اکوفیزیولوژی گیاهی
سال:1392 | دوره:5 | شماره:12 |تعداد مقالات:9

به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید به عنوان عامل کاهنده اثرات تنش شوری بر گندم دوروم و نان آزمایش گلدانی در فضای آزاد از اواسط آبان 89 تا اواخر اردیبشت 90 در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اقلید انجام گرفت. آزمایش بصورت فاکتوریل سه عامله با سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی انجام شد. فاکتور اول تیمار تنش شوری با آب آبیاری با EC های صفر (شاهد)، و 10 دسی زیمنس بر متر، و تیمار دوم گندم معمولی (رقم شیراز) و گندم دوروم (رقم دنا) و تیمار سوم کاربرد سالیسیلیک اسید در دو سطح شامل: صفر (شاهد بدون SA) و 0.5 میلی مولار بود. تیمارهای شوری 4 هفته پس از سبز شدن بذرها اعمال شدند. زمان اعمال تیمار سالیسیلیک اسید یک هفته قبل از آغاز تیمار شوری یعنی در مرحله سه تا چهار برگی (ZGS=13) گیاه بود. صفات اندازه گیری شده شامل فتوسنتز، میزان کلروفیل، محتوای نسبی آب، عملکرد و میزان پروتئین بودند. نتایج نشان داد که کاربرد سالیسیلیک اسید باعث افزایش BY و GY، RWC و میزان کلروفیل و فتوسنتز شد و روی پروتئین بی تاثیر بود. شوری باعث کاهش BY و GY، RWC و فتوسنتز شد و میزان پروتئین و میزان کلروفیل را افزایش داد. گندم نان عملکرد دانه بیشتری داشت. بین ارقام و مصرف سالیسیلیک اسید اثر متقابل معنی دار مشاهده شد. در حقیقت SA در گندم دوروم بیشتر از گندم نان اثر گذاشت. عملکرد دانه گندم دوروم بیشتر تحت تاثیر شوری قرار گرفت. اثر کاربرد سالیسیلیک اسید در تیمار شاهد شوری و در تیمار 10 دسی زیمنس تا حدودی متفاوت بود. با افزایش شوری اثر SA کمتر شد. همچنین بین سه تیمار بکار برده شده اثر متقابل معنی دار درجه سوم مشاهده شد. به طور کلی بیشترین عملکرد در گندم نان و در تیمار شوری شاهد با افزودن SA (5 گرم در بوته) مشاهده شد و کمترین میزان عملکرد در تیمار شوری 10 دسی زیمنس و در گندم دوروم بدون کاربرد SA مشاهده شد.

این آزمایش با هدف تعیین میزان تحمل به خشکی ارقام آفتابگردان در شرایط قطع آبیاری، به صورت اسپلیت استریپ پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 90-89 در شهرستان دامغان طراحی و شاخص حساسیت خشکی (SSI)، شاخص تحمل (TOL)، شاخص تحمل تنش (STI)، میانگین هندسی بهره وری (GMP) و میانگین بهره وری (MP) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد بین ارقام از نظر علمکرد دانه اختلاف معنی داری وجود داشت. در شرایط بدون تنش رقم هایسان 33 با 4790 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه همچنین در شرایط تنش نیز این رقم با 2645 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را نسبت به دو رقم دیگر تولید کرد. بالاترین میزان شاخص (STI) در تنش شدید متعلق به رقم رکورد و تنش ملایم متعلق به رقم پروگرس بود، همچنین رقم هایسان 33، بیشترین MP و GMP را نسبت به سایر شاخص ها نشان داد. محاسبه همبستگی شاخص های ارزیابی با عملکرد در شرایط مطلوب و تنش نشان داد که عملکرد در شرایط تنش (YS) رابطه معنی داری با Yp و تمامی شاخص ها به جز شاخص حساسیت به تنش SSI داشت و همبستگی Yp با STI، MP، GMP و TOL معنی دار بود. همبستگی بین MP با STI و GMP و نیز STI با GMP مثبت معنی دار ولی بیشترین همبستگی بین MP و GMP دیده شد.SSI نیز رابطه منفی وغیر معنی داری با همه شاخص های تحمل به تنش نشان داد. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد شاخص های STI، GMP و MP شاخص های مناسبی برای برآورد پایداری عملکرد و دستیابی به ارقام پر محصول بودند.

