منابع طبیعی ایران
سال:1387 | دوره:61 | شماره:4 |تعداد مقالات:24

فرسایش خاک تهدیدی جدی برای محیط زیست، سلامت و رفاه انسان ها بوده و پس از رشد جمعیت دومین چالش مهم زیست محیطی فرا روی جهان می باشد. بررسی فرسایش خاک در ایران قدمتی 40 ساله داشته و به دلیل تنگناهای موجود در زمینه حفاظت خاک و مبارزه با فرسایش آن در کشور و اقتباسی بودن بیشتر روش های مورد بهره گیری از دیگر کشورها، این مدل ها تاکنون نتوانسته اند پاسخ مناسب، منطقی و مورد انتظار به دست دهند، از این رو برای رفع این معضل پایهی در کشور نیاز به ابداع و ارایه یک روش کمی برآورد فرسایش و رسوب مبتنی بر شرایط اقلیمی متنوع آبخیزهای ایران بسیار ضروری بوده است. نظر به اینکه روش کیفی ژئومرفولوژی (احمدی، 1374)، برای برآورد وضعیت فرسایش و رسوب در طی سال های اخیر در مناطق مختلف ایران به کار گرفته شده و نتایج قابل قبولی داشته است، این پژوهش اولین تلاش برای کمی نمودن این روش بشمار می آید. در این پژوهش که در حوزه آبخیز سد لتیان به انجام رسیده است، تعداد 81 شاخص در قالب 9 معیار موثر در فرسایش خاک و تولید رسوب شامل رخساره های ژئومرفولوژی، سنگ شناسی، توپوگرافی، اقلیم، هیدرولوژی، خاک، چگونگی بهره برداری از زمین، پوشش گیاهی و اقتصادی- اجتماعی مورد بررسی قرار گرفت. با انجام آزمون های آماری، 19 شاخص مربوط به معیارهای یاد شده، برای تعیین شدت فرسایش خاک در قالب مدل مفهومی مورد بهره گیری قرار گرفت. برای کمی کردن مدل مفهومی، از نظریه مجموعه های فازی بهره گیری و با به کارگیری هفت عملگر فازی نقشه های شدت فرسایش تهیه شد. بالاترین دقت مربوط به نقشه تهیه شده با بهره گیری از عملگر گامای فازی 0.8 بوده که در آن ضریب دقت کلی به 91 درصد رسیده است. همچنین بهترین معادله رگرسیونی برآورد رسوب، با بهره گیری از متغیرهای ضریب شدت فرسایش و مساحت زیرحوزه به دست آمد که میزان ضریب همبستگی تعدیل شده در مدل رگرسیونی نهایی به 99.09 درصد رسید.

اکثر سامانه های هیدرولوژیکی بسیار پیچیده اند و نمی توان آنها را به طور کامل شناخت، بنابراین برای شناخت یا کنترل برخی از جنبه های رفتار آن ها نظیر روابط بیلان آبی، ساده سازی یا خلاصه کردن آنها، امری ضروری است. مدل های هیدرولوژیکی ساختار ساده ای از سامانه های پیچیده در چرخه آب در طبیعت می باشند. هدف اولیه یک مدل شبیه سازی، پیش بینی کارسامانه پیچیده و بررسی اثر هر گونه تغییر، روی عملکرد سامانه است. این امر ما را در درک بهتر این فرآیندها کمک خواهد کرد. در این پژوهش از مدل هیدرولوژیکی SWRRB که یک مدل پیوسته است، برای شبیه سازی روابط بیلان آبی در حوزه آبخیز کسیلیان در استان مازندران استفاده شده است. مدل یادشده در حوضه کسیلیان کالیبره شد و مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان خطای شبیه سازی در مراحل کالیبراسیون و اعتبار سنجی با توجه به معیارهایMAE ،RMSE  و Nash برآورد شد. معنی داری و عدم معنی داری میزان اختلاف بین مقادیر رواناب مشاهداتی و برآوردی، با استفاده از عامل Z مورد بررسی قرار گرفت. تحلیل حساسیت مدل نسبت به متغیرهای مختلف نیز مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان می دهد که مدل در مقیاس سالانه شبیه سازی دقیق تری را نسبت به مقیاس ماهانه ارایه می کند. از سوی دیگر در مقایسه بین رواناب روزانه و ماهانه، نتایج همانند سازی رواناب ماهانه نسبت به رواناب روزانه قابل قبول تر می باشد. میزان اختلاف بین مقادیر مشاهداتی و برآورد شده در مقیاس زمانی روزانه، معنی دار و در مقیاس زمانی ماهانه و سالانه معنی دار نبود. در این بررسی تحلیل حساسیت مدل به مشخصه های مختلف مورد بررسی قرار گرفت.

