تحقیقات حشره شناسی
سال:1393 | دوره:6 | شماره:2 (پیاپی 22) |تعداد مقالات:8

ترکیبات گیاهی مشتق شده از گیاهان، جایگزین های بالقوه آفت کش ها می باشند. این ترکیبات در طبیعت به راحتی تجزیه شده و برای موجودات غیر هدف کم خطر هستند. در نتیجه برای استفاده در کشاورزی پایدار می توانند مناسب باشند. شب پره بیدآرد (Ephestia kuehniella (Zel.) (L: Pyralidae آفتی جهانی می باشد و ارتباط نزدیک آن با غذای انسان اهمیت کنترل غیر شیمیایی این آفت را بیشتر نشان می دهد. لذا در این بررسی اثر لارو کشی عصاره های استونی، هگزانی، الکلی و آبی دو گونه گیاهی کاج و بید روی شب پره بیدآرد مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش در 3 غلظت و 4 تکرار و هر تکرار با 10 لارو انجام شد. نتایج بررسی اثر کشندگی عصاره ها روی لارو شب پره آرد نشان داد که در غلظت 100 درصد و 20 درصد بین دو گیاه کاج و بید از نظر حشره کشی اختلاف معنی دار وجود ندارد، اما در غلظت 50 درصد دیده شد که گیاه کاج از نظر درصد کشندگی بهتر از بید می باشد.در بین حلال ها در غلظت 100 درصد آب، درغلظت 50 درصد الکل و 20 درصد هگزان از بقیه بهتر عمل کرده. همچنین در بین عصاره ها در غلظت 100 درصد بیددر آب و کاج در آب به ترتیب با 44.29 و 42.47، غلظت 50 درصد عصاره الکلی کاج با 46.40 و در غلظت 20 درصد و عصاره هگزانی کاج با 8.76 درصد کشندگی خاصیت حشره کشی بهتری داشتند.

مگس مینوز Agromyza sp. یکی از مهم ترین آفات نخود در ایران است. در سال 1388 نمونه برداری از بوته های نخود از 28 اردیبهشت ماه تا هشتم تیر ماه در مزرعه نخود مرکز ملی تحقیقات لوبیای خمین انجام شد. نمونه برداری به طور تصادفی دو روز در هفته انجام و تعداد لارو های تمام برگچه ها در بوته در مزرعه شمارش شد. سپس برگچه های حاوی لاروهای پارازیته شده هر بوته جمع آوری و به آزمایشگاه منتقل شدند. زنبور های پارازیتویید خارج شده جمع آوری، شمارش و برای شناسایی ارسال شدند. پارازیتیسم در بالاترین تراکم لارو مگس مینوز 18.8% محاسبه شد که مربوط به تاریخ هشتم تیر ماه بود. در این بررسی فعالیت حشرات پارازیتویید و اوج جمعیت لارو مگس مینوز در منطقه خمین هم زمان بود. در سطح احتمال 0.05 رگرسیون تراکم لارو های مگس مینوز و درصد پارازیتیسم مثبت و معنی دار به دست آمد (R2=0.6) و نشان داد با افزایش جمعیت لارو پارازیتیسم افزایش پیدا کرده است.

کرم گلوگاه انار با نام علمی Ectomyelois ceratoniae (Zeller), (Lep.: Pyralidae) مهم ترین آفت انار در ایران است. خسارت آفت علاوه بر باغ در انارهای برداشت شده نیز اهمیت دارد. در این تحقیق اثر دزهای مختلف پرتو گاما روی مراحل مختلف رشدی کرم گلوگاه انار جهت کنترل آفت در انار های برداشت شده مطالعه شد. پس از پرورش حشره و تهیه کلنی مناسب، اثر پرتو گاما روی هر یک از مراحل تخم 24 ساعته، تخم 4 روزه، لارو سن یک، لارو سن آخر، شفیره و حشره کامل مورد بررسی قرار گرفت و محدوده دز کشنده مناسب هر مرحله به شرح زیر به دست آمد. محدوده دز کشنده مناسب برای مرحله تخم 24 ساعته، 125 تا 225 گری، برای تخم 4 روزه 475 تا 500 گری، برای لارو سن یک 600 تا 1100 گری، برای لارو سن آخر، 900 تا 1200 گری، برای شفیره، 1000 تا 1300 گری و برای حشره کامل، 800 تا 1300 گری به دست آمد. بنابراین با دز زیر 1000 گری می توان از خسارت ناشی از حضور تخم و لارو های سن یک موجود در انار های برداشت شده جلوگیری کرد.