به منظور بررسی اثرات توام تنش خشکی و اسید سالیسیلیک روی برخی از شاخص های فیزیولوژیکی (شاخص پایداری غشاء) و بیوشیمیایی (محتوای کلروفیل a و b، کلروفیل کل، نسبت کلروفیل a/b و کاروتینوئید) آزمایشی روی دو ژنوتیپ از مجموعه کلکسیون نخود مشهد (MCC441 و MCC358) در چهار سطح تنش خشکی بر اساس ظرفیت زراعی (ظرفیت زراعی، 75% ظرفیت زراعی، 50 % ظرفیت زراعی و 25% ظرفیت زراعی) و تیمار اسید سالیسیلیک با غلظت های 0 و 0.7 میلی مول به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که تنش خشکی در تمام موارد به غیر از نسبت کروفیل a/b با عث کاهش معنی دار شاخص های مورد بررسی شد. تیمار اسید سالیسیلیک باعث افزایش معنی دار شاخص پایداری غشاء و میزان کاروتینوئید در ژنوتیپ MCC358 شد. اسید سالیسیلیک توانست باعث افزایش معنی دار محتوای کلروفیل b و کلروفیل کل در ژنوتیپ MCC441 شود. اما در ژنوتیپ MCC358 محتوای کلروفیل b بعد از تیمار با اسید سالیسیلیک بطور معنی داری نسبت به شاهد کاهش یافت. به نظر می رسد که تاثیر بازدارنده ی تنش خشکی بر ژنوتیپ MCC441 بیشتر از ژنوتیپ MCC358 بوده است و کاربرد اسیدسالیسیلیک با توجه به تاثیر آنتی اکسیدانی آن، اثری بر بهبود شاخص های مورد بررسی در ژنوتیپ MCC441 نداشت.

به منظور بررسی تحمل ارقام مختلف آفتابگردان (.Helianthus annuus L) نسبت به تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار و در محیط کشت گلدان طراحی شد. ارقام یوروفلور و هایسون 33 آفتابگردان به عنوان فاکتور اصلی و سطوح مختلف تنش خشکی (شاهد، -0.3، -0.6 و -0.9 مگاپاسکال) و محلول پاشی توسط سالیسیلیک اسید (صفر و 100 میکرومولار) به عنوان فاکتور فرعی انتخاب گردیدند. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از این است که با افزایش سطوح تنش خشکی، کاهش معنی داری در جذب عناصر غذایی ماکرو و همچنین رنگدانه های فتوسنتزی به وجود آمد. بیشترین میزان کاهش در صفات مذکور، در سطح -0.9 مگاپاسکال بود. با استناد به نتایج این پژوهش، رقم هایسون 33 در مقایسه با یورفلور، به دلیل توانایی بالاتر در جذب عناصر غذایی و همچنین محتوای بیش تر رنگدانه های فتوسنتزی برگ، به عنوان رقم مقاوم تر آفتابگردان نسبت به شرایط تنش خشکی در مقایسه با رقم یوروفلور شناخته شد. محلول پاشی سالیسیلیک اسید با غلظت 100 میکرومولار نیز از طریق افزایش معنی دار جذب عناصر غذایی ماکرو و رنگدانه های فتوسنتزی، سبب کاهش خسارت ناشی از تنش خشکی در هر دو رقم آفتابگردان گردید.

به منظور بررسی اثر محلول پاشی گلایسین بتائین بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان در شرایط شور آزمایشی در دانشگاه آزاد اسلامی سبزوار در سال زراعی 90-89 انجام شد. این بررسی در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار به صورت مزرعه ای انجام شد. فاکتورهای مورد بررسی محلول پاشی گلایسین بتائین در چهار سطح 0، 50، 100 و 150 میلی مولار و زمان محلول پاشی در 3 سطح (v5 (5 برگی آفتابگردان) R1 (ظهور طبق) و R5 (شروع گل دهی)) بود. مقایسه میانگین تیمارها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، تعداد دانه در طبق و درصد پتاسیم برگ در محلول پاشی در هنگام 5 برگی به دست آمد، در صورتی که تاخیر در زمان محلول پاشی سبب افزایش مقدار پتاسیم در برگ آفتابگردان شد. وزن صد دانه تحت تاثیر زمان محلول پاشی قرار نگرفت، اگرچه بیشترین وزن صد دانه در محلول پاشی در زمان 5 برگی مشاهده شد. با افزایش مقدار مصرف گلایسین بتائین عملکرد و اجزای عملکرد به صورت خطی افزایش یافت و بیشترین مقدار این صفات در محلول پاشی به مقدار 150 میلی مولار به دست آمد که تفاوت آماری معنی داری با مصرف 100 میلی مولار نداشت. افزایش میزان محلول پاشی از 100 به 150 میلی گرم سبب افزایش %5.75 میزان سدیم در گیاه شد. در مجموع می توان محلول پاشی در زمان 5 برگی به مقدار 100 میلی مولار را مناسب ترین تیمار برای حصول مناسب ترین عملکرد در شرایط شور توصیه کرد.

