دانش علف های هرز
سال:1389 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

آزمایش مزرعه ای به منظور بررسی بر همکنش دزهای علف کش ایمازاتاپیر و تراکم علف هرز توق بر عملکرد سویا در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در سال زراعی 1388 به صورت بلوک های کامل تصادفی در قالب فاکتوریل و با چهار تکرار اجرا شد. تراکم توق در چهار سطح (0، 4، 8 و 12 بوته بر مترمربع) و دزهای علف کش ایمازتاپیر در پنج سطح (0، 25، 50، 75 و 100 گرم ماده موثره بر هکتار) عامل های مورد مطالعه بودند. ازتلفیق مدل دز-پاسخ استاندارد برای بیان پاسخ ضریب رقابتی علف هرز به علف کش با مدل هذلولی مستطیلی که عملکرد محصول را در رقابت با تراکم های مختلف علف هرز پیش بینی می کند، مدلی ترکیبی به دست آمد که می تواند بر همکنش دز علف کش و رقابت علف هرز را بر عملکرد گیاه زراعی سویا توصیف نماید. بر اساس پیش بینی مدل در شرایط عدم کاربرد علف کش، تراکم های 4، 8 و 12 بوته بر مترمربع توق، بترتیب باعث کاهش 58، 73 و 80 درصدی در عملکرد دانه شدند. در تراکم های پائین توق یعنی 4 بوته در مترمربع و عدم حضور علف هرز، کاربرد نصف دز کامل علف کش یعنی 50 گرم ماده موثره در هکتار، از کاهش عملکرد تا حد 90 درصد پیشگیری نمود اما با افزایش تراکم توق به 8 و 12 بوته بر مترمربع، پیشگیری از کاهش عملکرد به ترتیب به 80 و 70 درصد رسید. با افزایش دز علف-کش، تفاوتی میان دزهای 75 گرم ماده موثره بر هکتار و دز کامل توصیه شده وجود نداشت. 80 درصد دز توصیه شده (80 گرم ماده موثره در هکتار) این علف کش قادر بود در تراکم های بسیار بالای توق تا حدود 90 درصد از کاهش عملکرد جلوگیری کند.

به منظور ارزیابی کارایی روش های مولکولی برای تشخیص علف های هرز مقاوم به علف کش، 69 بیوتیپ از علف های هرز یولاف وحشی، خونی واش و چچم (Lolium spp.) مقاوم و حساس به علف کش کلودینافوپ پروپارژیل مورد آزمایش قرار گرفت. در این آزمایش از روش dCAPS که روشی ساده برای تشخیص وضعیت I-1781-L در آنزیم استیل کوانزیم آ کربوکسیلاز علف های هرز باریک برگ است، استفاده شد. در این روش توده های مقاوم هتروزیگوت (Ile/Leu 1781) تشخیص داده شد و نتایج آزمایش های مولکولی برای علف های هرز یولاف وحشی، خونی واش و چچم به ترتیب 90%، 79% و 100% مشابه نتایج آزمایش گلخانه ای بود. در مجموع شباهت آزمایش های مولکولی و گلخانه ای حدود 85 درصد تشخیص داده شد و جانشینی لوسین به جای ایزولوسین (Ile/Leu 1781) به عنوان مهم ترین مکانیزم مقاومت در بیوتیپ های مورد مطالعه شناخته شد. ناهمخوانی جزئی (حدود 15 درصد) بین نتایج آزمایش های گلخانه ای و مولکولی نیز احتمالا به مکانیزم مقاومت مبتنی بر غیر محل هدف (افزایش متابولیسم) و یا جهش های ایجاد شده در سایر نقاط (به جز Ile/Leu 1781) مربوط می شود.

