منابع طبیعی ایران
سال:1387 | دوره:61 | شماره:3 |تعداد مقالات:22

بیش از 40% نیمکره شمالی در زمستان به صورت فصلی پوشیده از برف می باشد. برف و پوشش برفی یکی از منابع بزرگ تامین کننده آب در بیشتر کشورهای جهان و بویژه منطقه های کوهستانی آنها می باشد. پوشش برفی و آب معادل آن حدود یک سوم از آب مورد نیاز برای فعالیت های کشاورزی و آبیاری را در سراسر کره زمین تامین می کند. در بیشتر منطقه های شمالی نیمکره شمالی و محیط های الپی، رواناب برف هم مسوول شدت جریان بیشینه لحظه ای بوده و هم یک بخش مهم شدت جریان سالیانه می باشد. آلبیدوی بالای برف به همراه گسترش سطحی بالای آن تاثیر زیادی بر بودجه تابشی زمین دارد. از نظر اقلیم شناسان و هواشناسانی که تغییرهای اقلیمی و اتمسفری را بررسی می کنند در یک دید جهانی، پایش پوشش برف یک نیاز است. بنابراین با توجه به کارایی بالای پوشش برفی در بررسی های مختلف پایش پیوسته پوشش برفی و تهیه نقشه های سطح پوشیده از برف یک نیاز انکار ناپذیر است. بیشتر روشهای کار آمد پایش پیوسته پوشش برفی بر پایه سنجش از دور با تصویرهای ماهواره ای می باشد. تصویرهای ماهواره ای مودیس به علت دقت زمینی بهتر (250 متر) و شمار باندهای بیشتر برای این منظور مناسب تر از تصویرهای سنجنده های دیگر مانند NOAA می باشد. در پژوهشی که با تصویرهای این ماهواره در زیر حوزه قلعه شاهرخ حوزه آبخیز سد زاینده رود انجام شد، نقشه های سطح پوشیده از برف با بهره گیری از این تصویر های بدست آمد. دقت برآورد این نقشه ها بسیار خوب بود و در مقایسه با تصویرهای برفی از دقت قابل ملاحظه ای برخوردار بودند. در نهایت می توان اشاره نمود که این نقشه های سطح پوشیده از برف در موارد مختلف از جمله برآورد رواناب بدست آمده از ذوب برف به عنوان نقشه های پایه قابل استفاده اند.

این پژوهش با هدف ارزیابی کمی روند بیابان زایی در دشت فیدویه - گرمشت با گستره ای معادل 43093 هکتار در استان فارس و به منظور تدوین یک مدل منطقه ای انجام شده است. در این پژوهش، بر پایه روش مدالوس با توجه به شرایط منطقه، و با بهره گیری از سامانه آگاهی های جغرافیایی، یک مدل منطقه ای تدوین شد. در آغاز عامل های موثر اصلی و فرعی در روند بیابان زایی که شامل شش لایه یا معیار اصلی وضعیت خاک، اقلیم، فرسایش، پوشش گیاهی، آب های زیر زمینی و وضعیت مدیریت (معیار درجه تخریب انسانی) بودند، شناسایی شدند. سپس برای هر لایه یا معیار اصلی مهم ترین شاخص های موثر در کیفیت آن معیار بررسی و با شیوه مدالوس وزن دهی انجام شد و با محاسبه میانگین هندسی شاخص ها و بهره گیری از نرم افزار ArcGIS (9)، نقشه های مربوط به وضعیت هر معیار یا لایه اصلی تهیه شد. در پایان با تلفیق نقشه لایه های اصلی و بهره گیری از میانگین هندسی لایه ها، نقشه وضعیت فعلی بیابان زایی در منطقه مورد بررسی تولید شد. نتایج نشان داد 12% از کل منطقه مورد بررسی در کلاس بسیار شدید بیابان زایی، 81% در کلاس شدید بیابان زایی و 7% در کلاس متوسط از نظر شدت بیابان زایی قرار گرفتند. همچنین نتایج گویای این واقعیت بود که معیار پوشش گیاهی و وضعیت آب های زیر زمینی از آنجا که پایین ترین کلاس کیفی را به خود اختصاص دادند، از مهم ترین عامل های موثر در بیابانی شدن اراضی دشت فیدویه - گرمشت می باشند.

