تحقیقات حشره شناسی
سال:1388 | دوره:1 | شماره:1 (پیاپی 1) |تعداد مقالات:8

پروانه برگ خوار استبرق Danaus chrysippus L. (Lep.: Nymphalidae) مهمترین آفت درختچه استبرق Calotropis procera Aiton در استان بوشهر می باشد. لاروهای این حشره از برگ و سرشاخه های جوان استبرق تغذیه نموده و ضمن ایجاد خسارت باعث ضعف عمومی و کاهش رشد گیاه می شوند. این تحقیق با هدف مطالعه مدت زمان مراحل مختلف زندگی آفت در طول سال های 1385 تا 1386 در منطقه آبپخش استان بوشهر انجام شد. نمونه برداری در طبیعت به طور هفتگی، به صورت تصادفی و به روش نمونه برداری خوشه ای دو مرحله ای در طول سال انجام شد. جهت بررسی چرخه زندگی، مراحل نابالغ این حشره از طبیعت جمع آوری و در ظروف پتری 8 سانتی متری و ظروف پرورش 10×12 سانتی متری در آزمایشگاه و در شرایط (دمای 2±25 درجه سانتی گراد و 2±22 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 10±60 درصد و 16 ساعت نور در شبانه روز) در انکوباتور پرورش داده شد. نتایج نشان داد که حشرات کامل در اواخر بهمن ماه سال 1385 به تدریج در طبیعت ظاهر شده و تخم گذاری نمودند. این پروانه در طبیعت استان بوشهر دارای 5 نسل هم پوشان در سال می باشد. در آزمایشگاه، دوره تفریخ تخم 0.1±3.4 روز و 0.1±4.5 روز، دوران لاروی 0.2±12.5 روز و 0.4±19.1 روز و دوران شفیرگی 0.7±14.6 روز و 0.3±9.8 روز به ترتیب در دماهای 22 و 25 درجه سانتی گراد به طول انجامید. کل مراحل زندگی این پروانه از تخم تا ظهور حشره کامل 0.8±26.7 روز و 0.5±37.8 روز به ترتیب در دماهای 22 و 25 درجه سانتی گراد تعیین شد. در طول فصل تابستان و زمستان هیچ مرحله ای از زندگی این پروانه در منطقه آبپخش مشاهده نشد.

ساقه خواران نیشکر مهمترین آفات این محصول در مناطق نیشکرکاری دنیا و ایران می باشند. در طول سال های 1384-1385 نوسانات جمعیت تخم ساقه خوار نیشکر Sesamia nonagrioides و درصد پارازیتیسم آن ها توسط زنبور پارازیتویید Platytelenomus hylas در منطقه کشت و صنعت کارون شوشتر مورد مطالعه قرار گرفت. مطالعات در سال اول در مزرعه بازرویی و در سال دوم در مزرعه کشت جدید روی رقم CP48-103 انجام شد. نمونه برداری ها به صورت هفتگی بوده و در هر نمونه برداری تعداد تخم ساقه خوار نیشکر و درصد پارازیتیسم همراه با تعداد ساقه نیشکر و رشد طولی آن مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد در تراکم های پایین ساقه های نیشکر، تعداد تخم های ساقه خوار بیشتر بود. اوج تخم ریزی ساقه خوار در مزرعه های بازرویی در هفته آخر مرداد ماه 1384 و در مزرعه کشت جدید در هفته آخر خرداد ماه 1385 مشاهده شد. درصد پارازیتیسم در مزرعه بازرویی و کشت جدید هم زمان با افزایش رشد نیشکر، افزایش پیدا کرد. اوج درصد پارازیتیسم در مزرعه بازرویی 68 درصد در نیمه اول تیر ماه اتفاق افتاد که در این زمان ارتفاع نیشکر 96 سانتی متر بود. اوج درصد پارازیتیسم در مزرعه کشت جدید 79 درصد بود که در هفته دوم اردیبهشت ماه وقتی ارتفاع نیشکر حدود 78 سانتی متر بود مشاهده گردید. این نتایج نشان داد هم زمان با افزایش ارتفاع نیشکر درصد پارازیتیسم نیز افزایش می یابد.