از مهم ترین عوامل تصمیم گیری در احداث سازه های رودخآنانی و تعیین عمر مفید سدها، داشتن داده های دقیق از میزان رسوب حمل شده توسط رودخانه ها است. روش های چندی برای محاسبه بار معلق رودخانه ها پیشنهاد شده است. یکی از این روش ها، روش هیدرولوژیکی منحنی سنجه رسوب است. از منشاهای خطا در برآورد صحیح بار معلق رودخانه ها در منحنی سنجه رسوب، نادیده گرفتن اختلاف های فصلی می باشد. هدف از این تحقیق بررسی اثر کلاسه بندی فصلی داده های رسوب، با تجزیه هیدروگراف خروجی حوزه به ماه های بارش (تر)، خشک و سیلابی، در گزینش بهترین روش و مناسب ترین فصل از میان 6 روش هیدرولوژیکی متداول و 3 فصل کلاسه بندی شده در برآورد بار معلق رودخانه است، که در ایستگاه گلینک حوزه طالقان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد نوع و کیفیت داده های اولیه در دقت و درستی برآورد روش های هیدرولوژیکی موثر است. بدین گونه که کلاسه بندی کلی داده ها به فصول مختلف تاثیر بالایی در کاهش میزان خطای برآوردی روش های هیدرولوژیکی دارد و باعث بالا رفتن درستی (کاهش MAE) و دقت (کاهش STDEV) برآوردها بترتیب به میزان 6 و 77.8 درصد می شود. نتیجه گیری می شود که روش حدوسط دسته ها و فائو برای داده کلی، روش غیرمشخصه ای برای طبقه داده فصول بارش (تر)، روش یک خطی برای طبقه داده فصول سیلابی و روش فائو برای طبقه داده فصول خشک، به عنوان روش های مناسب برای برآورد بار معلق رودخانه شناسایی شدند. همچنین میزان دبی- رسوب فصل سیلابی به عنوان مناسب ترین طبقه، برای برآورد بار معلق سالانه با بیشترین دقت گزینش شد.

در میان انواع خطرهای طبیعی، سیل شاید به عنوان ویرانگرترین عامل شناخته شود که آسیب های زیادی را به جامعه های انسانی، تاسیسات، مراکز صنعتی و اراضی کشاورزی تحمیل می کند. تحلیل فراوانی و اطلاع از احتمال رخداد و یا دوره بازگشت رخدادهای سیلابی می تواند کمک شایانی برای برنامه ریزی و کاهش خطرهای ناشی از این پدیده طبیعی نماید. در این پژوهش روشL-moment  برای تحلیل فراوانی منطقه ای در حوزه هلیل رود جیرفت بکار برده شد. همگنی منطقه ای و آگاهی از وجود ایستگاه های ناجور با بهره گیری از آماره های H و D مشخص شد. پس از آزمون نکوئی برازش در ایستگاه های مورد بررسی و گزینش بهترین توزیع، با بهره گیری از آماره ZDIST توزیع LN3 به عنوان بهترین توزیع منطقه ای گزینش شد. برای برآورد میزان دبی با دوره بازگشت های مختلف در مناطق بدون آمار از ویژگی های اقلیمی و فیزیکی حوزه بهره گیری، و با استفاده از رگرسیون خطی، سطح حوزه به عنوان مهم ترین مشخصه وارد مدل شد.

درک فرایندهای مربوط به نفوذپذیری و نرخ تراوش در خاک ها یکی از عامل های مهم در ارزیابی استعداد خاک در تولید رواناب، ظرفیت نگهداشت آب با خاک و همچنین توان تجدید آب های زیرزمینی می باشد. نرخ تراوش به نوع خاک و محتوای رطوبتی لایه بالایی آن بستگی داشته و برای یک محل مشخص این نرخ تابعی از میزان نفوذپذیری واقعی خاک می باشد. در این بررسی برای محاسبه تغییر نرخ تراوش، از سه مشخصه بیشینه رطوبت موجود در خاک، بیشینه و کمینه میزان ظرفیت نفوذ به عنوان ورودی های مدل بهره گیری شده و تغییر رطوبتی خاک و همچنین تغییر نفوذپذیری و تراوش در یک رگبار بارندگی محاسبه شده است. نتایج عددی نمایانگر تاثیر جریان سطحی، شدت رگبار بارندگی و تغییر رطوبتی برروی نرخ تراوش در دوره های زمانی ده دقیقه ای در حوزه آبخیز کچیک، استان گلستان می باشد.

