امداد و نجات
سال:1389 | دوره:2 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

در ادامه مبحث ارزیابی سانحه، در این شماره به ارزیابی نیازها در بخش بهداشت و درمان می پردازیم و به سبب گستردگی موضوع و مباحث دامنه داری که در این بخش وجود دارد در چند شماره آتی این موضوع را پی خواهیم گرفت.در نوشتار پیشین به ارزیابی نیاز قزبانیان سوانح به آب پرداختیم. آب از آن دسته از نیازهای آسیب دیدگان است که به بهداشت و سلامت آنان ارتباط زیادی دارد؛ همچنین تغذیه و اسکان نیز از چنین اهمیتی برخوردارند. اما پیش از پرداختن به موضوعات اصلی بهداشت در سوانح، ابتدا ضرورت دارد به اهمیت و جایگاه بهداشت و سلامت در سوانح و حوادث بپردازیم.

مقدمه: کشور ایران کشوری بلاخیز است و می توان آن را یکی از مستعدترین کشورهای جهان برای وقوع بلایا دانست. بیمارستان ها نقش مهمی در حوادث غیرمترقبه ایفا می کنند. هدف از انجام این مطالعه بررسی وضعیت آمادگی بیمارستان های دولتی و خصوصی شیراز در مقابله با حوادث غیر مترقبه بود تا با مقایسه وضعیت فعلی با استانداردها، نقایص موجود شناسایی شود.روش ها: در این مطالعه مقطعی، 15 بیمارستان دولتی و خصوصی شیراز در سال 1389 ارزیابی شد. ابزار گردآوری داده ها چک لیستی بود که 10 حیطه و 220 سوال داشت. داده ها به روش مشاهده و مصاحبه جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد.یافته ها: به طور کلی میانگین نسبی آمادگی مقابله با حوادث غیرمترقبه در بیمارستان های مورد مطالعه 62.3% بود. از نظر حیطه های مورد بررسی، حیطه های تخلیه و انتقال، ترافیک، ارتباطات و امنیت در سطح متوسط، حیطه های اورژانس، پذیرش، آموزش، پشتیبانی، نیروی انسانی، فرماندهی و مدیریت در سطح خوب قرار گرفتند.نتیجه گیری: بیمارستان های مورد مطالعه در شیراز علی رغم داشتن آمادگی کلی مناسب، در حیطه های تخلیه و انتقال، ترافیک، ارتباطات و امنیت نیاز به بهبود دارند و ضروری است تدابیر مناسبی در این زمینه ها اتخاذ گردد.

مقدمه: مشارکت جامعه در مقابله با بلایای طبیعی یکی از ارکان مهم مدیریت بحران به شمار می آید. از آنجا که استان خوزستان به عنوان یکی از مهم ترین استان های مرزی کشور و در زمره استان های بلاخیز به شمار می آید، مطالعه حاضر به منظور تعیین وضعیت مشارکت جامعه برای مقابله با بلایای طبیعی از دیدگاه مسوولین انجام شده است.روش ها: این تحقیق در چهار مرحله انجام شد. در مرحله نخست، وضعیت موجود استان خوزستان از نظر وقوع بلایای طبیعی مورد بررسی قرار گرفت؛ در مرحله دوم، وضعیت استان از نظر سازمان ها، نهادها و تشکل های فعال در زمینه بلایا بررسی شد؛ در مرحله سوم، با بهره گیری از روش مطالعه کیفی و با انجام مصاحبه عمیق، نظر مسوولین مربوطه در زمینه میزان مشارکت مردم و چگونگی جذب و هدایت آنها در مقابله با بلایای طبیعی مورد سنجش قرار گرفت و در مرحله نهایی، پس از جمع بندی و تحلیل نتایج حاصله، استراتژی هایی ارائه شد تا بتوان با استفاده از این راهبردها از میزان تلفات انسانی و خسارت های احتمالی در سوانح آتی جلوگیری کرد.یافته ها: با توجه به دیدگاه های متفاوت مدیران به مقوله مدیریت جامع بحران و عدم وجود تعاریف مشترک در این حیطه، فرایندهای سیاستگذاری، هماهنگی، برنامه ریزی، سازماندهی و آموزش در سازمان ها به صور گوناگون انجام می شود. با توجه به حاکمیت دیدگاه پدرسالارانه در نظام دولتی، نقش مردم به عنوان مهم ترین گروه ذی نفع از سوی دولتمردان نادیده گرفته شده که نتیجه آن سنگین تر شدن بار مسوولیت های دولت در مقابله با بلایای طبیعی است.نتیجه گیری: بافت سنتی و حاکمیت فرهنگ قومی در استان خوزستان می تواند به عنوان بستر مناسبی برای گسترش فرهنگ مشارکت جامعه در پیشگیری، کاهش اثرات زیانبار بلایا، کسب آمادگی و برنامه ریزی در مرحله قبل از وقوع، مشارکت در عملیات پاسخگویی به ویژه عملیات جستجو، امداد، نجات، پشتیبانی در مرحله وقوع و بازیابی یعنی ساماندهی، بازتوانی، بازسازی و بازگشت به وضعیت اولیه در مرحله پس از وقوع بلایا مورد استفاده قرار گیرد؛ اما لازمه این امر تغییر نوع نگاه مدیران به مقوله نقش و نوع مشارکت مردم در مقابله با بلایای طبیعی است.

