اقتصاد و توسعه منطقه ای (دانش و توسعه)
سال:1393 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:19

به دلیل محدودیت های موجود در نهاده های کشاورزی به ویژه آب، استفاده بهینه از منابع آب و نیتروژن از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به-منظور بررسی سطوح آبیاری و کود نیتروژن بر کار آیی و بهره وری مصرف آب در سه گیاه چغندرقند (Beta vulgaris L.)، ذرت (Zea mays L.) و کنجد (Sesamum indicum L.) آزمایشی در سال زراعی 1389-1388 با سه تکرار به صورت کرت های خردشده نواری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. کرت های اصلی این آزمایش شامل سه گونه چغندرقند، ذرت و کنجد، کرت های فرعی شامل سه سطح آبیاری (100، 75 و 50 درصد نیاز آبی هر یک از گونه ها) و کرت های نواری شامل چهار سطح نیتروژن خالص (صفر، 50، 100 و 150 کیلوگرم در هکتار) بود. بر اساس نتایج، بیشترین کارآیی مصرف آب به ترتیب در ذرت، چغندرقند و کنجد معادل 2.4، 1.8 و 1.5 کیلوگرم ماده خشک بر متر مکعب آب حاصل شد. همچنین بیشترین بهره وری مصرف آب در گیاه چغندرقند معادل 4200 واحد و پس از آن در کنجد و ذرت هرکدام به ترتیب 2123 و 1768 ریال بر متر مکعب آب آبیاری به دست آمد. اثر متقابل آب و نیتروژن بر کارآیی و بهره وری مصرف آب در این سه گونه گیاهی معنی دار بود. با کاهش 25 درصد نیاز آبی در این سه گونه گیاهی، تنها 19 درصد کاهش در WUE* (کارآیی مصرف آب اقتصادی) حاصل شد. با افزایش مصرف نیتروژن، بهره وری آب در سه گونه زراعی کاهش یافت. به نظر می رسد که مصرف نیتروژن بالا نمی تواند در کاهش اثرات سوء تنش خشکی موثر باشد.

تنوع زیستی، به همه اشکال زنده حیوانات، گیاهان و میکروارگانیسم ها اطلاق می شود. تنوع زیستی کشاورزی جزئی از تنوع بوده و بیانگر تنوع زیستی در زمین های زراعی می باشد. در این پژوهش وضعیت تنوع زیستی کشاورزی کشت بوم های شهرستان شهر ری واقع در جنوب تهران از طریق محاسبه شاخص غنای گونه ای با استفاده از روش رقیق سازی مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور انجام این مطالعه هشت روستا (درسون آباد، قیصر-آباد، عظیم آباد، ده خیر، طالب آباد، قمی آباد، ابراهیم آباد و خانلق) در سه بخش (کهریزک، قلعه نو و فشافویه)، واقع در شهرستان شهر ری از توابع استان تهران به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که سه روستای واقع در بخش قلعه نو از توابع شهرستان شهرری، یعنی روستای ده خیر، قمی آباد و طالب آباد با داشتن شاخص غنای گونه ای، به ترتیب برابر با 14.85، 14.68 و 13.11 دارای بیشترین سطح تنوع زیستی در بوم نظام های زراعی می باشند و عظیم آباد در بخش کهریزک و روستای خانلق در بخش فشافویه از این شهرستان به ترتیب با 12.06 و 12.25 دارای کمترین مقدار شاخص غنای گونه ای می باشند. با استفاده از برآورد شاخص غنای گونه ای به روش رقیق سازی مشخص شد روستاهای طالب آباد و قمی آباد که به علت کمی مساحت زمین های زراعی در نمونه های مورد مطالعه، دارای کمترین تعداد گونه در نظام های زراعی بودند، از بالاترین مقادیر شاخص غنای گونه ای هم وزن شده در بین روستاها، برخوردار بودند.

به منظور بررسی تاثیر انواع و مقادیر کودهای آلی مختلف بر کنترل علف هرز انگل گل جالیز (Orobanche aegyptiaca Perss.) در گوجه فرنگی (Lycopersicon esculentum Mill.)، دو آزمایش بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار درگلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و مزرعه نمونه آستان قدس رضوی در طی سال های 1388 و 1389 به اجرا درآمد. تیمارهای آزمایش گلخانه ای عبارت بودند از: کاربرد کود مرغی، کود گوسفندی، کود گاوی و بقایای محیط کشت قارچ هر کدام به میزان 10، 20، 30 و 40 تن در هکتار. تیمارهای آزمایش مزرعه ای شامل کاربرد کود مرغی، کود گوسفندی وکود گاوی هر کدام به میزان 20 و 40 تن در هکتار بود. در آزمایش گلخانه ای، گلدان ها به طور مصنوعی به گل جالیز آلوده شدند، اما آزمایش مزرعه ای در زمینی که به صورت طبیعی آلودگی بالایی به گل جالیز داشت، انجام شد. یافته های این تحقیق نشان داد که اثر کاربرد انواع کودهای دامی در تمام صفات مورد اندازه گیری در میزبان و گل جالیز معنی دار بود (p£0.01). در آزمایش گلخانه ای بیشترین وزن تر و خشک گوجه فرنگی همراه با کمترین آلودگی به گل جالیز از تیمار کود مرغی بدست آمد، اما در آزمایش مزرعه ای بیشترین عملکرد (68 تن در هکتار) و کمترین میزان آلودگی به گل جالیز مربوط به تیمار کود گوسفندی بود. عملکرد اقتصادی کود مرغی در شرایط مزرعه ای در حدود 38 تن در هکتار بود. بین سطوح مختلف کاربرد کود (20 و 40 تن در هکتار) از نظر تولید زیست توده گل جالیز تفاوت معنی داری وجود نداشت. به نظر می رسد که تاثیر کودهای دامی در کاهش آلودگی به گل جالیز می تواند به علت تغییراتی باشد که طی فرایند تجزیه کود در خاک اتفاق می افتد که از آن جمله می توان به بالا رفتن دما و تولید مواد سمی گیاهی اشاره کرد. نتایج این تحقیق نشان داد که کاربرد کودهای دامی علاوه بر کنترل نسبی علف هرز گل جالیز قادر است شرایط مناسبی از مواد غذایی و حاصلخیزی خاک را در مزرعه برای رشد گیاه زراعی فراهم کند.

موسیر (Allium altissimum Regel.) گیاهی دارویی و صنعتی، چندساله، دارای غده زیرزمینی و یکی از مهم ترین گونه های دارویی و صنعتی جنس آلیوم در ایران می باشد که به صورت خودرو و طبیعی در مناطق مرتفع با اقلیم خیلی سرد تا نیمه سرد رشد می کند. با توجه به خودرو بودن این گیاه و احتمال مواجه شدن با تنش کمبود آب در سال های مختلف و تاثیر بر عملکرد آن، تعیین نیاز آبی گیاه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بدین جهت به منظور بررسی اثرات رژیم های مختلف آبیاری و عمق کاشت، این آزمایش به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پنج سطح آبیاری: بدون آبیاری (I1)، آبیاری پس از 80±5 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر (I2)، آبیاری پس از 60±5 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر (I3)، آبیاری پس از 40±5 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر (I4) و آبیاری پس از 20±5 میلی متر تبخیر از تشت تبخیر (I5، شاهد) و دو سطح عمق کاشت پنج سانتیمتر (D1) و 10 سانتیمتر (D2) بودند. نتایج نشان داد افزایش فواصل آبیاری باعث کاهش وزن خشک پیاز، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و ارتفاع ساقه گل-دهنده شد. همچنین عمق کاشت تاثیر معنی داری بر روی صفات مورد مطالعه نداشت. اثرات متقابل سطوح آبیاری و عمق کاشت نیز باعث کاهش ارتفاع ساقه گل دهنده، عملکرد خشک پیاز و شاخص برداشت شد. همچنین اثر متقابل آبیاری و عمق کاشت تاثیر معنی داری در تغییرات سطح برگ و سرعت رشد محصول داشت. نتایج این مطالعه نشان داد گیاه موسیر به میزان آب در دسترس واکنش مثبت نشان می دهد، ولی عمق کاشت تا 10 سانتی متر تاثیری بر عملکرد پیاز آن ندارد.