به منظور بررسی نقش مهمترین علف کش های انتخابی شالیزار در ایجاد عارضه کوتولگی برنج این آزمایش در سال 1386 در موسسه تحقیقات برنج کشور در شرایط آزمایشگاهی و گلدانی اجرا گردید. بررسی های دز-پاسخ با استفاده از علف کش های تیوبنکارب، بوتاکلر و اکسادیارژیل و برنج رقم هاشمی در پتری دیش حاوی آگار و محیط کشت یوشیدا انجام شد. ارزیابی چشمی گیاه سوزی علف کش ها نشان داد که علف کش تیوبنکارب سبب ایجاد علائم اختلالات رشدی ویژه ای شامل برگ های سبز تیره، کوتاهی ارتفاع، برگ های کوتاه و ضخیم و ریشه های قهوه ای می گردد، که این نشانگان علائم عارضه کوتولگی برنج هستند. بر اساس پارامترهای تجزیه رگرسیونی، اثرات بازدارندگی تیوبنکارب بر روی ارتفاع، طول ریشه چه و وزن تر گیاهچه های برنج بطور معنی داری بیشتر از دو علف کش دیگر بود. دز مورد نیاز برای 50% کاهش (GR50) ارتفاع برنج برای علف کش تیوبنکارب 40 و 13 مرتبه کمتر از بوتاکلر و اکسادیارژیل بود. آزمایش دوم به منظور ارزیابی صحت آزمایش اول و بررسی تاثیر علف کش تیوبنکارب در ایجاد عارضه کوتولگی اجرا گردید. آزمایش در گلدان های حاوی خاک اراضی شالیزاری با سابقه کوتولگی انجام شد. تیمارها شامل زمان مصرف علف کش (قبل و بعد از نشاکاری)، سطح آب گلدان هنگام مصرف علف کش (غرقاب و اشباع) و دز علف کش (0، 2، 4، 6، 8 و 10 کیلوگرم ماده موثره در هکتار) بود و آزمایش در قالب طرح فاکتوریل اسپلیت، اسپلیت در سه تکرار اجرا گردید. نتایج این بررسی نیز نشان داد که فقط علف کش تیوبنکارب سبب بروز کوتولگی شده و نتایج آزمایش قبلی را تائید نمود. تجزیه داده ها نشان داد که گیاه سوزی ناشی از تیوبنکارب (کوتولگی) به شدت تحت تاثیر دز علف کش تیوبنکارب، زمان مصرف علف کش و روش آبیاری قرار گرفت. داده ها بیانگر این واقعیت بودند که کاربرد تیوبنکارب در خاک های اشباع سه برابر بیشتر از خاک های غرقاب بر روی برنج گیاه سوزی داشته و یک همبستگی معنی دار سیگموئیدی (r2>95%) مابین دز علف کش و گیاه سوزی تیوبنکارب وجود داشت. بطور کلی مصرف تیوبنکارب پس از نشاکاری در مقایسه با قبل از نشاکاری سبب کاهش شدت کوتولگی گردید. بر اساس نتایج این تحقیق برای مدیریت عارضه کوتولگی در کشت نشائی برنج، غرقاب مزرعه قبل از مصرف علف کش و نیز کاربرد علف کش پس از نشاکاری و در حداقل دز توصیه می شود.

به منظور مقایسه دوره بحرانی کنترل علف های هرز در دو فاصله کشت بر تولید کلزا، آزمایشی در سال زراعی 1385 در موسسه تحقیقات برنج کشور واقع در شهرستان رشت انجام گرفت. این آزمایش بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بر روی کلزا رقم هایولا 401 به مرحله اجرا درآمد. دو فاکتور ردیف با فاصله کاشت 15 و 30 سانتی متر از هم (به ترتیب 133 و 66 بوته در مترمربع) و تیمار کنترل علف های هرز در 2 سری بود. اولین سری تیمارها شامل رقابت (تداخل) علف های هرز با کلزا تا مراحل کوتیلدونی، 2 برگی، 4 برگی، 8 برگی، گلدهی کلزا و شاهد (تداخل تمام فصل) بود که علف های هرز تا روزهای مذکور با گیاه زراعی رقابت نموده و سپس تا پایان دوره وجین شدند. سری دوم، تیمارهای حذف علف های هرز بود که تا دوره های زمانی مذکور علف های هرز وجین شده و پس از آن علف های هرزی که سبز شدند به رشد خود تا زمان برداشت کلزا ادامه داده و هیچ گونه کنترلی روی آن ها صورت نگرفت. پس از رسیدن مرحله محصول، هر یک از کرتها جداگانه برداشت و عملکرد دانه بر حسب درصد از تیمار شاهد کنترل تمام فصل تعیین و داده های تیمارهای رقابت و حذف به ترتیب در توابع لجستیک و گامپرتز برازش داده شدند تا دوره بحرانی کنترل علف های هرز کلزا به دست آید. نتایج به دست آمده اختلاف معنی داری را بین فاصله های کشت، تیمارهای حذف و رقابت علف های هرز و اثرات متقابل آنها از نظر صفات عملکرد دانه، بیولوژیک، و روغن و شاخص برداشت نشان دادند. بین تیمارهای حذف و رقابت علف های هرز در دو فاصله کاشت نیز از نظر صفات مذکور اختلاف بسیار معنی داری وجود داشت. با در نظر گرفتن 5 درصد کاهش مجاز عملکرد، در فاصله کاشت 15 سانتی متر (تراکم 133 بوته در مترمربع) یک دوره 58 روزه بین روزهای 27 تا 85 پس از کاشت مصادف با مراحل سبز شدن تا 10 برگی کلزا و با احتساب 10 درصد کاهش مجاز عملکرد یک دوره 29 روزه بین روزهای 35 تا 64 پس از کاشت، مصادف با مراحل 2 تا 6 برگی کلزا به عنوان دوره بحرانی کنترل علف های هرز بدست آمد. در فاصله کاشت 30 سانتی متر (تراکم 66 بوته در مترمربع) نیز با احتساب 5 درصد کاهش قابل قبول عملکرد، یک دوره 63 روزه بین روزهای 32 تا 95 پس از کاشت یعنی بین مراحل 2 تا 10 برگی کلزا و با در نظر گرفتن 10 درصد کاهش مجاز عملکرد یک دوره 27 روزه بین روزهای 50 تا 77 پس از کاشت، مصادف با مراحل 4 تا 8 برگی کلزا به عنوان دوره بحرانی کنترل علف های هرز بدست آمد. بیشترین مقدار محصول مربوط به فاصله کاشت 30 سانتی متر با میانگین عملکرد 2502.4 کیلوگرم در هکتار بود که اختلاف بسیار معنی داری با فاصله کاشت 15 سانتی متر با میانگین عملکرد 2141 کیلوگرم در هکتار داشت.

