محیط زیست طبیعی
سال:1395 | دوره:69 | شماره:3 |تعداد مقالات:22

در این تحقیق، متغیرهای شیمیایی آب های زیرزمینی دشت مهران و دهلران با استفاده از روش های زمین آمار (روش کریجینگ و کوکریجینگ) مورد مطالعه قرار گرفت. آب حاصل از 29 چاه، در سال های 1379 تا 1392 از لحاظ سدیم، کلر، سولفات، کل جامدات محلول و سختی کل آنالیز شیمیایی گردید. به کمک نرم افزار Arc GIS 10 درونیابی به روش کوکریجینگ و کریجینگ صورت گرفت. برای انتخاب مدل مناسب جهت برازش بر روی واریوگرام تجربی از مقدار RMSE کمتر و ساختار فضایی قوی تر استفاده شد. نتایج حاصل از محاسبه RMSE و MAE نشان داد که روش کوکریجینگ نسبت به روش کریجینگ برتری دارد. این امر به دلیل RMSE و MAE کمتر در روش کوکریجینگ می باشد که نشان دهنده دقت بالا و خطای پایین است. نتایج نشان می دهد که داده های کیفی آب زیرزمینی در این منطقه دارای همبستگی قوی می باشند و ساختار مکانی آنها از مدل کروی و نمایی تبعیت می کند. درنهایت با استفاده از روش کوکریجینگ، منطق فازی و طبقه بندی شولر نقشه پهنه بندی منطقه مورد مطالعه جهت شرب تهیه گردید. با توجه به نقشه نهایی 32 درصد از منطقه برای شرب مناسب، 18 درصد نسبتا مناسب و 50 درصد نامناسب می باشد. نتایج نشان داد که کیفیت آب منطقه مورد مطالعه برای شرب در حد مطلوب نیست. با روی هم گذاری نقشه پهنه بندی و نقشه حاصل از آنالیز Hot spot مشاهده شد که نقاط با غلظت های زیاد و در آستانه هشدار در کنار هم و در طبقه نامناسب نقشه پهنه بندی، قرار گرفته اند.

وجود بیش ازحد ترکیبات نیتروژنی در منابع آب یکی از عوامل تهدید کننده حیات انسان و آبزیان بشمار می رود. لذا شناخت و کنترل متغیرهای موثر بر نیتروژن ورودی به منابع آب، از اهمیت بسزایی برخوردار است. بررسی متغیرهای موثر با نمونه گیری، عملا به علت تنوع دشوار است. متغیرهای موثر را می توان توسط فنون ریاضی و ابداع راهکارهای شبیه سازی رایانه ای، شناسایی نموده و عملا از عوامل با اثرات ناچیز صرف نظر کرد تا بتوان منابع مالی را برای کنترل تعداد معدودی از عوامل بهینه صرف نمود. الگو های متعددی برای برآورد میزان این ترکیبات ساخته شده است. در این مقاله از الگوی پرکاربرد INCA-N، به منظور انجام تحلیل حساسیت و کاهش تعداد متغیرها استفاده شده است. INCA-N شامل تعداد زیادی متغیر ورودی است. لذا شناسایی متغیرهای بی تاثیر یا کم تاثیر حائز اهمیت است. روش تحلیل حساسیت واریانس- مبنا به خوبی می تواند متغیرهای مهم را شناسایی و حساسیت خروجی الگو را نسبت به متغیرها توسط شاخص حساسیت اصلی ارزیابی کند. این مقاله ضمن معرفی روش واریانس- مبنا و برآورد شاخص حساسیت اصلی با روش طرح متعادل تصادفی (RBD) به تحلیل حساسیت خروجی الگو INCA-N و کاهش متغیرها در رودخانه توید می پردازد. نتایج تحلیل حساسیت در حجم نمونه های 500، 1000 و 2000 و عدم قطعیت نتایج با شبیه سازی مجدد نمونه ها به تعداد 50 تکرار بررسی شد. نتایج نشان داد که چهار متغیر (میزان جذب نیترات گیاهان، نرخ نیتراتزدایی، آلی سازی و معدنی-سازی) از هفت متغیر الگو INCA-N کفایت می کند. سه متغیر نیتروژن هوا، جذب آمونیاک توسط گیاه و بیشینه جذب نیتروژنی غیرضروری هستند. این چهار متغیر ضروری به ترتیب دارای اثر اصلی 0.456، 0.207، 0.204، 0.097 هستند. اثرات متقابل بین متغیرها ضعیف (0.036) و قابل چشم پوشی است. بنابراین روش تحلیل حساسیت طرح متعادل تصادفی کارایی مناسبی در کاهش متغیرهای این پدیده دارد.

