پایش
سال:1396 | دوره:16 | شماره:3 |تعداد مقالات:13

مقدمه: در حال حاضر حدود 70 جمعیت کشور ساکن شهرها هستند. با افزایش جمعیت شهری و حاشیه آن ضرورت بهبود عادلانه شاخص های سلامت در این محیط پیچیده بیش از پیش عیان شده است. هدف از انجام این طرح تدوین شیوه نامه ای برای اعتبار بخشی و رتبه بندی سلامت شهرهای کشور بود.مواد و روش کار: این مطالعه از نوع طراحی یک سیستم بوده و با رویکرد کیفی انجام گرفت. اطلاعات از سه منبع گرد آوری شدند: بررسی متون، مصاحبه با خبرگان و ذینفعان و جلسات بحث گروهی متمرکز. نمونه گیری هدفمند برای مطالعه انتخاب شد. نتایج بر اساس تحلیل درون مایه ای در قالب شیوه نامه و جدول معیار های رتبه بندی سلامت جمع بندی شد.یافته ها: در این مطالعه بر اساس بررسی متون سوالات پژوهشی انتخاب شدند. در مجموع 12 مصاحبه انجام گرفته و نتایج مصاحبه ها در دو جلسه بحث گروهی با شرکت ذینفعان خبره در سه موضوع مورد اجماع قرار گرفتند: 1) الگوی مفهومی و اصول طراحی 2) جدول معیار های سلامت شهرها 3). شیوه نامه اعتبار بخشی و رتبه بندی سلامت شهرها. در نهایت 43 معیار در سه مولفه شهر، شهروند و مدیریت شهری تعیین شدند.بحث و نتیجه گیری: شیوه نامه اعتباربخشی و رتبه بندی سلامت شهرها با هدف افزایش رقابت و پاسخگویی شهرداران و کلیه دستگاه های مسوول در سلامت شهرها تدوین شده است. با اجرای این شیوه نامه مفهوم شهرسالم عینی شده و وضعیت شهرها به سیاست گذاران برای تصمیم گیری مبتنی بر شواهد منعکس می شود و در نهایت انتظار می رود کاهش نابرابری ها اتفاق بیافتد. نتایج این طرح در جلسه چهاردهم شورای عالی سلامت و امنیت غذایی کشور به تصویب رسید تا با استفاده از این روش شهرها از نظر سلامت رتبه بندی شوند. در صورت به کارگیری نتایج این مطالعه می توان انتظار داشت رقابت مثبت بین شهرداران و شوراهای اسلامی شهرها شکل گیرد و پاسخگویی شهرداران و دستگاه های مسوول در شهر افزایش یابد.

مقدمه: سلامت خودابراز یکی از شاخص های رایج سنجش سلامتی در جمعیت های مختلف است. هدف مطالعه حاضر این بود که بدانیم مردم ایران زمان خودارزیابی سلامت چه عواملی را مد نظر دارند.مواد و روش کار: مطالعه حاضر یک مطالعه کیفی با رویکرد تحلیل محتوا بود. روش گردآوری داده ها، مشتمل بر 73 مصاحبه نیمه ساختاریافته طی سه ماهه دوم سال 1394 بود. نمونه گیری به صورت حداکثر تنوع از نظر متغیرهای سن، جنسیت، تحصیلات، قومیت و وضعیت اقتصادی- اجتماعی بود که تا اشباع داده ها ادامه یافت. تحلیل داده ها هم زمان با جمع آوری داده ها به صورت استقرایی انجام شد.یافته ها: در مجموع 39کد در سه طبقه شامل عوامل مستقیم و غیر مستقیم موثر بر خودارزیابی سلامت و معیار مقایسه برای ارزیابی سلامت، استخراج گردید. عوامل مستقیم شامل زیر طبقات عوامل جسمانی و روانی، عوامل غیر مستقیم شامل عوامل اجتماعی، اقتصادی و محیطی و طبقه معیار مقایسه برای ارزیابی سلامت شامل سه زیرطبقه مقایسه با وضعیت قبل خود از نظر جسمانی و روانی، مقایسه با وضعیت ایده آل سلامتی از نظر جسمانی و روانی و مقایسه با همسالان از نظر جسمانی بودند.بحث و نتیجه گیری: ایرانیان نیز در زمان ارزیابی سلامت بیشتر به سلامت جسمانی می اندیشند. آنان سلامت جسمانی خود را با وضعیت ایده آل سلامتی در همسالان و نیز در مقایسه با سلامت خودشان در گذشته ارزیابی می نمایند. به هر حال به نظر می رسد تاثیری که عوامل غیر مستقیم مانند محیط، اقتصاد و روابط اجتماعی می گذارد نیز از طریق سلامت روان آنان در ارزیابی سلامتشان موثر است.