بررسی گسترش مکانی خشکسالی در مدیریت خطر خشکسالی اهمیت دارد. برآورد گستره تحت تاثیر خشکسالی در استان اصفهان هدف این پژوهش است. به این منظور بارندگی سالانه 12 ایستگاه مهم استان اصفهان شامل مراکز شهرستان ها در دوره آماری 2003-1973  مورد بهره گیری قرار گرفت. در آغاز با بهره گیری از آزمون روند و همگنی، مشخص شد ایستگاه اصفهان دارای روند معنی داری است. سپس وضعیت خشکسالی در هر سال با بهره گیری از چهار شاخص PNPI، DPI، RAI و SPI محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان داد بر پایه چهار شاخص فوق، خشکسالی در مقیاس منطقه ای به طور میانگین به ترتیب 31، 37، 23 و 52 درصد منطقه را فرا می گیرد. این بررسی همچنین نشان داد که از بین شاخص های مختلف، تنها شاخص DPI که وضعیت خشکسالی را نشان می دهند با طول جغرافیایی رابطه دارد. به عبارت دیگر خشکسالی با افزایش طول جغرافیایی و حرکت به سمت شرق استان با تناوب و شدت بیشتر رخ می دهد. در حالی که شاخص های دیگر چنین رابطه ای را نشان نمی دهند. همچنین با توجه به شاخص SPI به عنوان مهمترین شاخص، در دوره آماری 30 ساله به طور میانگین همواره نیمی از استان اصفهان در معرض خشکسالی قرار داشته است. این موضوع اهمیت ایجاد یک نظام پایش و مدیریت منطقه ای را به منظور کاهش اثرات خشکسالی نمایان می سازد.

حوزه آبخیز رودخانه شور گسترده ای حدود 17000 کیلومتر مربع داشته، 42 درصد از کل اراضی به صورت دشت و مابقی به صورت کوهپایه در ارتفاع ها می باشد. به منظور بررسی معیار زمین شناسی موثر بر تخریب اراضی در واحدهای ژئومورفولوژی نخست اقدام به گزینش بخشی از حوزه آبخیز رودخانه شور بر روی نقشه زمین شناسی شد، به طوری که انواع واحدهای سنگی منفصل و متصل موثر بر تخریب اراضی و بیابان زایی را شامل شود. پس از مشخص شدن منطقه هدف، اقدام به تهیه نقشه طبقه ها شیب، کاربری اراضی و زمین شناسی کاربردی شد تا از راه روی هم قرار دادن و تقاطع این نقشه ها، نقشه واحدهای کاری بدست آمد. در این پژوهش سه شاخص حساسیت پذیری نسبت به فرسایش، شوری و نفوذپذیری واحدهای سنگی در نظر گرفته شدند که در نهایت هر یک به صورت نقشه ای طبقه بندی شده ارایه شدند. سپس از راه روی هم قرار دادن و تقاطع این سه نقشه، نقشه جدیدی بدست آمد که گویای پهنه بندی منطقه مورد بررسی از نظر شاخص های ذکر شده پیشین می باشد. از آنجایی که تعیین و مشخص نمودن شدت یا توان بیابان زایی واحدهای بدست آمده از تقاطع شاخص ها با به کارگیری روابط ریاضی یا آماری محض میسر نبود، از این رو از اصول و مفاهیم منطق و ریاضیات مرحله ای بهره گیری شد. نتایج بدست آمده از مقایسه نقشه های مربوط به از عملکردهای مختلف با نقشه شاهد به عنوان عرصه کنترل و شامل کمینه و بیشینه شدن بیابان زایی اندازه گیری شده در منطقه مورد بررسی بیانگر این واقعیت است که مناسب ترین تابع مرحله ای جهت پهنه بندی شدت یا توان بیابان زایی در منطقه مورد بررسی و جاهای همانند آن تابع گامای مرحله ای 0.8 (عملکرد 0.8 = gamma از مدل (Fuzzy logic می باشد. همچنین تقاطع و رویهم گذاری نقشه پهنه بندی توان یا شدت بیابان زایی از نظر معیار زمین شناسی در منطقه مورد بررسی حاصل از عملگر gamma=0.8 با نقشه زمین شناسی منطقه مورد بررسی، جایگاه انواع واحدهای سنگی را از دیدگاه توان بیابان زایی در منطقه مورد بررسی مشخص نمود.