مقدمه: بررسی تحولات جمعیتی در کشور نشان از افزایش پیوسته جمعیت دارد که این رشد به احتمال زیاد تا ربع قرن آینده ادامه خواهد داشت. به علاوه، بسیاری از سکونتگاهها در مناطق با آسیب پذیری بالا واقع شده اند. در این پژوهش، استان چهارمحال و بختیاری به لحاظ تحلیل دو عامل کلیدی در سال های اخیر مورد بررسی قرار می گیرد: آسیب پذیری لرزه ای سکونتگاهها و راه های ارتباطی.روش ها: در این پژوهش برای ارزیابی وضعیت سکونتگاهها و راه ها ابتدا با کمک روش وزن دهی عکس فاصله، از قابلیت های سیستم اطلاعات جغرافیایی و با استفاده از داده های لرزه ای استان به حوزه بندی خطر زلزله پرداخته شد. پس از آن، وضعیت استقرار عوارض مورد بررسی در ارتباط با گسل ها و حوزه های ایجاد شده با استفاده از توابع همسایگی سنجیده شد. رویکرد کلی حاکم بر پژوهش روش تحلیلی-توصیفی است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که با در نظر گرفتن پتانسیل بالای گسل های فعال در استان، تعیین حریم امن در مجاورت گسل ها ضروری به نظر می رسد. این خطوط راهنما در اجتناب از خطرات گسیختگی مستقیم گسل ها در برنامه ریزی شهری، مدیریت بحران، و علوم زمین بسیار کاربردی است. بر مبنای فاصله آسیب پذیر در اطراف گسلها، مجموعا 7 شهر و 58 روستا با خطر مستقیم گسیختگی ساختگاه مواجه هستند و در مجموع در حدود 1072590 کیلومتر از راه های موجود در استان، آسیب پذیری بسیار بالایی را نسبت به گسیختگی گسل نشان می دهند.نتیجه گیری: نتیجه به دست آمده بیانگر آن است که در نواحی غربی و شمال غربی با تراکم بیشتر سکونتگاههای روستایی و راه های ارتباطی مواجه هستیم؛ در صورتی که سکونتگاههای شرقی بزرگتر، پراکندگی آنها بیشتر و فراوانی آنها کمتر است. توسعه فزاینده سکونتگاهها و راه های ارتباطی بر روی این نواحی پتانسیل خطر خیزی لرزه ای استان را به طور فزاینده ای افزایش داده است.

مقدمه: تاکنون مطالعه ای در جهت شناخت توفان ها در استان خراسان به نحو سازمان یافته ای صورت نگرفته است و آمار و اطلاعات مدون در این زمینه بسیار اندک است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی توفان ها در استان خراسان با هدف پیشگیری و آمادگی است.روش ها: در این مطالعه که در سال 1382 انجام شد، از گزارش های ایستگاه های سینوپتیک جنوب خراسان و سه ایستگاه بیرجند، پشت بادام و طبس که در غرب استان قرار دارند استفاده شد که در مجموع اطلاعات 18 ایستگاه مورد بررسی قرار گرفت. داده های مربوط به سرعت و جهت سریع ترین بادهای ماهانه در سال های مختلف از سازمان هواشناسی کشور از بدو تاسیس جمع آوری شد. همچنین آمار تعداد روزهای غبارآلود، دمای مطلق و متوسط دمای حداقل ماهانه ایستگاه ها نیز تهیه گردید و سپس اطلاعات جمع آوری شده مورد تحلیل قرار گرفت.یافته ها: در میانه استان، به دلیل وجود کوهستان های بلند، سرعت وزش بادها کمتر از مناطق شمالی، شرقی و جنوب غربی است. از نظر جهت بادهای پر سرعت، بررسی های انجام شده نشان می دهد که این نوع بادها در جهت های مختلف می وزند ولی در بعضی جهت ها از فراوانی بیشتری برخوردارند.نتیجه گیری: وزش بادهای سریع در استان، به نحوی که ایجاد خسارت مالی و تلفات انسانی کند، از احتمال وقوع نسبتا زیادی برخوردار است و آن را باید به عنوان خطری جدی تلقی کرد.