بنابه شواهد تجربی، شناسایی نیازهای مردم محلی و دیگر دست اندرکاران و بازشناخت جایگاه واقعی آنان در راستای مشارکت موثر در همه مراحل فرآیند، اولین گام هر نوع مداخله گری موفق در فرآیند توسعه پایدار منابع طبیعی به شمار می رود. با توجه به این مهم، در این مقاله به عنوان نتیجه یک پژوهش توصیفی مبتنی بر راهبرد پیمایش، تلاش شده است تا برخی انگاره های مرتبط با مشارکت مردم محلی در توسعه جنگل های مانگرو در جنوب ایران (سواحل استان بوشهر) شناسایی و معرفی شود. روایی پرسشنامه مورد بهره گیری در این پژوهش به عنوان ابزار گردآوری داده ها از سوی کارشناسان امر مورد تایید قرار گرفت و پایایی آن نیز بر پایه محاسبه ضریب آلفای کرونباخ (بین 0.67 تا 0.79 برای بخش های مختلف پرسشنامه) مناسب تشخیص داده شد. تحلیل داده ها، با کمک نرم افزار SPSS و بر پایه روش های آماری مناسب صورت پذیرفت. در بخش یافته های توصیفی این مقاله، انگاره های مرتبط با نوع بهره برداری از جنگل های حرا، علل تخریب آن، نگرش مشارکتی مردم محلی، زمینه ها و رویه های مشارکت و راه ها و زمینه های اطلاعاتی / ارتباطی مناسب بر پایه آماره های توصیفی ارایه شده است. در بخش استنباطی نیز نتایج آزمون های مقایسه میانگین ها ارایه شده است که نمایانگر معنی داری تفاوت نگرش مشارکتی نمونه مورد بررسی بر پایه متغیرهایی همانند شغل، سطح تحصیلات، عضویت در تشکل های محلی، نوع بهره برداری به عمل آمده و مشارکت در پروژه های روستایی است. همچنین با بهره گیری از تحلیل رگرسیونی چندگانه، یک معادله خط رگرسیونی شامل متغیرهای مستقلی همانند سن، میزان مراجعه به ادرات دولتی، شمار دام و سابقه عضویت در نهادهای محلی بدست آمده است. ضریب تعیین تعدیل شده (R2Ad) نشان داده است که این متغیرها حدود 60 درصد از واریانس متغیر وابسته یا نگرش مشارکتی مردم محلی به توسعه جنگل های حرا را برآورد می نمایند.

شمار 25 اصله نهال بلند مازو در ردیف های 5×5 اصله، به فاصله 1×1 متر با سه تیمار هرس ریشه در عمق های 15، 20 و 25 سانتیمتری و شاهد بدون هرس ریشه در سه تکرار (جمعا 300 اصله نهال) با روش بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقات پیلمبرا کاشته شدند. نهال ها در سال 1371 کاشته شده و اندازه گیری ها تا سن 6 سالگی (سال 1376) انجام شد. به منظور ارزیابی اثر هرس ریشه بر روی قطر و ارتفاع نهال های بلند مازو و نیز روند رشد آنها با توجه به چگونگی قرار گرفتن جوانه انتهایی، ایجاد شاخه های اصلی و فرعی، قرار گرفتن جوانه های بالایی جانبی و طرز تشکیل نو شاخه های بهاره و تابستانه، مدل رشد بلند مازو بر پایه مدل Rauh و مدل رشد ریشه آن بر پایه مدل Herringbone تشخیص داده شد. شکل گسترش نوشاخه ها به ویژه جوانه انتهایی به صورت عمودی و مستقیم (orthotrop & monopodial) بوده و بالاترین جوانه های جانبی به صورت مجتمع و فراهم کمی پایین تر از جوانه انتهایی قرار می گیرند و انشعاب های فرعی را در آغاز به صورت نزدیک به مطبق ایجاد می نماید. طول بالاترین میان گره (internode) به طور معمول کوتاه است و فاصله زیادی بین جوانه انتهایی و جوانه جانبی مشهود نیست. نتایج این بررسی نشان داد که عمل هرس ریشه، اثر معنی داری بر رشد قطری و طولی نهال های بلندمازو داشته است، به طوری که قطورترین (60.5 میلیمتر) و بلندترین (616 سانتیمتر) نهال ها در تیمار هرس ریشه در عمق 20 سانتیمتر اندازه گیری شدند. کم قطرترین (51.5 میلیمتر) و کوتاهترین نهال ها (564 سانتیمتر) در تیمار هرس ریشه در عمق 25 سانتیمتری دیده شدند. اختلاف های موجود بین تیمارها و همچنین با تیمار شاهد (بدون هرس ریشه) در سطح 0.05 معنی دار بودند، به طوری که تیمار شاهد نتایج بهتری را از دو تیمار هرس ریشه در عمق های 15 و 25 سانتیمتر نشان داد، در حالی که با تیمار هرس ریشه در عمق 20 سانتیمتر اختلاف معنی داری نداشت. دو تیمار هرس ریشه در عمق های 15 و 25 سانتیمتر نیز اختلاف معنی داری با هم نداشتند.

