پایش
سال:1384 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:9

دوران شیرخوارگی، حساس ترین مرحله رشد طبیعی کودک است. اغلب، بیماری های عفونی دوران کودکی مثل پنومونی و اسهال منجر به کاهش وزن و سو تغذیه کودک می گردند. این در حالیست که مطالعات گذشته نشان می دهند مادران در زمینه ماهیت این بیماری ها، نحوه مراقبت و پیشگیری از عوارض آنها اطلاعات کافی ندارند و چه بسا با اعمال ناصحیح خود به بیماری فرزندشان دامن می زنند.پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر برنامه مراقبتی طراحی شده بر وزن شیرخواران مبتلا به پنومونی صورت گرفته است. این مطالعه یک پژوهش نیمه تجربی بود. در این پژوهش 66 شیرخوار 1 تا 12 ماهه مبتلا به پنومونی بستری در بیمارستان مرکز طبی کودکان و مادران آنها با توجه به مشخصات مورد نظر برای واحدهای پژوهش و روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و با روش تخصیص تصادفی در دو گروه آزمون و شاهد مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات جمعیتی مربوط به شیرخوار و والدین، چک لیست مصاحبه ای ـ مشاهده ای برنامه مراقبتی شیرخوار مبتلا به پنومونی و ترازوی توزین وزن (Burer MS50) بود. انجام مداخله در گروه آزمون به   صورت اجرای نظری و عملی برنامه مراقبتی طراحی شده در محیط منزل و با توجه به عملکرد مادر و نقاط ضعف و نیازهای او انجام شد و گروه شاهد نیز از روند جاری مراقبت برخوردار بودند. وزن شیرخواران مبتلا به پنومونی طی اندازه گیری های مکرر در مراحل قبل و بعد از انجام مداخله مورد اندازه گیری قرار گرفت و پی گیری تمامی واحدهای پژوهش تا 3 ماه بعد از انجام مداخله ادامه یافت.داده ها توسط نرم افزار SPSS 9 تجزیه و تحلیل شد. با آزمون آنالیز واریانس در اندازه گیری  های مکرر، وزن شیرخواران در مرحله بعد از انجام مداخله و در بین دو گروه آزمون و شاهد از لحاظ آماری اختلاف معنی داری را نشان داد (P<0.05).با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه می توان گفت که به کارگیری برنامه مراقبتی طراحی شده بر وزن شیرخواران مبتلا به پنومونی در نمونه های مورد مطالعه تاثیر بسزایی دارد و آموزش در محیط منزل، یکی از روش های مناسب جهت ارتقای عملکرد مراقبتی مادران است.

در این مطالعه متوسط تعداد مراجعات 200 زن باردار که به منظور استفاده از مراقبت های دوران بارداری به مراکز بهداشتی و درمانی بیمارستان امام خمینی و شهید اکبرآبادی مراجعه کرده اند گزارش شده و عوامل باروری و اقتصادی اجتماعی موثر بر آن مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج این مطالعه حاکی است که نیمی از زنان باردار، مراجعه کافی یا نسبتا کافی (10 مراجعه یا بیشتر) داشته اند. متوسط مراجعات مادران (3/3±) 7/9 نوبت بود. این مطالعه نشان داد که تعداد مراجعات زنان باردار با سن اولین ازدواج، سن اولین بارداری، تعداد حاملگی های قبلی، تعداد فرزندان زنده به دنیا آمده، تعداد فرزندان مرده به دنیا آمده، تعداد فرزندان زنده فعلی، فاصله با آخرین زایمان و نیز با چهار عامل تحصیلات و شغل پدر و مادر ارتباط معنی دار آماری دارد. نتایج نشان داد که تحصیلات زن باردار و همسر وی تاثیر مهمی در تعداد مراجعات زنان باردار دارد. به طوری که تعداد مراجعات را از وضیت مراجعه بسیار کم (به ترتیب از 3/7 و 1/7 متوسط مراجعه در تحصیلات ابتدایی و کمتر) به وضیعت مراجعه کافی (به ترتیب 6/14 و 9/13 متوسط مراجعه در تحصیلات بالاتر از دیپلم) تبدیل می نماید. مادران شاغل جهت استفاده از مراقبت های دوران بارداری به طور متوسط 9/13 مراجعه در مقابل 7/8 مراجعه مادران خانه دار داشته اند. در مطالعه تاثیر توام عوامل فوق که به صورت رگرسیون چند متغیره انجام گرفت، تنها متغیرهای تحصیلات مادر، تحصیلات همسر، سن اولین ازدواج و شغل همسر در معادله باقی ماندند و سایر متغیرها حذف شدند. با افزایش تحصیلات مادر و تحصیلات همسر و همچنین افزایش سن اولین ازدواج، تعداد مراجعات مادران باردار افزایش می یابد.