در این بررسی دوره زمانی بیشینه روزهای بدون بارش و شمار سالانه دوره های بدون بارندگی در استان اصفهان به منظور تعیین روند تغییرهای آنها با بهره گیری از آزمون من - کندال گزینش شد. ابتدا دوره های زمانی مورد بررسی مورد آزمون همگنی قرار گرفتند. نتایج این آزمون نمایانگر معنی دار بودن همگنی در سطح 95% بود. نتایج آزمون روند نشان داد تنها 2 ایستگاه دارای روند معنی دار کاهشی شمار بیشینه سالانه روزهای بدون بارش در سطح معنی داری 5% هستند. نتایج این بررسی همچنین نشان داد 3 ایستگاه دارای روند افزایشی در شمار دوره های بدون بارش و یک ایستگاه دارای روند کاهشی در شمار دوره های بدون بارندگی هستند که در سطح 5 و 1 درصد معنی دار هستند.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی قابلیت تصویرهای ماهواره ای ASTER برای تهیه نقشه تراکم جنگل های زاگرس است. بدین منظور تصویرهای سنجنده ASTER از منطقه مریوان واقع در استان کردستان، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. خطاهای رادیومتری مانند راه راه شدگی در داده ها دیده نشد. تصحیح هندسی داده ها همراه با رفع اثر پستی و بلندی با خطای RMSe زیر یک پیکسل انجام شد. عملیات بارز سازی مانند تحلیل مولفه های اصلی، نسبت گیری های مختلف، شاخص های گیاهی با کاهش اثر خاک انجام و باندهای مصنوعی بدست آمده در تجزیه و تحلیل ها وارد شدند. برای تجزیه و تحلیل تصویرهای ماهواره ای از خوارزمی های طبقه بندی نظارت شده کمینه فاصله از میانگین، بیشینه احتمال و همچنین روش طبقه بندی فازی بهره گیری شد. نمونه های تعلیمی مناسب با پراکنش خوب برای طبقه های تراکمی تهیه شدند. طبقه بندی به دو حالت چهار و سه طبقه ای انجام شد. به منظور برآورد صحت نقشه تراکم بدست آمده از طبقه بندی تصویرهای ماهواره ای، واقعیت زمینی برای کل منطقه مورد بررسی با بهره گیری از عکس های هوایی تهیه شد. بالاترین صحت کلی و ضریب کاپا به ترتیب به میزان 65.5 و 48.7 درصد در طبقه بندی چهار کلاسه ای و 68.5 و 51.5 درصد در طبقه بندی سه کلاسه ای با طبقه بندی کننده بیشینه احتمال و با مجموعه شش باندی بدست آمد. بر پایه نتایج این بررسی و بررسی های پیشین مشخص شد که اختلاط طیفی پوشش گیاهی زمینه و نیز سهم زیاد خاک و پوشش زمینه در بازتاب ثبت شده، به ویژه در طبقه های تنک تر، اصلی ترین مشکل در انجام این گونه بررسی ها در منطقه های جنگلی با پوشش تنک می باشد. در کل می توان بیان داشت که صحت کلی 68.5 درصد و ضریب کاپای کلی 51.5 درصد، با وجود مشکلات یاد شده، کل داده ها، روش های پردازش و تجزیه و تحلیل انجام گرفته، نتیجه به نسبت مطلوبی است.

در فعالیت های بهره برداری جنگل به طور معمول پس از بهره گیری از ماشین های چوبکشی، آثار تخریب روی خاک جنگل دیده می شود که شامل کوبیدگی خاک و ایجاد رد چرخ و رد گرده بینه می باشد. یکی از عامل هایی که در تخریب خاک موثر است رطوبت وزنی خاک است. هر چه این رطوبت بیشتر باشد، تخریب خاک بیشتر می شود. در صورتی که رطوبت وزنی خاک در حد مناسبی باشد، تخریب و به هم خوردگی به کمترین میزان می رسد. لذا برای کاهش تخریب خاک لازم است آستانه رطوبتی برای خاک تعیین شود. برای این منظور با بهره گیری از نرم افزار For- Pro و با وارد کردن داده های خاک و ماشین، آستانه رطوبتی خاک تعیین شد. در این بررسی سعی شده است میزان تخریب در خاک با رطوبت پایین تر و خاک با رطوبت بالاتر از حد آستانه تعیین و با هم مقایسه شود. در این بررسی همچنین مشخص شد میزان بهم خوردگی در خاک خشک پس از هر بار رفت و برگشت ماشین چوبکشی 0.72 سانتیمتر در هر نقطه و در خاک با رطوبت زیاد 1.37 سانتیمتر در هر نقطه از مسیر می باشد. همچنین مشخص شد که اثر ماشین چوبکشی بر روی خاک خشک به صورت کوبیدگی خاک ظاهر شده و در خاک با رطوبت زیاد به صورت به هم خوردگی شدید افق های خاک ظاهر می شود.