در این تحقیق واکنش 10 رقم خرمای بومی استان خوزستان نسبت به کرم میوه خوار Batrachedra amydraula Meyr (Lep.:Cosmopterygidae) مورد بررسی قرار گرفت. برای تفکیک ارقام بر اساس درجه حساسیت به کرم میوه خوار خرما از روش تحلیل خوشه ای استفاده شد. نتایج بررسی نشان داد که ارقام بومی استان خوزستان بر اساس درجه آسیب دیدگی ناشی از این آفت به چهار گروه تفکیک می شوند که شامل ارقام با آلودگی بسیارشدید شامل خضروای، ارقام شدیدا آلوده شامل بریم، برحی، گنطار و سعمران، ارقام متوسط آلوده شامل اشکر، زاهدی، چیبچاب و ریم و ارقام کمی آلوده شامل دیری می باشند. از بین صفات مختلف مورد بررسی صفات کمی تعداد خوشه، وزن هسته، وزن خوشه، طول دم خوشه، طول محور اصلی خوشه، طول کوچک ترین خوشه چه، تعداد خوشه چه و درصد قند دارای هم بستگی معنی دار با درجه آسیب دیدگی ناشی از کرم میوه خوار بودند.

کرم به، (Euzophera bigella Zeller (Lep.: Pyralidae، و کرم سیب، Cydia pomonella L. (Lep.: Tortricidae))، از مهم ترین آفات درختان به در ایران بوده که باعث کاهش کمی و کیفی میوه ها می شوند. در این پژوهش که در باغات به منطقه فلاورجان اصفهان انجام گرفت، نوسانات جمعیت کرم به و سیب در باغات به با استفاده از تله های فرومونی سنتتیک کرم به و کرم سیب مطالعه و تاثیر عوامل آب و هوایی بر تغییرات فصلی تراکم جمعیت آن ها بررسی گردید. بر اساس یافته ها، ظهور شب پره های کرم به در اواخر اسفند بوده و در طول فصل، چهار نقطه اوج برای این شب پره مشاهده گردید. این در حالی است که ظهور شب پره های کرم سیب در اوایل فروردین اتفاق افتاد و در طول فصل نیز دارای پنج نقطه اوج پرواز بود. هم چنین جمعیت حشرات کامل نر کرم به با رطوبت نسبی، بارش هفتگی تا میزان 3.5 میلی متر، میانگین حداقل و حداکثر هفتگی رطوبت نسبی و دما (دمای بالای 25 درجه سلسیوس) دارای هم بستگی مثبت بود و در بارش های 1.2 میلی متر، پارامترهای میانگین حداقل و حداکثر هفتگی رطوبت نسبی و دما هیچ تاثیری روی تراکم جمعیت کرم به نداشتند. هم چنین جمعیت حشرات کامل نر کرم به دارای هم بستگی معنی دار مثبت به مقدار 58% با رطوبت نسبی می باشد.

شته مومی کلم Brevicoryne brassicae L. یکی از مهم ترین آفات کلزا است که خسارت زیادی به مزارع کلزا در اکثر مناطق کشور وارد می کند. از روش های مدیریت تلفیقی این شته، معرفی ارقام مقاوم و تاریخ مناسب کاشت می باشد. به این منظور ارزیابی میزان تحمل 4 رقم کلزا به شته مومی، در 3 تاریخ کاشت به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتور اصلی شامل ارقام: RGS003 Licord، PF، و SLM046 و فاکتور فرعی سه تاریخ کاشت اول مهر، 15 مهر و 30 مهر بودند. برای نمونه برداری از اواسط اسفند ماه هفته ای یک بار شته های موجود دریک سانتی متری انتهای شاخه دگری10 بوته شمارش شدند. برای اندازه گیری عملکرد، بلافاصله قبل از برداشت، با استفاده از یک کادر یک مترمربعی میزان عملکرد هر کرت اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان دادکه تاریخ کاشت اول مهردر هر دو سال تحقیق به ترتیب با عملکرد 139.33 و 149.97 کیلو گرم در هکتارو جلب شته به ترتیب به میزان 20.88 و 13.05 عدد در واحد نمونه برداری مناسب ترین تاریخ کشت ارزیابی گردید. رقم «RGS003» با عملکرد 146.67 و 144.84 کیلو گرم در هکتار و جلب کمترین شته به میزان 32.56 و 48.67 عدد در واحد نمونه برداری به ترتیب در سال اول و دوم تحقیق به طور معنی داری نسبت به سایر ارقام برتری نشان داد. برمبنای نتایج به دست آمده، رقم «RGS003» با تاریخ کاشت اول مهر، دارای بالاترین عملکرد و کم ترین تعداد شته برای منطقه توصیه می شود.

