زمین
سال:1390 | دوره:6 | شماره:19 |تعداد مقالات:14

در این مقاله با استفاده از روش مگنتوتلوریک به بررسی چگونگی رسانایی الکتریکی لایه های زمین تا عمق 300 در شرق دریاچه آلاگل (واقع در استان گلستان) می پردازیم. ساختارهای زمین شناسی با توجه به جنس آنها، تخلخل، میزان و نوع سیالات دارای پاسخ های متفاوتی در تقابل با میدان های الکتریکی و مغناطیسی می باشند. لایه های حاوی آب شور دارای هدایت الکتریکی بالایی می باشند. سازندهای زمین شناسی منطقه عمدتا رسوبات آبرفتی مربوط به دوران کواترنری است. با توجه به مدل های حاصل از وارون سازی یک بعدی و دو بعدی داده ها، سه لایه رسانا در عمق 20 تا 90 متر، 110 تا 500 متر و حدود 1100 متر تشخیص داده شدند. دو لایه اخیر احتمالا حاوی آب شور می باشند. برای تایید صحت نتایج بدست آمده، مدل یک بعدی حاصل از داده های MT در مجاورت یک چاه که در 4 کیلومتری جنوب غربی ایستگاه B51 واقع شده است با نتایج حاصل از نگار چاه مقایسه شده است.

اگر به سیگنالهای نگاشته از یک چشمه لرزه ایی در ایستگاهی با سامانه های مختلف بنگریم میبینیم که شکل موجهای ثبت شده میتوانند کاملا متفاوت باشند. یکی از موجبهای اصلی این تفاوت پاسخ بسامدی یا به بیانی دیگر تابع انتقال سامانه لرزه نگاری است. دانستن پاسخ بسامدی ایستگاهها شبکه های لرزه نگاری از نیازهای اولیه پردازش و تفسیر لرزه نگاشتها است. ولی نباید فراموش کرد که جنبش زمین نگاشته شده در سامانه لرزه نگاری با سیگنالی که در چشمه تولید می شود بسیار متفاوت است. مطالعه پاسخ بسامدی یکی از ابزارهایی است که به زلزله شناسان امکان جدا سازی تاثیر دستگاهی و نزدیکتر شدن به شناخت سیگنال واقعی تولید شده در چشمه را می دهد. لذا در این مقاله به محاسبه پاسخ بسامدی شبکه لرزه نگاری دورسنجی تهران در حوزهای جابجایی، سرعت و شتاب پرداخته شده است.

یکی از کارآمدترین روشها در مطالعات ساختگاهی روشهای ژئوفیزیکی هستند. از بین روش های ژئوفیزیکی روشهای لرزه نگاری شکست مرزی و توموگرافی لرزه ای از اهمیت ویژه ای برخوردارند. درمطالعات ساختگاهی سدسیمره واقع در 40 کیلومتری شمال غرب شهرستان دره شهر از توابع استان ایلام، از روش لرزه نگاری شکست مرزی و توموگرافی استفاده شده است. هدف از این مطالعات، شناخت پارامترهای ژئوفیزیکی زیرسطحی، دستیابی به سرعت انتشارموج و تعیین عمق و ضخامت لایه ها در محدوده محور سد سیمره بوده است. مورفولوژی ساختگاه به صورتی است که دره محل سد را به شکل u تقریبا متقارن با دیواره های پرشیب و حتی با شیب منفی نشان می دهد که عمود بر امتداد لایه بندی قرارگرفته است.نتایج حاصل از این مطالعات نشان می دهد که در محل ساختگاه یک مدل هشت لایه ای مجزا قابل تفکیک است. بیشترین ضخامت آبرفت در محور سد حدود 40 متر می باشد. بیشترین مقدار سرعت موج 6000 m/s و کمترین مقدار سرعت موج 2900 m/s محاسبه شده است.