حمل چوب با قاطر در جنگل های شمال ایران از گذشته وجود داشته و امروزه با گسترش خواسته های زیست محیطی و توجه به سامانه های بهره برداری با اثرگذاری منفی کم زیست محیطی و در مقیاس های کوچک، توجه به این سامانه سنتی دوباره بیشتر شده است. هدف از این ارزیابی، بررسی و مقایسه حمل انواع چوب های با قاطر در جنگل در دو جهت سر بالا و سر پایین می باشد و مدلی برای بهره برداری و خروج چوب در جنگلهای دست نخورده خزری بویژه جنگلهای حفاظتی ارایه شد تا پاسخگوی هدف های زیست محیطی، جنگلداری و بهره برداری جنگل باشد. این بررسی در قطعه 213 بخش نمخانه جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام شده است. در این بررسی، ابتدا زمان حمل الوار در دو جهت حمل رو به بالا و رو به پایین با بهره گیری از بررسی زمانی پیوسته اندازه گیری و سپس نتایج بدست آمده تجزیه و تحلیل آماری شده اند. تولید ساعتی (میزان چوب حمل شده به محل انباشت) با احتساب زمان های تاخیر، برای حمل الوار در شیب های مثبت (حمل به بالا) و منفی (حمل به پایین) به ترتیب 1.00 و 1.2 مترمکعب در ساعت و برای حمل در شیب های مثبت و منفی بدون در نظر گرفتن زمان تاخیر به ترتیب 1.21 و 1.5 مترمکعب در ساعت می باشد. مدل برآورد زمان حمل چوب برای الوار در دو شیب مثبت و منفی نیز بدست آمد که در میان عامل های موثر بر حمل چوب با قاطر، فاصله حمل بیشترین تاثیر را روی زمان حمل دارد. با بهره گیری از مدل هزینه یابی، هزینه سامانه حمل چوب با قاطر بدست آمد که برابر 57982 ریال در ساعت است. سرانجام با بهره گیری از مدل حمل چوب، اثر تغییرهای فاصله حمل روی هزینه حمل چوب نیز بدست آمد.

خاک جنگل، یکی از عامل های اصلی در بوم نظام های جنگلی و یکی از فراهم کنندگان الگوی اصلی بودن و پراکنش رستنی ها در این مجموعه می باشد. این بررسی در بخش های پاتم، نم خانه، گرازبن و چلیراز جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود کنار، نوشهر صورت گرفته است. پس از جنگل گردشی در منطقه مورد بررسی، همه درختان ملج (Ulmus glabra Huds) با قطر برابر سینه بزرگتر از 10 سانتیمتر مشخص و موقعیت مکانی آن ها در رویشگاه های طبیعی، با دستگاه GPS ثبت شد. برای نمونه برداری خاک از الگوی مکانی ملج پیروی شده است. برای بررسی الگوی پراکنش گونه ملج روش میانگین مربعات به کار گرفته شد. به کارگیری این روش نشان می دهد که گونه ملج در منطقه مورد بررسی از یک الگوی بینابینی، الگوی تجمعی و تصادفی، پیروی می کند. این الگوی فعلی ملج است و الگوی واقعی آن به احتمال زیاد، به دلیل دخالت های انسان به ویژه قاچاق چوب و بیماری مرگ نارون در دهه های اخیر تغییر کرده است. پس از تعیین الگو و نمونه برداری خاک، از روش PCA برای تجزیه و تحلیل متغیرهای خاک بهره گیری شده است. بدین منظور معیارهای ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی و شیب برای تشکیل گروه در هر الگو به کار گرفته شدند. نتایج حاکی از آن است که در الگوی تجمعی، عامل های بافت خاک، وزن مخصوص، رطوبت، نیتروژن، فسفر، ماده آلی و C/N موثرترین عامل ها بوده اند، در صورتی که برای الگوی تصادفی علاوه بر عاملهای یاد شده، عامل pH نیز موثر است. بررسی انجام گرفته نشان می دهد که گونه ملج یک گونه پر نیاز و پرتوقع بوده و به خاک حاصلخیز نیازمند است.

