دانش شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات)
سال:1391 | دوره:5 | شماره:18 |تعداد مقالات:10

هدف: هدف از این پژوهش طراحی میز مرجع دیجیتال در کتابخانه های دانشکده فنی و حرفه ای دختران تهران «دکتر شریعتی» (وابسته به وزارت علوم و تحقیقات) می باشد. بدین منظور، به نظرسنجی از کاربران در بعد امکانات، توانمندی ها و نگرش نیروی انسانی و ویژگی های مورد نظر آنان در خصوص ارائه خدمات میز مرجع دیجیتال، پرداخته شده است.روش: روش پژوهش حاضر، پیمایشی - توصیفی است؛ این پژوهش دارای 3 بخش می باشد. بخش اول به نظرسنجی از کاربران، بخش دوم به تجزیه و تحلیل یافته ها و بخش سوم میز مرجع دیجیتالی مناسب، با توجه به امکانات و ارائه پیشنهادهای مربوطه طراحی می گردد. جامعه پژوهش را دانشجویان، کتابداران و اعضای هیات علمی این دانشکده تشکیل می دهند. برای گردآوری داده ها از سه پرسشنامه محقق ساخته، و از نرم افزارspss برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد نگرش و مهارت نیروی انسانی موجود در حد زیاد نسبت به ایجاد میز مرجع دیجیتالی 69.2 درصد می باشد؛ به طور کلی، امکانات و بودجه کتابخانه با 30.8 درصد در سطح متوسطی است و کاربران با 4.23 درصد در حد بسیار زیاد با فناوری های جدید آشنایی دارند و بهترین خدمات الکترونیکی برای ایجاد میز مرجع دیجیتال از نظر کاربران با 69.2 درصد، فرم های وبی می باشد. درج اطلاعات شخصی کاربر، پیوند به منابع الکترونیکی، درج زبان فارسی و انگلیسی، ایجاد پرسش های رایج و برای تشریح نیازهای اطلاعاتی کاربر، قالب اطلاعاتی و زبان منابع اطلاعاتی برای طراحی میز مرجع دیجیتال ضرورت دارد.نتیجه گیری: نتایج این پژوهش طراحی فرآیند میز مرجع دیجیتال کتابخانه های دانشکده فنی و حرفه ای دختران تهران «دکتر شریعتی» بر اساس درج صفحه اطلاعات شخصی کاربر، صفحه دریافت اطلاعات منابع، زبان منابع مورد درخواست فارسی و انگلیسی، قالب اطلاعاتی مورد نیاز، هدف از جستجوی اطلاعات، منابعی که قبلا مورد جستجو قرار گرفته، صفحه پیوند به منابع الکترونیکی، صفحه پرسش های رایج می باشد.

هدف: پژوهش حاضر به تعیین آلودگی اطلاعات در پایگاه های مورد اشتراک دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران در بازیابی اطلاعات کتابداری از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی می پردازد و میانگین آلودگی اطلاعات محتوای چکیده ها، اطلاعات کتابشناختی، کلیدواژه های چکیده ها، آلودگی اطلاعات ناشی از شیوه نگارش را مشخص می کند.روش بررسی: روش پژوهش پیمایشی تحلیلی بوده و دو جامعه پژوهش شامل پنج پایگاه اطلاعاتیPro Quest ،Science direct ،Emerald ، Scopus،Isi web of knowledge  و دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته علوم کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران می باشد. برای انجام این بررسی از دو نوع پرسشنامه استفاده شده است.یافته ها: یافته ها نشان دادند آلودگی اطلاعات محتوای کتابشناختی در پایگاه ها تفاوت چشمگیری دارد. به طوری که Proquest در جایگاه اول قرار دارد. آلودگی محتوای چکیده در پنج پایگاه اطلاعاتی اختلاف زیادی ندارد، اما پایگاه اطلاعاتی Isi web of knowledge اندکی از آلودگی بیشتری برخوردار است. همچنین مقایسه میانگین آلودگی اطلاعات در کلیدواژه ها نشان داد Emerald از آلودگی بیشتری برخوردار است. در آلودگی اطلاعات ناشی از شیوه نگارش نیز Science direct آلوده ترین پایگاه است.نتیجه گیری: هر چند پنج پایگاه مورد بررسی در حوزه علوم انسانی خدماتی ارائه می دهند، اما نتایج نشان داد هر پایگاه اطلاعاتی تمام نیازهای یک کاربر را به صورت یکجا نمی تواند برآورده کند. جهت کاهش آلودگی استفاده از تزاروس های استاندارد، رفع هر گونه غلط املایی و اطلاعات نامناسب با داوری های شایسته، کاهش اطلاعات ضد و نقیض، تعصب آلود، مغرضانه، گمراه کننده و تکراری و بی اساس پیشنهاد می گردد.

