زمین
سال:1388 | دوره:4 | شماره:3 |تعداد مقالات:8

منطقه زاجکان با وسعت حدود 40 کیلومتر مربع یکی از مناطق امیدبخش برگه 100000/1 طارم می باشد که به دلیل مشابهت با اندیس های موجود دراطراف آن و داشتن پتانسیل کانی سازی عناصرفلزی بویژه مس و طلا مورد مطالعه و بررسی های کانی شناسی و ژئوشیمیایی قرار گرفت.در این منطقه مطالعات پتروگرافی به منظور تهیه نقشه زمین شناسی انجام شد. سپس دگرسانی منطقه بر اساس مطالعات مقاطع نازک و بررسی های دورسنجی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین نمونه برداری ژئوشیمیایی و کانی سنگین با تراکم بالاتری (در مقیاس نیمه تفصیلی) انجام شد و بعد از پردازش و تجزیه و تحلیل داده ها، مناطق اصلی مرتبط با کانه زایی عناصر مختلف به خصوص مس و طلا مورد شناسایی و بررسی های چکشی قرار گرفت و در نهایت سه محدوده امید بخش جهت اکتشاف تکمیلی تر معرفی گردید. در این راستا از مطالعات میکروسکوپی برای کنترل واحدهای سنگی و مینرالوگرافی استفاده شده است که شرح آن در مقاله آورده شده است.

داده های مغناطیس هوایی با استفاده از روش برگشت به قطب و مشتق اول و همچنین روش اویلر برای روشن کردن ساختارهای زیرسطحی و تعریف دوباره پهنه های ساختاری ناحیه طبس در شرق ایران مورد استفاده قرار گرفته است. هدف اصلی این مطالعه مشخص کردن گسلهای مدفون و توزیع ساختاری ناحیه، تعریف روند اصلی زمین ساختی است. تحقیق حاضر به کاربرد و رابطه بین وضعیت زمین شناسی و مغناطیس سنجی برای تبیین قالب کلی ساختاری ناحیه می پردازد. ابتدا نقشه های شدت کل میدان مغناطیسی شامل بلوک های صعودی و نزولی تهیه شد. سپس فیلترینگ تلفیق شده با تداوم تحلیلی بالارو بر روی دو فصل مشترک مشخص شده انجام شد. ناهنجاری های بر این اساس عمق ناهنجاری های عمیق و کم عمق دراین منطقه بدست می آید. روندهای ساختاری موجود و سیستم گسل های اصلی بصورت آماری آنالیز شده و روند ساختاری اصلی در ناحیه تعیین شد. تحلیل روندهای ساختاری نشان می دهد که بیشتر روندهای موثر در ناحیه NW-SE تا E-W ادامه می یابند و به عنوان قدیمی ترین و موثرترین روند موثر بر ناحیه مورد مطالعه در نظر گرفته می شوند.

کانسار فلورین امافت در 20 کیلومتری جنوب شرقی پل سفید در استان مازندران، بخشی از کمربند فلورین زایی مازندران می باشد که در بین این کانسارها، کانسار امافت به سبب برخی ویژگیها نسبت به سایر کانسارهای منطقه متفاوت است.سنگ میزبان کانسار امافت،سازند تیزکوه، کربناته، با سن کرتاسه پایینی می باشد و منطقه به لحاظ ساختاری از یک ناودیس بامحور خمیده که امتداد تقریبی آن شمال شرقی- جنوب غربی می باشد، تشکیل شده است. به لحاظ تکتونیکی فعال و دارای گسلهای فراوان می باشد که اغلب در این گسلها کانی سازی انجام گرفته است. لیتولوژی سنگ میزبان شامل گل سنگ، میکرایت که عمدتا در محلهای نزدیک به کانی سازی تحت تاثیر واکنش با سیال هیدروترمال به دولومیکرواسپارایت تا دولواسپارایت بدون آلوکم تا آهک آلوکوم دار کریستالیزه تبدیل شده است. بررسیهای صحرایی و آزمایشگاهی موید کانی شناسی و پاراژنز ساده این کانسار شامل فلوریت، دولومیت، کلسیت، کوارتز و مقادیر کم باریت و گوگرد (در حد صدم درصد) می باشد. به منظور دستیابی به اطلاعات مربوط به ویژگیهای سیال کانسار ساز مطالعات سیالات درگیر بر روی نمونه هایی دو برصیقلی از کانی فلوریت در کانسار امافت صورت گرفت که مؤید دمای تشکیل نسبتا پایین (با میانگین 158c) و میانگین شوری 13.7% وزنی معادل کلرید سدیم، مکانیسم نهشت از سرد شدن ساده تا جوشش و جوشش یک سیال با میزان شوری و دی اکسید کربن کم، چگالی gr/cm1.1-0.9 است. شواهدی از قبیل عدم یکنواختی درجه پرشدگی و وجود نمونه هایی از حفرات دارای سیال غنی از فاز بخار بیانگر جوشش موضعی سیال کانه دار در محل شکستگیها و گسلها می باشد. بر اساس رابطه بین درجه حرارت همگون شدگی- شوری، این کانسار در زمره کانسارهای تیپ دره می سی سی پی MVT قرار می گیرد.