گیاه پالایی یکی از مهمترین روش های زیستی پایدار جهت مقابله با اثرات روزافزون آلاینده ها می باشد. در مطالعه حاضر قابلیت گیاه پالایی یک گیاه آبزی (لاله تالابی) جهت پالایش فلزات سنگین (مس، کروم، سرب، آرسنیک و کادمیوم) ارزیابی می گردد. مطابق نتایج لاله تالابی مقادیر زیادی از فلزات مذکور را طبق غلظت های اندازه گیری شده مورد تجمع زیستی قرار می دهد. غلظت ها به ترتیب برای فلزات مس، کروم، سرب، آرسنیک و کادمیوم 0.31، 3.07، 0.91، 1.2 و 14.32 میکروگرم بر گرم وزن خشک می باشند. کارآیی گیاه پالایی ازطریق اندازه گیری غلظت زیستی و انتقال زیستی مورد ارزیابی قرار می گیرد. متوسط فاکتورهای غلظت زیستی به ترتیب برای فلزات مس، کروم، سرب، کادمیوم و آرسنیک 1830، 460، 1170، 2900 می باشند. مطابق نتایج لاله تالابی قابلیت بالایی در جذب فلزات مذکور از خود بروز داده است. با توجه به داده ها، نتایج نشان می دهد که لاله تالابی می تواند به عنوان یک گونه ارزشمند جهت اهداف گیاه پالایی در تالاب انزلی مورد استفاده قرار گیرد.

افت شدید تراز آب و خشک شدن تدریجی دریاچه اورمیه، مشکلات و نگرانی هایی را در سطوح ملی و بین المللی به همراه داشته و ضرورت به کارگیری رویکرد های نوین در اقدامات مدیریتی جهت اصلاح الگوی مصرف آب در محدوده دریاچه اورمیه را مطرح ساخته است. از جمله ابزارهای سیاستی اقتصادی و کارآمد برای مدیریت و صیانت منابع طبیعی، سازوکار پرداخت بهای خدمات اکوسیستمی (PES) در سال های اخیر، در کشورهای مختلف موردتوجه قرار گرفته و نتایج قابل توجهی را در پی داشته، است. در تحقیق حاضر، تلاشی برای ارزیابی جنبه های فنی و اقتصادی استفاده از ابزار سیاستی PES، در قالب پرداخت نقدی مشخص به کشاورزان محدوده جهت تشویق به عدم کشت اراضی تحت مالکیت آنها به عمل آمده است. این ارزیابی، می تواند نیازهای اقتصادی و اجتماعی را برای اعمال اقدامات مدیریتی جدید درمورد منابع آب حوزه آبخیز سیمینه رود را با تاکید بر کاهش آب مصرفی بخش کشاورزی، به خوبی تبیین نموده و از این طریق به افزایش رهاسازی آب به دریاچه یاری رساند. نتایج این تحقیق نشان داد که 55.53 درصد از بهره برداران ساکن موافق چنین طرحی بوده و برای اعضای جامعه محلی، دارای مقبولیت تلقی می شود. همچنین، از نقطه نظر اقتصادی، نسبت منفعت به هزینه برای پیاده سازی چنین سیاستی برابر با 1.70 محاسبه شده و درنتیجه، دارای توجیه اقتصادی کافی برای اجرا خواهد بود. بنابراین، می توان نتیجه گیری کرد که اجرای طرح پرداخت نقدی برای عدم کاشت محصولات زراعی در چهارچوب برنامه PES برای مدیریت آب در حوزه آبخیز سیمینه رود امکان پذیر و کارآمد خواهد بود.

در سال های اخیر تولید پلیمرهای زیستی به دلیل عدم سمیت در محیط، در دسترس بودن و هزینه پایین آن ها، به عنوان ابزاری برای جذب عناصر سنگین مورد توجه اکثر محققین قرار گرفته است. پلیمر زیستی کیتوزان دارای توانایی منحصر به فردی در انعقاد و لخته سازی ذرات معلق و کلوئیدی، جذب روغن و گریس محلول و فلزات سنگین را دارا است. در این مطالعه به بررسی حذف یون فلزات سنگین (Al، Cd، Co، Cu، Fe و Pb) از پساب ساختگی توسط نانوکامپوزیت کیتوزان – رس پرداخته شد. سپس با اضافه کردن جاذب به محیط واکنش، درصد جذب یون فلزات سنگین (Al، Cd، Co، Cu، Fe و Pb) توسط جاذب کیتوزان – رس در اسیدیته ها، زمان های تماس و مقادیر مختلف از ماده جاذب مورد آزمایش قرار گرفت. طبق نتایج با افزایش pH پساب ساختگی، درصد جذب یون های فلزی افزایش یافته و در pH بین 5 تا 6 به حداکثر خود رسید. درصد جذب برای فلزات بستگی به مدت زمان تماس داشت، به طوری که با افزایش مدت زمان تماس، درصد جذب برای فلزات نیز افزایش یافت و بعد از گذشت 3 ساعت به حالت تعادل رسیدند. همچنین درصد جذب بستگی به مقدار ماده جاذب داشت. با افزایش مقدار جاذب به پساب ساختگی، درصد جذب فلزات افزایش یافت. بنابراین می توان نتیجه گرفت که نانوکامپوزیت کیتوزان – رس توانایی خوبی جهت حذف فلزات سنگین (Al، Cd، Co، Cu، Fe و Pb) از پساب را دارد.