دراین مطالعه روشهای آماری مختلف (همبستگی پیرسون، تحلیل عاملی و زمین آمار) برای تعیین همبستگی بین عناصر و منشا آلودگی رسوبات و تغییرات مکانی فلزات سنگین در بخشهای مختلف تالاب مورد استفاده قرار گرفت. در طی مطالعه غلظت عناصراصلی و فلزات سنگین  (Al, Fe, K, Mg, Mn, Ti, S, P, Na, Ca, Sr Ba, As, Bi, Cd, Co, Cr, Cu, Mo, V, Ni, Pb, Zn)در رسوبات 18 نقطه از تالاب و رودخانه منتهی به آن اندازه گیری شد. نتایج تحلیل عاملی و همبستگی پیرسون نشان داد که نیکل دارای منشا مشترک انسانزاد و طبیعی است در حالیکه As ,Bi ,Cd ,Co ,Cr ,Cu ,Mo ,Pb ,Zn ,V فقط منشا انسانزاد دارند. برای درونیابی و بررسی تغییرات مکانی داده های فلزات سنگین از روش کریجینگ معمولی استفاده شد. ابتدا نرمالیته داده ها با استفاده از آزمون کولموگرف - اسمیرنف بررسی شد و پس از رسم سمی واریوگرام برای هر یک ازفلزات سنگین، مدلهای مختلف مدور، کروی، نمایی وگوسی به واریوگرامها برازش داده شد. برای اعتبارسنجی و انتخاب بهترین مدل پارامتر RMS بدست آمده از Cross-Validation مورد استفاده قرار گرفت. بهترین مدل برازش شده برای فلزات سنگین برای عناصر As Cu و Pb نمایی و برای Zn ,Cd و Ni مدور می باشد. نتایج حاصله حاکی از دقت بالای تخمین کریجینگ برای عناصر Cu, Ni, AS و Pb می باشد. نقشه پهنه بندی آلودگی تولید شده توسط نتایج کریجینگ و GIS نشان داد که بخشهای هندخاله و شیجان آلوده ترین و سیاه کیشم غیرآلوده ترین بخش تالابند.

مقاله حاضر پژوهشی با محوریت پهنه بندی خطر لرزه ای با استفاده از دو رهیافت تعینی و احتمالی در گستره استان لرستان بین طول های جغرافیایی 46 درجه و 30 دقیقه تا 50 درجه و 30 دقیقه شرقی و عرض های جغرافیایی 31 درجه و 37 دقیقه تا 35 درجه و 15 دقیقه شمالی از خط استوا در پهنه زاگرس و قسمتی ناحیه سنندج – سیرجان است. در این پژوهش بر اساس داده های تاریخی و سده بیستم، اطلاعات گسل های لرزه زا، سازو کار ژرفی محدوده و ساختار زمین شناسی، مدل لرزه زمین ساخت منطقه ارایه شده و چشمه های لرزه زا معرفی گشته اند. پس از حذف پیش لرز ه ها و پس لرزه ها (برای صدق فرض توزیع پوا سون داده ها)، پارامترهای لرزه خیزی و با در نظر گرفتن عدم قطعیت های متناسب با زمان وقوع زمین لرزه ها و با فرض Mmin=4 محاسبه شده اند. اطلاعات حاضر توسط نرم افزار PSHA برای چندین مورد از روابط کاهندگی مورد پردازش قرارگرفته و در نهایت بیشینه شتاب افقی مورد انتظار برای ساختگاه (شهرخرم آباد) حاصل از هر قطعه به دست آمده است. با استفاده از این نتایج، نقشه هم تراز شتاب (Isoacceleration) برای مولفه افقی بر اساس هر دو رهیافت تعینی و احتمالی برای دوره بازگشت 475 و 75 سال گستره استان لرستان رسم گردیده است. در ادامه با توجه به فاصله گسل با محدودی شهری، خطرات احتمالی وقوع زلزله، بارو مرکز شهر مورد بررسی قرار گرفته اند. در انتها پیشنهاداتی در راستای کاهش آسیب به مناطق شهری ارایه شده است. بر اساس بررسی های حاضر، می توان گسل های موجود در پهنه گسل زاگرس مرتفع و سپس گسل دورود (درپهنه گسل اصلی زاگرس) را به عنوان گسل های مسبب رویداد احتمالی زمین لرزه برای شهر خرم آباد در نظر گرفت.