به منظور بررسی تاثیر کودهای دامی و بیولوژیک نیتروکسین همراه با کاربرد هورمون جیبرلین، آزمایشی به صورت طرح کرت های خرد شده فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار روی ذرت (.Zea may L) در منطقه بیضاء استان فارس انجام گرفت. تیمارها شامل کودهای دامی و نیتروکسین بترتیب هر کدام در دو سطح (صفر و 30 تن در هکتار) به عنوان کرت اصلی و جیبرلین در سه سطح (صفر، 100 و 200 پی پی ام) به عنوان کرت فرعی بودند. نتایج نشان داد که تاثیر هر کدام از تیمارها بصورت جداگانه معنی دار ولی برهمکنش آنها معنی دار نبود. نتایج مقایسات میانگین مربوط به سطوح مختلف کود دامی نشان داد که بالاترین صفات در تیمار کاربرد کود دامی به میزان 30 تن در هکتار به دست آمد. همچنین کود نیتروکسین منجر به افزایش صفات در اثر کاربرد 35 گرم ماده موثره در هکتار شد. جیبرلین باعث افزایش صفات گردید، بین سطوح 100 و 200 پی پی ام روی بعضی صفات اختلاف معنی داری مشاهده نگردید. بیشترین عملکرد دانه مربوط به کاربرد کود دامی به میزان 30 تن در هکتار، کود نیتروکسین به میزان 35 گرم ماده موثره در هکتار به همراه 100 پی پی ام جیبرلین بود. نتایج نشان داد که در شرایط امروز و با توجه به گسترش کشاورزی پایدار، استفاده از این نهاده ها می تواند در منطقه بیضاء سود مند و قابل توجیه باشد.

در فرآیند همزیستی گیاه لوبیا با باکتری ریزوبیوم، مقادیر قابل توجهی نیتروژن تولید می شود که می تواند نیاز گیاه را به این عنصر مرتفع نموده و جایگزین بخشی از کودهای شیمیایی نیتروژنی شود. به منظور تعین باکتری مناسب جهت تلقیح بذر لوبیا، آزمایشی در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به مدت دو سال در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اقلید اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل ده سویه باکتری شامل (L-78، L-195، L-192، L-54، L-75، L-30، L-100، L-197، L-120، L-177) و دو تیمار 200 و 400 کیلوگرم اوره در هکتار (N-200 و N-400) و یک تیمار شاهد (بدون نیتروژن و تلقیح) بود. نتایج آزمایش در سال اول نشان داد که بین تیمارها از نظر عملکرد دانه در سطح 5 درصد اختلاف معنی دار بود. سویه ی باکتری L-54 با تولید 2368 کیلوگرم دانه در هکتار بیشترین میزان عملکرد را حاصل نمود که نسبت به تیمار شاهد 174 درصد و نسبت به تیمارهای 200 و 400 کیلوگرم اوره در هکتار بترتیب 121 و 93 % افزایش عملکرد داشت. در سال دوم گرچه از نظر آماری اختلاف معنی داری بین تیمارهای آزمایش مشاهده نگردید ولی عملکرد سویه های L-177 و L-54 به میزان 1595 و 1511 کیلوگرم دانه در هکتار بیشترین میزان عملکرد را داشتند که بترتیب 41 و 33 % نسبت به شاهد افزایش داشت. نتایج دو سال این آزمایش نشان داد در صورت تلقیح سویه باکتری 54-L با بذر لوبیا می توان ضمن تامین حداکثر عملکرد در لوبیا، از هدر رفت کودهای شیمیایی اوره خودداری نمود.

به منظور بررسی اثر نیتروژن و تداخل علف های هرز (تاج خروس و سلمه تره) بر عملکرد و اجزای عملکرد ارزن، آزمایشی گلخانه ای در منطقه بوانات، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در پاییز 1389 به اجرا در آمد. فاکتور اول، میزان نیتروژن از منبع اوره شامل سه سطح 100، 0، 200 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و فاکتور دوم رقابت ارزن با علف هرز در 3 سطح شامل یک سطح عاری از علف هرز و دو سطح ارزن آلوده به علف های هرز تاج خروس و سلمه تره بود. صفات مورد اندازه گیری عبارت بودند از عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد نسبی گیاه (PRY). نتایج نشان داد که تاثیر تداخل علف های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد ارزن معنی دار بود. افزایش میزان نیتروژن از 100 کیلوگرم در هکتار به 200 کیلوگرم در هکتار تاثیر معنی داری بر عملکرد ارزن نداشت و به دلیل فشار زیاد رقابت از سوی علف های هرز، افزایش میزان نیتروژن موجب کاهش عملکرد ارزن شد. اثر سطوح مختلف نیتروژن و سطوح مختلف رقابت و اثرات متقابل آنها بر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت در سطح 0.01 معنی دار گردید. میزان PRY ارزن در مخلوط با علف های هرز کاهش یافت. در مخلوط ارزن و سلمه تره میزان PRY سلمه تره کمتر از ارزن و در مخلوط ارزن و تاج خروس PRY تاج خروس بیشتر از PRY ارزن بود. این امر به رقابت کنندگی بیشتر این گیاه با ارزن ارتباط داده شد.