اثر اصلاح خاک نهالستان بر رشد و زنده مانی نهال زربین (Cupressus sempervirens var. horizontalis) در عرصه جنگل کاری بررسی شد. برای این منظور، نهال های زربین به مدت دو سال (یک سال در بستر خزانه و سال دیگر در گلدان پلاستیکی) تحت چهار تیمار، شامل "خاک معمولی یا اصلاح نشده نهالستان (شاهد)"، "خاک معمولی و ماسه خالص "(1:1)"، "خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی" (1:1:1) و "خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی "(2:1:1) پرورش داده شدند. سپس در زمستان سال سوم به عرصه جنگل کاری واقع در مرزن آباد چالوس (با اقلیم نیمه خشک و ارتفاع 300 متر از سطح دریا) انتقال و در چاله هایی با عمق مناسب کاشته شدند و در طی دو سال مورد بررسی قرار گرفتند. اجرای آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار بوده است. نتایج اولین سال پس از کاشت آشکار کرد که نهال های رشد یافته در ترکیب "خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی "(2:1:1) در مقایسه با دیگر تیمارها از ارتفاع کل و طول تاج بیشتری برخوردار بودند؛ هر چند میزان زنده مانی، قطر یقه و قطر تاج نهال ها تحت تاثیر تیمارهای یاد شده قرار نگرفت. در سال دوم، تفاوت معنی داری در ارتفاع کل نهال ها، نرخ زنده مانی و قطر تاج آنها وجود نداشت، اما بر خلاف سال اول، قطر یقه نهال ها در تیمار حاوی "خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی" (2:1:1) بالاترین میزان را دارا بوده است. بر پایه این بررسی، می توان مناسب ترین تیمار را برای کمک به استقرار نهال های زربین در عرصه جنگل کاری یاد شده و منطقه های همانند، ترکیب "خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی" (2:1:1) پیشنهاد نمود.

برای شناسایی و بررسی نوسان های فصلی درشت کفزیان رودخانه زاینده رود، در مسیر آن از محل باغ پرندگان تا شهر ورزنه به مسافت حدود 140 کیلومتر تعداد 8 ایستگاه نمونه برداری گزینش شد. نمونه برداری از پاییز 82 با تواتر دو بار در هر فصل از ایستگاه های برگزیده به کمک یک دستگاه نمونه بردار سوربر، اکمن و لوله پی وی سی به عمل آمد. نمونه های جمع آوری شده پس از جدا سازی و شمارش به کمک کلیدهای شناسایی موجود تا حد جنس و در برخی موارد خانواده شناسایی شد. کل نمونه های بی مهره کف زی بدست آمده در 19 جنس، 17 خانواده، 13 راسته و 5 رده جای گرفتند. از 13 راسته شناسایی شده، راسته Ephemeroptera (زودمیران) و راسته Trichoptera (موی بالان)، از لحاظ شمار خانواده و جنس از متنوع ترین راسته های شناسایی شده بودند که بیشترین پراکنش را در ناحیه شهر اصفهان و ناحیه بالادست رودخانه داشتند. در حالی که رده Oligocheta (کم تاران)، با داشتن سه راسته و 4 خانواده و همچنین راسته Diptera (دوبالان)، با داشتن سه خانواده و دو جنس بیشترین پراکندگی را در ناحیه پایین دست رودخانه نشان دادند. در عین حال خانواده های Lumbriculidae، Lumbricidae و Tubificidae و جنس های Chironomus و Piscicola در همه ایستگاه ها و در بیشتر فصل های سال حضور داشتند، اگر چه تراکم آنها دامنه گسترده ای از تغییرها را نشان داد. در مقابل خانواده Glossiphoniidae و جنس های Baetis، Piscidium، Hydropsyche، Agrion و Valvata، تنها در برخی از ایستگاه ها و بعضی از فصل های سال یافت شدند. تجزیه و تحلیل آماری نتایج همبستگی معنی دار منفی شاخص های شانون، سیمپسون و مارگالف را با هدایت الکتریکی آب و میزان مواد آلی بستر رودخانه نشان داد. به طوری که شاخص تنوع زیستی شانون کمترین تنوع را در ایستگاه های گلی - لجنی رودخانه نشان داد. در عین حالی شاخص مارگالف با pH آب دارای همبستگی مثبت بود. بدین ترتیب به نظر می رسد تغییرهای ایجاد شده در ترکیب جمعیت کفزیان رودخانه می تواند ناشی از، تغییرهای فیزیکی جنس بستر رودخانه، ویژگی های شیمیایی آب، چرخه زندگی کفزیان مورد بررسی و یاگذاری توام آنها باشد.