مگس مینوز سبزیجات یکی از آفات مهم خیار گلخانه ای در ایران می باشند. در سال های اخیر مصرف بی رویه آفت کش ها موجب افزایش جمعیت این آفت در گلخانه ها شده است. به منظور بررسی کارایی حشره کش های بیورشنال (Biorational) موثر در کنترل این آفت سه حشره کش سیرومازین، اسپینوساد و اکسی ماترین در شرایط آزمایشگاهی طی سال های 1385- 1386 مورد آزمایش قرار گرفت و با حشره کش آبامکتین به عنوان حشره کش رایج در کشور مقایسه شد. در شرایط آزمایشگاهی تاثیر حشره کش های سیرومازین با غلظت های 75 و 150 میلی گرم بر لیتر اسپینوساد با غلظت های 48 و 96 میلی گرم بر لیتر، اکسی ماترین با غلظت های 3 و 9 میلی گرم بر لیتر و آبامکتین با غلظت های 12 و 24 میلی گرم بر لیتر (بر اساس ماده موثره) روی مراحل مختلف لاروی، شفیرگی و حشره کامل در قالب طرح کاملا تصادفی مورد آزمایش قرار گرفت. بررسی ها نشان داد حشره کش های اسپینوساد، اکسی ماترین و سیرومازین با بیش از 95 درصد مرگ و میر بیشترین تاثیر را روی مراحل مختلف لاروی (خصوصا سنین اولیه لاروی) داشتند در صورتی که آبامکتین در غلظت پایین (12 میلی گرم بر لیتر) با میانگین 23.18 درصد کمترین تلفات را روی مرحله لاروی داشت. در آزمایشات به عمل آمده روی شفیره ها، اکسی ماترین (9 میلی گرم بر لیتر) با میانگین 51.9 درصد بالاترین تاثیر و اسپینوساد (48 میلی گرم بر لیتر) با میانگین 0.89 درصد کمترین تاثیر را داشتند. در زیست سنجی حشره کش ها روی حشرات کامل مگس مینوز، اسپینوساد (96 میلی گرم بر لیتر) با میانگین 92.1 درصد بیشترین و سیرومازین (150 میلی گرم بر لیتر) با 6.2 درصد کمترین تلفات را روی حشرات کامل داشته اند. همچنین مقایسه حساسیت مراحل مختلف رشدی مگس مینوز به حشره کش ها نشان داد که مرحله شفیرگی کمترین حساسیت (51.63-0.89 درصد) و سنین اولیه لاروی بیشترین حساسیت (23.18-100 درصد) را به حشره کش ها دارا می باشند. همچنین بین مراحل مختلف لاروی در غلظت بالا و پایین حشره کش ها از لحاظ درصد تلفات تفاوت معنی داری وجود نداشت. نتایج حاصل نشان داد که در حال حاضر حشره کش آبامکتین فرموله داخلی با غلظت توصیه شده روی مگس مینوز قادر به کنترل این آفت در ایران نمی باشد.

کرم گلوگاه انار، Ectomylois ceratoniae Zeller (Lepidoptera: Pyralidae)، از مهمترین عوامل کاهش کمی و کیفی محصول انار ایران می باشد. استفاده از روش نابارورسازی در دنیا یکی از روش های کنترل آفات مختلف با شرایط خاص است. به منظور ارزیابی کنترل کرم گلوگاه انار با استفاده از روش هسته ای، نابارورسازی انجام شد. جهت پرورش حشره از جیره غذای مصنوعی در شرایط حرارتی 2±28 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±60 درصد و 14 ساعت روشنایی به 10 ساعت تاریکی استفاده شد. شفیره های جوان و مسن با دزهای مختلف پرتو گاما (0 به عنوان شاهد، 40، 60، 80، 100، 120، 140، 160 گری) پرتودهی و حشرات کامل خارج شده حاصل، طبق چهار تیمار (نر پرتودهی شده × ماده طبیعی، ماده، پرتو دهی شده × نر طبیعی، نر پرتودهی شده × ماده پرتودهی شده و نر طبیعی × ماده طبیعی یا شاهد) بررسی شدند. نتیجه حاصل نشان داد که بهترین شیوه تلاقی تیمار نر پرتودهی شده × ماده پرتودهی شده بوده و دز 120 و 160 گری به ترتیب بهترین کنترل کننده شفیره های جوان و شفیره های مسن کرم گلوگاه انار به روش نابارورسازی می باشند.

