پایش
سال:1397 | دوره:17 | شماره:2 |تعداد مقالات:14

مقدمه: بخش دارو یکی از مهم ترین و به لحاظ جریان مالی یکی از بزرگ ترین زیربخش های نظام سلامت در هر کشوری است؛ بنابراین لزوم سیاستگذاری مبتنی بر شواهد علمی در این بخش، بسیار مورد توجه است. مطالعه حاضر در راستای تحلیل سری زمانی عوامل موثر بر مخارج دارویی خانوار طی سال های 1370 تا 1389 طراحی شد.مواد و روش کار: در مطالعه مقطعی حاضر، جامعه پژوهش کل خانوارهای شهری کشور بودند. نمونه پژوهش منطبق بر جامعه بوده و داده های مورد نیاز از گزارش تفصیلی آمارگیری هزینه و درآمد خانوارهای شهری و وب سایت مرکز آمار جمهوری اسلامی ایران استخراج شده است. جهت تحلیل سری زمانی داده ها از رویکرد تجمعی و الگوخود توضیح با وقفه های توزیعی (Auto Regressive Distributed Lag) استفاده شد. با توجه به داده های سری زمانی در مطالعه حاضر، حجم نمونه مربوط به 20 (سال) است. جهت کشف و جلوگیری از ایجاد رگرسیون کاذب، آزمون های ایستایی و هم انباشتگی باند قبل از برآورد الگو انجام شد. برای انجام تخمین ها و آزمون های مورد نیاز از نرم افزارهای Eviews7 و Microfit5 استفاده شده است.یافته ها: بر اساس نتایج الگو بلندمدت، تنها درآمد خانوار با مخارج دارو رابطه معنادار و مستقیم داشت (P<0.05، B=0.41). متغیرهای قیمت دارو و مخارج ویزیت پزشکی تاثیر معنادار بر مخارج دارویی خانوار نداشتند. در الگو کوتاه مدت درآمد خانوار و مخارج ویزیت پزشک به ترتیب ضرایب 0.27 و 1.05 داشتند (P<0.05)، در حالی که شاخص قیمت دارو تاثیر معنادار بر مخارج دارو نداشته است. بنابراین مخارج دارو در ایران هم در کوتاه مدت و هم در بلند مدت دارای کشش درآمدی پایین، و بی کشش نسبت به قیمت بود. ضریب جمله تصحیح خطا برابر با -0.66 بود. یعنی تقریبا 66 درصد از بی تعادلی در سال اول از بین می رود (P<0.05).بحث و نتیجه گیری: با توجه به اینکه مخارج دارو نسبت به قیمت بی کشش و نسبت به درآمد کم کشش بود، سیاستگذاران سلامت باید در اتخاذ سیاست های موثر بر قیمت دارو از جمله تعرفه گذاری و یارانه دهی ملاحظات دقیقی را در نظر گرفته و درآمد خانوار را نیز به عنوان عاملی موثر در سیاست های دارویی در نظر بگیرند.

مقدمه: هزینه های درمان و عدم برخورداری از پوشش بیمه از دلایل اصلی فرار یا ترک بدون اطلاع بیمارستان از سوی بیمار است. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر طرح تحول سلامت بر میزان فرار بیمار از یک بیمارستان عمومی بزرگ در شهر تهران انجام شد.مواد و روش کار: در این پژوهش مقطعی، فروردین 1390 تا پایان فرودین 1393 به عنوان بازه زمانی قبل طرح تحول و خرداد 1393 تا اسفند 1395 به عنوان بازه زمانی بعد طرح تحول در نظر گرفته شد. داده های 701 بیمار فرار کرده از بیمارستان گردآوری شد. برای تحلیل داده ها از آزمون من- ویتنی و الگوی سری های زمانی منقطع در نرم افزار STATA.12 استفاده شد.یافته ها: فرار بیماران بلافاصله بعد از اجرای طرح تحول نسبت به قبل از آن کاهش معنادار داشته است (p<0.001, b2=-0.342). در دوره سه ساله بعد از اجرای طرح تحول فرار بیمار به طور ماهانه 0.012 افزایش یافته است (p=0.019). بررسی اختلاف روند فرار بیمار از بیمارستان در قبل و بعد از طرح تحول سلامت نشان می دهد که فرار بیمار از بیمارستان بعد از اجرای طرح تحول به طور معناداری با شیب 0.011 در حال افزایش بوده است (p=0.019).بحث و نتیجه گیری: فرار بیماران از بیمارستان بلافاصله بعد از اجرای طرح به مقدار قابل توجهی کاهش یافت که به نظر می رسد طرح تحول سلامت از طریق ایجاد پوشش بیمه ای و کاهش هزینه ها در کاستن از میزان فرار بیماران موثر بوده باشد. اما دلیل عدم ادامه این روند و افزایش فرار بیماران در سال سوم اجرا نیاز به بررسی و مطالعه دقیق تر دارد.