عمده ترین مشکل انارستان های کشور، وجود آفت مهم و خطرناک شب پره کرم گلوگاه انار، Ectomyelois ceratoniae، است. یکی از روش های کاهش خسارت این آفت، ممانعت از تخم ریزی شب پره ماده روی میوه های انار می باشد. در سال 1390 و در منطقه کاشان، آزمایشی در قالب فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی شامل دو فاکتور روش پرچم زدایی (شامل یک و دو مرحله پرچم زدایی) و کاربرد دو غلظت 3 و 5 درصد کائولین فرآوری شده (سپیدان Ò) در زمان های مختلف در چهار تکرار، مورد بررسی قرار گرفت. جهت مقایسه تیمارها، تمام میوه های آلوده و ترکیده در طی فصل و نیز در زمان برداشت شمارش و میانگین درصد خسارت کرم گلوگاه انار و میانگین درصد ترکیدگی میوه ها محاسبه گردید. بر اساس نتایج به دست آمده، کم ترین میزان آلودگی به آفت کرم گلوگاه انار در تیمار های حذف پرچم، در دو مرحله پرچم زدایی میوه های انار، و در تیمارهای کائولین پاشی، در تیمار چهار مرحله کائولین پاشی با غلظت 5 درصد و در کاربرد توام دو روش، مربوط به تیمار دو مرحله پرچم زدایی و چهار مرحله کائولین پاشی با غلظت 5 درصد بود. در نتیجه کاربرد این دو روش، موجب کاهش چشم گیر خسارت آفت به 85 درصد نسبت به شاهد شد. هم چنین میزان ترکیدگی میوه ها در تیمارهای کائولین پاشی شده نسبت به سایر تیمارها کمتر و در تیمارهای پرچم زدایی فاقد اختلاف معنی دار بود. لذا تلفیق دو روش پرچم زدایی میوه های انار و محلول پاشی با کائولین 5 درصد موجب کاهش چشم گیر خسارت کرم گلوگاه انار می گردد.

فون زنبورهای خانواده Ichneumonidae در مناطق مرکزی استان مازندران در سال های 1390 تا 1391 مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی جهت جمع آوری نمونه ها از تله مالیز، تله شیشه ای، تله تشتکی زرد و سفید، تله نوری و تور حشره گیری استفاده شد. بر اساس نتایج به دست آمده 11 جنس از 8 زیرخانواده به شرح زیر جمع آوری و شناسایی گردید. تشخیص نمونه ها به تایید پروفسور مهمت فاروق گوربوز و دکتر کیز زواخالز رسید. نمونه ها هم اکنون در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ساری و بخش حشره شناسی دانشکده کشاورزی اراک نگه داری می شوند. بر اساس منابع موجود، پنج گونه که با ستاره مشخص شده اند برای اولین بار از ایران گزارش می شوند: Anomalon cruentatum (Geoffray,1785) (Anomaloninae)Tromatobia oculatoria (FABRICIUS, 1798)* (Pimplinae)Liotryphon caudatus (Ratzeburg, 1848) (Pimplinae)Pimpla spuria (Gravenhorst, 1829) (Pimplinae)Clistopyga rufator (Holmgren,1856) (Pimplinae)Tryphon atriceps (Stephens, 1835) (Tryphoninae)Syrphoctonus sp. ( Thomson, 1890)*(Diplazontinae)Lissonota clypeator (Gravenhorst,1820)* (Banchinae)Lissonota fundator (Gravenhorst,1820)* (Banchinae)Lissonota versicolor (Gravenhorst,1820)* (Banchinae)Collyria coxator (Villers, 1789) (Collyrinae)Mesochorus sp. ( Förster, 1869) (Mesochorinae)Brachycyrtus sp. ( Townes, 1960) (Brachycyrtinae)