مقدمه: در سراسر جهان سوانح ترافیکی مربوط به عابران پیاده به عنوان یک معضل سلامت همگانی در حال افزایش است. این مطالعه باهدف بررسی وضعیت موجود و ارائه تصویری روشن از الگوی اپیدمیولوژیکی سوانح ترافیکی در عابران پیاده کل کشور در سال 1393 انجام شد.مواد و روش کار: این پژوهش یک مطالعه توصیفی بود که با استفاده از داده های موجود پلیس راهور ناجا انجام شد. با استفاده از آزمون کای دو به بررسی اختلاف بین متغیرهای تحت مطالعه و نوع سوانح ترافیکی پرداخته شد. همچنین برای بررسی نقش عوامل موثر بر شدت سوانح ترافیکی از آزمون رگرسیون لجستیک تک متغیره استفاده شد. جمعیت موردبررسی 50518 عابران پیاده حادثه دیده ای بودند که اطلاعات آن ها توسط فرم کام114 پلیس راهنمایی و رانندگی در هنگام حضور درصحنه تصادف جمع آوری شده و تمامی تجزیه تحلیل ها با استفاده از نرم افزار Spss19 انجام شد.یافته ها: وفق داده ها در سال 1393 حدود 50518 عابر پیاده دچار سانحه ترافیکی شدند که 61.3 آن ها در مردان بودند. استان قم با میزان 108.81، گیلان 98.49، زنجان 91.21، گلستان 89.09 و خراسان رضوی 87.49 به ازای هر 100 هزار نفر دارای بیشترین و استان چهارمحال بختیاری با میزان 3.97 به ازای هر 100 هزار نفر نفر جمعیت دارای کمترین میزان سوانح ترافیکی عابران پیاده بودند. بر اساس نتایج آزمون رگرسیون لجستیک تک متغیره، سن، جنسیت، امکانات لازم برای ایمنی تردد عابران، رفتار پرخطر عابر پیاده، محل آناتومیک آسیب، با (P<0.05) معنی دار بوده و از عوامل مخاطره آمیز و موثر بر شدت سوانح ترافیکی شناخته شدند. بیشترین رخداد سوانح ترافیکی در ساعات مختلف شبانه روز، به ترتیب فراوانی نسبی 22.9 و 24.7 در ساعات 3 تا 6 بعدازظهر و از ساعت 6 تا 9 شب با فراوانی نسبی 22.9 و 24.7 مشاهده بود.بحث و نتیجه گیری: آمار سوانح ترافیکی عابران پیاده کشور در سال1393 در مطالعه حاضر و سایر مطالعات انجام شده نشان داد که وضعیت ایمنی عابر پیاده به اندازه کافی موردتوجه قرار نگرفته و از وضعیت مطلوبی برخوردار نیست. لذا تدوین علمی راهکارهای پیشگیرانه به کمک یافته های توصیفی_ تحلیلی مطالعات اپیدمیولوژیک می تواند گامی موثر در جهت کاهش حوادث عابران پیاده ایران در برداشته باشد.

یافته ها: با توجه به افزایش روز افزون جمعیت سالمندان در دنیا، ضرورت دسترسی به اطلاعات دقیق برای برنامه ریزی و اقدامات مربوط به حفظ و ارتقای سلامت سالمندان بیشتر مورد توجه بوده و لازمه این دسترسی استفاده از ابزارهایی مناسب با ویژگی های روانسنجی مطلوب است. هدف از این مطالعه ﻣﺮﻭﺭﻱ ﻧﻈﺎﻡﻣﻨﺪ، جهت ارزیابی ابزارهای رایج اندازه گیری کیفیت زندگی سالمندان قرار گرفت.مواد و روش ها: ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از کلیدواژه های Quality Of life Instrument، Quality Of Life measure، Quality Of Life Scale، Older، Aging بدون هیچگونه محدودیت زمانی جستجوی جامعی در مقالات مرتبط با کیفیت زندگی دوران سالمندی منتشر شده در پایگاه های اطلاعاتی P ubmed، Medline و Science direct انجام شد.یافته ها: بر اساس کلیدواژه های مطالعه حاضر، در مجموع 342 مقاله در این مطالعه وارد شد. بیشترین ابزارهای مورد استفاده جهت اندازه گیری کیفیت زندگی در سالمندان به ابزارهای عمومی اندازه گیری کیفیت زندگی با 81.3 درصد اختصاص داشت که درمیان آنها فرم کوتاه 36 SF- پرکاربردترین ابزار بود (26.81) ابزارهای اختصاصی اندازه گیری کیفیت زندگی سالمندان نیز تنها 18.7 درصد را به خود اختصاص داده بودند که درمیان آنها ابزار اختصاصی بررسی کیفیت زندگی سالمندان سازمان سلامت جهان WHOQOL-OLD پرکاربردترین ابزار بود (9.65 درصد).ﻧﺘﻴﺠﻪﮔﻴﺮی: نتایج این مطالعه نشان داد ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ به وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی ﺧﺎص ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان استفاده از اﺑﺰارﻫﺎی روا و پایای ﻧﺪازهﮔﻴﺮی ﺧﺎص ﺳﺎﻟﻤﻨﺪان ﺿﺮوری اﺳﺖ. تنها ابزارهایی که می توان در حال حاضر استفاده از آن را به سالمندشناسان توصیه نمود، پرسشنامه هایی کوتاه و اختصاصی نظیر OPQOL-brief، 19 CASP- و WHOQOL-age هستند. پیشنهاد می شود برنامه ریزی دقیق و تدابیر ویژه ای جهت طراحی و روانسنجی ابزارهای اندازه گیری کیفیت زندگی سالمندان در ایران انجام شود.

مقدمه: محققان سیگار را دروازه ورود به استفاده از مواد مخدر و داروهای غیر مجاز در نظر می گیرند. با توجه به افزایش مصرف سیگار در میان دانشجویان، این مطالعه با هدف تعیین عوامل مرتبط با مصرف سیگار بر طبق الگوی باور سلامت در میان دانشجویان خوابگاهی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران انجام شد.مواد و روش کار: این مطالعه توصیفی تحلیلی مقطعی بر روی 340 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی انجام شد. ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه محقق ساخته بر اساس الگوی باور سلامت بود. داده های به دست آمده توسط نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های متناسب مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: 23.8 درصد (81 نفر) از دانشجویان مورد مطالعه در زمان پژوهش سیگاری و 17.1 درصد (58 نفر) دارای تجربه مصرف سیگار بودند و 59.1 درصد (201 نفر) از آنها در زمان پژوهش غیرسیگاری بودند. نتایج آزمون تی تست نشان داد که تفاوت آماری معنی دار بین سازه های حساسیت درک شده، شدت درک شده، منافع درک شده و خودکارآمدی درک شده (P<0.001) بین افراد سیگاری و غیرسیگاری وجود داشت اما بین نمره موانع درک شده در دو گروه دانشجویان سیگاری و غیرسیگاری تفاوت آماری معنی دار وجود نداشت (P>0.05).بحث و نتیجه گیری: با توجه به وجود ارتباط معنی دار بین سازه های الگوی باور سلامت و مصرف سیگار در دانشجویان، سازه های الگوی یاد شده می تواند عوامل پیشگویی کننده مصرف سیگار در دانشجویان را بیازماید و برای ارتقای برنامه های پیشگیری کننده از مصرف سیگار موثر واقع شود.

مقدمه: درد دوران قاعدگی یکی از مشکلات شایع در میان دختران جوان است و منجر به بروز مشکلات زیادی در این گروه سنی از جمله عدم حضور در مدرسه و ایجاد محدودیت در فعالیت هایشان می شود. هدف از این مطالعه مروری، بررسی شیوع درد دوران قاعدگی و عوامل مرتبط با آن در دختران جوان ایرانی بود.مواد و روش کار: در مطالعه حاضر تمام پژوهش های انجام گرفته در زمینه شیوع درد دوران قاعدگی در ایران بدون توجه به بازه زمانی جهت ورود به مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. کلیدواژه های درد دوران قاعدگی، شیوع، بروز، عوامل مرتبط (عامل خطر)، دختران جوان و اختلالات قاعدگی مورد استفاده قرار گرفتند.یافته ها: از 301 مطالعه مورد بررسی، 9 مطالعه به مرحله نهایی راه پیدا کرد. شیوع درد دوران قاعدگی 70% (%82 - %59) (P<0.0001، df=7) برآورد شد. در برخی از مطالعات، افزایش مصرف مایعات، شیرینی جات، سبزیجات و میوه جات به عنوان عوامل کاهنده درد دوران قاعدگی معرفی شدند. همچنین در دو مطالعه نیز بین شیوع درد دوران قاعدگی و ارتباط خانوادگی ارتباط معنی داری یافت شد.بحث و نتیجه گیری: در مطالعات انجام شده در ایران در مورد شیوع درد دوران قاعدگی در میان دختران اتفاق نظر وجود ندارد. در ایران به دلیل عدم اطلاع کافی از شیوع و الگوی درد دوران قاعدگی (خفیف، متوسط، شدید) در میان دختران جوان، این مقوله و مشکلات مربوط به آن مورد بی توجهی قرار گرفته است.

مقدمه: در مجامع بین المللی به شناسایی عوامل خطر مادری و رفع آنها به ویژه در گروه های آسیب پذیر با هدف بهبود پیامدهای مادر و نوزاد تاکید شده و نمایه توده بدنی ابتدای بارداری به عنوان یکی از عوامل پیش بینی کننده پیامدهای بارداری شناخته شده و این مطالعه با هدف بررسی نمایه توده بدنی در زنان باردار آسیب پذیر و ارتباط آن با پیامدهای بارداری انجام گرفت.مواد و روش کار: 400 زن باردار آسیب پذیر که جهت ختم بارداری به مراکز درمانی منتخب در شهر تهران مراجعه کرده بودند، در این پژوهش مقطعی- تحلیلی شرکت نمودند. مراکز مذکور از طریق نمونه گیری خوشه ای – تصادفی انتخاب شده بودند.داده ها از طریق مصاحبه و مستندات پرونده پزشکی مادران، جمع آوری شدند.یافته ها: 31 درصد مادران آسیب پذیر دارای اضافه وزن و 13 درصد آنها مبتلا به چاقی بودند. مادران دارای نمایه بدنی طبیعی 2.29 برابر (0.51-10.14) و 6.68 برابر (2.36-18.63) به ترتیب نسبت به زنان باردار مبتلا به اضافه وزن و چاقی با بخت کمتری ابتلا به بیماری دیابت داشتند. همچنین مادران مبتلا به اضافه وزن و چاق به ترتیب 2.31 برابر (0.38-12.65) و 4.63 برابر (1.40-15.38) نسبت به زنان دارای نمایه توده بدنی طبیعی بخت ابتلا به فشار خون بارداری را داشتند.بحث و نتیجه گیری: این یافته ها اهمیت توجه به سبک زندگی زنان آسیب پذیر در زمان ارائه مراقبت بارداری را به منظور بهبود پیامدهای بارداری برجسته می نماید.

مقدمه: جمع آوری داده ها به عنوان یکی از مهمترین گام های پژوهش نیازمند دسترسی به ابزاری روا و پایا است. اغلب محققان برای جمع آوری داده ها، ابزاری را ترجمه یا طراحی می نمایند. در این مطالعه که جستجوی پایگاه داده ها، بهره گیری از متون فارسی و انگلیسی انجام شده است شرح مراحل اصل ترجمه و طراحی و نیز بررسی دو ویژگی روانسنجی شامل روایی محتوا و صوری ارایه شده است.مواد و روش کار: در این مقاله شرح مراحل اصلی ترجمه و طراحی و نیز بررسی دو ویژگی روانسنجی شامل روایی محتوا و صوری با استفاده از جستجوی پایگاه داده ها و بهره گیری از متون فارسی و انگلیسی انجام شده است.یافته ها: گام های اصلی برای ترجمه یک ابزار شامل، ترجمه از زبان اصلی به زبان هدف، بررسی و تلفیق ترجمه ها توسط پانل متخصصان، بازگردان از زبان هدف به زبان اصلی، بررسی و تلفیق ترجمه ها توسط پانل متخصصان، پیش آزمون و مصاحبه شناختی و تهیه نسخه نهایی است. مراحل طراحی ابزار شامل تعریف مفهومی که قرار است اندازه گیری شود، و همچنین تعریف حیطه های این مفهوم، تعیین و واضح سازی اهداف سنجش، تدوین نقشه مسیر برای ساخت ابزار و ساخت ابزار شامل روش اجرا همراه با تنظیم گویه ها و قوانین نمره دهی است روایی محتوا نیز به دو شیوه کیفی و کمی قابل انجام است. برای کمی سازی روایی محتوا، روش های مختلفی از جمله محاسبه نسبت و شاخص روایی محتوا و محاسبه ضریب توافقی کاپای اصلاح شده وجود دارد. روایی صوری می تواند به روش کیفی انجام شود. همچنین این نوع روایی با محاسبه نمره تاثیر گویه (روش کمی) قابل بررسی است.بحث و نتیجه گیری: طراحی یا ترجمه ابزار اصول و قواعد مخصوص به خود را دارد و برای انجام آن باید از یک رویکرد منطقی، منظم و ساختارمند استفاده شود که آشنایی با این قواعد برای محققانی ضروری است. همچنین آشنایی با روش روانسنجی ابزار یک اصل مهم در انتخاب، ترجمه یا طراحی ابزار است.

