زیست شناسی تکوینی
سال:1388 | دوره:1 | شماره:4 |تعداد مقالات:11

بنفشه آفریقایی (Saintpaulia inonata) گیاهی زیبا و زینتی از تیره Generiaceae می باشد. این گیاه مهمترین گونه زینتی از میان 20 گونه متعلق به جنس Saintpaulia است. بنفشه آفریقایی به صورت پرورش خانگی و همچنین در مقیاس وسیع به صورت تجاری تولید می شود. گیاه بنفشه آفریقایی فاقد بذر بوده و به طور معمول از طریق رویشی (غیرجنسی) تکثیر می گردد. در این پژوهش از جداکشت های دمبرگی جهت ریزازدیادی استفاده شد. در کلیه آزمایش های انجام شده محیط کشت پایه MS مورد استفاده قرار گرفت. در محیط کشت پایه MS از تیمارهای هورمونی BAP با مقادیر 0، 0.04، 0.08 و 0.12 میلی گرم بر لیتر و NAA به میزان 0، 1، 2، 3 و 4 میلی گرم بر لیتر طبق جدول مربع لاتین استفاده شد. نتایج نشان داد در غلظت های ثابت NAA با افزایش تدریجی BAP تعداد برگ های باززایی شده از نمونه های جداکشت افزایش معنی داری را نشان داده است. به نظر می رسد بهترین محیط القایی و بیشترین میزان باززایی برگ ها در مقادیر 0.08 میلی گرم بر لیتر BAP و NAA به میزان 2 میلی گرم بر لیتر می باشد. در غلظت ثابت BAP با افزایش تدریجی غلظت NAA تعداد جوانه های برگی باززایی شده افزایش یافت اما در غلظت BAP به میزان 0.12 میلی گرم بر لیتر افزایش غلظت NAA کاهشی مشهود در تعداد برگ های باززایی شده را نشان داد. در این پژوهش، اثرات غلظت های گوناگون BAP و NAA بر وزن تر و وزن خشک برگ های باززایی شده گیاه بنفشه آفریقایی نیز بررسی شد. گیاهان باززایی شده به محیط گذر (ورمی کولیت و پرلیت) جهت سازگاری در شرایط گلخانه ای و سپس به درون خاک انتقال داده شدند و تا مرحله زایشی و تشکیل گل مورد حمایت قرار گرفتند.

برای بررسی اثرات تنش خشکی بر ویژگیهای تشریحی در چهار رقم آفتابگردان (آذرگل، یوروفلور، آلستار و کتیل)، دو آزمایش جداگانه اجرا گردید. ازمایش اول بر اساس آبیاری مطلوب اجرا شد، در حالیکه آزمایش دوم در شرایط تنش کم آبی اجرا گردید.نتایج بررسیهای سلول- بافت شناختی گیاهان شاهد و گیاهان تحت تنش شدید نشان داد که تنش خشکی سبب کاهش پارانشیم پوستی، قطر دهانه آوندی، کلاهک اسکلرانشیمی روی آوند آبکش و افزایش تعداد ردیف آوندی و عناصر آوندی در ساقه می شود. در برگ گیاهان تحت تنش ضخامت پهنک، قطر دهانه آوندی کاهش می یابد. دربرش عرضی برگهای آذرگل و آلستار دیده شد که هر دو رقم دارای دو ردیف پارانشیم نردبانی متوالی هستند که تحت تنش خشکی به یک ردیف کاهش می یابد اما در برش عرضی برگ یوروفلور و کتیل یک ردیف پارانشیم نردبانی دیده شد که تحت تنش خشکی متراکم تر شده و فضای بین سلولی در آنها کاهش یافت. تنش خشکی باعث کاهش قطر دهانه آوندی، تعداد ردیف و تعداد عناصر آوندی در دمبرگ می شود.در گیاهان تحت تنش خشکی به غیر از یوروفلور تسریع نسبی تکوین رویان مشاهده شد.