یکی از تنگناهای بزرگ در کلان شهرها، آلودگی های هوا می باشد. پیش بینی آلودگی هوا یکی از موضوع ها مهم در ناحیه های شهری به شمار می رود. روش های زیادی برای پیش بینی غلظت آلاینده های هوا وجود دارد. در سال های اخیر پیشرفت قابل توجهی در گسترش مدل های شبکه عصبی برای پیش بینی آلودگی هوا صورت گرفته است. در این پژوهش، ضمن بهره گیری از شبکه های عصبی مصنوعی برای پیش بینی غلظت منو کسید کربن در کلان شهر تبریز، ارتباط غلظت این آلاینده با مشخصه های آب و هوایی به صورت ساعتی، برای ماه های آذر و دی سال 1382، با شبکه پرسپترون چند لایه مدلسازی شده است. کارایی شبکه پرسپترون چند لایه با مدل خطی ARIMA مقایسه شد. نتیجه نمایانگر آن بود که بین غلظت منو کسید کربن و مشخصه های آب و هوایی ،از جمله سرعت و جهت باد و رطوبت نسبی، رابطه به طور کامل غیر خطی برقرار است. استقرار مراکز بزرگ صنعتی در غرب و جنوب غرب شهر تبریز مهم ترین منبع آلودگی هوا می باشد. وزش باد از طرف غرب و جنوب غربی در ماه های مورد بررسی، باعث انتقال آلودگی به طرف شهر می شود. بنابراین، این عامل یکی از عامل های مهم آلودگی هوا در شهر تبریز می باشد.

نامناسب بودن ابعاد مبلمان مدارس با اندازه های بدن دانش آموزان یکی از عوامل تاثیرگذار بر تغییر شکل ستون مهره ها و درد کمر می باشد و علاوه بر آن می تواند زمینه ساز اختلالات روحی و روانی و همچنین موجب کج خلقی، بد رفتاری و افت تحصیلی در آنان شود. بی توجهی به اندازه های آنتروپومتری در ساخت و ساز مبلمان مدارس در ایران می تواند علت این مساله باشد. هدف از این پژوهش بررسی عدم تناسب بین ابعاد مبلمان مدارس با مشخصه های آنتروپومتریکی دانش آموزان برای طراحی بهینه ساختار ارگونومیکی مبلمان مدارس در راستای ارتقا سطح سلامت کودکان جامعه می باشد. از این رو تعداد 2000 دانش آموز دختر و پسر در دوره در آغازیی در گروه سنی 11-6 سال در یک بررسی موردی در شهرستان کرج از ناحیه های آموزشی چهارگانه آن به طور تصادفی از 16 دبستان و از هر پایه 25 دانش آموز گزینش و بر پایه استاندارد BSI5873 در دو گروه 9-6 سال و 11-9 تقسیم و مشخصه های آنتروپومتریکی آنان شامل ارتفاع رکبی، فاصله کفل تا رکبی، ارتفاع زانو و همچنین ابعاد میز و نیمکت های مدارس برای مقایسه اندازه گیری شدند. تجزیه و تحلیل داده های آنتروپومتری با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS version 15 و Statistica version 7 صورت پذیرفت و نتایج بدست آمده نشان داد که به استثنای حد آزادی زانو هیچ یک از ابعاد اندازه گیری شده در میز و نیمکت ها در محدوده مجاز متغیرهای آنتروپومتریکی قرار ندارند، از این رو چنین بر می آید که طراحی و ساخت میز و نیمکت های مدارس بدون توجه به معیارهای آنتروپومتری دانش آموزان صورت گرفته و در آینده می تواند چرخه بهداشت و سلامت جامعه را به خطر اندازد.