کرم میوه خوار خرما، Batrachedra amydraula، یکی از مهمترین آفات خرما در استان خوزستان می باشد. در این تحقیق طی سال های 1382-1384 از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای یا ناحیه ای برای بررسی مدل ژئواستاتیستیکی پراکنش آن استفاده شد. محل های نمونه برداری شامل 65 پلات از طول جغرافیایی حداقل 29.59 تا حداکثر 32.08 و عرض جغرافیایی حداقل 48.8 تا حداکثر 50.10 در استان خوزستان واقع گردیده اند. واریوگرافی پراکنش شدت آسیب آفت در مناطق مختلف مورد مطالعه بر اساس مدل های کروی، نمایی، خطی، خطی تاسیل و گوسی برازش گردید و بر اساس آن نقشه کریجینگ پراکنش آن ترسیم شد. نتایج نشان داد که مدل واریوگرافی پراکنش کرم میوه خوار در طی سه سال به حالت نمایی برازش مناسب تری نسبت به سایر مدل ها نشان می دهد. میزان اثر قطعه ای مدل نیز به ترتیب سه سال 0.52، 0.43 و 0.47 به دست آمد که بیان کننده کم بودن خطای برآورد شدت آسیب آفت در فواصل کمتر از حد فاصله نمونه برداری می باشد. دامنه موثر واریوگرام به ترتیب در سه سال معادل 239.5، 228.2 و 354.8 کیلومتر است که در فواصل بیشتر از این حد کمترین همبستگی بین داده های شدت آسیب آفت باقی می ماند. آستانه مدل به ترتیب معادل 1.047، 0.855 و 1.152 می باشد که نشان دهنده نسبت پوشش ناحیه از جمعیت آفت در سال های انجام تحقیق است. نتایج این تحقیق می تواند روشی دقیق، آسان و کم هزینه برای ارزیابی شدت آسیب کرم میوه خوار خرما در مدیریت تلفیقی آن ارایه نماید.

مگس های مینوز سبزی و صیفی یکی از آفات مهم گلخانه های خیار در ایران می باشند که در تراکم زیاد باعث ضعف شدید و نابودی گیاه می شوند. کشاورزان برای کنترل این آفت به دفعات با سموم مختلف سم پاشی می کنند. با توجه به اثرات سوء مصرف سموم در تحقیق حاضر، ترجیح تغذیه ای و تخم ریزی مگس مینوز روی ارقام خیار گلخانه ای بررسی گردید. از آن جا که خیار گلخانه ای از میزبان های ترجیحی این حشره محسوب می شود، برای این منظور هفت رقم رایج خیارگلخانه ای انتخاب و ترجیح تغذیه ای و تخم ریزی مگس مینوز روی آن ها با 4 تکرار، در دمای 2±27 درجه سانتی گراد، رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره نوری 16:8 (تاریکی: روشنایی) مورد بررسی قرار گرفت.بر اساس نتایج به دست آمده هیچ کدام از ارقام مورد آزمایش نسبت به خسارت مگس مینوز L.sativae دارای مقاومت بسیار زیاد و یا حساسیت شدید نبودند، ولی با توجه به تفاوت ارقام در تعداد سوراخ تغذیه ای و تخم ریزی توصیه می شود از ارقامی مثل رقم جانت که تعداد سوراخ تغذیه ای و تخم ریزی کمتری دارند در برنامه های مدیریتی کنترل مگس مینوز L.sativae استفاده شود.