توسعه پایدار و اجرای بهینه طرح های جنگلداری مستلزم ایجاد شبکه هایی از جاده های اصلی و فرعی می باشد. از طرفی احداث جاده در یک منطقه جنگلی کوهستانی در واقع یک دخالت عمده در طبیعت دست نخورده و ناشناخته جنگل بوده و منجر به بهم زدن تعادل طبیعی می شود. به همین خاطر شناخت و آگاهی از ویژگی های زمین شناسی، زمین ریخت شناسی و مکانیک خاک منطقه ای که جاده از آن عبور می کند از مهمترین عامل های موثر در اتخاذ تصمیم های مناسب به منظور کاهش هزینه های سنگین ساخت جاده و گزینش شیوه های اصولی در نگهداری و نیز بازسازی راه های جنگلی می باشد. خاک عمده ترین مصالح ساختمانی راه های جنگلی بوده و در عین حال بستر آن را تشکیل می دهد. با انجام بررسی های مکانیک خاک، شناخت ویژگی های مهندسی خاک ممکن خواهد شد. با توجه به هزینه های گزاف آزمایش های مکانیک خاک کاهش تعداد نمونه به کمترین تعداد در عین حفظ جامعیت و اعتبار آن از مسایل مهم در بررسی های مکانیک خاک مسیر جاده های جنگلی است. برای رسیدن به این هدف در این بررسی بر پایه مشخصه های زمین ریخت شناسی منطقه مانند شیب، جهت، ارتفاع از سطح دریا و... و با بهره گیری از قابلیت ها و امکانات GIS منطقه مورد بررسی زون بندی و به واحدهای همگن از نظر شکل زمین تقسیم شدند. بدین منظور پس از تهیه نقشه شکل زمین منطقه، از هر واحد در محل عبور جاده یک نمونه و در مجموع 24 نمونه خاک برداشت و از نظر مشخصه های خاک مانند درصد رطوبت طبیعی، وزن مخصوص ظاهری و بافت خاک مورد آزمایش قرار گرفت. با دسته بندی نتایج آزمایش نمونه های خاک و نیز دسته بندی آنها بر پایه درصد رطوبت، بافت و پروزیته، خاک مناطق همگن جدیدی بدست آمد که از نقطه نظر مشخصه های زمین ریخت شناسی و خاکشناسی همگن هستند و به همین جهت می تواند مبنای برداشت نهایی نمونه خاک برای بررسی های مکانیک خاک قرار گیرد. بر پایه نتایج این پژوهش، به علت ایجاد مناطق همگن، تعداد نمونه های لازم به بیشینه 13 نمونه کاهش یافته و به همین جهت در عین حفظ دقت، هزینه  آزمایش ها به کمترین مبلغ می رسد.

برای اجرا و پایش فعالیت های جنگل شناسی و جنگلداری مبتنی بر نظام طبیعت و تصمیم گیری های ویژه جنگل شناسی نیاز به آگاهی کامل وضعیت کمی و کیفی توده های جنگلی و اندازه گیری مستمر اثرگذاری کارهای گذشته بر روی آنها می باشد. شیوه تک گزینی که یکی از شیوه های جنگل شناسی نزدیک به طبیعت است، هدف رسیدن به یک جنگل ناهمسال و آمیخته را دنبال می کند که در نشانه گذاری درختان لازم است داده های آماری دقیقی در مورد چگونگی پراکنش قطری درختان در هر پارسل وجود داشته باشند. بدین منظور و همچنین برای دستیابی به مشخصه های کمی دیگر از مانند تنوع گونه ای، وجود گونه های کمیاب، درختان قطور و همچنین خشکه دارها آماربرداری صددرصد از گونه های درختی (حد شمارش طبقه قطری 10 سانتیمتر) در بخش گرازبن جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود با وسعت 768.4 هکتار انجام شد. حجم و شمار گونه ها در طبقه های قطری در پارسل های قابل بهره برداری بخش گرازبن و همچنین درختان قطور و خشکه دارهای سرپا و حجم آنها محاسبه شد. میانگین شمار و حجم در هکتار درختان در بخش گرازبن به ترتیب برابر با 297 اصله و 338 سیلو بدست آمد. گونه راش با وجود آنکه 31 درصد شمار درختان بخش گرازبن را تشکیل می دهد ولی به لحاظ حجم سرپا 57 درصد موجودی این بخش را تشکیل می دهد. سهم گونه های کمیاب از مانند گیلاس وحشی، بارانک، ون و ملج کمتر از 2 اصله در هکتار است. حجم در هکتار خشکه دارهای سرپا به طور میانگین 4.2 سیلو می باشد که 1.2 درصد حجم سرپای بخش گرازبن را شامل می شود. نتایج این پژوهش که با توجه به سطح مورد عمل و تجزیه و تحلیل داده ها برای اولین بار صورت می گیرد نشان داد که آماربرداری صددرصد داده های و آمار لازم و دقیق را برای اجرای بهینه شیوه گزینشی، بویژه شیوه تک گزینی ارایه می دهد.