هدف: هدف اصلی این پژوهش کشف محتوای موضوعی کتاب های منتشر شده و مقالات کتابداری و اطلاع رسانی در ایران در سال 1390 است.روش: این پژوهش به روش کتاب سنجی و تحلیل محتوا بر روی کلیه کتب تخصصی و مقالات نشریات کتابداری و اطلاع رسانی با درجه علمی- پژوهشی منتشره در سال 1390، شامل 78 کتاب منتشر شده و 247 مقاله به چاپ رسیده، انجام گرفت. گردآوری اطلاعات از طریق کتاب شناسی ملی ایران، بانک اطلاعاتی خانه کتاب ایران، بانک اطلاعات نشریات کشور، فهرست انتشارات ناشران مختلف انجام گرفته و تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار Spss صورت پذیرفته است.یافته ها: نتایج حاصل از تحلیل آماری داده های پژوهش نشان داد، بیشترین پوشش موضوعی کتب به مقوله کتابداری و اطلاع رسانی مربوط بوده و در نشریات به فناوری اطلاعات و ارتباطات اختصاص دارد.نتیجه گیری: نتایج همچنین نشان می دهند 69 درصد کتاب ها و 62 درصد مقالات نشریات را متخصصان مرد و مابقی حاصل تلاش فرهیختگان زن در این رشته است. همچنین میان مقالات و کتب تألیفی و ترجمه ای از نظر کمی تفاوت معنی داری وجود دارد.

هدف: تحقیق حاضر رفتار و احساسات دانشجویان دوره کارشناسی رشته های فنی- مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول را در جستجوی اطلاعات از اینترنت با مدل جستجوی اطلاعات کولثاو مقایسه می کند.روش پژوهش: این پژوهش به روش توصیفی- پیمایشی انجام گرفته است و داده ها از طریق پرسشنامه گردآوری شده اند. دانشجویان شرکت کننده در این تحقیق از طریق نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند و شامل 340 نفر از دانشجویان هفت رشته فنی- مهندسی هستند که در سال 1386 وارد دانشگاه شده اند. تجزیه و تحلیل داده ها در این پژوهش از طریق آمار توصیفی و آمار تحلیلی (آزمون مجذور کای) انجام گرفت.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که اکثر دانشجویان مورد پژوهش اغلب مراحل مدل کولثاو را تجربه می کنند، بدان معنا که دانشجویان فنی- مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول هنگام جستجوی اطلاعات در اینترنت مرحله دوم، چهارم، پنجم و ششم مدل کولثاو را تجربه کرده و احساسات آنها همانند احساسات ذکر شده در چهار مرحله از مدل کولثاو است.نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشانگر این مطلب است که میان جنسیت و انجام مراحل شش گانه مدل کولثاو، در دانشجویان زن و مرد دوره کارشناسی رشته های فنی- مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول اختلاف معناداری وجود دارد، این اختلاف نشان می دهد که مردان دانشجو هنگام جستجوی اطلاعات در اینترنت مراحل دوم، چهارم، و ششم مدل کولثاو را بیشتر از زنان تجربه می کنند. همچنین دانشجویان مورد پژوهش هنگام جستجوی اطلاعات از اینترنت به ترتیب اولویت نیاز، در مراحل اول، سوم، دوم، و پنجم مدل کولثاو به همکاری و مداخله کتابدار نیازمندند.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر، تعیین هزینه – سودمندی منابع اطلاعاتی کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد واحد کرمانشاه در سال 1388 می باشد.روش پژوهش: پژوهش حاضر از جمله پژوهش های کاربردی و از نوع پیمایشی با رویکرد تحلیلی می باشد. در این پژوهش عناصر مورد ارزیابی شامل هفت منبع اطلاعاتی (اینترنت، پایگاه های اطلاعاتی پیوسته، پایگاه های اطلاعاتی دیسک نوری، مجلات الکترونیکی، امکانات چند رسانه ای، کتاب های چاپی و نشریات چاپی) موجود در کتابخانه مزبور می باشد. جامعه آماری تحقیق کلیه کاربران کتابخانه مرکزی دانشگاه آزاد کرمانشاه در سال 88 می باشد. به منظور جمع آوری داده ها، پرسشنامه محقق ساخته با طیف لیکرت بین 71 نفر از اساتید، کارکنان و دانشجویان تحصیلات تکمیلی توزیع گردید. همچنین بخشی از داده ها با مراجعه به اسناد مالی دانشگاه تامین گردید. به منظور تحلیل سوالات و فرضیه تحقیق، آزمون t تک نمونه ای، آزمون آنالیز واریانس (F فیشر) و ضریب همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزار spss به کار گرفته شد. به منظور تعیین میزان هزینه- سودمندی، هزینه منابع به تفکیک بر میزان استفاده کاربران مورد تقسیم قرار گرفت.یافته ها: این تحقیق نشان داد با اطمینان 95 درصد منابع موجود در کتابخانه مزبور برای کاربران تا حد زیادی سودمند بوده و نیاز اطلاعاتی آنان را برطرف نموده است. در بین هفت منبع موجود بیشترین استفاده از کتاب های چاپی و اینترنت صورت گرفته و استفاده از منابع موجود بیشتر در زمینه تهیه مقاله بوده است. از نظر تعداد استفاده از منابع اطلاعاتی به ازای هر نفر از جامعه استفاده کننده بالقوه (8700 نفر) در سال 88، اینترنت با 2.4 نفر بیشترین و چندرسانه ای ها با 0.38 نفر کمترین استفاده را داشته است. همچنین با توجه به بررسی به عمل آمده مشخص شد که اینترنت با 8032 ریال بیشترین هزینه – سودمندی و کتاب های چاپی با 96386 ریال کمترین هزینه – سودمندی را دارا بوده اند.نتیجه گیری: در نهایت با اطمینان 95 درصد نتیجه گرفته شد که بین هزینه منابع اطلاعاتی و سودمندی این منابع در سال 1388 رابطه معنی داری وجود دارد و با توجه به عدد ضریب همبستگی (0.924) این رابطه از نوع مستقیم و مثبت می باشد.