محدوده مورد مطالعه در شرق نقشه زمین شناسی 1:100000 سقز واقع است این محدوده در بخش شمالی زون سنندج - سیرجان قرار دارد. در این منطقه یک سری توده های نفوذی با ترکیب گرانیت، گرانودیوریت، کوارتز مونزونیت و کوارتز دیوریت متعلق به کرتاسه بالایی تا پالئوسن به داخل سنگ های قدیمی تر شامل ماسه سنگ های سازند کهر (پرکامبرین) و سنگ های کربناته و ولکانیکی کرتاسه نفوذ کرده اند که تماس سنگ میزبان و توده های نفوذی منجر به دگرگونی مجاورتی خفیف شده و هورنفلس هایی را ایجاد کرده است. این گرانیتوئیدها دارای کانی های اصلی کوارتز، پلاژیوکلاز، ارتوز و کانی های مافیک بیوتیت و هورنبلند بوده و همچنین ساب سولوس می باشند. این توده ها دارای انکلاوهای میکرو گرانولار مافیکی هستند که اکثرا گرد شده و بیضی شکل اند و خصوصیات پتروگرافی و ژئوشیمی مشابهی با حاشیه مافیک توده نفوذی دارند. توده های گرانیتی همراه با رگه های سیلیسی و دایک های آپلیتی می باشند که نفوذ و جایگیری آنها در یک فاز تاخیری نسبت به توده اصلی گرانیتی صورت گرفته است. دایک های دیابازی دگرسان شده با منشا ماگمایی متفاوت نسبت به توده اصلی نیز وجود دارند که به درون این گرانیت ها تزریق شده اند. شواهد پتروگرافی و ژئوشیمیایی حاکی از ماهیت کالک آلکالن با پتاسیم متوسط و بالا و متا آلومین تا پرآلومین بودن ماگمای اصلی می باشد. با توجه به نمودارهای مختلف پترولوژیکی تفریق ماگمایی از طریق تبلور بخشی در ماگمای مادر قابل استنباط است. شواهد میکروسکوپی و ژئوشیمیایی منشا ماگمایی تیپ I را برای این گرانیت ها نشان می دهد و نمودارهای مختلف تشخیص محیط های تکتونیکی نیز جایگاه گرانیتوئیدهای منطقه را حاشیه فعال قاره ای معرفی می نماید.

در این مقاله برنامه کاربردی اکتشافات ژئوفیزیکی برای معادن پلی متال با روش IP ارایه گردیده است. ابتدا اصول کلی روش، مورد بحث واقع شده و سپس آرایه های لازم برای برداشت داده های صحرایی ارایه می شود. نحوه برداشت داده ها، تهیه نقشه ها و تفسیرهای مقدماتی که منجر به بهینه سازی برنامه های اکتشافی می شود نیز مورد بحث قرار می گیرد. در نهایت نحوه تهیه گزارش که شامل ارایه نقشه های مختلف، تفکیک آنومالیها و تفسیر آنها است، نشان داده شده است. در خاتمه، چگونگی تعیین محل گمانه های اکتشافی با تلفیق نتایج ژئوفیزیک، زمین شناسی و دیگر داده ها ارایه می گردد. مهمترین و بهترین نتیجه حاصل از استفاده از این روش در اکتشاف معادن پلی متال، کاهش هزینه های اکتشاف و مشخص کردن بهترین نقطه حفاری می باشد.

سازند دلیچای در برش شمال باختری روستای آیینه ورزان، با ستبرای 75.5 متر به طور عمده شامل سنگ آهک، مارن و مارن سیلتی بوده که بر اساس تغییرات سنگ شناسی به 3 بخش غیر رسمی تقسیم و توصیف شده است. در برش مورد مطالعه، سازند دلیچای بواسطه یک ناپیوستگی فرسایشی موازی بر روی سازند شمشک قرار داشته و به صورت تدریجی توسط سنگ آهک های ستبر لایه سازند لار پوشیده می شود. از برش مورد مطالعه، در مجموع 60 نمونه فسیل آمونیت شناسایی گردید که متعلق به خانواده های زیر می باشند.Phylloceratidae, Morphoceratidae, Oppeliidae, Reineckeiidae, Macrocephalitidae, Perisphinctidaeآمونیت های شناسایی شده، سن باژوسین پسین – کالووین میانی را برای سازند دلیچای در ناحیه مورد مطالعه نشان می دهند. مطالعه میکروفاسیس ها و محیط رسوبی سازند دلیچای در برش مورد مطالعه نشان می دهد که میکروفاسیس های این سازند به طور عمده در محیط عمیق دریای باز تشکیل شده اند. سازند دلیچای در برش مورد مطالعه، بر اساس آمونیت های شاخص مطالعه شده به 6 بایوزون تقسیم شده است. فونای آمونیتی ژوراسیک میانی – بالایی این منطقه، ارتباط نزدیکی با فونای مناطق اروپایی و حاشیه ای مدیترانه نشان می دهند.