استان کرمان با مساحت بیش از یازده درصد از خاک ایران، به عنوان یکی از پهناورترین استان های کشور و با شرایط اقلیمی و آب و هوایی متنوع، از جمله استان هایی است که بیماری هاری در آن به صورت بومی وجود داشته و به علت بروز اپیدمی های هاری در گذشته و حال به  ویژه در مناطق جنوبی استان کرمان (جیرفت و کهنوج) توجه محققین را به خود جلب کرده است. با توجه به اهمیت استان کرمان از نظر وسعت جغرافیایی و شرایط اکولوژیک، بررسی بیماری هاری و حیوان  گزیدگی در جمعیت  های انسانی طی یازده سال به انجام رسید و پس از جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل توصیفی و تحلیلی آمارها مشخص شد که از سال 1374 تا 1382 تعداد 10 مورد تلفات انسانی ناشی از هاری (2 زن و 8 مرد) گزارش شده است که بالغ بر40 درصد (4 نفر) از آنان در شهرستان کهنوج اتفاق افتاده است. در نیمی از موارد، حیوان مهاجم سگ و در نیمی دیگر روباه بوده است. میانگین سن بیماران، در افرادی که حیوان مهاجم سگ بوده است، 8/24 سال (با انحراف معیار 6/14 سال) و در افرادی که حیوان مهاجم روباه بوده است، برابر با 25/57 سال (با انحراف معیار 5/1 سال) گزارش شده است که از این حیث دارای اختلاف معنی داری می باشد. هیچکدام از بیماران برنامه درمان ـ پیشگیری ضد هاری نداشته اند. درطول مدت مطالعه (یازده سال یعنی از سال 1372 تا سال 1382)، موارد حیوان گزیدگی در این استان 22860 نفر بوده است که با توجه به تحلیل آماری، سالانه روند رو به رشدی را نشان می دهد (P<0.01). بیشترین میزان بروز (در صد هزار نفر) در شهرستان بافت (166 نفر) و کمترین آن در شهرستان زرند (63 نفر) بوده است بالغ بر60 درصد از موارد مربوط به مناطق روستایی و 40 درصد در مناطق شهری اتفاق افتاده است (P<0.05) و در 7/85 درصد از موارد، درمان کامل ضد هاری را دریافت نکرده اند. بیشترین گروه مواجهه یافته، افراد 10 تا 19 ساله بودند و موارد مذکر (76 درصد) به طور معنی داری بیشتر از افراد مونث (24 درصد) بودند (P<0.01). محل گزش و اعضای مجروح و آسیب دیده بدن به این شرح بوده: دست ها (41 درصد)، پاها (47 درصد)، تنه (7 درصد)، سر و صورت (3 درصد) و ناحیه گردن (2 درصد). حیوان های گزنده نیز به  ترتیب، سگ (86/82 درصد)، گربه (9/8 در صد)، شغال (5/1درصد)، روباه (64 درصد) و سایر حیوانات (1/6 درصد) بودند. بین میزان بارندگی سالانه و موارد حیوان  گزیدگی بر اساس ضریب همبستگی پیرسون، رابطه معکوس و معنی داری به دست آمد P=1.01)، (r=-0.5. نقش روباه در اپیدمیولوژی بیماری هاری در این استان مهم و قابل توجه به نظر می رسد. عدم درمان کامل ضد هاری در نسبت قابل توجهی از افراد حیوان  گزیده نیز شایسته توجه می باشد. افزایش سگ های ولگرد که منجر به افزایش حیوان گزیدگی می گردد، لزوم توجه و همکاری بین بخشی دستگاه های ذیربط را طلب می نماید.