فلزات سنگین در اثر عوامل طبیعی و مصنوعی به بوم سازگان های آبی واردشده و از مهم ترین آلاینده های سمی این محیط ها محسوب می شوند که پایداری بالایی داشته و از توانایی ایجاد سمیت در آب زیان و قابلیت تجمع در زنجیر غذایی برخوردارند. این پژوهش با هدف بررسی غلظت کادمیم، کروم و نیکل در جوامع درشت بی مهرگان بسترزی خوریات موسی و همبستگی آن با تجمع فلزات در رسوب در سال 1391 انجام یافت. نمونه برداری از رسوبات توسط گرب انجام یافت. گونه های موجود در نمونه های ماکروبنتوزی نیز پس از شستشو در الک 0.5 میکرون، شناسایی شدند. پس از هضم نمونه های رسوب و ماکروبنتوز، غلظت عناصر توسط دستگاه نشر اتمی خوانده شد. نتایج بیان گر آن است که بیشینه میانگین غلظت عناصر کادمیم، کروم و نیکل بر حسب میلی گرم در کیلوگرم در نمونه های رسوب به ترتیب برابر با 0.17±0.10، 46.50±2.0 و 41.43±2.0 و در نمونه های ماکروبنتوز نیز به ترتیب برابر با 0.21±0.10، 64.10±1.0 و 41.40±1.0 و مربوط به Bivalvia می باشد. هم چنین نتایج مقایسه میانگین غلظت عناصر کادمیم، کروم و نیکل در نمونه-های رسوب با رهنمود WHO بیان گر آن است که میانگین غلظت تمام عناصر مورد ارزیابی کم تر از حد استاندارد می باشد. بنابراین، می توان عنوان کرد گرچه رسوبات منطقه مورد مطالعه به فلزات سنگین کادمیم، کروم و نیکل آلوده نیست، ولی استقرار صنایع مختلف پتروشیمی در منطقه مورد مطالعه، نشت نفت از سکوهای حفاری و تخلیه آب توازن نفتکش ها احتمال آلودگی رسوبات و به تبع آن گونه های آب زی ساکن به فلزات سنگین را افزایش می دهد.

در سال های اخیر اقداماتی جهت استفاده از سنجش خدمات اکوسیستم در بهینه یابی کاربری اراضی انجام شده است، به این معنی که به گزینی کاربری ها در منطقه بر اساس مقادیر تغییر در خدمات اکوسیستمی انجام می گیرد. مطالعه حاضر به صورت نمونه به بررسی چگونگی انجام به گزینی کاربری ها با توجه به تغییر در میزان فرسایش خاک و قابلیت نگهداشت آب به عنوان دو مورد از خدمات اکوسیستم بر پایه برنامه ریزی خطی در واحدهای کاری سرزمین می پردازد. منطقه مورد مطالعه بخش کوچکی از شهرستان گرگان است. در این دیدگاه به کاربری های مختلف به عنوان اکوسیستم های متفاوتی با قابلیت نگهداشت آب و حفظ خاک متفاوت، توجه شده است. تابع هدف مورد استفاده در به گزینی بر اساس معیار فرسایش خاک نوشته شده و محدودیتی که در تقابل با آن است نیز میزان نگهداشت آب در هر یک از کاربری ها است. برای این منظور از سامانه پشتیبان مدیریت اراضی LUMASS استفاده شده است. در این مطالعه تخصیص بهینه کاربری ها در قالب دو سناریو انجام شد. در هر دو سناریو هدف آن بود که میزان فرسایش خاک کل منطقه نسبت به شرایط پیش از به گزینی کاهش یابد. در سناریوی اول، هدف کاهش بیش از 50 درصد در مقدار فرسایش خاک بدون هیچ محدودیتی در خصوص مساحت کاربری ها بود در سناریوی دوم تلاش شد که تا حد امکان مقدار مساحت کاربری کشاورزی در حد فعلی باقی بماند. نتایج نشان داد که مقدار فرسایش خاک در سناریوی اول و دوم به ترتیب کاهشی 61 درصدی و 10 درصدی در مقایسه با شرایط قبل از به گزینی نشان می دهد. در هر صورت، انتخاب بهترین شکل به گزینی بستگی به رویکرد مدیریتی و شرایط کل منطقه دارد. این مساله که حفظ، کاهش و یا افزایش کدام کاربری به نفع کل منطقه است و یا چه مقدار کاهش در فرسایش کل منطقه و یا هر تغییری در سایر معیارها در تابع هدف باید مد نظر قرار گیرد، همگی مسائلی است که در نتیجه به گزینی تاثیرگذار است.