افزایش کاربرد چوب از یک سو، و محدودیت منابع آن از سوی دیگر، لزوم بهره مندی از گونه های تندرشد را بیشتر کرده است. در این راستا، با توجه به ویژگی های مطلوب صنوبر، توجه ویژه ای به انواع دو رگ ها و کلن های این گونه جلب شده است. از بین دو رگ ها و کلن های موجود از گونه صنوبر، به علت بازده بالا، سازگاری با اقلیم های مختلف، و سادگی کاشت، داشت، و برداشت، مدت هاست که گونه صنوبر دلتوئیدس (کلن 69.55) و صنوبر و دو رگ یوروآمریکن (کلن (I-214 در ایران مورد بررسی های دقیق تری قرار گرفته و به طور گسترده کاشته می شوند. به علت سن برداشت گونه های تندرشد، این گونه ها بیشتر دارای جوان چوب و بالغ چوب هستند. با توجه به تاثیر جوان چوب بر کاربرد چوب صنوبرها، در این پژوهش تلاش شد تا ویژگی های مرفولوژیکی الیافی جوان چوب و بالغ چوب این دو کلن با هم، و با یکدیگر مقایسه شوند. نمونه ها از ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرا بسته، آستانه اشرفیه واقع در استان گیلان، تهیه شدند و اندازه گیری ها تا 6 سال نخست به صورت سال به سال، و پس از آن به صورت هر سه سال (سه حلقه رویشی) انجام گرفتند. نتایج نشان می دهند که سن تغییر از جوان چوب به بالغ چوب در این دو کلن، به تقریب 12 سالگی است، تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهد که در سطح 1 درصد، جهت جغرافیایی اثر معنی داری در صنوبر یوروآمریکن ندارد ولی در صنوبر دلتوئیدس، به تنهایی باعت به وجود آمدن اختلاف معنی دار بین قطر لیف و ضخامت دیواره می شود. از بررسی های انجام شده چنین می توان نتیجه گیری کرد که از دیدگاه ویژگی های الیاف در دو رگ صنوبر یاد شده، میانگین، طول الیاف، قطر الیاف، و قطر حفره سلولی در صنوبر یوروآمریکن، بیشتر از صنوبر دلتوئیدس می باشد. ولی از نظر ضخامت دیواره، صنوبر دلتوئیدس بالاتر قرار دارد.

با اعمال روش غیر مخرب اولتراسونیک وضعیت درونی یک بلوک چوبی بلوط دارای پوسیدگی به ابعاد تقریبی 15cm×20cm×30cm مورد ارزیابی سه بعدی قرار گرفت. سرعت موج های اولتراسونیک با بهره گیری از دستگاه سیلواتست (فرکانس (16 kHz در سه جهت طولی (L)، مماسی (T) و شعاعی (R) اندازه گیری و ترسیمه های سرعت موج های اولتراسونیک (تصویرهای اولتراسونیکی) در صفحه های عرضی و طولی (شعاعی و مماسی) با بهره گیری از نرم افزار SigmaPlot تهیه شد. اندازه گیری سرعت اولتراسونیک برابر با شبکه بندی انجام شده (به ابعاد 2×2 سانتیمتر) و با روش اسکن C صورت گرفت. سپس نمونه ها جهت دسترسی به وضعیت فیزیکی درونی آنها برش خوردند و وضعیت واقعی درونی نمونه ها با تصویر پیش بینی شده با روش اولتراسونیک مقایسه شد. نتایج نشان دادند که به طور کلی روش غیر مخرب اولتراسونیک قادر به پیش بینی وضعیت پوسیدگی بدست آمده چوب بلوط می باشد و تصویرهای اولتراسونیک بدست آمده همخوانی خوبی را با وضعیت واقعی نمونه ها از خود نشان دادند. پوسیدگی باعث کاهش سرعت موج های اولتراسونیک می شود که این کاهش بستگی به عمق و میزان پیشرفت پوسیدگی (مرحله های مختلف پوسیدگی) دارد.

خط تولید کارخانه های کاغذ سازی چرخه و گردش کار و متغیرهای بیشماری دارد. هدف نهایی کارخانه های خمیر و کاغذ رسیدن به کیفیت بهینه کاغذ با کمترین هزینه هاست. امروزه برای کنترل دقیق، مجموعه و کم هزینه خطوط تولید از انواع مدل ها بهره گیری می شود. با بهره گیری از داده های واقعی سال های 1384 و قسمتی از 1385 خط تولید کاغذ روزنامه کارخانه چوب و کاغذ مازندران، مشاهده های مربوط به 72 متغیر فرآیندی از برج ذخیره خمیر CMP تا انتهای خط تهیه و از میان آنها 4 مجموعه داده متناظر با مقاومت به ترکیدن و پاره شدن کاغذ روزنامه استخراج شد. برای تعیین موثرترین متغیرهای فرآیندی و میزان تاثیر آن ها بر مقاومت به ترکیدن و پارگی کاغذ روزنامه و سرانجام پیش بینی این دو ویژگی از روی متغیرهای موثر، از تجزیه همبستگی و رگرسیون چند متغیره بهره گیری شد. مدل های مناسب و بیشماری برای پیش بینی و کنترل مقاومت به ترکیدن کاغذ روزنامه تهیه شد. نتایج نشان داد که متغیرهای درصد لیف های باقی مانده بر روی الک با مش 48، فشار خمیر کاغذ در تمیز کننده های گروه سوم، خروجی فن پمپ 2، شدت آبگیری سیوآل، نسبت سرعت جت به توری و میزان باز بودن دهانه خروجی جعبه تغذیه، تاثیر بیشتری بر مقاومت به ترکیدگی کاغذ روزنامه دارند. بین متغیرهای فرآیندی و مقاومت به پاره شدن کاغذ روزنامه همبستگی کم تری دیده شد و مدل های محدودی برازش داده شد. متغیرهای بازده کمک نگه دارنده، شدت آبگیری سیوآل و درصد خاک رس بر روی مقاومت به پاره شدن کاغذ روزنامه بیشترین تاثیر را نشان دادند.