جهت تعیین مرز سیستم های ژوراسیک- کرتاسه، برش چینه شناسی در دامنه های یال شمالی البرز مرکزی واقع در جنوب چالوس (برش پل زغال) به ضخامت 2913 متر بررسی گردید. در این برش، سنگ های ژوراسیک با ستبرای 657 متر عمدتا شامل ماسه سنگ، شیل وشیل های حاوی لایه های زغالی متعلق به سازند شمشک بوده که با رسوبات کرتاسه پیشین متشکل از کنگلومرا، ماسه سنگ و شیل (سازند تیزکوه) با ستبرای 2256 متر به دیرینگی آپسین (Aptian) با یک ناپیوستگی فرسایشی (Disconformity) پوشیده شده اند. در برش مورد مطالعه توالی های متعلق به سازند های دلیچای و لار وجود نداشته و نبود این سازند ها احتمالا پی آمد خروج منطقه مورد مطالعه از آب در اواخر ژوراسیک پیشین باشد که بر اثر حرکات کوه زایی سیمیرین میانی (زمین ساخت باتونین) بوجود آمده است. در نتیجه مرز ژوراسیک به کرتاسه در این مقطع ناپیوسته است. پیشروی مجدد دریا در زمان آپسین انجام پذیرفته که در آن زمان آب و هوای گرمی برمنطقه حاکم بوده وموجودات کف زی (bentonic)، به ویژه خانواده اوربیتولینیده از جملهDictyoconus arabicus ، Iraqia simplex و Orbitolina discoidea در دریای گرم و کم عمق آن زمان می زیسته اند. در زمان آپسین فعالیت های آتشفشانی پر شماری نیز به وقوع پیوسته است. افزون بر آن عدم تشکیل رسوبات نئوکومین و بارمین ممکن است در ارتباط با حرکات رویداد سیمیرین پسین بوده باشد. درنهایت باتوجه به ویژگی های سنگ شناسی 12 واحد سنگی (Rock unit) در منطقه تشخیص داده شد. و بر اساس انتشار قائم چینه شناسی میکروفسیل های مطالعه شده، بیوزون  Dictyoconus arabicus-Iraqia simplex Assemblage Zone به دیرینگی آپسین (Aptian) معرفی شده است.

در این نوشتار با بررسی برخی عوارض جوان زمین، فعالیت های نئوتکتونیکی و اثرات ثبت شده از این فعالیت ها در راستای سامانه گسلی قم- زفره، سعی شده تا نشانه ها و شواهدی پیرامون نرخ (Rate)، نوع و آرایش تغییر شکل های تکتونیکی به صورت کمی و کیفی مورد بررسی قرار گیرد. به کمک این بررسی ها نشان داده شده که این سامانه گسلی از یک سازوکار راستالغز راست گرد همراه با یک مؤلفه معکوس برخوردار است. همچنین با بررسی نتایج به دست آمده از محاسبه چندین شاخص مورفوتکتونیکی و تلفیق آن ها با سایر اطلاعات، میزان فعالیت تکتونیکی در چند حوضه انتخابی در راستای پهنه گسلی قم- زفره تعیین شده است.