ریزگردهای اتمسفری به دلیل وجود مواد مغذی، بر تولید اولیه در دریاها اثرگذار است. در این پژوهش طی ده سال از داده های ضخامت نوری ریزگردها و کلروفیل a در منطقه خلیج فارس استفاده گردید و رابطه بین آن ها مورد بررسی قرار گرفت. بررسی متوسط ماهانه تغییرات ضخامت نوری ریزگردها و میزان کلروفیل a از سال 2004 تا 2013 نشان داد که همبستگی بالایی بین دو پارامتر وجود دارد به گونه ای که با افزایش میزان ضخامت نوری، میزان کلروفیل a افزایش و با کاهش آن کاهش می یابد. نتایج نشان داد که در دو فصل بهار و تابستان که میزان ریزگردها بالا می باشد، ریزگردها اثر معنی داری بر تولید اولیه دارد اما در فصل زمستان که میزان ریزگردها کم است، اثر معنی داری بر تولید اولیه ندارد. افزایش بیش از حد و تداوم زیاد ریزگردها، شدت تابش رسیده به سطح دریا را به مقدار زیاد کم می کند و میزان کلروفیل a و تولید اولیه که رابطه مستقیمی با نور و شدت تابش دارد، را کاهش می دهد. اما در صورتی که افزایش ریزگردها با افزایش مواد مغذی همراه باشد و شدت تابش دریافتی را به مقدار زیاد کاهش ندهد، باعث افزایش کلروفیل a و تولید اولیه می شود. یک تاخیر زمانی چند روزه بین پیک ضخامت نوری ریزگردها و افزایش درکلروفیل a مشاهده شد که به دلیل زمان مورد نیاز برای رسوب آهن، انحلال و تجمع آن می باشد. این پژوهش با استفاده از داده های سنجش از دور ماهواره ای مشخص نمود که ارتباط معناداری بین ضخامت نوری ریزگردها و میزان غلظت کلروفیل a در منطقه خلیج فارس وجود دارد.

ذخیره کربن، راهکاریست که به کاهش کربن اتمسفری و اصلاح تبعات تغییر اقلیم کمک میکند. در پژوهش حاضر، توان ذخیره کربن گونه صنعتی- دارویی جاشیر (Prangos ferulaceae) در مراتع کوهستانی استان آذربایجان غربی، مورد مطالعه قرار گرفت. در منطقه مطالعاتی سایت جاشیر، چهار ترانسکت 100 متری به طور تصادفی و در امتداد هر ترانسکت، 5 پلات با فواصل 20 متر، به طور سیستماتیک انداخته شد. زیتوده جاشیر در اوایل فصل تابستان به روش قطع و توزین، در همه پلات ها اندازه گیری شد. در ابتدا و انتهای هر ترانسکت یک پروفیل در دو عمق 15-0 و 30-15 حفر گردید. نمونه های خاک و گیاه به آزمایشگاه فرستاده شد. میزان ذخیره کربن برای هر کدام از نمونه های خاک دو عمق و زیتوده گیاه جاشیر تعیین گردید. داده با آزمون های تجزیه واریانس یک طرفه و آزمون T مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج به دست آمده حاکی از آن است که خاک منطقه جاشیر در عمق دوم، میزان کربن بیشتری دارد. در سطح احتمال 5% اختلاف معنی داری بین ترسیب کربن در بیوماس هوایی (مجموع ساقه و برگ) و زمینی مشاهده می شود. در بین اندام های گیاه جاشیر ریشه بیشترین میزان ذخیره کربن را دارد. سهم ذخیره کربن خاک تحت زیتوده جاشیر، نسبت به بیوماس آن بیشتر است.