در سرتاسر جهان، نیاز فزاینده ای به حفظ پایداری جنگل ها وجود دارد. نگرانی درباره تنگناهای اجتماعی و زیست محیطی مرتبط با پایداری جنگل مانند تغییر تنوع زیستی، سطح شادابی و سلامت، تولید فرآورده های چوبی و غیر چوبی جنگل و غیره منجر به توافق و برنامه ریزی به منظور بهبود فعالیت های مدیریتی جنگل شده است. یکی از تنگناهایی که کارشناسان جنگل در ایران با آن روبرو هستند، تخریب جنگل از جمله وجود گاوسراها می باشد. هدف از این پژوهش، بررسی آثار تخریب مشاهده شده در جنگل بر تنوع گونه های درختی با بهره گیری از قطعه های نمونه متداول در طرح های جنگلداری می باشد. این بررسی در بخش گرازبن از جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام شده است. به این منظور، دو پارسل که در آن گاوسرا وجود دارد و دو پارسل دور از گاوسراها گزینش شدند. با بهره گیری از داده های آماربرداری 100% و نمونه برداری، شاخص های تنوع و یکنواختی شانون - وینر و سیمپسون محاسبه شدند. میزان شاخص تنوع سیمپسون، شانون – وینر و شاخص یکنواختی شانون - وینر در منطقه چرا شده بیشتر می باشد، اما میزان شاخص یکنواختی سیمپسون در دو منطقه تا حدودی یکسان میباشد. آزمون t برای شاخص شانون بدست آمده از آماربرداری 100% و قطعه های نمونه در منطقه چرا شده با شمار 13 قطعه نمونه، معنی دار اما در منطقه چرا نشده با شمار 23 قطعه نمونه، معنی دار نمی باشد. بنابراین می توان از قطعه های نمونه دایره ای شکل 10 آری که در طرح های جنگلداری بهره برداری می شوند، به منظور سنجش تنوع زیستی بهره گیری کرد.

اجرای طرح های زیست محیطی، توسعه فضای سبز، ایجاد تفرجگاه ها و مراکز تفریحی برای گذراندن هنگام فراغت امری ضروری است ولی کمبود منابع مالی برای احیا و ایجاد محیط های مناسب تفریحی، مدیریت منابع طبیعی را به سوی ارزش گذاری این منابع و بهره گیری از همیاری مردم جهت حفظ و احیا آن سوق می دهد. لذا این بررسی به تعیین ارزش تفریحی پارک نبوت کرج و اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان با بهره گیری از روش ارزش گذاری مشروط و پرسشنامه گزینش دوگانه می پردازد. برای اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت بازدید کنندگان از مدل لاجیت بهره گیری شده و برپایه روش بیشینه درستنمایی، مشخصه های این مدل برآورد شدند. نتایج نشان می دهد میانگین تمایل به پرداخت بازدیدکنندگان برای ارزش تفریحی این پارک، 3300 ریال برای هر بازدید و ارزش تفریحی سالانه 0.66.7، 049، 140 ریال در هکتار می باشد. نتایج نشان دهنده اهمیت قایل شدن بازدیدکنندگان برای فضای سبز شهری می باشد.