افزایش آگاهی عمومی در زمینه اثرات نامطلوب علفکش ها بر محیط زیست و گسترش علف های هرز مقاوم به علف کش ها لزوم کاهش مقدار مصرف علف کش ها را نشان میدهد. پیش بینی زمان سبز شدن علف های هرز با تعیین زمان مناسب کنترل می تواند در این راستا ما را یاری رساند. مدل های مختلفی جهت شبیه سازی ظهور گیاهچه های علف های هرز در رابطه با زمان دمایی وجود دارد که با توجه به توانایی متفاوت مدل های مختلف در پیش بینی صحیح تر این زمان، ما ملزم به انتخاب مدل مناسب تر می باشیم. به همین دلیل و به منظور بررسی الگوی سبز شدن علف هرز توق در دو عمق مختلف کاشت در خاک و همچنین انتخاب مدل مناسب برای این گیاه، آزمایشی در سال 1388 انجام شد. در این آزمایش روند ظهور گیاهچه های توق که در عمق های دو و پنج سانتیمتری کشت شده بودند، ارزیابی شد. پیش بینی الگوی ظهور گیاهچه های توق، بین زمان دمایی و درصد سبز شدن تجمعی با استفاده از مدل های ویبول، گومپرتز و لجستیک اصلاح شده، صورت گرفت. مقایسه توابع برازش داده شده به داده های مشاهده شده در دو عمق مختلف نشان داد که تابع اصلاح شده ویبول برازش بهتری داشته است. از طرف دیگر اختلاف دو عمق مختلف جهت شروع (10%) ظهور گیاهچه ها از لحاظ زمان دمایی مورد نیاز، زیاد بود ولی برای اتمام سبز شدن اختلاف زیادی از این لحاظ نداشتند. برای بذوری که در عمق دو سانتی متری کشت شده بود 50% سبز شدن تجمعی در زمان دمایی 478 اتفاق افتاد در حالیکه 50% سبز شدن تجمعی این بذور در عمق پنج سانتی متری در زمان دمایی 774 صورت گرفت.

این پژوهش به منظور بررسی کارایی علف کش توفوردی بی (بوترس) در کنترل علف های هرز پهن برگ یونجه مستقر در سال زراعی 87-86 در همدان و یزد انجام شد. قالب طرح، بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار و 11 تیمار بود. تیمارهای آزمایش عبارت بودند از علف کش بنتازون (بازاگران) به میزان 2.5، 3 و 4 لیتر در هکتار، علف کش توفوردی بی (بوترس) به میزان 2.5، 2.8، 3.1 و 3.5 لیتر در هکتار، علف کش ایمازتاپیر (پرسوییت) به میزان 0.4، 0.7 و 1 لیتر در هکتار و شاهد بدون کنترل علف های هرز. اثر علف کش ها بر وزن خشک یونجه و تراکم و وزن خشک علف های هرز طی 3 چین بررسی شد. علف کش توفوردی بی مناسبترین علف کش در افزایش وزن خشک یونجه بود. تایج بررسی همدان نشان داد که علف کش توفوردی بی علاوه بر کنترل مطلوب علف های هرز، پیچک را نیز به نحو مطلوبی کنترل کرد. نتایج آزمایش یزد نشان داد علف کش توفوردی بی در مواردی بخصوص در دوز 3.5 / 3.1 لیتر در هکتار باعث گیاه سوزی جزیی یونجه شد، اما کارایی مناسبی در کنترل پنیرک، کاهوی وحشی و بخصوص پیچک در دوزهای بالاتر داشت. در همین دوزهای بالا در اغلب موارد کارایی آن از ایمازتاپیر نیز بیشتر بود و علف کش کارامدی بنظر می رسد، اما کارایی آن در اقلیم سردی مانند همدان بیشتر از اقلیم گرمی مانند یزد است.