هدف از این تحقیق بررسی میکروسکوپی ریزساختار منحصر به فرد ساختمان داخلی پر پرندگان می باشد. نمونه-های مـورد بررسی، پرهای سینه ایی و پشتی انتخاب شده از پرندگان متعلق به خانواده های اردک های روی آب چـر (Surface feeding ducks) (مرغابی سرسبز Anas platyr – hynchos)، کلاغ ها (Corvidae) (کـلاغ سیاه Corvus frugileagudo ، غراب Corvus corex)، قرقاولیان (Phasinidae) (کبک Alectaris chukar، تیهو  Ammoperdix griseogularis، قرقاول Ammoperdix seogularis)،(Phasianus colchicus)  و پرستوی دریایی (Sterna bergii)  می باشند. نمونه ها پس از جمع آوری از پرندگان مزبور توسط مایع ظرفشویی کاملا شست و شو و سپس آب گیری شدند. از هریک از پرها از ناحیه میانی 1 عدد ریش یا (Barb) کنده شد و توسط چاقوی جراحی (Scalpel) تراشیده گردید. نمونه های حاصل بر روی ساچمه های مخصوص میکروسکوپ الکترونی SEM توسط چسب مایع ثابت گشتند و بعد از آن ها عکس تهیه شد. از هریک از تصاویر در بزرگ نمایی ویژه اش اندازه گیری به عمل آمد. طول هریک از قلاب های مستقر بر ریشک های داخلی  Intern Barbules شاخصی برای بیان تفاوت در عملکرد پر پرندگان مزبور با سایر پرندگان مد نظر بود.

تیره Typhaceae از گیاهان آبزی که در غالب نقاط جهان انتشار دارد. این تیره شامل یک جنس Typha L. و حدود 24 گونه در سطح جهان است. از این تعداد 12 گونه در ایران انتشار دارند. گونه های مورد بررسی این تیره عبارتند از: T. latifolia L., T. shuttleworthii W. Koch & Sonder in W. Koch, T. caspica Pobed, T. laxmannii Lepechin., T. azerbaijanensis Hamdi & Assadi, T. angustifolia L., T. domingensis Persl, T. grossheimii Pobed, T. turcomanica Pobed, T. kalatensis Assadi & Hamdi, T. minima Funk in Hoppe, T. lugdunensis Chabمطالعات انجام شده در این تحقیق به دنبال مطالعات تاکسونومی آن صورت گرفت و شامل مطالعات ریز ریخت شناسی سطح میوه، سطح برگ و پوشش گل با هدف بررسی دقیق تر مرز بین گونه ها انجام شد. بر اساس تصاویر میکروگراف تهیه شده از سطح گلپوش و میوه مشخص شد که گونه ها از این نظر تا حدود زیادی نسبت به یکدیگر شبیه هستند و این صفات نمی تواند در جدایی بین گونه ها نقش داشته باشد. همچنین تصاویر میکروگراف تهیه شده از سطح برگ از نظر شکل و اندازه سلول ها، تعداد روزنه ها در واحد سطح، ابعاد روزنه و تزیینات مومی اطراف روزنه تا حدود زیادی در تفکیک گونه ها از هم نقش دارند.