به منظور بررسی تاثیر الگو و تراکم کشت بر خصوصیات کمی و کیفی گیاه دارویی بالنگو (Lallemantia royleana Benth.) آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، به صورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش عبارت بودند از تراکم های مختلف کاشت در سه سطح 60، 70، 80 بوته در متر مربع و روش های کشت در سه سطح جوی و پشته ای، کرتی خطی و کرتی درهم. صفات اندازه گیری شده شامل صفات کمی از جمله ارتفاع، تعداد شاخه جانبی، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت و صفات کیفی شامل میزان موسیلاژ بذر، فاکتور تورم و عملکرد موسیلاژ بود. نتایج نشان داد که تراکم های مختلف کشت بر صفات کمی این گیاه به جز وزن هزار دانه تاثیر معنی داری داشت (p£0.05). تاثیر تراکم بوته بر صفات کیفی به جز عملکرد موسیلاژ معنی دار نبود. الگوهای مختلف کشت نیز به جز ارتفاع بوته گیاه بالنگو بر سایر صفات تاثیر معنی داری نداشت. با این حال بیشترین میزان صفات کمی و کیفی به روش جوی و پشته ای اختصاص داشت. بررسی اثرات متقابل تراکم و الگوی کاشت، نشان داد که بیشترین عملکرد بذر و موسیلاژ در تراکم 80 بوته در متر مربع همراه با الگوی کشت جوی و پشته ای به دست آمد. عدم تاثیر معنی دار الگوی کاشت و تراکم بر وزن دانه نشان می دهد که بالنگو می تواند شرایط محیطی را به خوبی تحمل نماید که این یکی از ویژگی های مهم برای انتخاب و توسعه کاشت گیاهان می باشد.

ارزیابی و تعیین نیاز آبی برنج که کشت عمده منطقه رشت را تشکیل می دهد، از مسائل مهم مدیریت آب در این منطقه است. معادلاتی که برای محاسبه تبخیر- تعرق مرجع (ET0) استفاده می شوند، به دلیل ماهیت تجربی آن ها برای تمام شرایط اقلیمی مناسب نیستند. از این رو لازم است که معادله مناسب هر منطقه مشخص شود. ضریب گیاهی (Kc) نیز پارامتری مهم برای تعیین مقدار تبخیر- تعرق هر گیاه و متعاقبا نیاز آبی گیاه می باشد. بدین منظور در این تحقیق، داده های تبخیر- تعرق برای گیاه چمن و برنج (رقم های بینام و خزر) در دوره های ده روزه خرداد تا شهریور در طی سه سال زراعی متوالی در موسسه تحقیقات برنج کشور با استفاده از لایسیمتر زهکش دار برداشت شد. مقدار تبخیر- تعرق گیاه مرجع محاسبه شده و با 16 معادله تجربی موجود در نرم افزار Ref-ET برآورد شد و معنی دار بودن اختلاف آن ها با نرم افزار SPSS سنجیده شد، همچنین مقدار ضریب گیاهی برای هر رقم برنج نیز محاسبه شد. درکل، نتایج نشان داد که بین تبخیر- تعرق برآورد شده با فرمول های تجربی هارگریوز، پریستلی تیلور و پنمن (فائو 24) و تبخیر- تعرق اندازه گیری شده توسط لایسیمتر اختلاف معنی داری وجود ندارد و در بین این سه روش، فرمول تجربی هارگریوز به عنوان مناسب ترین فرمول برای منطقه رشت پیشنهاد شد، زیرا این روش برخلاف دو روش دیگر، روشی دمایی است و با توجه به پدیده گرمایش زمین، قادر است مقادیر تبخیر- تعرق را در آینده پیش بینی نماید. همچنین متوسط ضریب گیاهی (Kc) در سه سال اجرای طرح برای رقم خزر، 1.10 و رقم بینام، 1.09 برآورد شد.