بازدارنده های استیل کوآنزیم آ کربوکسیلاز، علف کش های رایج برای کنترل پس رویشی علف های هرز باریک برگ در مزارع گیاهان پهن برگ می باشند. تعدادی از این علف کش ها برای کنترل علف های هرز باریک برگ در مزارع گندم و جو استفاده می شود. اخیرا چند بیوتیپ از علف هرز فالاریس مقاوم به علف کش های بازدارنده آریلوکسی فنوکسی پروپیونات از جمله دایکوفوپ متیل، فنوکساپروپ پی اتیل و کلودینافوپ پروپارژیل در برخی مزارع گندم استان فارس که سالهای متمادی در معرض تیمار با این باریک برگ کش بودند، شناسایی شده است. مطالعات قبلی بیوشیمیایی نشان داد که مکانیسم مقاومت به این علف کش ها در بیوتیپ های SR3، MR4 و AR بدلیل وجود آنزیم تغییر یافته ACCase می باشد. اما میزان حساسیت این آنزیم در سایر بیوتیپ های مقاوم (FR4, FR5, FR6, FR8, MR1, MR2, ER1, ER2, FR2, FR3 و GR2-1) تفاوت معنی داری با بیوتیپ حساس نداشت. آزمایشهایی برای تعیین میزان نهشت، جذب و انتقال علف کش دایکلوفوپ متیل در دو بیوتیپ مقاوم SR3 و FR8 و بیوتیپ حساس ES در سال 1387 در آزمایشگاه شیمی کشاورزی دانشگاه کوردوبای اسپانیا انجام شد تا مکانیسم یا مکانیسم های احتمالی مقاومت غیرمبتنی بر محل هدف در این بیوتیپ ها مورد مطالعه قرار گیرد. میزان نهشت و جذب علف کش دایکلوفوپ متیل در دو بیوتیپ مقاوم تفاوت معنی داری با بیوتیپ حساس نشان نداد. در هر سه بیوتیپ، عمده علف کش جذب شده، در برگ تیمار شده باقی ماند و میزان بسیار ناچیزی به سایر بخشهای گیاه منتقل شد. میزان متابولیسم علف کش نیز در هر سه بیوتیپ یکسان بود. از آنجاییکه بیوتیپ FR8 فاقد آنزیم مقاوم بوده و از طرف دیگر میزان نهشت، جذب، انتقال و متابولیسم علف کش نیز در آن تفاوت معنی داری با بیوتیپ حساس نشان نداد، احتمالا مکانیسم ناشناخته ای در مقاومت این بیوتیپ دخیل می باشد.

الگوی توزیع سطح برگ و ماده خشک کانوپی گیاه، نقش مهمی در رقابت گیاه زراعی و علف هرز جهت دسترسی به نور ایفا می کند. بدین منظور، آزمایش مزرعه ای با هدف بررسی تغییرات توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک ارقام مختلف سویا و علف های هرز انجام شد. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1389 در مزرعه آموزشی-پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. حضور (آلودگی طبیعی مزرعه) و عدم حضور علف های هرز به عنوان عامل اصلی و چهار رقم (سحر، هیل، ساری، تلار) و دو لاین امیدبخش سویا (032، 033) به عنوان عامل فرعی در کرت های فرعی قرار گرفتند. نمونه برداری برای توزیع عمودی سطح برگ و ماده خشک در لایه های مختلف کانوپی سویا و علف های هرز در زمان بسته شدن کانوپی سویا، انجام شد. نتایج نشان داد که رقابت با علف های هرز موجب شد که ارقام مختلف سویا لایه های حداکثر سطح برگ و ماده خشک خود را به لایه های بالاتر کانوپی متتقل نمایند. توزیع سطح برگ و ماده خشک در کانوپی علف های هرز بسته به نوع و فرم رشدی آنها متفاوت بود. گاوپنبه (Abutilon theophrasti Medic.) ارتفاع شاخه دهی خود را افزایش داد و برگ های خود را روی کانوپی سویا مستقر نمود. رقم هیل بیشترین عملکرد را در بین ارقام در شرایط حضور علف هرز تولید نمود و بیشترین توانایی سرکوب کنندگی رشد علف های هرز را نسبت به سایر ارقام داشت.