حسابداری مدیریت
سال:1391 | دوره:5 | شماره:15 |تعداد مقالات:9

ﻋﻠﻲ رﻏﻢ آن ﻛﻪ ادﺑﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﮔﺰارﺷﮕﺮی ﻣﺎﻟﻲ (ﻛﻴﻔﻴﺖ) در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎی ﭼﺸﻢ ﮔﻴﺮی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ، ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل، ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ ادﺑﻴﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺘﻲ در مجلات ﺑﺮﺗﺮ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺟﻬﺎن، ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﺎﻳﻪ را ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد اﺑﻬﺎﻣﺎﺗﻲ در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد، ﭘﻴﺶ رو ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ. ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ، نشان ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﻮد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻧﻴﺰ ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺮﺳﻮم اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ، رﻳﺸﻪ مشکلات ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دو ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﻴﺸﺮو در ﺣﻮزه ﻛﻴﻔﻴﺖ، ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ، اﺑﻬﺎﻣﺎت و ﻧﻘﺪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. بعلاوه اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﺎ ﭘﺎﻟﻮدن ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻣﺸﻜﻞ زای زﻳﺮﺑﻨﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ از روﻳﻜﺮد «ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺤﻮر» ﺑﻪ «اطلاعات ﻣﺤﻮر»، «ﻧﻈﺮﻳﻪ اطلاعات-ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﺤﻮر» را ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪی از ﻛﻴﻔﻴﺖ اراﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. بعلاوه ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﺎد ﺷﺪه، اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻛﻪ ﭼﺮا ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺒﺎط واﺣﺪ و ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻘﻲ در ﺧﺼﻮص ﭼﻴﺴﺘﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ، روﺷﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ.

در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻧﻮع ﺻﻨﻌﺖ (ﻧﻮع ﺻﻨﻌﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﺻﺎﺣﺒﻜﺎر ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد) در اﻳﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﭘﻲ آﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﻫﻤﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ ﻳﺎ آﻧﻜﻪ در ﺑﺮﺧﻲ از ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮی را ﺷﺎﻫﺪﻳﻢ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺮﻛﺘﻬﺎی ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان در 4 ﻃﺒﻘﻪ ﻛﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ: اﻟﻒ. ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ و ﻓﻠﺰات، ب. ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت، ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ، ج. ﻓﻠﺰات و ﺧﻮدرو، د. ﻣﺤﺼﻮلات داروﻳﻲ و ﺧﻮراﻛﻲ؛ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه اﻧﺪ. ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ، ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻛﺸﻒ ﺷﺪه و ﮔﺰارش ﺷﺪه در ﮔﺰارش ﻫﺎی ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﭘﻨﺞ ﻧﻮع ﺗﺤﺮﻳﻒ (ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ، ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت در ﺑﺮآوردﻫﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری، ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت در ﻗﻮاﻧﻴﻦ، ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﺷﺘﺒﺎه در ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮی روﻳﻪ ﻫﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﻛﺸﻒ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت) از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺰارش ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺳﺎل ﺟﺎری و ﮔﺮدش ﺳﻮد و زﻳﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺳﺎل آﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻟﺬا ﻣﻌﻴﺎر ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ درﺻﺪ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻛﺸﻒ ﺷﺪه از ﻣﺠﻤﻮع ﻛﻞ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. روش ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده، روش ﺗﺤﻘﻴﻖ دو وﺟﻬﻲ ﺑﻮده و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎی آﻣﺎری ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺒﻴﻦ آن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ و ﻓﻠﺰات، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ بالاتر و در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت، ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ.

اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﮔﺮدش ﺑﺎ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺷﺮﻛﺘﻲ و ﺗﺌﻮری ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ در ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ. دوره اﻧﺠﺎم ﺗﺤﻘﻴﻖ 1380 ﺗﺎ 1388 اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ از داده ﻫﺎی ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺮای آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی دوره ﺗﺼﺪی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ، رﺷﺪ ﺷﺮﻛﺖ و ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻘﺪ آزاد ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﮔﺮدش راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ دار وﺟﻮد دارد و ﺑﻴﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎی ﺑﺪﻫﻲ، درﺻﺪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ دوﻟﺘﻲ و درﺻﺪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻧﻬﺎدی ﺑﺎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ در ﮔﺮدش راﺑﻄﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ، ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﺗﺌﻮری ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ را رﻋﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.

ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ بالای ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ واﺑﺴﺘﮕﻲ اﻗﺘﺼﺎدی ﻣﻴﺎن ﺣﺴﺎﺑﺮس و ﺻﺎﺣﺒﻜﺎر اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع، ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺮدﻳﺪی اﺳﺎﺳﻲ درﺑﺎره استقلال ﺣﺴﺎﺑﺮس ﻓﺮاﻫﻢ آورد. زﻳﺮا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻣﺸﺘﺮی و ﻛﺴﺐ ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ، ﮔﺰارش ﻣﻄﻠﻮﺑﺘﺮی اراﺋﻪ دﻫﺪ. اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺛﺮ ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺮ ﺻﺪور ﮔﺰارش ﻣﻘﺒﻮل ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﺳﺖ. روش ﭘﮋوﻫﺶ از ﻧﻮع ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﺑﺮای ﺟﻤﻊ آوری اطلاعات از ﺻﻮرت ﻫﺎی ﻣﺎﻟﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار از ﺳﺎل 1381 ﺗﺎ ﺳﺎل 1389 (ﻳﻚ دوره ﻧﻪ ﺳﺎﻟﻪ) اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﻧﺪ. آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس روش رﮔﺮﺳﻴﻮن ﻟﺠﺴﺘﻴﮓ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻧﻤﻮﻧﻪ آﻣﺎری ﺷﺎﻣﻞ 144 ﺷﺮﻛﺖ و 749 ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎی اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮس، اﻧﺪازه ﺻﺎﺣﺒﻜﺎر، ﮔﺰارش زﻳﺎن ﺗﻮﺳﻂ ﺻﺎﺣﺒﻜﺎر و ﺳﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻮرد رﺳﻴﺪﮔﻲ و ﺻﺪور ﮔﺰارش ﻣﻘﺒﻮل ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ راﺑﻄﻪ ای ﻣﻌﻨﻲ دار وﺟﻮد دارد. ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮس راﺑﻄﻪ ای ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ ﺻﺪور ﮔﺰارش ﻣﻘﺒﻮل ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ دارد. اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ، ﺳﻦ ﺷﺮﻛﺖ و ﮔﺰارش زﻳﺎن راﺑﻄﻪ ای ﻣﻌﻜﻮس ﺑﺎ ﮔﺰارش ﻣﻘﺒﻮل ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ دارد. ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺴﺎﺑﺮس، ﻧﻮع ﺣﺴﺎﺑﺮس، ﻣﺪت ﺗﺼﺪی ﺣﺴﺎﺑﺮس ﺑﺎ ﺻﺪور ﮔﺰارش ﻣﻘﺒﻮل ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ راﺑﻄﻪ ای ﻧﺪارﻧﺪ.

ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺎی ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣوﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ. از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻮد و استقلال هیات ﻣﺪﻳﺮه اﺷﺎره ﻛﺮد. سوال اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﻴﻦ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻮد، استقلال هیات ﻣﺪﻳﺮه و ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺳﻮدآوری ﺷﺮﻛﺖ راﺑﻄﻪ ای وﺟﻮد دارد؟ ﺑﺮای اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر، داده ﻫﺎی ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از 57 ﺷﺮﻛﺖ ﻋﻀﻮ ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان، در دوره زﻣﺎﻧﻲ 1382 ﺗﺎ 1388 ﺟﻤﻊ آوری ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. روش ﻫﺎی آﻣﺎری ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺟﻬﺖ آزﻣﻮن ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻫﺎ، رﮔﺮﺳﻴﻮن ﭼﻨﺪﻣﺘﻐﻴﺮه، آﻧﺎﻟﻴﺰ وارﻳﺎﻧﺲ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ دارای 3 ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ تاﺛﻴﺮ ﺳﻄﺢ ﺳﻮدآوری ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮ ارﺗﺒﺎط ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻮد و استقلال هیات ﻣﺪﻳﺮه ﺑﺎ ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻧﻈﺮ ﺳﻄﺢ ﺳﻮدآوری ﻣﻲ ﭘﺮدازد. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻮد بالا، ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺪﻳﺮان ﻏﻴﺮﻣﻮﻇﻒ در آن ﻫﺎ بالا ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ، ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻛﻤﺘﺮی ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﺳﻮدآوری بالا ﺣﻖ اﻟﺰﺣﻤﻪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮی ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ.

روش ﻫﺎی داده ﻛﺎوی ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن را در اراﺋﻪ اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻳﺎری رﺳﺎﻧﺪ. ﻫﺪف اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻮع اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻫﺎی داده ﻛﺎوی و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ روش ﻫﺎ اﺳﺖ. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر از روش ﻫﺎی ﺷﺒﻜﻪ ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ، ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺮدار ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن، ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮﻳﻦ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ و درﺧﺖ ﺗﺼﻤﻴﻢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺎﻣﻞ 842 ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻃﻲ ﺳﺎل ﻫﺎی 1380 ﺗﺎ 1389 ﺑﻮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﺸﺎﻫﺪات ﺑﺮای آﻣﻮزش و ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺑﺮای ارزﻳﺎﺑﻲ روش در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد روش ﻫﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روش ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺮدار ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن ﺑﺎ ﺻﺤﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻣﻌﺎدل 76% ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ روش ﻫﺎ دارای ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻤﻠﻜﺮد در ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﻮع اﻇﻬﺎرﻧﻈﺮ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﻲ ﺧﻄﺎی ﻧﻮع اول و دوم ﻫﺮ ﻳﻚ از روش ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺮدار ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن اﺳﺖ.

اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮی ﻣﺪل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎﺑﻲ ﺟﺬﺑﻲ ﺳﻨﺘﻲ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ زﻣﺎن ﮔﺮا ﺑﺮای ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﻬﺎی ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻣﺤﺼﻮلات و ﺧﺪﻣﺎت در ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪی و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﭘﺎﺳﺎرﮔﺎد ﭘﻠﻴﻤﺮ ﻣﻲ ﭘﺮدازد. ﻓﺮﺿﻴﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺤﻘﻴﻖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮی ﻣﺪل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ زﻣﺎن ﮔﺮا در ﺷﺮﻛﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪی ﻣﺬﻛﻮر، در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺪل ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎﺑﻲ ﺟﺬﺑﻲ ﺳﻨﺘﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺮﺑﻮط ﺗﺮی را اراﺋﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ. ﺑﺮای ﺟﻤﻊ آوری اطلاعات از دو روش ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای و ﻣﻴﺪاﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎﻳﻴﺪ ﻳﺎ رد ﻓﺮﺿﻴﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ، اطلاعات ﺟﻤﻊ آوری ﺷﺪه در ﻫﺮ دو ﻣﺪل ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﺳﭙﺲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ﭘﺮدازش اطلاعات ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﮔﺮدﻳﺪ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺪل ﺟﺬﺑﻲ ﺳﻨﺘﻲ، ﺑﺎ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﺑﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﺼﻮلات ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ، ﺑﻬﺎی ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﻳﻦ ﻣﺤﺼﻮلات را ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﮔﺰارش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. اﻣﺎ ﻣﺪل زﻣﺎن ﮔﺮا ﻛﻪ ﻣﺪل ﺳﺎده ﺷﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﺎﺑﻲ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺖ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدلات و ﻣﺤﺮک ﻫﺎی زﻣﺎﻧﻲ، ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺎی ﺳﺮﺑﺎر ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ را اصلاح و ﺑﻬﺎی ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻣﺤﺼﻮلات و ﺧﺪﻣﺎت را ﺑﻪ ﻃﺮز ﺻﺤﻴﺤﻲ ﮔﺰارش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺎ اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻇﺮﻓﻴﺖ بلااﺳﺘﻔﺎده و ﻫﺰﻳﻨﻪ آن، ﻣﺪﻳﺮان را در اﻣﺮ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد دواﻳﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻳﺎری ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ.

اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اطلاعاتی ﺣﺴﺎﺑﺪاری (AIS) در ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ و آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ، ﺻﻨﻌﺖ ﻗﻨﺪ و ﺷﻜﺮ و ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮاد و ﻣﺤﺼﻮلات داروﻳﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﺷﺎﻣﻞ 81 ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﭘﺮدازد. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ دارد، اﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﻤﻲ روی ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺪف اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﻄﺢ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اطلاﻋﺎﺗﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ AIS اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ AIS ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺰوﻣﺎت AIS و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺮدازش AIS ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. داده ﻫﺎی لازم ﺑﺮای 81 ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ از ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺎﻟﻲ و ﻋﺎﻣﻞ درﺑﺎره 19 ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اطلاﻋﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﻣﻠﺰوﻣﺎت و ﻇﺮﻓﻴﺖ AIS ﮔﺮآاوری ﮔﺮدﻳﺪ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از روﻳﻜﺮد ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮای ﺗﻨﺎﺳﺐﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﻮﺷﻪ ای ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺗﻘﺴﻴﻢﺷﺪﻧﺪ. در ﻧﻬﺎﻳﺖ راﺑﻄﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اطلاﻋﺎﺗﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ AIS و داﻧﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺎﻣﻞ داﻧﺶ ﺣﺴﺎﺑﺪاری و داﻧﺶ IT، اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ IT در داﺧﻞ ﺷﺮﻛﺖ راﺑﻄﻪ دارﻧﺪ. اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ AIS دارای راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داری اﺳﺖ.

ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺳﻌﻲ در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮای ﮔﺮاﻳﺶ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﻲ در مجلات ﻋﻠﻤﻲ -ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاری دارد. اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮای ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻧﺸﺮﻳﺎت دارای رﺗﺒﻪ ﻋﻠﻤﻲ-ﭘﮋوﻫﺸﻲ رﺷﺘﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاری در اﻳﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻨﻮان آﻧﻬﺎ از ﺳﺎل 1371-90 ﻣﻲ ﭘﺮدازد. ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻧﻮع روﻳﻜﺮد ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﺎت در ﭼﺎپ ﻣﻘﺎلات ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﺳﺖ. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮرﺳﻲ 1154 ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه در ﻳﺎزده ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ دارای رﺗﺒﻪ ﻋﻠﻤﻲ–ﭘﮋوﻫﺸﻲ در رﺷﺘﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاری و روش ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮا از ﻧﻮع ﻛﻤﻲ اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻻت ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺎﻟﻲ، ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﻣﺎﻟﻲ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺪاری دوﻟﺘﻲ در ﻃﻮل ﻣﺪت اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎی 1371 ﺗﺎﻛﻨﻮن اﺳﺖ.نتایج ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎلات ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ درﺻﺪ اﻧﺘﺸﺎر، ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ 29% درﺻﺪ و ﭘﺲ از آن ﻣﻘﺎلات ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎﻟﻲﺑﺎ 24% اﺳﺖ. 22% ﻣﻘﺎلات ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، 14% ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، 6% ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ 5% ﻣﻘﺎﻻت ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺪاری دوﻟﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ . ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس روﻧﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ در مجلات ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاری رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ.