پایش
سال:1394 | دوره:15 | شماره:1 |تعداد مقالات:14

بحث تامین مالی نظام سلامت به شکل عادلانه، از مهمترین مباحث حوزه سلامت است به گونه ای که سازمان سلامت جهان در گزارش سال 2000 بر اهمیت این موضوع و در گزارش سال 2010 بر نحوه و شیوه های دستیابی به روش های تامین مالی عادلانه تاکید کرده است. از این رو مطالعات بی شماری در راستای تعیین میزان و روش های عادلانه سازی تامین مالی نظام سلامت صورت گرفته است. هدف مطالعه حاضر مروری بر مطالعات انجام یافته در این زمینه از منظر بررسی ابعاد عدالت در تامین مالی نظام سلامت با استفاده از شاخص میزان مواجه خانوارها با هزینه های کمر شکن در نظام سلامت ایران بود. برای دستیابی به اهداف مطالعه، با استفاده از کلید واژه های عدالت، تامین مالی، هزینه های کمرشکن، و نظام سلامت در پایگاه های دادهای PubMed، Scopus، SID، Mag Iran،Iran Doc  و Google Scholar، بدون محدودیت زمانی در دو زبان انگلیسی و فارسی مرور نظام مند انجام گرفت. در مجموع از تعداد 116 مطالعه شناسایی شده، تعداد 38 مطالعه که دارای معیارهای لازم مطالعه بودند که متن کامل آنها مورد بررسی قرار گرفت که از این تعداد در نهایت 19 مطالعه که پاسخ گوی اهداف مطالعه حاضر بودند وارد مطالعه شدند. 21.1 درصد مطالعات درصد مواجهه با هزینه های کمرشکن سلامت را در بیماران مورد بررسی قرارداده بودند و سایر مطالعات درصد مواجهه را در جمعیت های ساکن در یک محدوده جغرافیایی مطالعه کرده بودند. درصد مواجهه با هزینه های کمرشکن در نظام سلامت ایران بین 2.5 تا 72.5 درصد برآورد شده بود. بحث عدالت در تامین مالی نظام سلامت با استفاده از درصد مواجهه با هزینه های کمرشکن بصورت قابل توجهی در ایران مورد مطالعه قرار گرفته است که نتایج متفاوتی داشته است. چنین به نظر می رسد که درصد مواجهه با هزینه کمرشکن تا حد قابل توجهی تحت تاثیر جمعیت مورد مطالعه، محدوده جغرافیایی مورد بررسی و حجم نمونه مطالعه قرار دارد که در مطالعات آتی باید مد نظر قرار گیرد. بدیهی است که برآورد دقیق این شاخص به شناسایی و اجرای راهکارهای مناسب برای بهبود وضع موجود کمک خواهد کرد.

در سال 1384 وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، وزارت رفاه و سازمان بیمه خدمات درمانی اصلاحاتی را تحت عنوان «طرح نظام ارجاع و پزشک خانواده» در سیستم ارائه خدمات بهداشتی کشور مستقر نمودند. این طرح در این مرحله برای تمام روستاهای کشور و شهرهای زیر 20 هزار نفر جمعیت اجرا شد. سیستم عقد و اجرای قراردادها (یا احکام) در رابطه با ارائه دهندگان خدمات، نقش بارزی در استمرار اجرای طرح دارد. و وضعیت ارائه آموزش برنامه پزشک خانواده در ارتقای عملکرد پزشکان و ماماهای شاغل در این طرح نقش به سزایی دارد. این مقاله به بیان وضعیت موارد ذکر شده از دیدگاه ارائه دهندگان خدمات شامل پزشکان و ماماها پرداخته است. نوع این مطالعه مقطعی (Cross-sectional) بوده و در سطح کشور انجام شده است. افراد مورد مطالعه شامل 1780 پزشک و 1772 ماما بودند. حدود 60 درصد پزشکان و همین حدود ماماها در مراکز روستایی ارائه خدمت کردند. یافته ها نشان داد که به حدود 62 درصد پزشکان و 72 درصد از ماماهای مورد مطالعه، قرارداد یا حکم حقوقی تحویل داده شده بود. تنها 47 درصد پزشکان و 58 درصد از ماماهای مورد مطالعه ذکر نمودند که میزان دریافتی آنان مطابق قرارداد است و فقط 20 درصد پزشکان و 32 درصد از ماماها زمان پرداخت را مطابق قرارداد ذکر نموده اند. حدود 15 درصد پزشکان و ماماهای ارائه دهنده خدمات هیچگونه آموزشی نداشته اند و سایرین نیز غالبا در ضمن خدمت آموزشهایی در این زمینه داشتند. حدود 80 درصد پزشکان و حدود 76 درصد ماماهای مورد مطالعه شرح وظایف خود را مشخص ذکر نموده اند. کمتر از 60 درصد پزشکان و 41 درصد از ماماهای مورد مطالعه برنامه مکتوب را در اختیار داشتند. به نظر می رسد ارائه مداخلات و اجرای آن در زمینه بهبود شرایط عقد قرارداد با ارائه دهندگان خدمات و نیز ارتقای آموزشی آنان از ضروریات تداوم برنامه پزشک خانواده است.

اهدای جنین از فناوری های نوینی است که در دهه های اخیر برای درمان زوج های نابارور به کار گرفته شده است. کاربرد این فناوری همچون دیگر امکانات زیستی جدید، پاره ای دغدغه های اخلاقی پدید آورده است و از آنجا که ضرورت تضمین سازگاری چنین پیشرفت هایی با معیارهای اخلاقی ناظر بر حمایت افراد در برابر استفاده نادرست از فناوری های نوین وجود دارد، پژوهشی با هدف تعیین میزان رعایت اصول اخلاقی در اهدای جنین طراحی و اجرا گردید که در این مقاله میزان رعایت حقوق متقاضیان دریافت جنین اهدایی بر مبنای اصول اخلاقی مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. پژوهش حاضر، مطالعه ای توصیفی است که از مهر ماه 1392 تا تیر ماه 1393 از طریق مصاحبه با 100 زوج متقاضی دریافت جنین اهدایی در واحد پزشکی قانونی منطقه مرکزی تهران، پیرامون نحوه خدمات رسانی مراکز درمان ناباروری فعال در حوزه اهدای جنین انجام شده است. ضمن اینکه، دستورالعمل این مراکز درمان ناباروری پیرامون نحوه اهدای جنین نیز اخذ گردیده است. ابزار پژوهش دو پرسشنامه محقق ساخته بود. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد، در بیش از 50% موارد، اطلاعات مختصر در خصوص ابعاد مختلف پروسه اهدای جنین در اختیار متقاضیان قرار داده شده است و در بیش از 80% موارد، به ضرورت انجام مشاوره تخصصی حقوقی یا فقهی اشاره نشده است. در 64% موارد تطابق خصوصیات اهدا گیرنده و جنین اهدایی امری اتفاقی عنوان شده است. در 76% موارد پروسه اهدای جنین مطلقا محرمانه توصیف شده است. در 28% موارد تعارض منافع پزشک و بیمار در انتخاب مرکز ارائه دهنده خدمت رخ داده است. ارائه خدمات بدون اعمال هر گونه محدودیت یا اولویت بندی انجام شده است و در اغلب موارد، سلامت جنین اهدایی تضمین نشده است که بر این اساس می توان گفت، اصول اخلاقی احترام به استقلال فردی، عدالت، سود رسانی و عدم زیانباری در مورد متقاضیان دریافت جنین اهدایی در اغلب موارد رعایت می شود.