سیکل استروس در گاو به چهار مرحله تقسیم می شود: استروس، متااستروس، دی استروس و پرواستروس. در مراحل مختلف سیکل استروس و تحت تاثیر تغییرات هورمونی موکوس واژینال از نظر خصوصیات سیتولوژیکی و همچنین میزان ترشح تغییر می کند. در این مطالعه انواع و درصد سلولهای اپیتلیال واژن در مراحل مختلف سیکل تناسلی در گاو شیری نژاد هلشتاین مورد بررسی قرار گرفته است.مواد و روشها: از موکوس واژینال 6 گاو نژاد هلشتاین که در مراحل مختلف سیکل استروس قرار داشتند گسترش سلولی تهیه و توسط تکنیک پاپ اسمیر رنگ آمیزی شد. سپس نمونه ها توسط بررسی میکروسکوپی مورد تجزیه و تحلیل سلولی قرار گرفت. از هر گاو به طور متوسط هر 6 روز یکبار و در مجموع 10 بار نمونه برداری شد.نتایج: تغییرات بارز در انواع و درصد سلولهای اپیتلیالی واژن در مراحل مختلف سیکل تناسلی گاو کاملا مشهود بود. بر این اساس در فاز استروس شمار سلولهای superficial با هسته های بزرگ صورتی رنگ بیشتر بود. در متا استروس سلولهایintermediat با هسته درشت همراه تعداد معدودی سلول superficial مشاهده شد. در فاز دی استروس سلولهای intermediat به میزان فراوان و سلول پارابازال به تعداد کم دیده شد و در فاز پرواستروس فراوانی سلولهای پارابازال به صورت سلولهای کوچک با هسته درشت بیشتر از سایر سلولها بود.بحث و بررسی: تغییرات سیتولوژیک مشاهده شده در مخاط واژن گاو در طی دوره سیکل استروس به احتمال زیاد ناشی از تغییر در سطح ترشحات هورمونی غدد جنسی است. از آنجا که اندازه گیری سطح هورمونهای جنسی خون امری تخصصی، پرهزینه و وقت گیر است بنابراین با بررسی سیتولوژیک مخاط واژن می توان زمان وقوع مراحل مختلف سیکل استروس و نیز لحظه تخمک گذاری را تعیین نمود.

خودناسازگاری یکی از مهم ترین مکانیسم های گیاهی است که توسط آن گیاه از باروری مامه یا گامت ماده توسط گرده خودی ممانعت می کند و در نتیجه برون زادی را تشویق می کند. در این مطالعه، پس از گرده افشانی مادگی رقم خودناسازگار Bravo purple star و رقم خودسازگار Bravo cool water mix گیاه اطلسی با گرده های خودی و غیرخودی، ترکیبات سیتوشیمی بافت خامه خود و دگرتلقیح با استفاده از رنگ های آبی تولوئیدن، پریودیک اسید شیف (به ترتیب برای رنگ آمیزی پروتئین ها و کربوهیدرات ها)، سیاه سودان و رودامین B هگزیل استر (برای رنگ آمیزی لیپیدها) مورد مطالعه قرار گرفت. فراساختار لوله گرده خودی و غیرخودی نیز در رقم خودناسازگارBravo purple star در بافت خامه با استفاده از میکروسکوپ الکترونی گذاره (TEM) بررسی شد. همچنین الگوی الکتروفورزی پروتئین ها به روش SDS PAGE و مقدار پروتئین کل، ترکیبات فنلی و فعالیت آنزیم پلی فنل اکسیداز با روش اسپکتروفتومتری مطالعه شد. تفاوت قابل توجهی در سیتوشیمی بافت گذر خامه های خود و دگرتلقیح هر دو رقم مشاهده نشد. خودتلقیحی منجر به تغییرات فراساختاری لوله گرده و بافت گذر خامه خودتلقیح رقم خودناسازگار Bravo purple star شد. الگوی الکتروفورزی پروتئین ها در خامه های دو رقم مورد مطالعه تفاوت نشان داد. براساس نتایج، به نظر می رسد که خودتلقیحی بر فرایندهای متابولیکی سلول تاثیر می گذارد. این تغییرات متابولیکی می تواند منجر به بروز ناهنجاری های فراساختاری در لوله گرده و بافت خامه ناسازگار رقم خودناسازگارBravo purple star شود که در نهایت رد گرده خودی را باعث می شود.