هدف: از این تحقیق بررسی مقایسه ای وضعیت کتابخانه های دانشگاه پیام نور در مرکز استان ها بر مبنای «استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران» می باشد.روش شناسی پژوهش :این تحقیق با روش پیمایشی - تحلیلی انجام شده و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. جامعه پژوهش، کلیه کتابخانه های دانشگاه پیام نور واقع در مرکز استان ها می باشد. داده ها با استفاده از نرم افزار spss و اکسل مورد تجزبه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد.یافته های پژوهش: نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد به طور میانگین از نظر کیفی، با استاندارد اهداف و وظایف (59.98%)، استاندارد سازمان و مدیریت (62.33%)، استاندارد نیروی انسانی (59.43%)، استاندارد مجموعه (55.83%)، استاندارد سازماندهی منابع (75%)، استاندارد خدمات (49.52%)، استاندارد ساختمان و تجهیزات (38.32%) و استاندارد بودجه (35.25%) مطابقت دارند. میانگین کل مطابقت کتابخانه های مورد مطالعه با استانداردها از نظر کیفی (54.45%) می باشد، اما از نظر رویکرد کمی، استاندارد نیروی انسانی با (5.72%) و استاندارد مجموعه کتابخانه با (13.13%) اختلاف قابل ملاحظه ای با استانداردها دارند. در خصوص میزان مطابقت کتابخانه های مورد مطالعه برای رعایت استاندارد فضای مورد نیاز با (7.09%) در وضعیت نامساعدی قرار دارند.نتیجه گیری: در مجموع از 8 استاندارد مورد بررسی، استاندارد سازماندهی منابع با (75%) بیشترین میزان مطابقت را داراست و رویکرد کمی استاندارد نیروی انسانی با (5.72%) کمترین میزان مطابقت را دارند. یافته های پژوهش حاضر، فرضیه پژوهش «کتابخانه های مرکز استان های دانشگاه پیام نور با «استانداردهای کتابخانه های دانشگاهی ایران» مطابقت ندارند» را تایید می کند.