اعضای خانواده بیماران تحت عمل جراحی، ساعت ها برای دریافت خبر از بیمارشان منتظر می مانند. افزایش آگاهی نسبت به نیازهای اعضای خانواده در این زمان، می تواند پرستاران را در ارائه مراقبت بهتر یاری نماید. لذا، این مطالعه با هدف توصیف نیازهای اعضای خانواده بیماران تحت عمل جراحی در زمان انتظار انجام شد. در این مطالعه کیفی، مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 17 عضو از خانواده بیماران تحت عمل جراحی انجام شد. مشارکت کنندگان بر اساس نمونه گیری هدفمند و نظری انتخاب و داده ها با روش تحلیل محتوای کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. از تجزیه و تحلیل داده ها 3 طبقه و 6 زیرطبقه حاصل شد که شامل نیازهای روحی ("نیاز به دلداری" و "نیاز به دریافت امید")، نیازهای اطلاعاتی ("نیاز به دریافت اطلاعات در مورد بیماری و سیر عمل جراحی" و "نیاز به مشاوره و راهنمایی") و نیازهای فیزیکی ("نیاز به مکان مناسب" و "نیاز به امکانات رفاهی") بودند. یافته های این مطالعه می تواند به کارکنان نظام سلامت به ویژه پرستاران کمک کند تا آگاهی بیشتری نسبت به نیازهای اعضای خانواده در این زمان کسب نموده و در جهت برآورده نمودن این نیازها، برنامه ریزی ها و اقدامات لازم را به عمل آورند.

شواهد موجود حاکی از وجود دو نوع مجزا از خودشیفتگی به شکل خودشیفتگی خودبزرگ بین و آسیب پذیر است. هدف از مطالعه حاضر مقایسه میزان همدلی و راهبردهای تنظیم هیجان شناختی در این دو نوع از خودشیفتگی و نیز مقایسه آنها با افراد فاقد ویژگی های خودشیفته وار بود. تعداد 90 نفر آزمودنی از بین دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه های تهران که بر اساس غربالگری به وسیله پرسشنامه خودشیفتگی مرضی، در سه گروه 30 نفره دارای رگه های خودشیفتگی خودبزرگ بین، آسیب پذیر و فاقد رگه های خودشیفتگی قرار می گرفتند، توسط مقیاس بهره همدلی و پرسشنامه تنظیم هیجان شناختی مورد ارزیابی قرار گرفتند. داده ها به وسیله روش آماری تحلیل واریانس چندراهه مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد تنها در خرده مقیاس سرزنش خود و فاجعه پنداری از خرده مقیاس های پرسشنامه تنظیم هیجان شناختی بین هر دو گروه دارای رگه های خودشیفتگی خودبزرگ بین و آسیب پذیر، با گروه فاقد رگه ها تفاوت معنادار وجود دارد. در خرده مقیاس مثبت اندیشی این تفاوت تنها بین افراد دارای رگه های آسیب پذیر با افراد عادی بود. در خرده مقیاس های همدلی شناختی و واکنش پذیری عاطفی از خرده مقیاس های مقیاس بهره همدلی، بین افراد دارای رگه های خودشیفتگی خودبزرگ بین و افراد عادی تفاوت معنادار وجود داشت. تنها تفاوت معنادار بین افراد دارای دو نوع رگه های خودشیفتگی، در خرده مقیاس همدلی شناختی به دست آمد. نتایج در حمایت از این نظریه است که دو نوع خودشیفتگی را دو بروز متفاوت از یک آسیب شناسی مشابه می داند که بر اساس کارکرد دفاعی فرد می تواند به گونه های متفاوتی تظاهر یابد.