بیماری مرحله انتهایی کلیه ها از جمله بیماری های غیرقابل درمانی است که مبتلایان به آن برای زنده ماندن نیازمند جایگزین نمودن کلیه بوده و با توجه به محدودیت های پیوند کلیه، بسیاری از این بیماران درمان دیالیز را دریافت می نمایند. دیالیز اگرچه زندگی بیماران را نجات داده و موجب افزایش طول عمر آنان می گردد، ولی طیف وسیعی از مشکلات جسمی، روحی، اقتصادی و اجتماعی را فرا روی بیماران قرار می دهد که در مجموع کیفیت زندگی ایشان را متاثر از خود می سازد. در این مطالعه، هدف اصلی، بررسی کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی شهر کرمان بوده است. به این منظور با استفاده از پرسشنامه SF-36، کیفیت زندگی 100 بیمار همودیالیزی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که بیماران همودیالیزی از کیفیت زندگی مطلوبی برخوردار نبوده و به وضوح میانگین نمرات کسب شده آنان در تمامی حیطه های مورد بررسی پایین تر از افراد سالم است. با توجه به غیر قابل درمان بودن نارسایی کلیه و شرایط ویژه درمان با همودیالیز، مشاهده چنین نتایجی دور از انتظار نبوده و نشان دهنده آن است که توجه خاص به جنبه های سلامتی این بیماران ضروری است. 

در دهه گذشته به موازات کاهش شیوع مصرف سیگار در جوامع غربی، افزایش مصرف در کشورهای در حال توسعه به  خصوص در بین جوانان به صورت یک معضل بهداشتی در آمده است. هدف از این مطالعه تعیین شیوع مصرف سیگار در دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی گیلان و مطالعه پاره ای از عوامل تاثیر گذار بر آن بود. در یک مطالعه مقطعی در سال 1380، به وسیله یک پرسشنامه خود ایفا تمامی590 دانشجوی پزشکی دانشگاه گیلان مورد مطالعه قرار گرفتند. پرسشنامه از دو قسمت اطلاعات دموگرافیک و رفتارهای مرتبط با مصرف سیگار تشکیل شده بود. سیگاری (Current-smoker) در این مطالعه به کسانی گفته شد که حداقل در یک ماه گذشته مصرف سیگار داشته اند. اطلاعات پس از جمع آوری با استفاده از نرم افزار SPSS10 تجزیه و تحلیل گردید و جهت بررسی تاثیر عوامل مستقل بر مصرف سیگار از آزمون های آماری Chi²، Mann-witeney و Logistic regression استفاده گردید. از مجموع دانشجویان 531 نفر (90 درصد) پرسشنامه را تکمیل نمودند که از این میان 265 نفر پسر و 266 نفر دختر با دامنه سنی 38-17 سال و میانگین 4.1±23.2 سال بودند. شیوع مصرف سیگار در دانشجویان مورد مطالعه 16.6 درصد (26 درصد در دانشجویان پسر و 1/7 درصد در دانشجویان دختر) بود (0001/0‍‍P<).در این مطالعه جنس پسر، سکونت به همراه دوستان و در خوابگاه، داشتن دوستان سیگاری و سابقه مشروط شدن در طی دوره تحصیلات دانشگاهی با مصرف سیگار ارتباط داشته است. اما بین مصرف سیگار در اعضای خانواده، وضعیت تاهل، سطح سواد والدین و سنوات تحصیلی با مصرف سیگار ارتباطی دیده نشد. پس از انجام Logistic regression تنها عامل موثر بر مصرف سیگار در دانشجویان داشتن دوستان سیگاری (0.0001=P ،39.2 -8.7=CI 95%، 18.5= Odd's ratio) بود. این مطالعه نشان دهنده میزان بالای مصرف سیگار در دانشجویان بوده، لزوم شروع هرچه سریع تر برنامه های پیشگیری در یک سطح پایین تر یعنی مدارس و همچنین دانشگاه ها را نشان می دهد.