این پژوهش با هدف جداسازی و شناسایی گونه های Ochrobactrum anthropi و Psedomonas putida به عنوان شاخص برای سنجش جذب فلز سرب و تجزیه آنتراسن در شرایط آزمایشگاهی انجام شد. نتایج نشان داد که گونه های مذکور در غلظت 50 میلی گرم بر لیتر سرب و 30 میلی گرم بر لیتر آنتراسن بخوبی رشد داشته اند. بگونه ای که حداکثر رشد در غلظت 50 میلی گرم بر لیتر سرب 1.39 و 30 میلی گرم بر لیتر آنتراسن 0.530 اندازه گیری گردید. نتایج حاصل از بررسی توانایی جذب فلز سرب توسط باکتری O. anthropi در غلظت 50 میلی گرم بر لیتر و حذف آنتراسن توسط P. putida در غلظت 30 میلی گرم بر لیتر حاکی از آن بود که باکتری های فوق از همان لحظه تلقیح به سرعت فلز و آنتراسن را از محلول جذب کرده و میزان آنرا بسرعت در محلول کاهش می دهند. حذف سرب و آنتراسن از محلول فلزی و هیدروکربنی توسط گونه های Ochrobactrum anthropi و Psedomonas putida دقایق انتهایی سنجش بطور فعالی ادامه داشت و در انتهای آزمایش به ترتیب 84 درصد سرب و 77.986 درصد آنتراسن حذف گردید.

خاک های آلوده به ترکیبات نفتی معمولا دارای گونه های باکتریایی قادر به تجزیه ترکیبات آروماتیک هستند. هیدروکربن های آروماتیک پلی سیکلیک همانند آنتراسن، نفتالین و فنانترن سمی ترین و سرطانزاترین آلاینده ها بوده و آسیب های جدی به محیط زیست و موجودات زنده وارد می کنند. این ترکیبات غالبا توسط صنایع پیروشیمی به خاک ها تخلیه می شوند. روش های بیولوژیکی با بکار گیری میکروارگانیسم های موثر جدا شده از خاک های آلوده نفتی برای پاک سازی این خاک ها ترجیح داده می شود. میکروارگانیسم ها از این هیدروکربن ها بعنوان منبع کربن و انرژی استفاده کرده و نهایتا تولید آب، CO2 و مواد بی ضرر می کنند. در این مطالعه، نمونه هایی از خاک های آلوده محوطه پالایشگاه و مجتمع پتروشیمی، ایستگاه های پمپ بنزین و گاراژهای تعمیر اتومبیل در شهرتبریز برداشته شدند و سوسپانسیون خاک ها در محیط های اختصاصی کشت شده و 100 جدایه بدست آمد. از هیدروکربن های آنتراسن، فنانترن و نفتالین به مقدار 1000 میلی گرم در لیتر به محیط مولرهینتون براث افزوده و جمعیت ثابتی از باکتری های فوق بصورت جداگانه اضافه شد و به مدت یک هفته در 28 با دور 130 در دقیقه در انکوباتور نگهداری شد. میزان تخریب هیدروکربن های مذکور با روش اسپکتروفتومتری تعیین گردید. نهایتا تعداد زیادی از باکتری های تجزیه کننده هیدروکربن های آروماتیک با قدرت تخریب مختلف بدست آمد، در بین آنها بترتیب 51%، 47%، و 41% از کل جدایه ها دارای قدرت تجزیه بیولوژیکی بیش از 30% ازمواد نفتالین، آنتراسن و فنانترن بودند.با تکثیر انبوه و مساعد کردن شرایط رشد، می توان از این جدایه های موثر در پاک سازی خاک های آلوده به هیدروکربن های آروماتیک در مناطق آلوده نفتی استفاده کرد.

تاثیر نانودی اکسید تیتانیوم بر 6 نمونه جلبک آب شیرین در این پژوهش مطالعه گردید. جلبک های آزمایشی پس از خالص سازی با روش های مولکولی شناسایی و برای 0، 24، 48 و 96 ساعت تحت تاثیر غلظت های 0.001، 0.01، 0.1 و 1 میلی گرم در لیتر نانو دی اکسید تیتانیوم قرار گرفتند تا میزان کلروفیل a و پراکسیداسیون چربی آنها مشخص گردد. نتایج نشان داد که نانودی اکسید تیتانیوم دارای اثر بازدارندگی بر رشد جلبک های Chlamydomonas moewusii، Chlamydomonas sp.، Chlorococcum oleofaciens ((strain 1، Chlorococcum oleofaciens (strain 2)، Scenedesmus obliquus در تمام غلظت های آزمایشی پس از گذشت دست کم 48 ساعت از شروع تماس داشته است و همچنین میزان پراکسیداسیون چربی آنها افزایش یافت. در مقابل میزان کلروفیل a جلبک Chlorococcum oleofaciens ( (strain 3 پس از گذشت 96 ساعت تماس با نانودی اکسید تیتانیوم افزایش و پراکسیداسیون چربی آن کاهش پیدا کرد. یافته های پژوهش حاضر نشان داد که پاسخ گونه های مختلف به نانودی اکسید تیتانیوم متفاوت بوده که می تواند به تغییر غالبیت گونه ای در منابع آبی منجر شود.