فون زنبور های خانواده Ichneumonidae در شهرستان یزد و مناطق اطراف در سال های 1385 تا 1387 مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده 9 گونه به شرح زیر جمع آوری و شناسایی گردید. بر اساس منابع موجود، سه گونه که با ستاره مشخص شده اند برای اولین بار از ایران گزارش می شوند. Diplazon laetatorius (Fabricius, 1781(Anomalon foliator (Fabricius 1798)*Ophion ventricosus Gravenhorst, 1829Ichneumon caloscelis Wesmael, 1854Netelia arimeniaca Tolkanitz, 1971Meringopus calescens (Gravenhorst, 1829)Cryptus spinosus Gravenhorst, 1829Cryptus viduatorius Fabricious, 1804*Cryptus inculator (Linnaeus, 1758)* ویژگی های مرفولوژیک، دامنه میزبانی و انتشار جغرافیایی سه گونه جدید برای فون حشرات ایران مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

در یک بررسی فونستیکی که طی سال های 1376–1377 روی فون کنه های انگور در موستان های صفی آباد خوزستان صورت گرفت، در مجموع 39 گونه متعلق به 37 جنس و 27 خانواده جمع آوری و شناسایی شد. در این میان 12 گونه برای فون کنه های ایران گزارش جدیدبوده که با علامت * مشخص گردیده اند. بیشترین فراوانی در کنه های شکارگر مربوط به گونه Androlaelaps casalis Berlese (Laelpidae)، از کنه های پوسیده خوار مربوط به Oppia yodai Aoki (Oppiidae) و از کنه های خسارت زا گونه Tenuipalpus granati Sayed (Tenuipalpidae) تعیین گردید. گونه های شناسایی شده به ترتیب زیر راسته ها و خانواده ها عبارتند از: Mesostigmata                                        PhytoseiidaeLaelapidae                                             Euseius obtectus* Khan, Chaudri & TahirPseudoparasitus holaspis* (Oudemans) Proprioseiopsis sp.Androlaelaps casalis (Berlese)                Anthoseius rhenanus (Oudemans)Hypoaspis aculifera Ganestrini               Amblyseius reductus* WainsteinAscidae                                                MacrochelidaeProtogamasellus sp.                             Macrocheles scutatus* (Berlese)Lasioseius matthyssei* Chant              AmeroseiidaeLasioseius phytoseioides* Chant          Ameroseius pavidus* KochGamasellodes bicolor (Berlese)             Pachylaelapidae                                                          Pachylaelaps karawaiewi (Berlese)Trachyuropodidae                              SmarididaeOplitis conspicua (Berlese)                   Fessonia paillosa BerleseUropodidae                                        RaphignathidaeUroobovella vinicolora (Vitzthum)       Raphignathus gracilis (Rack)Ologamasidae                                     ErythraeidaeGamasiphis hemicapillus* Karg            Abrolophus sp.Prostigmata                                       TarsonemidaeTenuipalpidae                                     Tarsonemus sp.Tenuipalpus granati Sayed                 PygmephoridaeTetranychidae                                   Pygmephorus sp.Eutetranychus orientalis (Klein)          CamerobiidaeTetranychus turkestani Ugarov         Neophyllobius sp.Anystidae                                          ScutacaridaeAnystis baccarum L .                         Scutacarus fragariae RackStigmaeidae                                      AstigmataEustigmaeus spathatus Ueckermann & Smith-Meyer    AcaridaeTydeidae                                         Tyrophagus putrescentiae SchrankTydeus sp .                                     Rhizoglyphus robini ClaparedeCheyletidae                                     OribatidaEutogenes africannus* Wafa & Soliman          EuphthiracaridaeHemicheyletia bakeri (Ehara)           Rhysotritia clavatasexion* LionsBdellidae                                         CosmochthoniidaeNeomolgus sp.                               Cosmochthonius asiaticus* GordeevaCunaxidae                                     OppiidaeCunaxa sp .                                   Oppia yodai* Aoki