مقدمه: با توجه به تاثیر بسزای سرطان پستان بر روی ابعاد مختلف زندگی، بررسی سطح سواد سلامت بیماران جهت ارتقای سلامت مبتلایان به این بیماری در مداخلات مفید به نظر می رسد. این مطالعه با هدف طراحی و روان سنجی ابزار اختصاصی سنجش سواد سلامت زنان مبتلا به سرطان پستان انجام شد.روش کار: گویه های پرسشنامه طبق تعاریف معتبر ارائه شده برای سواد سلامت در پنج حیطه خواندن، دسترسی، درک، ارزیابی و تصمیم گیری طراحی شد. ابتدا روایی محتوایی کیفی و کمی (شاخص روایی محتوا و نسبت روایی محتوا) پرسشنامه با نظر متخصصان ذی ربط بررسی شده و اصلاحات لازم اعمال شد.سپس پرسشنامه روایی صوری کیفی و کمی (امتیاز تاثیر) با نظر مخاطبان مورد ارزیابی قرار گرفت. در مرحله بعد با تکمیل پرسشنامه توسط 225 تن از زنان مبتلا به سرطان پستان روایی ساختاری ابزار با انجام تحلیل عاملی اکتشافی بررسی شد. در انتها برای بررسی پایایی پرسشنامه ضریب آلفای کرونباخ برای هر یک از ابعاد محاسبه شد.یافته ها: پرسشنامه 36 گویه ای در پنج حیطه خواندن، دسترسی، درک و فهم، ارزیابی/قضاوت و تصمیم گیری/رفتار طراحی شده، در مرحله بررسی روایی محتوایی کیفی اصلاح و 2 گویه آن حذف شد. برای بررسی روایی محتوایی کمی، نسبت روایی و شاخص روایی گویه ها محاسبه شد که با توجه به مطلوب بودن مقادیر ذی ربط کلیه گویه ها در پرسشنامه باقی ماند. همچنین پس از انجام روایی صوری کیفی، مقادیر محاسبه شده برای میزان ضریب تاثیر هر یک از گویه ها (روایی صوری کمی) مطلوب تشخیص داده شده و در نهایت ابزار از نظر روایی محتوایی و صوری مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی اکتشافی نیز نشان داد که پرسشنامه با 5 عامل مجزا و 34 گویه و پوشش %64.98 از پراکندگی داده ها از روایی سازه مطلوبی برخوردار است.بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج به دست آمده، پرسشنامه مورد نظر قابلیت استفاده برای سنجش سواد سلامت در زنان مبتلا به سرطان پستان را دارد.

مقدمه: مدارس نقش مهمی در ارتقای سواد سلامت دانش آموزان دارند.اما ایفای این نقش بستگی به سطح سواد سلامت معلمان دارد که معمولا در سطح مناسبی قرار ندارد. در این پژوهش فرایند طراحی یک برنامه درسی سواد سلامت برای دانشجومعلمان با تکیه بر رویکرد تعلیم و تربیت گفت و شنودی بیان می گردد.مواد و روش کار: این پژوهش به شیوه هنجاری انجام شده است تا از طریق آن بتوان عناصر برنامه درسی گفت و شنودی را شناسایی کرد. 13 مصاحبه فردی با متخصصان و سیاست گذاران حوزه سلامت و آموزش و پرورش انجام گرفت. همچنین دو مصاحبه گروهی با دانشجو معلمان و یک پیمایش با معلمان شاغل در آموزش و پرورش انجام شد. افزون بر آن، بخشی از مبانی نظری تحول سند بنیادین که مرتبط با مبحث سلامت است تحلیل محتوا شد. تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل مضمونی صورت گرفت و داده ها در مضمون های از پیش تعیین شده که عناصر برنامه درسی بودند طبقه بندی شدند.یافته ها: هشت عنصر برنامه درسی شناسایی شدند و سند برنامه درسی سواد سلامت شکل گرفت. این عناصر عبارت بودند از: 1. ویژگی های یادگیرندگان و مدرس، 2. موقعیتی که ضرورت این برنامه درسی را فرا می خواند، 3.تغییر نهایی مورد انتظار، 4. چارچوب زمانی، 5. مکان یادگیری، 6. محتوای یادگیری، 7. اهداف یادگیری، و 8. تکالیف یادگیری.بحث و نتیجه گیری: در این پژوهش، یک برنامه درسی گفت و شنودی سواد سلامت طراحی شده است تا سواد سلامت معلمان آینده را ارتقا بخشد و به آنان کمک کند سواد سلامت خود و دانش آموزان آینده خود را ارتقا بخشند. یک فرایند ارزشیابی برای تعیین اثر این برنامه درسی مورد نیاز است.