نگاهی اجمالی به نوشته هایی که از دیدگاه حقوقی به رابطه پزشک و بیمار پرداخته اند، نشان می دهد که چگونه مسوولیت پزشک، عمده مباحث را به خود اختصاص داده است. هرگاه نیز که به مرحله پیش از آن یعنی تعهدات پزشک نسبت به بیمار توجه شده، نگاه ها به خود تعهد و موضوع آن که مآلا به مسوولیت منتهی می شود، متوجه بوده است.در این مقاله سعی می شود تا با تکیه بر مبانی حقوقی و فقهی در حقوق قراردادها نشان داده شود که ناگزیریم پیش از طرح مباحث تعهدات پزشک و نقض آن -که احیانا به مسوولیت می انجامد- به ماهیت حقوقی این رابطه بپردازیم. در تحلیل ماهیت حقوقی یک رابطه، باید آن را از حقوق و تعهدات فرعی آن رابطه بازشناخت. طبیعی است اگر ماهیت حقوقی یا اثر اصلی در یک رابطه که به سببی از اسباب حقوقی ایجاد شده تعهد باشد، می توان در تحلیل این رابطه به بررسی تعهدات و حقوق طرفین پرداخت.ولی اعتقاد ما این است که حقوق و تعهدات پزشک و بیمار امری فرعی و مسبوق به وجود ماهیت حقوقی دیگر به نام نیابت است که باید حقیقت این ماهیت و سبب حقوقی ایجاد آن را باز شناخت.