مقدمه: سرمایه اجتماعی مجموعه هنجارهای موجود در سیستم های اجتماعی است که امکان مشارکت افراد در اقدامات اجتماعی به منظور کسب سود متقابل را فراهم می نماید. تحقیقات بیانگر نقش سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از تعیین کننده های اجتماعی موثر بر پیامدهای سلامتی و یکی از عوامل موثر در پیشگیری و کنترل بیماری دیابت است. از این رو پژوهش حاضر به بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل مرتبط با آن در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 پرداخت.مواد و روش کار: پژوهش حاضر یک مطالعه مقطعی بود که روی 326 بیمار مبتلا به دیابت نوع 2 مراجعه کننده به انجمن دیابت ایران در سال 1395 و از طریق نمونه گیری در دسترس انجام شد. ابزار جمع آوری داده ها در این پژوهش، پرسشنامه سرمایه اجتماعی اونیکس و بولن (Onyx and Bullen) بود. این پرسشنامه 36 گویه ای دارای 8 حیطه است که دامنه نمرات حیطه ها بین صفر تا صد است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آزمون های t-test، ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس یک طرفه و رگرسیون خطی چندگانه انجام شد.یافته ها: میانگین سنی بیماران 55.33 (SD=11.3) سال بود. میانگین و (فاصله اطمینان 95 درصد) نمره سرمایه اجتماعی افراد شرکت کننده در پژوهش 45.72 (44.16-47.30) به دست آمد. بین حیطه های هشت گانه سرمایه اجتماعی، بیشترین میانگین نمره مربوط به حیطه ارتباطات کاری 68.06 (63.90-72.22) و کمترین میانگین نمره مربوط به حیطه مشارکت در اجتماعات محلی 30.45 (27.97- 32.93) بود. نتایج الگوی رگرسیونی چند متغیره نشان داد که متغیر جنسیت با حیطه اعتماد و امنیت دارای ارتباط معنادار است بطوریکه زنان نسبت به مردان از نمره اعتماد و امنیت پایین تری برخوردار بودند (P<0.001، b=-7.88). همچنین وضعیت اقتصادی با حیطه ارزش زندگی و تحصیلات با حیطه های ارزش زندگی، مشارکت در اجتماعات محلی، پیشگامی در فعالیت های اجتماعی، ارتباط با دوستان و خانواده و سرمایه اجتماعی کل دارای ارتباط آماری معنادار و مثبت است.نتیجه گیری: با توجه به یافته های مطالعه حاضر زنان، بیماران با تحصیلات پایین تر و فقیرتر از نظر وضعیت اقتصادی به دلیل پایین بودن سرمایه اجتماعی و مولفه های آن در معرض خطر بیشتری برای عدم پذیرش درمان و درنتیجه عدم کنترل مطلوب قند خون قرار دارند، لذا مداخلات مربوط به ارتقای سرمایه اجتماعی در این گروه ها باید با جدیت بیشتری دنبال گردد.