اهمیت و نقش تعیین کننده خواص پتروفیزیکی در بررسی مخازن نفت وگاز، ایجاب می کند که از هرگونه اطلاعاتی برای پی بردن به این خواص استفاده نمود. راه مستقیم دستیابی به خواص مخزنی حفر چاه می باشد. از آنجاییکه حفرچاه مخارج زیادی دارد و با توجه به اینکه داده های لرزه ای تنها اطلاعات برداشت شده از سطح می باشند، همواره تلاش برای استخراج خواص پتروفیزیکی از دل رد های لرزه ای وجود داشته است. برای دستیابی به این مهم روشهای متعددی وجود دارد که هر یک مزایا و معایب خاص خود را دارا می باشند. با استفاده از هر یک از این روشها تنها بخشی از اطلاعات را می توان بدست آورد، از این میان، برگردان لرزه ای اطلاعات زیادی فراهم می کند .در برگردان لرزه ای با ترکیب سایر اطلاعات مانند اطلاعات زمین شناسی و نگارهای چاه با داده های لرزه ای، سعی می شود اطلاعاتی بدست آید که با استفاده از آنها بتوان تغییرات زمین شناسی، رخساره ای وپتروفیزیکی (از قبیل سنگ شناسی، تخلخل، اشباع شدگی، شکستگی، نوع سیال، دانسیته و ...) را بررسی کرد که امپدانس صوتی یکی از مهمترین این اطلاعات است.در مطالعه حاضر روش برگردان بر پایه مدل بر روی داده های سه بعدی لرزه ای یکی از میادین نفتی جنوب غربی کشور بکار گرفته شد و در نهایت یک مکعب امپدانس صوتی حاصل گردید که مقاطع تولید شده از آن با کارهای قبلی که با روش بر مبنای خارهای پراکنده (sparse spike)  انجام گرفته بود، هماهنگی بسیار خوبی را از خود نشان می دهد و ساختار ریفی را در افق های مخزنی تفسیر شده بخوبی نشان می دهد.

تصاویر ماهواره ای و عکس های هوایی، شکل کلی گسل مسبب زمین لرزه 5 دی ماه 1382 بم، واقع در جنوب شرقی ایران را که حدود 33000 کشته و خرابی بسیاری برجای گذارد، مشخص نمود. تصاویر سه بعدی قبل و بعد از زلزله، که از انتشار حرارتی پیشرفته و انعکاس رادیومتری، با امواج مریی و مادون قرمز به دست آمده، و همچنین تحقیقات دیگری که با استفاده از نقشه های ترکیبی انجام شده است، توسعه اثر سطحی گسلش جدیدی را در ارتباط با زلزله بم پیشنهاد می نماید. در این مقاله نتایج بررسی مستقیم و برداشت صحرایی گسل ها و شکستگی های ناشی از زمین لرزه بم ارایه شده است. شکستگی های کششی ایجاد شده در محدوده اثر سطحی گسلش جدید، جهت تنش های برجای فعال در منطقه بم را، E32N به دست می دهد. همچنین تلفیق یافته های بررسی حاضر با آنچه توسط مطالعات دورسنجی ارایه شده، شیب زیاد اثر سطحی گسلش جدید را به سمت شرق، مشخص می نماید.

آنچه از دیدگاه مهندسی حضور یک لایه نرم آبرفتی را حین وقوع زمین لرزه حایز اهمیت می سازد، قابلیت تشدید یا بزرگنمایی آن لایه می باشد. بررسی خسارات ناشی از زمین لرزه های اخیر موید اهمیت ویژه اندازه گیری پاسخ ساختگاه و شناسایی مناطق پرخطر می باشد. در بهترین حالت، پارامترهای تشدید را می توان با استفاده از شتاب نگاشتهای ثبت شده در نقاط گوناگون با ضخامتهای مختلف آبرفت برای یک یا چند زمین لرزه به دست آورد. در این پژوهش بر اساس روش نسبت طیفی برای داده های زمین لرزه های سالهای 1990-2005 در 29 ایستگاه شبکه شتابنگاری استان گیلان وابسته به مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن، گستره فرکانس غالب Hz9.4-1.3 و ضخامت آبرفت در گیلان 20-170 m محاسبه و نقشه های هم پریود و هم ضخامت آبرفت برای استان گیلان ارایه گردیده است.