افزایش جمعیت و کاهش زمین برای دفن مواد زاید سبب ایجاد تنگناهای زیادی برای از بین بردن آنها در شهرهای ایران شده است. همچنین حدود ٪70 از مواد زاید جامد شهری ایران از بخش فساد پذیر تشکیل شده و بخش بالایی از آنها نیز شامل پلاستیک، کاغذ و مقوا، فلز و شیشه است که همه این مواد دارای قابلیت بازیافت شدن هستند. بنابراین تولید کمپوست و بازیافت مواد سبب کاهش حجم مواد در محل دفن، کاهش تنگناهای زیست محیطی و همچنین سودمندی اقتصادی می شود. در تعیین اولویت بازیافت مواد و تولید کمپوست، شناخت کمی و کیفی از مواد زاید جامد شهری امری اجتناب ناپذیر است. در شهرضا، با جمعیت 140,000 نفر، روزانه حدود 90 تن مواد زاید جامد شهری تولید می شود. محل دفن در 5 کیلومتری شرق مناطق مسکونی واقع شده است. برای تجزیه فیزیکی، نمونه برداری از زباله های شهری شهرضا در محل دفن به صورت تصادفی انجام گرفت. نمونه برداری در چهار فصل، در هر فصل به مدت یک هفته و در هر روز به تعداد 20 نمونه (هر نمونه به حجم نیم متر مکعب) انجام شد. در حقیقت در هر فصل نمونه برداری 140 بار تکرار شده است. از هر نمونه شش جز که شامل بخش فسادپذیر، شیشه، کاغذ و مقوا، فلز، پلاستیک و پت (P.E.T. پلی اتیلن تری فتالات) بود جدا شد. بدین ترتیب میانگین درصد اجزا یاد شده به صورت روزانه، فصلی و سالانه از تابستان 84 تا بهار 85 محاسبه شد. برای تجزیه شیمیایی، نمونه گیری از بخش فسادپذیر به صورت تصادفی و در محل دفن، در چهار فصل و هر فصل به تعداد 14 نمونه انجام پذیرفت و درصد رطوبت و نسبت C/N اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که 71.61 درصد از مواد زاید جامد شهری شهرضا را بخش فسادپذیر با درصد رطوبت 69.69 و نسبت 22.16C/N تشکیل می دهد. پلاستیک 7.57 درصد، کاغذ و مقوا 7.64 درصد، شیشه 2.09 درصد، فلز 2.04 درصد و پت 0.35 درصد از مواد زاید جامد شهری شهرضا را تشکیل می دهند، که از راه بازیافت و تولید کمپوست می توان سالانه از هدر رفتن حدود 9768 میلیون ریال سرمایه در محل دفن جلوگیری کرد. با در نظر گرفتن اثرگذاری زیانبخش زیست محیطی و بهداشتی، درصد و ارزش فروش هر یک از اجزا، اولویت بازیافت به این ترتیب تعیین شد: کمپوست سازی، بازیافت پلاستیک، کاغذ و مقوا، فلز، پت و شیشه.

بر پایه بررسی های انجام شده در ایران، سالانه 200 تا 400 هزار تن از ضایعات سرشاخه های ارقام مختلف خرما قابل دسترس است. در این پژوهش ترکیب های شیمیایی، مرفولوژی الیاف و خمیر سودای سرشاخه های ارقام مهم خرما در ایران مورد بررسی قرار گرفت. میانگین جرم ویژه بحرانی نمونه های مورد بررسی 0.44-0.5، میانگین طول الیاف نمونه ها 1400 میکرومتر و میانگین قطر الیاف 17.5 میکرومتر بوده است. میزان سلولز ارقام مختلف 37 تا 44 درصد و میزان لیگنین نمونه ها 12 تا 15 درصد و میزان مواد استخراجی محلول در حلال استن از 1.35 تا 3.23 درصد متغیر بوده است. میزان مواد استخراجی محلول در آب نمونه ها بسیار بالا و از 16 تا 19 درصد بوده است. میزان خاکستر نمونه ها بسیار بالا و از 4.5 تا 7.7 درصد نوسان داشته است. نتایج خمیر سودای مخلوط ارقام مورد بررسی نشان داده است که با تنظیم شرایط فرایندی خمیرسازی خمیرهای با کیفیت قابل قبول و با بازده بالا و پایین برای کاربردهای مختلف کاغذسازی از سرشاخه های درختان خرما می توان تولید کرد.