مقدمه: بسیاری از مطالعات در سال های اخیر نشان داده اند که حمایت شبکه ای و وضعیت کیفیت زندگی مرتبط با سلامت ارتباط زیادی با یکدیگر دارند. این پژوهش، ارتباط شبکه های اجتماعی و وضعیت کیفیت زندگی مرتبط با سلامت را در بزرگسالان تهران (افراد بالای 25 سل ساکن تهران) مورد بررسی قرار می دهد.مواد و روش کار: مطالعه حاضر به صورت مقطعی و (توصیفی- تحلیلی) در سال 1395 در شهر تهران انجام شد. جهت تعیین میزان مشارکت افراد در شبکه های اجتماعی پرسشنامه شاخص شبکه های اجتماعی (SNI) به کار گرفته شد. جهت تعیین سطح کیفیت زندگی مرتبط با سلامت افراد از فرم کوتاه کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (SF-36) استفاده شد. در بخش آنالیز تحلیلی برای تعیین ارتباط متغیرهای شبکه اجتماعی و وضعیت کیفیت زندگی مرتبط با سلامت از تحلیل چند سطحی (Multi Level Analysis) استفاده شد.یافته ها: در مجموع 1900 نفر مورد مطالعه قرار گرفتند. (%51.5) 979 نفر آنها مرد و (%48.5) 921 نفر زن بودند. نتایج به ترتیب (%17.7) 336، (%49.7) 945 و (%32.6) 619 نفر از آنها دارای مشارکت قوی، متوسط و ضعیف در شبکه های اجتماعی بودند. آزمون های آماری نشان دادند که ارتباط کیفیت زندگی مرتبط با سلامت با میزان مشارکت در شبکه های اجتماعی معنی دار بوده است (P<0.001). همچنین ارتباط متغیرهای وضعیت تاهل (P<0.001)، رفت و آمد با بستگان (P<0.001) و دوستان (P=0.001)، عضویت در هیات های مذهبی (P=0.001)، شبکه ها اجتماعی اینترنتی (P=0.01)، سن (P<0.001)، جنس (P=0.03) و بعد خانوار (P<0.001) با کیفیت زندگی مرتبط با سلامت از نظر آماری معنی دار بود.بحث و نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد، مشارکت در شبکه های اجتماعی موجب افزایش کیفیت زندگی مرتبط با سلامت می شود. افزایش ارتباطات در بین بستگان و دوستان موجب افزایش کیفیت زندگی می گردد که می تواند تاثیر حمایت های عاطفی و روانی باشد.

مقدمه: برای کمک به کنترل قند خون و کاهش عوامل خطر قلبی- عروقی در بیماران دیابتی نوع 2، انجام فعالیت های ورزشی توصیه می شود. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر 3 ماه پیاده روی منظم بر برخی شاخص های گلیسمیک و فشارخون زنان دیابتی نوع 2 بود.مواد و روش کار: 100 زن دیابتی نوع 2 تصادفی به 2 گروه پیاده روی منظم و گروه کنترل تقسیم شدند. گروه اول به مدت 3 ماه پیاده روی را هر روز به مدت 30 دقیقه انجام دادند. گروه کنترل در طی پژوهش فعالیت بدنی منظم نداشتند. هموگلوبین گلیکوزیله، گلوکزخون ناشتا و فشارخون در 2 گروه سنجیده شد. از آمار توصیفی برای محاسبه میانگین و انحراف استاندارد داده ها استفاده شد و برای بررسی تغییرات درون گروهی از آزمون t وابسته و برای مقایسه بین گروهی از روش تحلیلی کوواریانس استفاده شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS18 ارزیابی شده و برای آزمون ها سطح معناداری (p<0.05) در نظر گرفته شد.یافته ها: در پیش آزمون هیچ تفاوتی در ویژگی های توصیفی آزمودنی ها وجود نداشت. در گروه پیاده روی منظم، عوامل هموگلوبین گلیکوزیله، گلوکز خون ناشتا، فشارخون سیستولی و دیاستولی تغییرات معنادار در پس آزمون داشتند و در گروه کنترل افزایش معنادار در گلوکزخون ناشتا و فشارخون سیستولی مشاهده شد (p£0.05). مقایسه بین دو گروه نشان داد تغییرات هموگلوبین گلیکوزیله (p=0.000)، گلوکز خون ناشتا (p=0.001)، فشارخون سیستولی و دیاستولی (p=0.000) بین دو گروه معنادار بود.بحث و نتیجه گیری: با توجه به نتایج پژوهش حاضر، می توان گفت پیاده روی منظم می تواند تاثیر مثبتی بر شاخص های گلیسمی بیماران دیابتی نوع 2 داشته باشد و در صورت داشتن زندگی کم تحرک و بدون فعالیت بدنی منظم، بیماری افراد دیابتی نوع 2 حتی با مصرف قرص بهتر نخواهد شد.