سرطان منجر به تاثیر نامطلوب روی جسم و روان بیمار شده و موجب بروز اضطراب و مشکلات روانی در افراد مبتلا به سرطان می شود. و با توجه به اینکه فرد با بیان احساسات می تواند در راه کاهش اضطراب گام بردارد و یکی از راه های بیان احساسات در کودکان از طریق نقاشی است لذا کاربرد نقاشی به عنوان یک شیوه درمانی در اختلالات روانی و شخصیتی مورد توجه محققان است. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر نقاشی بر میزان اضطراب کودکان سرطانی بستری در بیمارستان انجام شد. نمونه های پژوهش با توجه به تعداد نمونه هایی که شرایط ورود به مطالعه را داشتند به طور کامل انتخاب شدند. که در ابتدا پرسشنامه اضطراب اشپیل برگربه این کودکان داده شد سپس به صورت تصادفی بلوکی کودکانی که دچار اضطراب بودند به دو گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند. پس از مداخله مجددا پرسشنامه توسط این کودکان تکمیل شد. مرحله مداخله به صورت اجرای برنامه نقاشی طی 6 جلسه در روزهای دوم و سوم و چهارم بستری کودکان سرطانی در بیمارستان در دو نوبت صبح و عصر و هر بار به مدت 1 ساعت انجام شد. یافته ها نشان دهنده این بود که قبل از مداخله اضطراب آشکار در اکثر نمونه ها بسیار شدید بود اما بعد از مداخله به سطح متوسط به بالا تغییر یافت. اضطراب پنهان نیز در این کودکان قبل از مداخله در وضعیت متوسط به بالا تا شدید بود که بعد از مداخله وضعیت این نوع اضطراب به سطح متوسط تا نسبتا شدید تغییر یافت. با توجه به نتایج که حاکی از تاثیر نقاشی بر کاهش اضطراب کودکان سرطانی بستری در بیمارستان بود، لذا توصیه می شود استفاده از این روش در مراکز انکولوژی کودکان استفاده شود.

چاقی یک مشکل رو به افزایش سلامت همگانی در سراسر دنیا است. چاقی کودکان میتواند باعث بروز عوارض متعددی در کودکی و بزرگسالی گردد. با توجه به شیوع روزافزون چاقی بر آن شدیم تا شیوع چاقی کودکان را در شهر همدان به دست آوریم. در این مطالعه مقطعی ابتدا لیست مدارس ناحیه 1 و 2 آموزش و پرورش شهر همدان را از اداره مربوطه دریافت نموده و در هریک از مناطق، مدارس دولتی و غیردولتی را مشخص ساخته و بر اساس تعداد دانش آموزان هر مدرسه و حجم نمونه مورد نیاز، تعدادی از مدارس به صورت تصادفی به تفکیک مدرسه دخترانه و پسرانه به صورت نسبتی انتخاب شدند. سنجش های آنتروپومتری شامل قد و وزن بر اساس برنامه استاندارد انجام گرفت. برای تعریف چاقی از سه استاندارد بین المللی مرکز مراقبت بیماری ها، سازمان سازمان سلامت جهان و IOTF استفاده شد. میانگین سنی دانش آموزان 1.55± 9.67سال بوده است. بر اساس معیار مرکز کنترل بیماریها، سازمان بهداشت جهانی، مرجع بین المللی IOTF شیوع چاقی به ترتیب 9.7%، 15.4%، 5.7% بوده است. بر اساس مرز صدک 95 شاخص توده بدنی در دانش آموزان، شیوع چاقی 4.4% می باشد. در بین عوامل موثر بر چاقی، وزن هنگام تولد، وضعیت اقتصادی اجتماعی بالا و نیز مصرف fast food با ایجاد چاقی به طور معنی داری ارتباط داشته است. با توجه به شیوع بالای چاقی لازم است اقدانات پیشگیرانه، هر چه سریع تر در مدارس مورد توجه قرار گیرند.