گاماروس از جمله سخت پوستان منطقه امواج می باشد که نقش مهمی در زنجیره غذایی ایفا می کند و با تغذیه از پوده ها، انرژی را به رده های بالاتر مانند ماهی و پرندگان انتقال می دهد. آلودگی های زیادی چه از دریا و خشکی به سواحل دریای خزر راه پیدا می کنند. فلز کادمیوم از جمله فلزات پایدار و خطرناک است که به مقدار کم در محیط طبیعی وجود دارد ولی مقدار آن در چند دهه اخیر از طریق منابع انسان ساز مربوط به فعالیت های شهری و صنعتی در دریاها و سواحل افزایش یافته است. این تحقیق با هدف بررسی مقایسه ای مقدار و نرخ جذب فلز کادمیوم توسط Gammarus sp. به عنوان کفزی غالب داخل رسوبات نرم دریای خزر و خود رسوبات انجام گردید. بدین منظور غلظت کادمیوم، پایینتر از غلظت مهلک آن برای گاماروس در نظر گرفته شد. محلول فلزی از ظروف حاوی گاماروس و رسوب عبور داده شد و در زمان های صفر (نمونه شاهد)، 30، 60، 90، 150، 210 و 270 دقیقه از مزوکوزم به عنوان محیط آزمایشی نمونه برداری صورت گرفت. نمونه ها پس از آماده سازی و هضم اسیدی در آزمایشگاه به منظور تعیین غلظت کادمیوم توسط دستگاه ICP-OES مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج بر اساس آنالیز واریانس یک طرفه نشان داد که بین بازه های زمانی متفاوت اختلاف معنیداری در جذب کادمیوم وجود دارد. همچنین آزمون تی نیز مشخص نمود که اختلاف معنی داری بین میزان جذب فلز کادمیوم توسط گاماروس و رسوب وجود داشت. بر اساس نتایج این تحقیق می توان نتیجه گیری کرد که میزان جذب فلز کادمیوم توسط گاماروس و رسوب تابعی از زمان مواجهه است که با طولانی شدن این زمان تجمع مقدار کادمیوم جذب شده افزایش می یابد. هر دو بخش می توانند به عنوان شاخصی در پایش آلودگی محیط های ساحلی مورد استفاده قرار گیرند.

برای رسیدن به مدیریت صحیح و منطقی علفخواران داشتن درک قابل اعتماد از روابط میان آنها با پوشش گیاهی به ویژه جایی که جمعیت آنها در حال کاهش باشد حیاتی است. از اینرو در بررسی تلاش گردیده تا با هدف شناسایی وضعیت زیستگاه گونه شوکا (Capreolus capreolus) گامی در جهت حفاظت آن برداشته شود. به همین منظور درطی سال 1392-1391 و در سه فصل مختلف نشانه های حضور و عدم حضور گونه مذکور بر روی مسیرهای ترانسکت خطی و پارامترهای گیاهی شامل: تراکم و تاج پوشش، درجه اهمیت، قطر برابر سینه درختان بلوط و گیاهان مورد تغذیه گونه در منطقه حفاظت شده بوزین و مرخیل ثبت و برآورد شدند.آنالیزهای پوشش گیاهی با روشهای تی– مربع، روش پلات انجام شدند و در نهایت داده ها با روش تعمیم یافته خطی (GLMs) مدلسازی شدند و بهترین مدل بر اساس کمترین مقدار معیار اطلاعات آکاییکه انتخاب شد. همچنین، از روش کای مربع آزمون برابری فرضها به منظور مقایسه میزان حضورگونه شوکا در فصول مختلف آزمون شد. از بین مدل های اجرا شده مدل حضور شوکا با تاج پوشش درختان بلوط بیشترین و قطر برابر سینه کمترین همبستگی را نشان می دهند. برای سایر پارامترها هیچ گونه همبستگی یافت نشد. همچنین، تعداد 27 گونه گیاه مورد تغذیه شوکا از طریق آنالیز سرگین شناسایی شد. تراکم درختان بلوط و ترکیب گونه های درختچه اشکوب کف می تواند در پویایی جمعیت شوکا تعیین کننده باشد. اقدامات حفاظتی با محوریت جوامع محلی برای حفاظت گونه شوکا توصیه می شود.