منطقه مورد مطالعه قسمتی از استان آذربایجان شرقی است که مهم ترین عارضه تکتونیکی موجود درآن گسل شمال تبریز می باشد که طبق آخرین بررسی های انجام شده اولا پهنای این گسل در تمام طول منطقه ثابت و یکسان نیست و ثانیا نوع حرکت گسل، امتدادلغز راست گرد با مولفه معکوس می باشد. گسل تبریز در تقسیم بندی های زون البرز، از نظر زمین شناسی در محدوده زیر زون ماکو- تبریز واقع شده است. در بررسی عکس های هوایی منطقه از روی مسیر آبراهه ها می توان به حرکت امتداد لغز راست گرد گسل پی برد. به طور مثال عکس های هوایی گرفته شده از منطقه حوالی خواجه مرجان و نیز اطراف گوری گل، آبراهه ها جابه جایی های راست گردی را در مسیر حرکتی خود نشان می دهند. روند عمومی گسل تبریز شمال 65 درجه غرب و شیب آن قائم است. طبق شواهد موجود به نظر می رسد که فعالیت این گسل از دوره دونین آغاز شده باشد، هرچند که سن قدیمی تر آن محتمل تراست. در این مقاله سعی شده است با استفاده از تکنیک های پردازش داده های ماهواره ای (Image processing) مغایرت تصویر را بالا برد و کارآیی تصویر حاصله را زیاد کرد. تکنیک های پردازش به کار گرفته شده در این پروژه عبارتند از: مغایرت(Contrast Enhancement) ، ترکیب رنگی تصاویر(RGB) ، اعمال فیلتر(Filtering) ، تحلیل مولفه اصلی(Principal Component Analysis) ، استفاده از تصاویر DEM و نسبت یابی بین باندها.(Band Ratio)  درضمن در این تحقیق از داده های ETM+ ماهواره Land sat 7 استفاده گردید.

محاسبات انجام شده بر روی نمونه های اخذ شده در محدوده مطالعاتی بابانظر، نشاندهنده آلودگی شدید تعدادی از این نمونه ها برای عناصر آلاینده بوده که به مراتب از حد بحرانی آلودگی عناصر سنگین بالاتر است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان میدهد که آلودگی دارای منشا طبیعی (ژئوژنیک) بوده و آلودگیهای مصنوعی با منشا انسانی، صنعتی یا معدنی (آنتروپوژنیک) در محدوده دیده نمی شود. بر اساس آلودگیهای موجود در محدوده مطالعاتی بابانظر، سه محدوده آلوده و مجزا قابل تفکیک است:1- محدوده مشرف به روستای بابانظر با آلودگی آرسنیک، وانادیم، کروم2- محدوده مشرف به روستای چشمه کاظم با آلودگی روی، وانادیم، کروم3- محدوده پایین دست روستای قشلاق لو با آلودگی آرسنیک، وانادیمخود پالایی و تغییرات فیزیک و شیمیایی عاملی مهم در تمرکز عناصر آلاینده و عناصر سنگین در رسوبات مربوطه می باشد.

به منظوربرآورد لرزه خیزی شهرستان شهریار، واقع در جنوب غربی شهر تهران، ابتدا ویژگی های زمین شناختی و لرزه زمین ساختی منطقه، مورد مطالعه قرار گرفت و چشمه های لرزه زا در داخل و اطراف شهرستان، تا شعاع 50 کیلومتری شناسایی گردید و با استفاده از خرد لرزه های ثبت شده در منطقه، نقشه لرزه خیزی شهرستان تهیه شد و پارامترهای لرزه خیزی تعیین گردید. سپس با توجه به قرار گرفتن شهریار، در پهنه «با خطر نسبی خیلی زیاد»، در یک نگاه کلی آسیب پذیری مدارس بخش مرکزی آموزش و پرورش شهریار، از دیدگاه زلزله مورد بررسی قرار گرفت. از این مطالعه نتیجه می شود: 73 درصد از ساختمان های مدارس این منطقه فاقد سیستم مقاوم جانبی بوده و نیاز به مقاوم سازی یا نوسازی دارند. در مطالعه موردی نیز وضعیت 8 مدرسه به طور ویژه بررسی گردید. جهت کاهش تلفات و خسارات، تشکیل ستادهای مدیریت بحران فعال در مدارس برای تعیین وظایف گروه های دانش آموزی و افزایش سطح آگاهی و مهارت آنان در مواجهه با زلزله پیشنهاد می گردد.

کربن دو شکل بلوری کاملا متفاوت دارد: الماس که سخت ترین ماده طبیعی شناخته شده است و گرانیت که یکی از نرم ترین مواد طبیعی است. در اصل، الماس ها در طول رودخانه ها و شن و ماسه های ساحلی پیدا می شد، اما در حال حاضر در سنگهای ولکانیکی و آذرین کیمبرلیتی در جنوب آفریقا، سیبری و استرالیا معدنکاری می شود. با وجود سختی بالا، الماس حالت شکننده داشته و به راحتی رخ پذیر می باشد. این خصوصیت به تراشکاران اجازه می دهد بهترین شکل نوری را از آن به دست آورند.