امنیت پژوهی
سال:1398 | دوره:18 | شماره:66 |تعداد مقالات:6

بحران سوریه بیش از آنکه منبعث از عوامل سیاسی و اجتماعی درونی بوده باشد، ناشی از رقابت قدرت های مهم منطقه ای و بین المللی بوده که آن را به آوردگاهی برای تسویه حساب سیاسی بدل ساخت. در این میان، دو بازیگر شاخص منطقه ای که سیاست آنان در قبال بحران سوریه از حیث تاثیرات ویژه آن بر معادلات سیاسی و امنیتی منطقه و همچنین امنیت و منافع ج. ا. ایران بسیار حائز اهمیت بوده است، اسرائیل و عربستان سعودی هستند. نوشتار حاضر در چارچوب الگوی بررسی تطبیقی، به دنبال پاسخ بدین پرسش اصلی بوده که رژیم صهیونیستی و عربستان در قبال بحران سوریه در بازه زمانی 2016-2011 چه سیاستی برگزیدند؟ در پاسخ، این فرضیه عنوان شد که رژیم صهیونیستی و عربستان با وجود پیشبرد هدف مشترک تضعیف سوریه به عنوان کشور همسو با جریان مقاومت، در خصوص آینده نظام سوریه، کیفیت مداخله در آن و حمایت از تروریست ها دارای رویکرد متباین بودند. این مقاله با کاربست چارچوب نظری رئالیسم نوکلاسیک و اتخاذ راهبرد پژوهشی قیاسی-فرضیه ای و روش پژوهش تبیینی-مقایسه ای، درصدد پاسخ به پرسش اصلی و بررسی فرضیه یادشده برآمد.

مقاله حاضر درصدد پاسخگویی به این سوال است که اهداف روسیه از تلاش برای توسعه تجارت تسلیحاتی با منطقه غرب آسیا چیست و این سیاست چه پیامدهایی برای منطقه به همراه خواهد داشت؟ این مقاله استدلال می کند که اهداف روسیه در این موضوع را می توان به دودسته اهداف اقتصادی و ژئوپلیتیکی تقسیم کرد: اهداف اقتصادی به طور مشخص شامل کسب منفعت مالی، به ویژه با توجه به آسیب های اقتصادی روسیه در نتیجه تحریم های غرب و تلاش برای جبران این آسیب هاست. اهداف ژئوپلیتیک را می توان به چهار دسته تلاش برای مقابله با یک جانبه گرایی نظامی آمریکا در منطقه، حمایت از دولت های متحد و همسو در غرب آسیا، تلاش برای کشاندن دولت های آسیب دیده ورشکسته منطقه به مدار خود و همچنین تلاش برای نفوذ در متحدان سنتی آمریکا با هدف تضعیف نفوذ رقیب تقسیم کرد. پیامدهای این سیاست برای غرب آسیا در درجه نخست، دامن زده شدن به رقابت تسلیحاتی در منطقه، به همراه بالا رفتن احتمال بروز جنگ های نیابتی است. باوجوداین، این روند می تواند به طور بالقوه در بلندمدت به عاملی برای ثبات بخشیدن به نظام موازنه قوا در منطقه، میان متحدان آمریکا و دولت های ضدآمریکایی تبدیل شود.

ره آورد این پژوهش تحلیل دیدگاه رهبرمعظم انقلاب؛ درباره هویت و چالش های ناشی از آن در دهه چهارم انقلاب و تاثیر آن بر امنیت اجتماعی جمهوری اسلامی ایران است. بر این اساس، با سیری در مطالعات اندیشمندان داخلی، در رابطه با دستیابی و تبیین الگوی سه لایه هویت ملی، هویت ایرانی-اسلامی و هویت انقلابی پس از تحلیل محتوای کمی بیانات، با بهره گیری از نرم افزار مکس کیودا چالش های متاثر از اقسام ذکرشده هویت، بر مدخل های متغیر امنیت اجتماعی-هویت، قومیت و احساس امنیت-با بهره گیری از شیوه «استدلال معکوس» در دیدگاه ایشان مورد واکاوی قرار گرفت. بازتاب مثبت چالش ها وجوه جالب توجهی نظیر: ایجاد روحیه دفاع از مرزهای هویت ملی، ظهور و بروز هویت مستقل ملی و دینی در بین مردم نمایان ساخته و تاثیرات منفی آن با مصادیقی چون تحقق نیافتن تمامی اهداف عالی نظام اسلامی در پیاده سازی آرمان های برقراری عدالت اجتماعی، ریشه کنی فقر و استضعاف فرهنگی و برقراری منظومه ارزش های اسلامی-هویت ملی را بهمراه داشته است.

یکی از اهداف هر نظام سیاسی، حفظ امنیت کشور در برابر فعالیت های تبلیغی باهدف براندازی نرم و نافرمانی مدنی از طریق اقدامات تبلیغی در فضای سایبر است. در قوانین جزایی ایران نیز در این زمینه موادی پیش بینی شده است. هدف از طرح این موضوع، توجه دادن قانون گذار به اهمیت جرم انگاری فعالیت های مذکور با توجه به سوءاستفاده های صورت گرفته در فضای سایبر است. در پژوهش پیش رو کوشیده شده به روش اسنادی به این پرسش اساسی پاسخ داده شود که ارکان تشکیل دهنده جرم فعالیت های تبلیغی علیه امنیت نظام در فضای سایبر چیست؟ نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد رکن قانونی جرم فعالیت تبلیغی علیه امنیت نظام جمهوری اسلامی در فضای سایبر مواد 500 قانون مجازات سابق، 731 قانون جدید مجازات اسلامی و 21 قانون جرائم رایانه ای است. رکن مادی آن، فعالیت تبلیغی علیه نظام یا به نفع گروه ها و سازمان های مخالف نظام و رکن معنوی آن، سوءنیت عام و خاص به معنای تعلق اراده آگاهانه مرتکب به نقض قانون و براندازی و تضعیف نظام است؛ بنابراین، هرگونه فعالیت تبلیغی در فضای سایبر که امنیت و حیثیت نظام را خدشه دار نماید، باید جرم انگاری و تعیین مجازات شود.

هدف مقاله حاضر، معرفی کارویژه های سیاسی و امنیتی دولت از دیدگاه خواجه نصیرالدین طوسی است. مدعای مقاله این است که چارچوب های امنیت نظامی در آثار فلسفه اسلامی قابلیت استمرار در منظومه امنیتی کشور و بهره گیری از آن ها در مطالعات امنیت پژوهی را دارند. اگر چه این نتیجه و پیامد این مقاله بر اساس دو کارویژه امنیت نظامی است: انسجام درونی جامعه و حفظ وحدت (تالف اولیا) از طریق پیوند محبت میان مردم و همچنین تنظیم رابطه با دشمنان است که بر اساس راهبرد پرهیز از جنگ و ایجاد اشراف اطلاعاتی ایجاد می شود. مولفه دیگر نزاع با دشمن (تنازع اعداء) است که این راهبرد مبتنی بر زمینه سازی دشمن ایجاد می شود. بر این اساس، رهنامه نظامی دولت (امامیه) دفاعی است و تمام تدابیر در جهت توسعه دیپلماسی دفاعی مبتنی بر فضای دوستی گفتگو و کاهش عوارض تهدید دشمن است و اگر چه سیاستگذاران از سیاست گذاری و تصمیم سازی به موقع در جهت آفند و ایجاد شرایط جنگی با دشمنان غافل نیستند اما تنازع با اعداء و راهبرد جنگ موخر از راهبرد دفاعی است و رویکرد دفاعی مقدم می باشد. این پژوهش با بهره گیری از روش تحلیل محتوا با تکنیک اسنادی انجام شده است.

با شکل گیری بحران در سوریه، بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای و حتی گروه هایی ازدرون این کشور، جهت گیری های متفاوتی را در رابطه با این کشوراتخاذنمودند. دراین میان تلاش معارضان درسوریه برای ساقط کردن حکومت بشار اسدازجلوه های بارز این بحران بود. ولی به دلایلی معارضان شکست خوردندوحکومت سوریه به موفقیتی نسبی در رویارویی با آن ها دست یافت. در همین راستا پرسشی که دراینجامطرح می شود این است که علت عدم پیروزی معارضین در سوریه و موفقیت نسبی حکومت سوریه طی سال های گذشته چیست؟ فرضیه ای که در این زمینه به آزمون گذاشته شده است، این است که، ریشه های ناکانی معارضان در سوریه به ترکیبی از عوامل همچون میزان مشروعیت و مقبولیت سیاسی حکومت، عدم ظرفیت بسیج اجتماعی معارضین و واکنش ارتش و قدرت های بین المللی برمی گردد. هدف اصلی مقاله حاضر که به روش تحلیلی توصیفی انجام شده، این است که بر اساس نظریه گلدستون به بررسی عوامل ناکامی معارضین در سوریه و دلایل موفقیت نسبی حکومت سوریه بپردازد.