حمل کیف های سنگین توسط دانش آموزان می تواند سبب بروز اختلالات اسکلتی ـ عضلانی در آنان گردد. نتایج مطالعات نشان داده است که نحوه حمل کیف مدارس در ایجاد عوارض جسمانی در دانش آموزان تاثیر دارد. هدف از این مطالعه بررسی مشکلات حمل نامناسب کیف و عوارض ناشی از آن بر روی دستگاه اسکلتی ـ عضلانی دانش آموزان بود. این مطالعه توصیفی- مقطعی در 16 مدرسه ابتدایی دخترانه در شهر ایلام انجام پذیرفت. تعداد 244 دانش آموز به صورت تصادفی انتخاب و عوامل لازم در ارتباط با پرسشنامه ها در مورد آنان جمع آوری گردید. قد و وزن دانش آموزان، وزن کیف، نوع و مدل کیف و عوارضی که دانش آموزان در هنگام حمل کیف ابراز داشتند، ثبت و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. یافته های تحقیق نشان داد که 4.5 درصد از دانش آموزان از درد زانو، 5.3 درصد از درد کمر، 0.8 درصد از درد آرنج، 3.2 درصد از درد گردن و 35.3 درصد از عارضه افتادگی شانه در هنگام حمل کیف شکایت داشته اند. به طور کلی در 22.5 درصد از کل دانش آموزان مورد مطالعه وزن کیف حمل شده بین 15-10 درصد از وزن بدن دانش آموز بوده و دانش آموزان دارای عوارضی مانند افتادگی شانه بودند. مهم ترین عارضه مشخص شده در میان دانش آموزان، افتادگی شانه هنگام حمل کیف مدرسه بوده و نسبت وزن کیف مدرسه به وزن بدن دانش آموزان بیش از 10 درصد بود. نحوه حمل کیف توسط دانش آموزان می تواند به عنوان عامل خطری جهت ایجاد آسیب های اسکلتی- عضلانی در دانش آموزان مطرح باشد.

خودکارآمدی تغذیه با شیرمادر، یکی از مهم ترین متغیرهای مهم و قابل تغییر در تغذیه با شیر مادر است. با توجه به اینکه اطلاعات معتبر از ابزراهای معتبر به دست می آید، مطالعه حاضر با هدف روان سنجی نسخه کوتاه مقیاس خودکارآمدی شیردهی طراحی شد تا با استفاده از این پرسشنامه به عنوان یک ابزار غربالگری جهت شناسایی مادران نیازمند به مداخلات حمایتی استفاده شود. در یک مطالعه توصیفی کاربردی 220 زن باردار کم خطر مراجعه کننده به مراکز بهداشتی دولتی و خصوصی شهر اهواز در سال 1393 وارد مطالعه شدند. پس از کسب اجازه از نویسنده اصلی، ابتدا ابزار ترجمه شده و سپس روایی و پایایی آن بررسی شد. نتایج نشان داد پرسشنامه از نظر محتوایی و صوری از اعتبار علمی برخوردار است. تحلیل عاملی اکتشافی نیز بیان گر روایی ساختاری پرسشنامه با یک عامل بود. ضمن این که در بررسی روایی افتراقی نشان داده شد که پرسشنامه مورد نظر از همبستگی معناداری با مقیاس خودکارآمدی عمومی و استرس ادراک شده برخوردار است. در بررسی پایایی میزان آلفای کرونباخ نیز مطلوب ارزیابی شد (91 درصد). وفق یافته ها مقیاس کوتاه 13 گویه ای خودکارآمدی شیردهی از روایی و پایایی مناسبی برخوردار بود.