آلودگی آب های سطحی و زیر زمینی توسط نیتروژن و فسفر یکی از دلایل اصلی پدیده یوتریفکاسیون (پر غذایی) و ایجاد امراض مختلف برای انسان ها و همچنین آلودگی آب نوشیدنی در بسیاری کشورها شده است. از جمله، کاربری کشاورزی است که آلودگی غیر نقطه ای نیتروژن و فسفر حاصل از این کاربری سبب کاهش کیفیت آب رودخانه ها و دریاچه ها در سراسر جهان گشته است. بنابراین این مطالعه با هدف معرفی سپرهای ساحلی به عنوان یک راهکار موثر در کاهش آلودگی های آب و بررسی ساختار و عملکرد آنها در پاکسازی نیتروژن و فسفر به عنوان یکی از آلاینده های کشاورزی پرداخته شد، با توجه به این امر که تاکنون مطالعات بسیار کمی در کشور در این زمینه صورت گرفته است. به دلیل اهمیت زاینده رود به عنوان یکی از رودهای اصلی کشور که حیات منطقه اصفهان به آن وابسته است این رود و زمین های کشاورزی آلاینده اطراف آن به عنوان منطقه مورد مطالعه انتخاب گشت. در ابتدا توسط نرم افزار Google earth حاشیه زاینده رود از حیث سپر های ساحلی همراه با کاربری کشاورزی که عموما شالیکاری بوده و دارای آلودگی می باشند، شناسایی گشته و پس از آن با مطالعات میدانی به کاوش پیرامون ساختار و عملکرد آن پرداخته شد. از جمله ویژگی های مهم ساختاری سپرهای ساحلی طول، مساحت، محیط، عرض سپرهای ساحلی و تیپولوژی آن می باشد که در عملکرد آنها نقش ویژه ای دارند و در این پژوهش مورد مطالعه قرار گرفتند. پس از آن نمونه برداری صورت گرفت. نمونه ها در ترانسکت های موازی به ترتیب در قسمت اول، وسط و آخر مزرعه و ابتدا و انتهای سپر ساحلی در عمق 30 سانتی متر به پایین برداشت شده و آلودگی نیتروژن و فسفر در آزمایشگاه تعیین گردید. نتایج نشان می دهند که سپر های ساحلی در پاکسازی نیتروژن و فسفر رویکردی موثر و کارا می باشند. به طوری که از ابتدای مزرعه به سمت انتهای سپر ساحلی میزان این دو آلاینده کاهش می یابد.

بحران اخیر محیط زیستی و خشک شدن دریاچه ارومیه هم اکنون یکی از بزرگترین مخاطرات زمین شناختی کشور محسوب می گردد. در این پژوهش بررسی های دورسنجی در بازه زمانی 35 ساله، پردازش داده های اقلیمی 55 ساله و رابطه آن با تغییرات تراز آب دریاچه، پایش هیدروژئوشیمی دریاچه به مدت 6 سال، تهیه 23 مغزه رسوبی دست نخورده با بیشینه ژرفای 9 متر از رسوبات بستر دریاچه انجام گرفت. با توجه به نتایج بدست آمده از مغزه گیری، بخش اصلی دریاچه در حداقل 13000 سال گذشته، محیط دریاچه ای بوده و رسوبگذاری پیوسته دیده می شود. لذا تغییر اقلیم و بویژه افزایش تبخیر در سال های اخیر اگر چه خود عاملی در کاهش تراز آب دریاچه محسوب می گردد، اما علت اصلی خشک شدن دریاچه ارومیه نیست. عوامل آنتروپوژنیک (انسانی) از عوامل مهم کاهش تراز آب دریاچه ارومیه می باشد که شامل احداث میانگذر شهید کلانتری، توسعه بی رویه کشاورزی و استفاده از آب های زیر زمینی و احداث سدها است. از سوی دیگر مراحل تکاملی شورابه دریاچه ارومیه به انتها رسیده است و مقدار منیزیم شورابه بیش از سدیم گردیده است در این شرایط با افزایش بسیار زیاد میزان تبخیر، دریاچه به پلایا یا کفه نمکی شده (ضخامت زیاد نمک در بستر دریاچه به 6 متر نیز می رسد) و در معرض نابودی است. ورود آب شیرین به صورت مقطعی و نه یکباره به داخل آن، بدون کمک به احیا آن سبب از بین رفتن منابع آب می شود. لذا محدود نمودن دریاچه، برداشت نمک و استفاده اقتصادی از نمک های آن و در نتیجه کاهش بخشی از نمک دریاچه قبل از آبگیری می تواند از راهکارهای مناسب جهت احیا دریاچه باشد. بخش شمالی دریاچه بدلیل عمق ذاتی برای احیا در فاز اول و بخش جنوبی آن برای برداشت نمک و املاح اقتصادی مناسب است.

