشتر تحت تاثیر علف کش قرار گرفتند.

با توجه به اهمیت کاهش خاک ورزی و کاهش مصرف علف کش ها در مدیریت پایدار نظام های کشاورزی، استفاده از گیاهان پوششی را می توان به عنوان جایگزین یا مکملی برای کنترل علف های هرز در نظر گرفت. بدین منظور آزمایشی در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بوعلی سینا به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سیستم های خاک ورزی در سه سطح (خاک ورزی متداول، خاک ورزی حداقل و بدون خاک ورزی) در کرت های اصلی، کاربرد گیاهان پوششی در سه سطح (گیاه پوششی جو (Hordeum vulgare L. )، ماشک (vica villosa roth) و شاهد) در کرت های فرعی و کنترل تلفیقی علف های هرز در دو سطح (کنترل و عدم کنترل علف های هرز) در کرت های فرعی-فرعی قرار گرفتند. کاربرد گیاهان پوششی جو و ماشک توأم با کنترل تلفیقی علف های هرز در روش خاک ورزی متداول توانست به طور کامل علف های هرز را کنترل نمایند. کاربرد گیاهان پوششی در تیمار خاک ورزی متداول، خاک ورزی حداقل و بدون خاک ورزی، شاخص تنوع شانون-وینر علف های هرز را به ترتیب 24/54، 78/33 و 48/54 درصد کاهش داد. میزان کاهش شاخص تنوع شانون-وینر با کاربرد کنترل تلفیقی در روش های خاک ورزی متداول، خاک ورزی کاهش یافته و بدون خاک ورزی نسبت به تیمار شاهد به ترتیب 66/66، 74/61 و 56 درصد بود. بیشترین عملکرد غده (74/63 تن در هکتار) در روش خاک ورزی متداول با کاربرد گیاه پوششی ماشک توأم با کنترل تلفیقی علف های هرز بدست آمد که 81/55 درصد نسبت به شاهد بدون کنترل علف هرز و گیاه پوششی افزایش داشت.

به منظور ارزیابی حساسیت سه گیاه زراعی کلزا، گندم و جو به پسماند علف کش نیکوسولفورون در خاک پس از برداشت ذرت، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. این پژوهش به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. عوامل مورد بررسی در آن به ترتیب شامل کاربرد مواد آلی در خاک در چهار سطح کود گاوی (40 تن در هکتار)، کود ورمی کمپوست (10 تن در هکتار)، کود بیولوژیک میکوریزا (250 گرم در هر متر مربع)، به همراه شاهد بدون کاربرد کود آلی. مقادیر کاربرد علف کش نیکوسولفورون (کروز 4 درصد SC) در دو سطح 80 و 40 گرم ماده موثره در هکتار، و کاربرد و عدم کاربرد ماده افزودنی هیدرومکس (5/0درصد حجمی) بود. در کاشت ذرت هر کرت به دو نیمه کاربرد و عدم کاربرد علف کش به عنوان شاهد متناظر هر تیمار تقسیم شد. پس از برداشت ذرت، هر کرت به سه نیمه طولی تقسیم و اقدام به کشت گیاهان مذکور شد. نتایج نشان داد که با افزایش مقدار مصرف علف کش نیکوسولفورون در ذرت ارتفاع بوته، تعداد سنبله و تعداد خورجین در متر مربع، تعداد دانه در سنبله و درخورجین، وزن هزار دانه، زیست توده اندام های هوایی و عملکرد دانه ی گیاهان کلزا، گندم و جو به طور معنی داری کاهش یافت، همچنین کاربرد هیدرومکس به همراه علف کش سبب کاهش معنی دار زیست توده اندام هوایی شد. از سوی دیگرکاربرد مواد آلی سبب بهبود رشد گیاهان شد و اثرات منفی مربوط به زیست ماندگاری علف کش نیکوسولفورون را کاهش داد. بطوری که بیشترین عملکرد دانه و کمترین مقدار خسارت حاصل از پسمان علف کش نیکوسولفورون در گیاهان کلزا، گندم و جو به ترتیب 62، 419 و 446 گرم در متر مربع و 33، 23 و 28 درصداز کاربرد تیمارکود گاوی و کاربرد نیکوسولفورون به مقدار 40 گرم ماده موثره در هکتار بدست آمد. از این نظر، حساسیت گیاهان مورد مطالعه به بقایای علف کش نیکوسولفورون به صورت کلزا > جو > گندم تعیین شد.