مقدمه: بلایا رخدادهای کمیابی هستند؛ با وجود این، برنامه ریزی دقیق و آموزش در جهت آماده سازی سازمان های بهداشتی و درمانی برای مقابله با این رویدادها، بسیار ضروری است. مقاله حاضر، برنامه ریزی مدیریت بلایا و مانورهای مرتبط را درون سازمان های بهداشتی و درمانی ایران بررسی می کند.روش ها: این مطالعه مقطعی و از نوع کمی است که برای انجام آن تعداد 230 پرسشنامه، که سوالاتی در زمینه برنامه ریزی جامع، کارت های عملیاتی یا برنامه های عملیاتی استاندارد، برنامه ریزی مداوم کسب و کار و برنامه اقتضایی را دربرمی گرفت، در بین مدیران سلامت توزیع گردید. تجزیه و تحلیل داده ها نیز با استفاده از نرم افزار SPSS و از طریق آزمون های آماری مختلف انجام شد.یافته ها: اگرچه درون سازمان ها برنامه های جامع وجود دارد؛ اما برنامه های اقتضایی، برنامه های استمرار کسب و کار و کارت های عملیاتی مورد توجه قرار نگرفته اند. کمیته های عملیاتی مدیریت بلایا واقع در سازمان ها نیز، در جهت بهبود توانایی مقابله با بحران ها، اقدام مناسبی انجام نداده اند.نتیجه گیری: در جهت ارتقای سیستم مدیریت بلایا باید اقداماتی، مانند مهندسی مجدد در جهت طراحی سیستم مدیریت بلایا، فعالیت های آماده سازی، تدوین استانداردها و پروتکل ها، آموزش کارکنان و مانورهای منظم، صورت گیرد.

مقدمه: با توجه به گسترش روزافزون علم و تکنولو‍ژی روز، روند جلب همکاری افراد متفاوت تر از گذشته است و اتخاذ شیوه و روش مناسب در دعوت به عضویت مردم حائز اهمیت می باشد. این پژوهش از این حیث که در بر گیرنده نگرش ها و عملکردهای داوطلبان جمعیت هلال احمر استان کهگیلویه و بویراحمد در زمان حضور در یکی از گروه های داوطلبی است، می تواند نتایجی را به دنبال داشته باشد که با تکیه بر آنها برای تداوم جلب مشارکت های مردمی استراتژی مناسبی اتخاذ گردد.روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه توصیفی بر روی 400 نفر از داوطلبان استان کهگیلویه و بویر احمد در سال 1389 است. روش پژوهش در این مطالعه، روش همبستگی و ابزار سنجش، پرسشنامه محقق ساخته بود که به شیوه طیف لیکرت طراحی شد. پرسشنامه متشکل از چهل سوال بود که متغیر مستقل، یعنی روش های جلب مشارکت مردم، سه خرده مقیاس (روش های چهره به چهره، روش های تبلیغات و روش های گروه سازی) و متغیر وابسته یعنی انجام فعالیت های داوطلبانه چهار خرده مقیاس (انجام فعالیت های داوطلبانه گروه های حمایت، مهارت، مشارکت و هدایت) را بررسی می کرد.یافته ها: بر اساس یافته های این پژوهش، با استفاده از آزمون مجذور کای معلوم شد که از نظر پاسخگویان، بین میزان مشارکت در فعالیت های داوطلبانه با میزان استفاده از روش های جلب مشارکت رابطه معنی داری وجود دارد (P<0.05).نتیجه گیری: روش های جلب مشارکت تاثیر بالایی در انجام فعالیت های داوطلبانه دارد. به تناسب شرایط خاص گروه ها و نیز خصوصیات خاص فرهنگی و امکانات موجود می توان هم به صورت فردی و هم به صورت گروهی، زمینه های جلب مشارکت افراد در فعالیت های داوطلبانه را فراهم کرد.

ضمان یا عدم ضمان نجاتگران در عملیات های امداد و نجات جاده ای که متعاقب ایراد ضرر و زیان مالی به خودروهای مصدومین در حوادث جاده ای بروز می کند چالشی حقوقی برای نجاتگرانی است که داوطلبانه و بر اساس مبانی بشردوستانه وارد عرصه امدادرسانی در سوانح جاده ای شده اند. بررسی این موضوع در قوانین موضوعه ایران و مداقه در قواعد و مقررات فقه امامیه نشان دهنده نتایجی غیر از آن چیزی است که در قوانینی مثل قانون مدنی ما آمده است. نتیجه تحقیق اثبات عدم ضمان نجاتگرانی است که در حین انجام وظایف نجاتگری خود موجب ایراد ضرر و خسارت مالی به اموال شخص مصدوم می شوند. پژوهش حاضر، تحقیقی تحلیلی عقلانی است که با مراجعه به متون اصیل اسلامی و قانونی انجام شده است.روش ها: روش تحقیق، روشی تحلیلی و عقلانی می باشد و در آن از منابع فقهی و قانونی بهره برداری شده است.یافته ها: یافته ها نشان داد که در قوانین موضوعه ایران، ماده قانونی صریحی که در مورد ضمان یا عدم ضمان نجاتگرانی که در حوادث جاده ای به امر امداد رسانی مشغول هستند و به تبع و مناسبت این امر موجب ایراد خسارت به اموال مصدومین، به ویژه خودروی آنها می شوند نیامده و بدان هیچ اشاره ای نشده است.نتیجه گیری: با بررسی برخی دلایل عقلی، فقهی و قانونی عدم ضمان نجاتگران در حوادث جاده ای اثبات گردید. توجه محاکم به آنچه که در این پژوهش آمده است می تواند چالش مطرح شده برای نجاتگران حوادث جاده ای را مرتفع کند و تبعات حقوقی دلسرد کننده را از آنان دور سازد.