پژوهش نامه نظم و امنیت انتظامی
سال:1388 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

قرن بیستم شاهد افزایش روزافزون کاربرد استدلال آماری در تمامی رشته های علوم و مخصوصا در علوم انسانی و اجتماعی بوده است. لذا امروزه آشنایی با اصول و تکنیکهای پایه ای تحلیل آماری در اکثر دوره های علمی و حرفه ای اهمیت خاصی دارد.ارتباط تنگاتنگ پژوهش های علمی با روش های آماری برای تایید یا رد فرضیه ها همواره مسایل و مشکلاتی را از لحاظ متدولوژی برای پژوهشگران ایجاد کرده است. از این جهت ارایه یک الگو برای رفع این کمبودها ضروری به نظر می رسد.در این مقاله می کوشیم تا پس از بیان آزمون های آماری (آزمون پارامتری (میانگین یک جمعیت، تفاوت بین میانگین ها، مقایسه زوج ها، آزمون F، همبستگی پیرسون) آزمون ناپارامتری (کای اسکوئر، علامت، میانه، من ویتنی، کروسکال والیس)) با ذکر مثال بعد از هر آزمون والیس در حوزه وظایف و ماموریت های پلیس چگونگی استفاده از این مدل را مشخص کنیم.

دراین مقاله به بررسی مقوله امنیت در اسلام با رویکرد سیره نبوی و امنیت در دیدگاه علوی و مهدوی خواهیم پرداخت. بر این اساس با در نظر گرفتن شاخص های اصلی و کلیدی در گفتمان پیامبراعظم و حضرت علی (ع) و رویکرد فلسفه انتظار مساله امنیت، ابعاد و قالب های فکری منبعث از آن را تبیین و بررسی می کنیم. که گفتمان امنیت در اسلام توسط سایر امامان شیعه موردتوجه قرار گرفته است ولی دراین نوشتار به واکاوی گفتمان های غالب مفهوم و ساختار امنیت که در رهیافت نبوی، علوی و مهدوی آن مستتر است می پردازیم.آنچه در کلام پیامبراعظم در زمینه امنیت مورد توجه و تعمق است التزام ایشان به کلام وحی و امنیت همه جانبه در بلاد اسلامی و برای عموم شهروندان است. در نگاه ائمه اطهار الگوپذیری ازسیره نبوی و کلام فاخر قرآن در کنار مقتضیات و مصلحت جامعه اسلامی و حق داشتن امنیت و آسایش برای کلیه اتباع سرزمین اسلامی حائز اهمیت است. نگارنده در نوشتار حاضر تلاش دارد تا بنیان های نظری «ایده امنیت» در مکتب اسلام را به بحث گذارده و در این جهت به تحلیل گفتمان اسلامی- با هدف استخراج گزاره هایی که حدود گفتمانی امنیت را در مکتب اسلام مشخص سازند- بپردازد؛ زیرا ظهور اسلام به مثابه انقلابی تمام عیار و ارایه دهنده گفتمانی تازه و منحصر به فرد است. این گفتمان افزون بر ارایه مفاهیم و ایده های جدید به پالایش و پیرایش مفاهیم محوری و رایج در عرصه سیاست عملی نیز می پردازد که از آن جمله می توان به مفهوم «امنیت» اشاره کرد.

در سال های اخیر اهتمام نیروی انتظامی جمهوری اسلامی به مقوله مشارکت مردمی در امنیت افزایش یافته است. بی گمان برای استمرار و توفیق طرح ها و ماموریت های این نهاد، به همیاری و مشارکت شهروندان نیاز است.در حوزه نظم و امنیت، طرح های مشارکتی به دنبال آفریدن فرصت های بیشتر دخالت مردم در نظم و امنیت و افزایش اعتماد متقابل میان پلیس و مردم است. در کشورهای مختلف دنیا (از جمله ژاپن، هلند و انگلیس) طرح های متعددی با این هدف به اجرا درآمده است که در جهت مقصود خود توفیق داشته اند. این کشورها در تبدیل پلیس از سازمانی متمرکز، دولتی و سیاست گرا به نیرویی مشارکت جو، اجتماع محور و فرهنگ گرا، دستاوردهای قابل ذکری داشته اند. جامعه ایرانی نیز اگرچه با مشکلات فرهنگی و سیاسی در این زمینه روبه رو بوده است، اما در گذار از مرحله انتظام تخصصی به انتظام مشارکتی موفقیت هایی کسب کرده است؛ طرح های پلیس (نگهبان) محله، همیار پلیس، خدمات مراقبتی و حفاظتی از شواهد آن بوده است. برون سپاری برخی از خدمات مانند (پلیس+10) صدور گواهی نامه، گذرنامه، نظام وظیفه از دیگر مصادیق اهتمام نیروی انتظامی به تعامل بیشتر و نزدیکتر با مردم است. در عین حال، برخی از مسایل ساختاری و سازمانی پلیس، ضعف فرهنگ مشارکت انتظامی، قلت طرح های اعتمادسازی متقابل میان مردم و نیروی انتظامی، از جمله موانع گسترش مشارکت انتظامی در جامعه ایرانی است.مقاله حاضر بر امکان و ضرورت مشارکت امنیتی و انتظام مشارکتی تمرکز دارد. مقاله با تشریح فضای مفهومی دو عبارت «مشارکت» و «امنیت» آغاز و تلاش می شود از ترکیب این مقولات، مفهوم ثالثی تحت عنوان «مشارکت امنیتی» و «انتظام مشارکتی» یا غیره ابتکار شود. در اثنای بحث ضمن بررسی اهمیت و تاریخچه موضوع مشارکت امنیتی و انتظامی در جهان و ایران، بر زمینه ها و راهکارهای جلب مشارکت مردم در امنیت تاکید می شود.