مقدمه: در پژوهش پیش رو به بررسی نقش باورهای غیرمنطقی سلامت، منبع کنترل سلامت و سبک زندگی سلامت محور در پیش بینی احتمال خطر ابتلای به دیابت پرداخته شد.مواد و روش کار: این پژوهش از نوع همبستگی بوده و جامعه آماری آن شامل اعضای خانه سلامت سرای محله ایرانشهر بود که با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس 100 نفر از مبتلایان به دیابت و 100 نفر از افراد سالم به عنوان گروه نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه باورهای غیرمنطقی سلامت، منبع کنترل سلامت و نیمرخ سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت جمع آوری شد و به وسیله روش تحلیل رگرسیون لجستیک و با استفاده از نرم افزار SPSS24 تحلیل شدند.نتایج: نتایج این مطالعه نشان داد که متغیرهای موردنظر قادر به پیش بینی ابتلا به دیابت در 92 درصد زنان (P>0.001 و df=10 و x2=45.45) و 90 درصد مردان مبتلا به این بیماری (P>0.001 و df=10 و x2=88.70) می باشند. به طور کلی و با توجه به پیش بینی صحیح 89 درصدی افراد سالم و دیابتی شرکت کننده در این مطالعه، الگو برازش مناسبی داشت.بحث و نتیجه گیری: باورهای غیرمنطقی سلامت، منبع کنترل سلامت و سبک زندگی سلامت محور می توانند خطر ابتلا به دیابت را پیش بینی کنند و می توان گفت که با ایجاد تغییر در باورهای غیرمنطقی، منبع کنترل سلامت و تغییر در سبک زندگی افراد می توان خطر ابتلای آنان به دیابت را کاهش داد.

مقدمه: نارسایی مزمن کلیه یکی از مشکلات عمده سلامت عمومی محسوب می شود و غالبا بیماران مبتلا به بیماری مزمن، کیفیت زندگی پائین تر از جمعیت عمومی دارند. بهبود و حفظ کیفیت زندگی این بیماران نیاز به حمایت جدی خانواده دارد، لذا پژوهش حاضر با هدف تاثیر الگوی توانمندسازی خانواده محور بر کیفیت زندگی بیماران دیالیزی انجام شد.مواد و روش کار: این مطالعه به صورت نیمه تجربی بر روی 100 بیمار تحت همودیالیز مراجعه کننده به بخش دیالیز بیمارستان علی ابن ابیطالب (ع) زاهدان انجام شد. نمونه گیری به روش در دسترس و سپس تخصیص تصادفی انجام شد. برای گروه مداخله الگوی توانمندسازی خانواده محور بر طبق گام های الگو در چهارمرحله، تهدید درک شده به روش بحث گروهی، خودکارآمدی به روش مشکل گشایی، عزت نفس به روش مشارکت آموزشی و ارزشیابی در طی چهار جلسه اجرا شد. ابزار جمع آوری داده ها در این مطالعه، فرم اطلاعات دموگرافیک و پرسشنامه کیفیت زندگی اختصاصی بیماران دیالیزی بود. پرسشنامه کیفیت زندگی در سه مرحله قبل از مداخله، یک و دو ماه بعد از اتمام مداخله در هر دو گروه تکمیل گردید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار  spss 22و آزمون های آماری کای دو، تی مستقل و تحلیل واریانس با اندازه های تکراری انجام شد.یافته ها: میانگین نمره بعد اختصاصی (P=0.01) و نمره کل کیفیت زندگی (P=0.005) در یک و دو ماه بعد از اتمام مداخله و میانگین نمره بعد عمومی کیفیت زندگی در دو ماه بعد از مداخله (P=0.006) در گروه مداخله با گروه کنترل تفاوت آماری معنی داری داشت. آزمون تحلیل واریانس اندازه های مکرر نشان داد که تغییرات نمره کیفیت زندگی در دو گروه یکسان نبوده و بیانگر افزایش نمره کیفیت زندگی در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل است (P<0.001).بحث و نتیجه گیری: اجرای الگوی توانمندسازی خانواده محور در بیماران تحت درمان با همودیالیز توانست کیفیت زندگی بیماران را ارتقاء بخشد. لذا به کارگیری این الگو توسط پرستاران جهت مشارکت خانواده و بیمار در مراقبت های درمانی ضروری است.