هدف:این پژوهش به بررسی و تعیین سطح سنجش سواد اطلاعاتی گروه های تحصیلی دانشجویان منطقه 5 دانشگاه آزاد اسلامی، به منظور شناسایی نقاط قوت و ضعف احتمالی آنان پرداخته است.روش شناسی: جامعه آماری مورد پژوهش 458 دانشجو متشکل از 294 مرد و 164 زن می باشد، روش پژوهش پیمایشی و اطلاعات از طریق پرسشنامه، که مشتمل بر 64 سوال بوده و بر اساس مهارت هایآیزنبرگ و برکویتز طراحی شده است. برای تجزیه و تحلیل و آمار توصیفی از نرم افزار spss استفاده گردیده است.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که اکثریت جامعه پژوهش را مردان با مدرک کارشناسی تشکیل می دهد. همچنین بررسی کلی یافته های پژوهش نشان می دهد که مهارت دانشجویان منطقه 5 دانشگاه آزاد اسلامی در استناددهی به منابع اطلاعاتی چاپی و الکترونیکی، میزان پایبندی به مساله حق مولف، مشورت دانشجویان با متخصصان در بازیابی اطلاعات، دستیابی به اطلاعات مورد نظر، سازماندهی و چکیده نویسی از منابع و مدارک اطلاعاتی، ارزیابی نتیجه فرآیند جستجو در رابطه با رفع نیاز اطلاعاتی شان ، توانایی ترکیب اطلاعات جدید با دانسته های جدید با دانسته های قبلی و تولید دانش جدید، استفاده مناسب و خلاق از تکنولوژی های اطلاعاتی، تشخیص نیازهای اطلاعاتی بالاتر از حد متوسط (3)، ولی در میزان مهارت استفاده از پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و ناپیوسته، استفاده از امکانات و ویژگی های موتورهای کاوش، گروهای بحث و خبری در اینترنت، آشنایی با منابع اطلاعاتی، استفاده از ابزارهای جستجوی و بازیابی اطلاعات به صورت الکترونیکی پایین تر از حد متوسط بوده است.نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت، سطح سواد اطلاعاتی دانشجویان منطقه 5 دانشگاه آزاداسلامی در وضعیت مطلوب و مناسبی قرار دارد. پیشنهاد می گردد، کارگاه های آموزشی با موضوعات آشنایی با پایگاه های اطلاعاتی پیوسته و ناپیوسته، موتورهای کاوش، ابزارهای جستجو و بازیابی برگزار گردد.

مقدمه: یادگیری الکترونیکی یکی از مطرح ترین محیط های یادگیری در عصر اطلاعات محسوب می شود. با وجود غلبه یادگیری الکترونیکی در محیط های آموزشی، آمادگی یادگیرنده برای این محیط جدید به ندرت ارزیابی شده است، اما با توجه به این که فراگیران شامل کسانی هستند که ممکن است تجربه شرایط یادگیری آنلاین را نداشته باشند؛ اطلاع از آمادگی آنان به عنوان مهم ترین عناصر سیستم آموزشی که نقش محوری را در این سیستم دارند جهت پیاده سازی و اجرای موفقیت آمیز چنین روشی ضروری می نماید، لذا پژوهش حاضر در راستای جامه عمل پوشاندن به چنین ضرورتی صورت گرفته و با هدف بررسی میزان آمادگی دانشجویان دانشگاه ارومیه برای شرکت در نظام یادگیری الکترونیکی طراحی گردیده است.روش شناسی: پژوهش توصیفی- پیمایشی حاضر بر روی 327 نفر از دانشجویان دانشگاه ارومیه در نیمسال دوم سال تحصیلی 90- 1389 که با روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای و از طریق جدول مورگان انتخاب شدند، انجام گرفت. میزان آمادگی دانشجویان برای یادگیری الکترونیکی با استفاده از پرسشنامه استاندارد سنجیده شد. تحلیل های آماری مورد استفاده در این پژوهش، آمار توصیفی و استنباطی (جدول فراوانی، نمودار ستونی، میانگین و انحراف استاندارد، آزمون خی دو تک نمونه ای، کروسکال والیس و آزمون یومن ویتنی) بود.یافته ها: یافته های پژوهش نشان داد که دانشجویان دانشگاه ارومیه برای شرکت در یادگیری الکترونیکی از آمادگی در سطح متوسط برخوردار هستند.نتیجه گیری: تجزیه و تحلیل نتایج مشخص کرد که بین میزان آمادگی دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد برای شرکت در یادگیری الکترونیکی تفاوت معناداری وجود دارد، اما در مورد بقیه سوال ها (تفاوت میزان آمادگی دانشجویان با توجه به جنسیت و دانشکده محل تحصیل آن ها) تفاوت معنادار نبود. همچنین نتایج نشان داد که دانشجویان دانشگاه ارومیه از نظر دسترسی به تکنولوژی مورد نیاز و انگیزه شرکت در یادگیری الکترونیکی در سطح عدم آمادگی هستند. در نهایت پیشنهادهایی برای بهبود آمادگی دانشجویان برای شرکت در یادگیری الکترونیکی ارائه شده است.