در این پژوهش، از انباشت خرده چوب های ممرز کارخانه چوب و کاغذ مازندران، مقداری خرده چوب به صورت کامل تصادفی گزینش و خمیر کاغذ CMP با بازده 85 درصد تهیه شد. سپس مقداری از خمیرهای CMP تهیه شده با پروکسید هیدروژن در حضور DTPA رنگبری شدند و از آنها کاغذ دست ساز با وزن پایه 60 gr/m² تهیه گردید. تعدادی از کاغذهای دست ساز رنگبری نشده با انیدرید استیک، در دمای 80oC و در زمان های 30 و 60 دقیقه استیله شدند و طیف FT- IR آنها تهیه شد. کلیه کاغذهای تهیه شده به مدت های صفر، 10، 20، 30، 40 ساعت کهنه سازی نوری شدند و ویژگی های نوری آنها پیش و پس از کهنه سازی نوری اندازه گیری و مقایسه شد. نتایج این بررسی نشان داد که بر اثر رنگبری و استیله شدن، ضریب جذب (K)، نسبت K/S، ماتی، زردی، سبزی و عدد PC کاهش و روشنی کاغذ افزایش می یابد. در طی کهنه سازی نوری تا 40 ساعت، کلیه شاخص های نوری یاد شده (بجز روشنی) افزایش می یابد. این تغییرهای از صفر تا 20 ساعت محسوس تر است. در بین تیمارهای مختلف، تیمار استیل دار کردن کاغذ، بویژه به مدت 60 دقیقه تاثیر و اهمیت بیشتری در پایداری روشنی و کاهش برگشت رنگ کاغذ و در نتیجه افزایش دوام آن در برابر تخریب نوری دارد.

تعیین ظرفیت مراتع از موارد مهم در مدیریت آن به شمار می رود و شناخت عامل های موثر در آن بسیار اهمیت دارد. از آنجایی که میزان علوفه تولیدی در یک دوره رویش مبنای محاسبه ظرفیت چرایی است در این پژوهش برای برآورد تولید از راه اندازه گیری پوشش رابطه بین تولید با پوشش های تاجی، شاخ و برگ و یقه مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار 3 رویشگاه شامل: 1- علف بوته زار 2- علفزار 3- بوته زار، مرکب از 10 جور در منطقه سمیرم، نیر و ندوشن از استان های اصفهان و یزد گزینش و آماربرداری در آن ها صورت گرفت. درهر جور 30 کرت با ابعاد 2×1.5 متر به طور تصادفی قرار داده شد و پس از یادداشت برداری از گونه های گیاهی دیده شده در هر یک از کرت ها، پوشش تاجی با متر و پوشش یقه و شاخ و برگ با روش نقطه ای برای گونه های قابل بهره گیری دام اندازه گیری شد. سپس رویش گراس ها از یک سانتی متری سطح یقه و رشد سال جاری بوته ها، برای تعیین وزن خشک هر گونه در هکتار قطع و توزین شد و با بهره گیری از روش تجزیه و تحلیل رگرسیون، روابط میان تولید با پوشش یقه، شاخ و برگ و پوشش تاجی هر گونه مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی تولید به عنوان متغیر وابسته (تابع) و سه متغیر دیگر به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که پوشش تاجی در همه گونه ها و شاخ و برگ در اغلب آنها با تولید رابطه نزدیک، منطقه و قابل اعتماد P<0.01) یا (P<0.01 دارد اما رابطه بین پوشش یقه و تولید معنی دار نبود که دلیل آن به احتمال برخورد شمار بسیار کمی از نقطه ها با یقه بوده است.