سابقه و هدف: هیدروسفالی یک بیماری است که در آن تولید غیرطبیعی مایع مغزی – نخاعی ( (CSFدر بطن ها و یا فضای زیر عنکبوتیه منجر به افزایش فشار درون جمجمه ای ( (ICPمی شود. فاکتور رشد اندوتلیال عروقی ((VEGF مهمترین فاکتور آنژیوژنیک است که در شرایط هیپوکسی فعال می شود. بنظر می رسد که در اثر افزایشICP کشش اکسیژن به داخل بافت مغزی کاهش می یابد و در نتیجه رونویسی از ژن VEGF افزایش می یابد.روش بررسی: در این تحقیق بنیادی مایع مغزی – نخاعی کمری و سرم از 16 کودک مبتلا به هیدروسفالی انسدادی و از 14 کودک که به علت مشکوک بودن به اختلالات عصبی بین سال های 1387- 1385 به بیمارستان مرکز طبی کودکان تهران مراجعه کرده بودند، گرفته شد. غلظت کلی پروتئین و غلظت VEGF به ترتیب با استفاده از روش های بردفورد و ELISA اندازه گیری شد.یافته ها: غلظت کلی پروتئین در نمونه های بیمار نسبت به نمونه های کنترل افزایش معنی دار داشت (P<0.05) به همین ترتیب غلظت VEGF در سرم بیماران نیز اندکی افزایش یافته بود ولی این افزایش معنی دار نبود. غلظت VEGF در CSF بیماران نسبت به کودکان گروه کنترل افزایش بسیار معنی داری نشان داد (P<0.001).نتیجه گیری: در شرایط عادی بیان بسیار کمی از VEGFدر مغز وجود دارد در مقابل در هیپوکسی موضعی یا سیستمیک، نورون ها، آستروسیت ها و سلول های میکروگلیا افزایش بیان VEGF را نشان می دهند. این مطالعه نشان دهنده افزایش بیان VEGF در شرایط هیپوکسیک در CSF و نیز نقش آن در فیزیو پاتولوژی این بیماری است.

گیاه کروتن اکوبی فولیوم Codiaeum aucobifolium L.)) از تیره فرفیون (Euphorbiaceae) یکی از گیاهانی است که تولید آن به روش سنتی قلمه زدن ساقه های برگ دار صورت می پذیرد. متاسفانه این روش به طور کامل موفقیت آمیز نیست و تلفات قلمه ها زیاد است، به همین منظور نمونه های برگی و میانگره دار گیاه مزبور را روی محیط های کشت مختلف (Mitra & chaturvedi, Anderson, Murashige & Skoog) دارای غلظت ثابت هورمونی -D 4 ,2(1mg/lit) قرار داده شدند. حجیم ترین و شاداب ترین کال ها در محیط آندرسون بدست آمد. در آزمایش دیگری روند کال زایی جداکشت ها، با استفاده از هورمون BAP در غلظت های مختلف (mg/lit 0,0.5,1,2) توام با هر یک از هورمون های اکسینی IAA ,2,4-D,NAA در غلظت های مختلف در محیط کشت آندرسون بررسی شد. نتایج نشان داد محیط An دارای + IAA (4mg/lit) BAP (1mg/lit)+ NAA (2mg/lit)+2,4-D (1mg/lit) ,BAP (1mg/lit) از نظر کال زایی مناسبتر است. به منظور تشکیل گیاهک کامل، کال های حاصله به محیط کشت آندرسون دارای هورمون های مختلف و یا شیر نارگیل (CM)انتقال داده شدند. تنها محیط مناسب برای تشکیل گیاهک کامل، محیط CM (20%) + 2, 4-D (1mg/lit) بود. برای ریزازدیادی، محیط An دارای غلظت های مختلف هورمون های اکسین و سیتوکینین مورد استفاده قرار گرفت. بهترین غلظت هورمونی برای تکثیر شاخه محیط An دارای IAA (0.5mg/lit)+ 2iP (1mg/lit) بود. بهترین غلظت هورمونی برای طویل شدن ساقه محیط An دارایIAA (2mg/lit) + BAP (1mg/lit) بود.