با توجه به اهمیت ارایه خدمات بهداشتی به  ویژه در گروههای آسیب پذیر از جمله کودکان و تناقضاتی که در مورد کمیت و کیفیت این خدمات وجود دارد و به منظور تعیین کیفیت ارایه خدمات مراقبت از کودکان کمتر از 6 سال توسط کارکنان مراکز بهداشتی درمانی شهری، این تحقیق در مراکز بهداشتی درمانی شهری تابعه دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی ـ درمانی شهید بهشتی در سال 81-1380 انجام گرفت. تحقیق به روش مقطعی و در 10 مرکز بهداشتی ـ درمانی شهری انجام پذیرفت و کیفیت ارایه خدمات هر یک از کارکنان برای 10 کودک که به صورت مستمر مراجعه نمودند مورد بررسی قرار گرفت. این خدمات شامل اندازه گیری وزن، قد و دور سر و آموزش پایش رشد و در زیر مجموعه هر یک بر اساس شاخص های مقرر در برنامه مراقبت از کودکان کمتر از 2 سال و کودکان 6-2 سال بود. خدمات ارایه شده صرفا با مشاهده، بررسی و ثبت گردید. تحقیق بر روی 49 نفر از کارکنان بهداشتی و 490 کودک نشان داد، کیفیت ارایه خدمات پایش رشد توسط 9/58 درصد از کارکنان، خوب و 1/41 درصد، متوسط بود. در گروه سنی زیر دو سال و گروه سنی 4-2 سال به ترتیب 7/66 درصد و 8/84 درصد از کارکنان اندازه گیری وزن را در حد خوب ارایه دادند. آماره کای دو نشان داد اختلاف کیفیت اندازه گیری وزن بین دو گروه سنی از نظر آماری با P<0.05 معنی دار است. در گروه سنی زیر 2 سال، 3/74 درصد از واحدهای پژوهش اندازه گیری قد را خوب و در گروه سنی 4-2 سال، 6/66 درصد از کارکنان این خدمت را در حد متوسط ارائه دادند. آماره کای دو نشان داد چگونگی اندازه گیری قد بین دو گروه سنی از نظر آماری معنی دار است (P<0.001). تمامی نمونه ها اندازه گیری دور سر را خوب ارایه می دادند. در گروه سنی زیر 2 سال و در گروه سنی 4-2 سال به ترتیب 59 درصد و 6/69 درصد از کارکنان از مورد پژوهش، آموزش پایش رشد را متوسط ارایه دادند. آماره کای دو نشان داد اختلاف کیفیت آموزش پایش رشد بین دو گروه سنی از نظر آماری معنی دار است (P<0.01). بین مشخصات سن، وضعیت تاهل، تعداد فرزندان، رشته تحصیلی، میزان تحصیلات، وضعیت شغل، سابقه خدمت و سابقه کار در واحد مراقبت از کودک و کیفیت ارایه خدمات همبستگی مثبت و متوسط تا خوب وجود دارد (P<0.005). اما بین مشخصات محل سکونت و گذراندن دوره بازآموزی و کیفیت ارایه خدمات، همبستگی وجود ندارد. کیفیت ارایه خدمات در مراکز بهداشتی ـ درمانی شهری پایین است (به ویژه برای گروه سنی کمتر از 2 سال). با توجه به اهمیت سلامت کودکان 6-0 سال، انجام پژوهش برای تعیین علل آن به خصوص تحقیقات برای بررسی تاثیر مداخلات بر روی کمیت و کیفیت توصیه شود.

این مطالعه به منظور ترجمه و تعیین پایایی و روایی گونه فارسی ابزار استاندارد بین المللی SF-36 برای اندازه گیری کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی طراحی و انجام شد. پس از اخذ اجازه لازم بر اساس روش توصیه شده Forward-Backward، پرسشنامه مذکور ترجمه و در مطالعه ای آزمایشی به کار برده شده و پس از اعمال تغییرات لازم، پرسشنامه نهایی در مطالعه ای جمعیتی در شهر تهران در افراد سنین 15 سال و بالاتر به کار برده شد.میانگین سنی پاسخ دهندگان 1/35 سال با انحراف معیار (16±) بوده و اکثر حجم نمونه مورد مطالعه متاهل بودند (58 درصد). متوسط سال های تحصیل پاسخ دهندگان 10 سال با انحراف معیار (5/4±) به دست آمد.آزمون پایایی پرسشنامه با استفاده از تحلیل آماری «همخوانی داخلی» و آزمون روایی با استفاده از روش «مقایسه گروه های شناخته شده» و «روایی همگرایی» مورد ارزیابی قرار گرفت. تحلیل «همخوانی داخلی» نشان داد که به جز مقیاس نشاط (a=0.65) سایر مقیاس های گونه فارسی SF-36 از حداقل ضرایب استاندارد پایایی در محدوده 77/0 تا 9/0 برخوردارند.آزمون آماری «مقایسه گروه های شناخته شده» نشان داد که گونه فارسی SF-36 قادر به افتراق زیر گروه های جمعیتی به تفکیک جنس و سن است به این نحو که افراد مسن تر و زنان در تمامی مقیاس ها امتیازهای پایین تری را به دست آوردند. آزمون «روایی همگرایی» به منظور بررسی فرضیات اندازه گیری با استفاده از همبستگی هر سوال با مقیاس فرضیه سازی شده نیز نتایج مطلوبی را به دست داده و تمامی ضرایب همبستگی بیش از مقدار توصیه شده 4/0 به دست آمد (دامنه تغییرات ضرایب 58/0 تا 95/0). آزمون تحلیل عاملی نیز دو جزء اصلی را به دست داد که 9/65 درصد پراکندگی میان مقیاس های پرسشنامه SF-36 را توجیه می نمود.در مجموع نتایج نشان داد که گونه فارسی ابزار استاندارد SF-36، به منظور اندازه گیری کیفیت زندگی مرتبط با سلامتی از پایایی و روایی لازم برخوردار است.