جهانی شدن پدیده ای است که با خود فرصت ها و چالش هایی را برای دولت ها و کارویژه حیاتی آنها یعنی امنیت در پی داشته است. جهانی شدن این تاثیر را با تغییر در مبانی مشروعیت بخشی به واحدهای سیاسی و نظام حاکم بر آن نمایان ساخته است. در صورت عدم مدیریت صحیح و هوشمندانه، می تواند به شکل گیری بحران مشروعیت، ظهور بی ثباتی های سیاسی و در نتیجه کاهش ضریب امنیت منجر شود.در همین جهت، سرعت تغییرات اجتماعی و ظهور پدیده های جدید به حدی است که دستگاه های تامین کننده امنیت دچار سردرگمی گشته و زمینه بروز بی ثباتی و ناامنی فراهم آمده است.چارچوب نظری این مقاله، نظریه بحران ها می باشد و سوالی که در این مقاله به دنبال پاسخگویی به آن هستیم این است که چالش های امنیتی جهانی شدن چیست و نقش پلیس در مدیریت آنها کدام است؟در همین راستا می توان گفت:در عصر جهانی شدن، تامین امنیت میسر نمی شود مگر اینکه وظیفه تامین، اعمال، نمایش و حفظ قدرت توسط پلیس به خوبی اجرا شده باشد.

زندگی مسالمت آمیز افراد در یک جامعه، تنها در صورت رعایت قواعد مشترک ممکن می شود. اما باید این قواعد مشترک واجد ویژگی هایی باشند که بتوانند به هدف برسند. یکی از اصلی ترین چارچوب های تعریف این قواعد، انطباق و تناسب مسایل فرهنگی و پدیده های اجتماعی با روح حاکم بر نظم اجتماعی است. «کوچه نشینی» یکی از آن مسایلی است که باید با ارزش ها و هنجارهای فرهنگی جامعه بررسی شود. امروزه این پدیده که عقبه فرهنگی و تاریخی نیز با خود به همراه دارد موضوعی است که در گوشه و کنار اغلب شهرها دیده و به دلیل دگرگونی های فرهنگی و تغییر در سبک زندگی، به مرور تبدیل به یک ناهنجاری اجتماعی می شود. علت اصلی کوچه نشینی را باید در فراغت و نوع به کارگیری اوقات فراغت جستجو کرد که درباره آن به موضوع پرداخته ایم. آنچه مهم است تعامل کوچه نشینی و مساله نظم اجتماعی است که می تواند جزء بخش ناپیدایی از نظم و امنیت شناخته شود. تردیدی نیست عامل فرهنگ نقش اساسی در شکل گیری مساله کوچه نشینی داشته است لیکن دگرگونی های اجتماعی نیز جزء مسایلی هستند که می توانند در تغییر ذائقه های فرهنگی افراد جامعه موثر بوده و پدیده هایی مانند کوچه نشینی زنان را دچار تحولات نگرشی و از هنجار به ناهنجار تبدیل کنند. همان تحولاتی که درباره کوچه نشینی مردان نیز اتفاق افتاده است. این مقاله می کوشد به بررسی مساله کوچه نشینی و توصیف انگیزه زنان کوچه نشین در شهر یزد پرداخته و در نهایت به علل وجودی و آسیب های این پدیده بپردازد.به همین منظور بر اساس نمونه ای 144 نفری از بین زنان در محلات قدیمی شهر یزد موضوع کوچه نشینی و تاثیر آن بر مقوله نظم و امنیت اجتماعی بررسی شده است. روش نمونه گیری این پژوهش، نمونه گیری دو مرحله ای خوشه ای- تصادفی ساده بوده است. برای گردآوری اطلاعات از شیوه پرسشنامه و مصاحبه استفاده شده است.یافته های تحقیق نشان دادند بیش از 39 درصد زنان در کوچه می نشینند. متوسط زمان کوچه نشینی زنان بیش از 6 ساعت در هفته بوده است. تقریبا 56.3 درصد کسانی که در کوچه می نشینند امکان استفاده از فضاهای تفریحی یا ورزشی را در محل خود ندارند. بر اساس نتایج آزمون من ویتنی بین متوسط تحصیلات، سن، تعداد فرزندان، وضعیت اقتصادی، زمان تماشای برنامه های تلویزیونی زنان کوچه نشین و زنان دیگر تفاوت معنی داری وجود دارد. مهمترین دلیل کوچه نشینی احساس تنهایی (36 درصد) و مهمترین موضوعی که زنان در کوچه نشینی ها با خود در میان می گذارند مسایل خانوادگی (32 درصد) عنوان شده است. مهمترین انگیزه زنان کوچه نشین درد دل کردن و دیدن همدیگر (20 درصد و 20 درصد) عنوان شده است. در نهایت مهمترین عارضه کوچه نشینی از دیدگاه زنان کوچه نشین، غیبت (47 درصد) و اتلاف وقت (16 درصد) بیان شده است.