اطلاع از میزان تنوع ژنتیکی جوامع علف های هرز به روش های کنترل بیولوژیک آن ها کمک زیادی می کند، مطالعه حاضر، جهت بررسی تنوع ژنتیکی درون و بین توده های تیغ گرگی (Carthamus lanatus)جمع آوری شده از هشت رویشگاه مختلف استان گلستان با استفاده از 24 نشانگر ISSRانجام شد. با استفاده از 9 نشانگری که حدود 04/26 درصد چندشکلی نشان دادند، میانگین ضریب تشابه بین افراد هر توده بر اساس روش جاکارد و پارامترهای توصیفی نظیر تنوع ژنی نئی، شاخص اطلاعات شانون، درصد جایگاه های چند شکل، تعداد آلل مشاهده شده و تعداد آلل مؤثر محاسبه گردید. بالاترین ضریب تشابه ژنتیکی افراد در توده های گمیشان و اطراف آن و پایین ترین آن در توده بندرترکمن وجود داشت. تجزیه و تحلیل واریانس مولکولی نشان داد که میزان تنوع ژنتیکی درون توده های مورد بررسی (63 درصد) بیش از تنوع ژنتیکی بین توده ای (23 درصد) بود. بیشترین شاخص تنوع ژنی نئی، اطلاعات شانون، درصد جایگاه های چند شکل، تعداد آلل مشاهده شده و تعداد آلل مؤثر در توده بندر ترکمن و کمترین آنها در توده های جزیره آشورآده و اینچه برون محاسبه شد. بنابراین توده بندرترکمن دارای بالاترین و توده های جزیره آشورآده و اینچه برون دارای کمترین مقدار تنوع ژنتیکی درون توده ای بودند.

به منظور بررسی تفاوت ژنتیکی توده های مختلف جودره در ایران، پژوهشی طی سال های 93-1392 در گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه تهران انجام شد. در این پژوهش 40 توده جمع آوری شده از سراسر کشور با استفاده از 11 نشانگر SSR مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج به طور کل نشان داد که تعداد باند های چند شکل از 2 تا 14 باند برای هر آغازگر متغیر بود. به طور متوسط 7 باند و 6/5 باند چند شکل برای همه آغازگرها حاصل شد. از کل واریانس مشاهده شده، در حدود 48 درصد تنوع مشاهده شده مربوط به تنوع بین جمعیت ها و 52 درصد مربوط به داخل جمعیت ها بود که مقدار تمایز بالای بین جمعیت ها را نشان می دهد. 40 توده مورد بررسی جودره در 5 گروه مختلف قرارگرفتند. گروه الف) شامل توده های استان فارس، گروه ب) شامل توده های یزد، چهارمحال و بختیاری، لرستان، ایلام و یک توده همدان، گروه ج) شامل توده های قزوین، البرز، خمین، قم و خراسان، گروه د) شامل توده های کردستان، آذربایجان غربی، اردبیل و قزوین و گروه ه) شامل توده های همدان، کردستان و کرمانشاه شدند. قرارگیری توده های مناطق نزدیک به هم در یک گروه، ممکن است به دلیل نفوذ این توده ها به داخل همدیگر، از طریق ماشین آلات کشاورزی و یا بذور گیاهان زراعی باشد. همچنین به احتمال زیاد فرضیه انتقال بذر جودره از استان فارس، حداقل به مناطق دوردست مانند کرج و ورامین مردود است. آگاهی از تنوع ژنتیکی این علف هرز، می تواند منجر به پیشرفت برنامه های مدیریتی به منظور کنترل مؤثر این علف هرز مخصوصا در مزارع گندم شود.