در سال های اخیر سهم عمده ای از نیتروژن مورد نیاز گیاهان زراعی در ایران از منبع کود اوره تامین شده است که این امر اثرات زیست محیطی قابل توجهی را به دنبال داشته است. هدف از این مطالعه، بررسی اثرات زیست محیطی مصرف این نهاده شیمیایی در طی سال های 91-1386 با استفاده از روش ارزیابی چرخه حیات در ایران می باشد. ارزیابی چرخه حیات در چهار بخش اهداف و حوزه عمل مطالعه، ممیزی چرخه حیات، ارزیابی اثرات و تفسیر اثرات اجرا گردید. اثرات زیست محیطی در قالب سه گروه تاثیر مهم شامل گرمایش جهانی، اسیدیته و اوتریفیکاسیون خشکی مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که در حدود 1.5، 8.6 و 42.8 درصد از مجموع اثرات زیست محیطی در کشور ایران به ترتیب در قالب گروه های تاثیر گرمایش جهانی، اسیدیته و اوتریفیکاسیون خشکی مربوط به مصرف این نهاده شیمیایی بود. میانگین شاخص های وزن دهی شده در دوره مورد بررسی در این گروه های تاثیر به ترتیب برابر با 1160785، 11330566 و 25384073 بود و مصرف کود اوره بیش ترین تاثیرات مخرب زیست محیطی را در قالب گروه تاثیر اوتریفیکاسیون خشکی بر جا گذاشته است. بنابراین، مدیریت مصرف کود اوره و جایگزینی بخشی از آن با منابع آلی و غیرشیمیایی در بوم نظام های کشاورزی به منظور کاهش آلودگی های زیست محیطی ایران امری ضروری و اجتناب ناپذیر است.

در دهه های اخیر، جمعیت قزل آلای خال قرمز رودخانه های حوزه لار بدلیل تنظیمات رودخانه ای و تاثیر آن بر مورفولوژی رودخانه، کاهش یافته است. در حال حاضر با توجه به شرایط کم آبی در کشور، شدت اثرات تنظیم جریان بر جمعیت های موجودات نهرها و ارزش های اکولوژیک خاص در سرشاخه های لار، ارائه مدل های ارزیابی زیستگاهی و پیش بینی پاسخ های اکولوژیک رودخانه به تغییرات طبیعی و مصنوعی ایجاد شده، امری ضروری بنظر می رسد که می تواند در ارائه روش های مدیریت بهره برداری از این رودخانه مورد استفاده قرار گیرد. لذا در این مطالعه، با ایجاد ارتباط بین فرآیندهای هیدرولوژیک، هیدرولیک، مورفولوژیک و اکولوژیک، ارائه روشی تحلیلی و کاربردی جهت ارزیابی زیستگاه های قزل آلای خال قرمز مورد نظر قرار گرفت. پس از انجام بازدید صحرایی و اندازه-گیری های لازم، با استفاده از فرمول شیلدز، آستانه های تنش برشی بی بعد شامل آستانه دبی زیست محیطی، آستانه دبی مقطع پر و آستانه دبی رسوبی، در هر یک از رودخانه های لار، دلیچای و سفیدآب محاسبه گردید. سپس با استفاده از محاسبه آستانه های تنش برشی بی بعد رودخانه، تاثیر تغییر دبی بر پراکنش و فراوانی آبزیان در پاسخ به تغییرات مورفولوژیک رودخانه، مورد بررسی قرار گرفت. همچنین در ایستگاه های مورد مطالعه، دبی جریان در محدوده آستانه دبی زیست محیطی و آستانه دبی رسوبی، طی فعالیت های زیستی وابسته به تکثیر، دبی زیستی مشخص گردید، در صورتیکه دبی جریان بیشتر از آستانه دبی زیست محیطی، طی فعالیت های زیستی دوران رشد، دبی زیستی در نظر گرفته شد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که دبی جریان، هندسه مقطع عرضی و اندازه مواد بستر، می تواند بر فعالیت های زیستی و چرخه زندگی قزل آلای خال قرمز، موثر باشد و تنظیم نامناسب جریانات رودخانه ای می تواند منجر به حذف تدریجی این آبزی از اکوسیستم های مذکور گردد.