با تبعیت از آیین نامه 06-D 143 (استاندارد4 ASTM ) آزمایش های مکانیکی لازم برای تعیین ویژگی های مکانیکی چوب گونه تند رشد سپیدار (کبوده) روی نمونه های جور آماری این گونه ها در دو حالت تر و خشک انجام شد. آزمایش ها برای اندازه گیری مدول گسیختگی، مدول کشسانی خمشی، بیشینه تنش فشاری در برای موازی الیاف، تنش فشاری در راستای عمود بر الیاف، سختی جانبی، ظرفیت نگهداری میخ و شکاف خوری انجام شدند. شاخص های فیزیکی مهم این گونه شامل چگالی و هم کشیدگی (شعاعی، مماسی ،طولی و حجمی) نیز اندازه گیری شدند. هدف از این اندازه گیری ها تعیین حدود مقاومت های مجاز چوب گونه یاد شده برای کاربردهای مهندسی شده به ویژه در سازه های مسکونی با قاب سبک در مناطق روستایی بوده است. با انجام آزمایش های مختلف مکانیکی و فیزیکی در حالت تر(FSP)  و نیز خشک (رطوبت 12%) میانگین ویژگی های مکانیکی و فیزیکی به این شرح به دست آمد: 1) در حالت تر: خمش ایستایی شامل مدول گسیختگی 38.1 (MPa) و نیز مدول کشسانی ظاهری6297 (MPa) ، بیشینه تنش (لهیدگی) در فشار موازی الیاف20.1 (MPa) ، حد تناسب در فشار عمود بر الیاف   2.0 (MPa)و نیز تنش در حد تغییر شکل  1mmدر فشار عمود بر الیاف 3.5 (MPa)، بیشینه مقاومت در تنش کششی موازی الیاف 64.6 (MPa)، بیشینه مقاومت در تنش کششی عمود بر الیاف 1.9 (MPa)، بیشینه برش موازی الیاف 4.0 (MPa)، بیشینه مقاومت به ضربه 2.6 (Kg. m)، سختی جانبی 1.5 (KN) و سختی در مقطع عرضی 2.3 (KN)، میخ کشی 0.56 (KN)، بیشینه مقاومت به شکاف خوری 27.5 (N/mm) و 2) در حالت خشک: خمش ایستایی شامل مدول گسیختگی  65 (MPa)و مدول کشسانی ظاهری (خمشی)8097 (MPa) ، مقاومت به لهیدگی در فشار موازی الیاف 34.8 (MPa)، حد تناسب در فشار عمود بر الیاف4.3 (MPa) ، بیشینه مقاومت در تنش کششی موازی الیاف 73.3 (MPa)، حداکثر مقاومت در تنش کششی عمود بر الیاف 3.2 (MPa)، بیشینه برش موازی الیاف4.9 (MPa) ، حداکثر مقاومت به ضربه (Kg. m2.1)، سختی جانبی 1.9 (KN)، میخ کشی 0.43 (KN) و ویژگی های فیزیکی شامل: 1) چگالی جرم در حالت خشک: 0.38 (gr/cm3) و نیز 2) هم کشیدگی: شعاعی %3.2، مماسی %5.2، طولی %0.27 و حجمی %8.4 به دست آمد.

در این پژوهش امکان بهره گیری از خرده چوب های استیله شده در تخته خرده چوب صنوبر مورد بررسی قرار گرفت. سطوح استیلاسیون بالا، متوسط و صفر (شاهد) و محل بهره گیری از خرده چوب های استیله شده در تخته خرده چوب به عنوان عامل های متغیر این پژوهش در نظر گرفته شده و تاثیر آنها بر ویژگی های کاربردی تخته بررسی شد. با توجه به اینکه خرده چوب های استیله شده تنها 50 درصد وزن تخته را تشکیل می داد، نتایج نشان دادند که بهره گیری از همین میزان خرده چوب های استیله شده ثبات و پایداری ابعاد تخته را نزدیک به 50 درصد بهبود داده ولی مقاومت های مکانیکی آن را نیز تا حدی کاهش می دهد. با بالا رفتن شدت تیمار استیلاسیون مقاومت مکانیکی تخته کاهش و ثبات ابعاد آن افزایش می یابد. کاربرد خرده چوب های استیله شده در لایه های سطحی تخته، مقاومت خمشی آنرا نسبت به تخته های همسان کاهش می دهد. اگرچه مقاومت خمشی تخته با بکار بردن خرده چوبهای استیله شده کاهش می یابد ولی بر پایه استانداردهای DIN 68763 و ANSI A 208.1-1993 مقاومت ها هنوز از حد استاندارد بالاتر است و ویژگی های مقاومتی مناسبی را دارا می باشد. تخته های سه لایه پس از 2 و 24 ساعت غوطه وری در آب، دارای جذب آب و واکشیدگی ضخامت کمتری نسبت به تخته های همسان بودند.

تعیین معیارهای موثر در تصمیم گیری برای انتخاب مدیر تولید کارخانه های مبلمان، نقش اساسی در افزایش بازدهی واحدهای تولیدی یاد شده دارد بویژه در صنعت مبلمان به جهت وابستگی بیشتر فرایند تولید به نیروی انسانی این موضوع اهمیت بالاتری پیدا می کند. اولویت های شاخص های انتخاب مدیر تولید و کسب دانش فنی و اهمیت به آموزش به ترتیب پرسش و فرضیه پژوهش در نظر گرفته شد. برای شناسایی معیارهای موثر در گزینش مدیر، 9 واحد مهم تولیدی مبلمان در کشور مورد بررسی قرار گرفتند. این معیارها به 5 گروه اصلی و 10 زیر شاخص تقسیم شدند. سلسله مراتبی بر پایه 5 گروه اصلی از معیارها طرح شد. وزن شاخص ها با فرایند تحلیل سلسله مراتبی تعیین شد. نتیجه نشان داد که شاخص ناسازگاری کلی برابر 0.01 است و در میان 12 معیار موثر در گزینش مدیر تولید برای صنعت مبلمان 5 مورد آنها که عبارت اند از اهمیت به آموزش، فراگیری دانش فنی تجربی، فراگیری دانش فنی نظری، ارتباطات اجتماعی داخلی و مهارت های جانبی، دارای بالاترین اولویت هستند.