حقوق کیفری نیز مانند هر موضوع دیگری، دارای مراحلی از تحولات، افت و خیزها و دگرگونی هاست. اندیشمندان در جوامع مختلف به دنبال حل این معما بوده اند که چرا عده ای از افراد مرتکب جرم شده و هنجارها و قواعد زندگی اجتماعی را نادیده می گیرند و حال آنکه بیشتر مردم به این قواعد پای بند بوده و به آنها به دیده احترام می نگرند.باید گفت اندیشمندان در دوره های زمانی متفاوت مجازات جرم و پدیده بزهکاری را از جنبه های مختلف بررسی کرده و نتیجتا نظریه های بسیار متنوع و بعضا متفاوت در ارتباط با نحوه کیفر ارایه داده اند.یکی از دیدگاهها تبیین ماورای طبیعی از جرم است که انسان ها به دلیل اعمال ناشایست خویش، از سوی قدرت های ماورای طبیعت به واسطه حوادث و مصائب طبیعی مجازات می شوند. به دنبال آنها آبا کلیسا متجاوز از هزار سال در اروپا عنوان جرم با گناه را یکی شمرده و صلاحیت اعمال شکنجه های هولناک را جهت تسلط بر مجرمان بدست آوردند. در دوران بعدی دیدگاهی با عنوان مکتب کلاسیک در اعتراض به سیاست کیفری حاکم و با ایده های عقل باور که ترکیبی از سودمندی مجازات و عدالت مطلق بود در تبیین جرم به وجود آمد و بر این باور بود که کیفر، قبل از هر چیز باید مرتکب را از ارتکاب جرم باز دارد. در این روش برخی مانند «بنتام» نظرات تند و مستبدانه تری ارایه داده اند. به مرور زمان انتقادات و اشکالاتی بر مکتب کلاسیک وارد شد و منجر به پیدایش مکتب نئوکلاسیک گردید. از ویژگی های این مکتب توجه به تفاوت های میان اوضاع و احوال مجرمین در وضعیت های خاص بود. پس از چندی با پیدایش مکتب اثباتی یا تحققی ایتالیایی در ربع آخر قرن نوزدهم نگرش علمی نسبت به پدیده مجرمانه شکل گرفت و مطالعه علمی پدیده مجرمانه را عهده دار شد. دیدگاه اثباتی بر مبنای طرز تلقی جدید خود از پدیده مجرمانه، قائل به طیف متفاوت و متنوعی از مجازات ها و اقدامات تامینی و اجتماعی گردید. در این تحقیق با نگاهی اجمالی نظریه های مکاتب کلاسیک و تحققی در خصوص مبانی و اهداف مجازات ها تبیین می شود و سیر تحول آنها بررسی می گردد.

مساله حقوق شهروندی از یک سو متوجه شان و منزلت آحاد مردم و قبول موجودیت انسانی و اجتماعی آنهاست و از سوی دیگر بسط سازکارهای تثبیت و گسترش آن، نه تنها اعتلا و رشد فرهنگی را موجب خواهد شد بلکه کاهش هزینه های اجتماعی، انتظامی و قضایی را به همراه خواهد داشت.هدف این پژوهش بررسی نقش نیروی انتظامی- با کارکرد استقرار نظم و امنیت- در حفظ حقوق شهروندی است. یعنی تا چه حد پلیس توانسته است در تحقق حقوق شهروندی ایفای نقش کند.این مطالعه از نوع مفهومی و مروری (روش اسنادی و کتابخانه ای) است و از طریق فیش برداری و مطالعه کتابخانه ای تعاریف، تحلیل ها و نظریه پردازی ها در مورد مفاهیم شهروندی و پلیس جامعه محور و نقش بین آنها از کتب و منابع علمی استخراج گردید.نتایج پژوهش نشان می دهد عملکرد نیروی انتظامی را در جهت تحقق جامعه محوری پلیس ایران و با هدف جلب اعتماد مردم و حفظ حقوق شهروندی برای رسیدن به یک امنیت اجتماعی پایدار نشان می دهد.