اندازه گیری شاخص های تن سنجی در کودکان و نوزادان مناسب تر و ساده تر از دیگر شاخص ها ست و مشکلات کودکان و نوزادان زنده را به سادگی بیان می دارد. با این شاخص ها می توان به تصویر گویایی از وضعیت توسعه اقتصادی و اجتماعی جامعه دست یافت و به چگونگی وضعیت تغذیه و بهداشت مادر پی برد. در حال حاضر در اراک داده های مرجع از اندازه های بدو تولد وجود ندارد. بنابراین مقاله حاضر بر آن است تا ضمن بیان شاخص های تن سنجی در بدو تولد به تعیین نقاط درصدی وزن، قد و دور سر نوزادان بپردازد و همچنین به یک مقایسه تک و چند متغیره نیز جهت این متغیرها در دو جنس و در دو نوع زایمان طبیعی و سزارین در مناطق مختلف شهر اراک بپردازد. مطالعه حاضر یک مطالعه مقطعی بر روی تمامی متولدین زنده شهر اراک در سال 1381 بود. تعداد کل متولدین زنده در سال فوق 10241 نفر بود که 5241 از نفر آنها پسر و 5000 نفر آنها دختر بودند. شیوع کم  وزنی دربین متولدین زنده 9 درصد به  دست آمد. (انحراف معیار ±) وزن کل متولدین 3148±562 گرم و در بین متولدین پسر و دختر به ترتیب 3193±586 و 3100±531 گرم بود. اختلاف آماری معناداری بین میانگین وزن نوزادان متولد شده در دو جنس پسر و دختر وجود داشت (P<0.01). میانگین قد کل متولدین 49.9±3.1 سانتیمتر و در متولدین پسر و دختر به ترتیب 50.1±3 و 49.7±3.1 سانتیمتر بود و اختلاف آنها به لحاظ آماری معنادار است (P<0.01). میانگین دور سر در کل متولدین 34.8±1.9 سانتیمتر و در نوزادان پسر و دختر به ترتیب 35.1±1.8 و 34.1±1.8 سانتیمتر بود که اختلاف آنها از نظر آماری معنادار بود (P<0.01). شیوع کم  وزنی در این مطالعه منطبق با مقدار بیان شده آن در خلال سال های 96-1990 از طرف سازمان WHO در ایران می باشد. اختلاف آماری معناداری بین میانگین وزن، قد و دور سر این مطالعه با مطالعات انجام شده در ایران وجود داشت. میانگین وزن و قد نوزادان متولد شده در این مطالعه از مقادیر مرکز ملی آمار سلامت (National Center for Health Statistics-NCHS) به طور معنادار آماری کمتر بود (P<0.01). ولی در مورد دورسر میانگین دور سر نوزادان پسر متولد شده از مقدار آن در NCHS بیشتر بود (P<0.01). درصورتی  که در مورد دور سر نوزادان دختر، اختلاف آماری معناداری وجود نداشت (P<0.05). اختلاف آماری معناداری بین نقطه 3 درصدی وزن، قد و دور سر با مقادیر آن در منحنی NCHS مشاهده نشد. ولی از نقطه 25 درصدی به بالا، اختلاف فوق معنادار آماری می شد. شاید توزیع مقادیر وزن، قد و دورسر نوزادان متولد شده در این شهر با مقادیر فوق در منحنی NCHS اختلاف داشته باشد. تایید این مطلب می تواند با مطالعه آینده نگر بر روی متولدین زنده و رسم منحنی رشد بیان گردد. در انتها مطالعات اختصاصی تر در این خصوص در این ناحیه مرکزی پیشنهاد می گردد.