مقدمه: سواد سلامت مادر، علاوه بر تاثیر بر کیفیت مراقبت های دوران بارداری، عامل کلیدی در کنترل کم وزنی نوزاد است. هدف این مطالعه، بررسی تاثیر سواد سلامت و شاخص کفایت مراقبت های دوران بارداری بر پیامد وزن هنگام تولد بود.مواد و روش کار: این مطالعه مقطعی (توصیفی تحلیلی) روی 860 زن باردار شکم اولی که از طریق نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شده بودند، انجام گردید. داده ها با استفاده از پرسشنامه سنجش سواد سلامت بزرگسالان ایرانی ایرانی(HELIA) و شاخص کفایت مراقبت بارداری جمع آوری گردید. اطلاعات گردآوری شده توسط نرم افزار spss و با به کار گیری آمارهای توصیفی و آزمون تحلیل رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.یافته ها: میزان شیوع کم وزنی هنگام تولد 16.5 درصد بود. شاخص کفایت بارداری 33 درصد زنان باردار در رده ناکافی و 67 درصد باقی مانده در گروه متوسط بودند. میانگین سطح سواد سلامت زنان باردار 65.97±1.748 بود. شاخص کفایت مراقبت بارداری قوی ترین پیش بینی کننده وزن هنگام تولد بود (47 درصد). از میان مولفه های سواد سلامت: فهم و درک (21 درصد)، ارزیابی (13 درصد) و تصمیم گیری و کاربرد اطلاعات (12 درصد) نیز پیش بینی کننده وزن هنگام تولد بودند.بحث و نتیجه گیری: شاخص کفایت مراقبت بارداری و سواد سلامت پیش بینی کننده وزن هنگام تولد بودند، که لزوم توجه بیشتر به مراقبت های دوران بارداری و سواد سلامت در برنامه های ارتقای سلامت را نشان می دهد.

مقدمه: درک پیری یکی از مفاهیم کاربردی در علم سالمندشناسی و علوم مرتبط با آن بوده و به عنوان یکی از حلقه های مهم مرتبط با مشکلات سالمندان شناخته می شود؛ لذا نیاز به ابزاری استاندارد برای ارزیابی درک از پیری نیاز است. پرسشنامه اختصاصی درک پیری Aging Perceptions Questionnaire -APQ یکی از ابزارهای رایج مورد استفاده برای این منظور است. پژوهش حاضر با هدف اعتباریابی نسخه فارسی پرسشنامه درک پیری انجام شد.مواد و روش کار: این پژوهش از نوع مطالعات روش شناختی بود که روی 200 سالمند انجام شد. پس از ترجمه و اخذ نظرات کارشناسان ادبیات فارسی و سالمندان، روایی پرسشنامه به صورت کیفی تعیین گردید. سپس روایی پرسشنامه درک پیری از طریق سنجش روایی همگرا (سنجش همبستگی بین نسخه فارسی پرسشنامه APQ وCASP-19 ) و گروه های شناخته شده (جنسیت سالمندان) سنجیده شد. پایایی ابزار با تحلیل همسانی درونی و آزمون باز آزمون صورت گرفت.یافته ها: نتایج تحلیل مقایسه گروه های شناخته شده نشان داد که میانگین نمره کل مقیاس سنجش درک پیری در گروه سالمندان مرد به طور معنی دار بیشتر از سالمندان زن است. روایی همگرا بیانگر همبستگی معنی دار بین نسخه فارسی پرسشنامه APQ و CASP-19 بود. ضریب آلفای کرونباخ برای ابعاد و کل پرسشنامه، بین 0.64 تا 0.81 می باشد. ضریب پایایی آزمون باز آزمون (آزمون شاخص همبستگی درون خوشه ای) به فاصله زمانی دو هفته بین 0.65-0.96 بود.بحث و نتیجه گیری: یافته های پژوهش، نشان دهنده روایی و پایایی مناسب نسخه فارسی پرسشنامه درک پیری (APQ) است؛ به طوری که قابلیت به کارگیری در موقعیت های مختلف از جمله محیط های بالینی و تحقیقاتی را دارد.