سواد سلامت به دلیل تاثیر بر نحوه تصمیم گیری اشخاص در مورد سلامت، به عنوان یکی از موضوعات مهم برای ارتقای سطح سلامت جامعه و بالا بردن کیفیت ارائه خدمات بهداشتی درمانی مورد توجه سیاستگذاران قرار گرفته است. پژوهش حاضر به منظور سنجش سواد سلامت ایرانیان بزرگ سالان 18 تا 65 سال ساکن شهرها انجام شد. در این مطالعه تعداد 20571 شهروند ایرانی شرکت کردند. ابزار گردآوری داده ها در این مطالعه پرسشنامه سنجش سواد سلامت (HELIA) بود. میانگین (انحراف معیار) سن افراد مورد مطالعه (11.80) 34.90 سال بود. حدود 51 درصد از شرکت کنندگان در مطالعه زن و حدود 49 درصد مرد بودند. بر اساس نتایج این مطالعه میانگین (انحراف معیار) امتیاز سواد سلامت جمعیت بزرگ سال با سواد شهرنشین کشور از 100 امتیاز، (15.16) 68.32 بود. نتایج نشان داد حدود 44 درصد از جمعیت مورد مطالعه از سواد سلامت محدود برخوردارند. همچنین به رغم اختلاف ناچیز میانگین امتیاز سواد سلامت مردان  67.60و زنان 69.02، این تفاوت از نظر آماری معنادار نشان داد (P<0.05). در میان متغیرهای مورد نظر در این مطالعه سال های تحصیل و سن، بیش ترین تاثیر را بر سواد سلامت مخاطبان داشتند. سواد سلامت محدود در طیف سنی 55 سال به بالا بیش ترین و در طیف سنی 35 تا 44 سال کم ترین میزان را داشت. بیش ترین میزان سواد سلامت محدود در افراد با تحصیلات 1 تا 5 سال و کم ترین میزان سواد سلامت محدود در افراد با تحصیلات 13 سال به بالا بود. یافته های این مطالعه همچنین نشان داد، مخاطبان برای کسب اطلاعات سلامت به ترتیب از "رادیو و تلویزیون" 42%، "پزشکان و کارکنان بهداشتی و درمانی" 40.6% و "اینترنت" 32.9% بیشترین بهره گیری را داشته اند. یافته های مطالعه حاضر نشان داد که حدود نیمی از افراد مورد مطالعه دارای سواد سلامت محدود بوده و این امر غالبا در گروه های آسیب پذیر مشاهده شد. حرکت به سوی عدالت در سلامت ایجاب می کند، ضمن شناسایی دقیق این گروه ها، اقدام لازم برای رفع این محدودیت و محرومیت به عمل آید.

ایران یکی از کشورهای پرحادثه از نظر سوانح رانندگی است و استفاده از کمربند ایمنی موثرترین وسیله در پیشگیری از شدت صدمه و مرگ و میر ناشی از حوادث جاده ای شناخته شده است. با وجود این بسیاری از رانندگان در هنگام رانندگی کمربند ایمنی خود را نمی بندند. برای ترغیب استفاده از کمربند ایمنی تهیه پیام های مناسب و مبتنی بر نظریه های علمی از اهمیت زیادی برخوردار است. هدف از این مطالعه استفاده از الگوی فرایند موازی توسعه یافته در تهیه برنامه آموزشی موثر جهت ارتقای استفاده از کمربندایمنی در رانندگان تهران است. پژوهش حاضر مطالعه نیمه تجربی بود. جامعه پژوهش گروهی از رانندگان تهرانی بودند که به دلیل رانندگی بدون استفاده از کمربند ایمنی توسط پلیس متوقف شدند. انتخاب محل نمونه گیری و رانندگان شرکت کننده در مطالعه با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای صورت گرفت. طراحی پیام و مداخله آموزشی بعد از تحلیل اطلاعات به دست آمده از پیش آزمون انجام گرفت. از میان 209 راننده شرکت کنننده در مطالعه، 80.4 درصد مرد بودند و میانگین سن آنها 41 سال با انحراف معیار  1.3بود. اندازه گیری مقیاس تشخیص رفتار مخاطره آمیز بر اساس الگوی فرآیند موازی توسعه یافته قبل از مداخله نشان داد که رانندگان در موقعیت کلی فرایند کنترل ترس قرار داشتند و به عبارت دیگر در سطح پایین تری از کارآمدی درک شده نسبت به تهدید درک شده قرار داشتند. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه قبل از مداخله نشان داد که حساسیت درک شده و خود کارآمدی درک شده استفاده از کمربند ایمنی را پیشگویی می کند (R2=0.38 و p<0.05). پس از مداخله آموزشی شرکت کنندگان در فرایند کنترل خطر و در موقعیت اتخاذ رفتار محافظتی قرار گرفتند. همچنین مقایسه خودگزارشی استفاده همیشگی از کمربند ایمنی در قبل و بعد از مداخله 24% افزایش نشان داد. یافته های این پژوهش توصیه می کند که جهت ارتقای استفاده از کمربند ایمنی، به پیامهای با محتوی کارآمدی بالا تمرکز بیشتری شود.