در این پژوهش تاثیر قارچ رنگین کمان (Coriolus versicolor) که از قارچ های بومی کشورمان می باشد بر کاهش رنگ پساب مرحله رنگبری کارخانه کاغذ پارس که عاملی مهم در تفسیر پساب بشمار می آید مورد ارزیابی قرار گرفت. متغیرهای این بررسی دما، زمان تیمار،pH  و مقدار زیست توده بودند که برای بررسی اثر مستقل هر متغییر بر کاهش رنگ، دیگر متغییرها بر پایه شرایط بهینه نسبی رشد قارچ ها، ثابت در نظر گرفته شد. بررسی تاثیر زمان بر کاهش رنگ پساب نشان داد که با افزایش زمان تا 6 روز، میزان کاهش رنگ به بیشینه خود معادل 59 درصد می رسد. تاثیر pH بر کاهش رنگ، بیانگر این بود که با افزایش pH در محدوده 3تا 4، کاهش رنگ به بیشینه خود معادل با 45 درصد می رسد. بررسی تاثیر مقدار زیست توده بر کاهش رنگ نشان داد که با افزایش مقدار آن تا 12 گرم در لیتر پساب، کاهش رنگ بیشینه 42 درصد و بعد از ان کاهش می یابد. بررسی تاثیر دما بر کاهش رنگ پساب نشان داد که بهترین دما برای کاهش رنگ دمای 25 درجه سلسیوس با کاهش رنگ معادل 50 درصد می باشد. با توجه به نتایج به دست آمده، مشخص شد که قارچ رنگین کمان به طور موثری می تواند باعث کاهش رنگ پساب مرحله رنگبری شود.

به منظور تعیین شاخص های مناسب ارزیابی پوشش و تولید گیاهی بر پایه داده های دور سنجی، داده های زمینی و رقومی ماهواره ای همزمان با این داده ها، مربوط به مراتع ییلاقی جنوب استان مازندران مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. طی 3 سال آماربرداری، داده های مربوط به تاج پوشش و تولید کل وضعیت های رویشی یکساله ها، گندمیان، پهن برگان علفی و بوته ای ها متعلق به 60 کرت یک متر مربعی در هر سال جمع آوری شد. در ادامه به منظور اعمال تصحیح های مختلف مورد نیاز بر روی تصویرها، عمل تطابق هندسی، روش تعدیل نمودار و روش تبدیل ارزش رقومی به بازتاب طیفی مورد بهره گیری قرار گرفت، سپس انواع شاخص های حقیقی، خط خاک و جوی بر روی تصویرها ایجاد شد و با بهره گیری از مختصات ثبت شده با دستگاه مکان یاب (GPS)، ارزش های رقومی شاخص های ایجاد شده مربوط به هر کرت استخراج شد. در مرحله بعد برای گزینش شاخص های مناسب، در آغاز همبستگی بین مشخصه های کمی گیاهی و شاخص ها بررسی شد و شاخصی که بالاترین میزان همبستگی را با هر مشخصه داشت، گزینش شد، سپس رابطه رگرسیونی بین شاخص برگزیده و هر مشخصه گیاهی برقرار و مدل رگرسیونی ارایه شد. نتایج نشان داد که همبستـگی معنی داری بین مشخصه های گیاهی و شاخص های گیاهی وجود دارد. بطـوری که شاخص VI10 با پوشش یکساله ها، شاخص های VI10،VI6  و MIRV1 با پوشش گندمیان، شاخص های PD312, VI9, MIRV1, GVI با پوشش بوته ای ها، شاخص های MIRV2, VI12, VI5 و باند محاسباتی Fuse2 با پوشش کل و شاخص های MIRV1 و MIRV2 VI5, Tgr با تولید کل روابط معنی دار و قوی نشان دادند. در مجموع نتایج نشان داد که شاخص ها و مدل های بدست آمده در این پژوهش، برآورد به نسبت دقیقی از مشخصه های کمی ارایه داده و از کارایی مناسبی برخوردار می باشند.