آفت کش های شیمیایی در چند دهه اخیر، به صورت گسترده برای مبارزه با آفات و امراض گیاهی مورد استفاده قرار گرفته اند. اما اثرات منفی سموم دفع آفات شیمیایی، مشکلات فراوانی را در محیط زیست ایجاد کرده و صدمات فراوانی را به سلامت انسان وارد آورده است. برای کاهش هرچه بیشتر مخاطرات زیست محیطی سموم دفع آفات شیمیایی باید مخاطرات ناشی از استفاده آن ها به صورت خلاصه و دقیق، بررسی شود. در این تحقیق اثرات زیست محیطی سموم حشره کش مصرفی ثبت شده در کشور در سه سال زراعی 81-1380، 83-1382، 84-1383 با استفاده از شاخص تاثیر زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفت. این شاخص از سه بخش مجزا تشکیل شده است که در واقع پتانسیل سمیت برای هر یک از آنها تعیین می شود. این سه بخش شامل کارگران مزرعه، مصرف کنند گان و اجزای اکولوژیک می باشد. نتیجه نهایی، حاصل از میانگین سه بخش ذکر شده است. طی این دوره حشره کش های ایمیداکلوپراید، فیپرونیل و تیودیکارب بیشترین سمیت بالقوه را به خود اختصاص دادند. با در نظرگرفتن میزان مصرف حشره کش ها و ماده موثره آن ها در فرمولاسیون، اثرات محیطی آن نیز محاسبه شد. بر اساس میزان مصرف و اثرات محیطی تجمعی سموم حشره کش در استان های مختلف کشور، مخاطرات زیست محیطی ناشی از استفاده حشره کش ها در هر هکتار زمین زیرکشت در استان های کرمان، مازندران و گلستان بیشتر از سایر استان ها بود. با در نظر گرفتن کل تولید سالانه در استان های کشور، میزان سمیت زیست محیطی بر مبنای واحد یک تن تولید محصول زراعی و باغی برای استان ها به دست آمد که سه استان شمالی مازندران، گلستان و گیلان، به ازای یک تن تولید محصول زراعی بیشترین مخاطرات زیست محیطی را متقبل می شوند. در نهایت، نتایج نشان داد که بر اساس شاخص تاثیر زیست محیطی، بیشترین مخاطرات زیست محیطی ناشی از سوم حشره کش در کشور به دلیل عدم شناخت مناسب و استفاده بیش از اندازه معدودی از حشره کش ها می باشد. از این رو، با گسترش روش های زیست بوم محور در راستای مدیریت آفات، می توان مخاطرات زیست محیطی ناشی از استفاده حشره کش ها را تا حد زیادی کاهش داد.

به منظور بررسی واکنش گیاه دارویی سرخارگل (Echinacea purpurea L.) به کاربرد کود شیمیایی و مصرف توام آن با کمپوست زباله شهری (کمپوست)، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی به صورت گلدانی با شش تیمار شامل: شاهد (بدون مصرف کودهای شیمیایی و کمپوست)، کود شیمیایی (150 کیلوگرم نیتروژن، 120 کیلوگرم انیدرید فسفریک و 250 کیلوگرم اکسید پتاسیم در هکتار به ترتیب از منبع اوره، سوپر فسفات تریپل و سولفات پتاسیم)، سی تن کمپوست در هکتار، پانزده تن کمپوست در هکتار + 1/4 کود شیمیایی تیمار 2، پانزده تن کمپوست در هکتار + 2/4 کود شیمیایی تیمار 2، پانزده تن کمپوست در هکتار + 3/4 کود شیمیایی تیمار 2 در هکتار با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1391 اجرا گردید. نتایج نشان داد که شاخص های رشد و عملکردی نظیر تعداد گل در بوته، تعداد ساقه فرعی، تعداد گلبرگ، قطر گل اصلی، قطر نهنج، قطر ساقه اصلی، وزن تر و خشک گل و غلظت کلروفیل a و b در مرحله گلدهی کامل تحت تاثیر کاربرد کود شیمیایی و کمپوست قرار گرفت. تیمار تلفیق 15 تن کمپوست و 1/4 تیمار کود شیمیایی موجب افزایش 30 درصدی قطر نهنج و قطر ساقه اصلی، افزایش 50 درصدی تعداد گلبرگ گردید. همچنین کاربرد 15 تن کمپوست به همراه 1/4 کود شیمیایی، غلظت کلروفیل a و کلروفیل b، تعداد گل در بوته و وزن تر و خشک گل را در حدود 80 درصد افزایش داد.

با توجه به اهمیت روغن گیاه صنعتی کرچک (Ricinus communis L.) در صنایع و با توجه به تاثیر تغذیه بهینه گیاهی و اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن و گوگرد در حصول عملکرد مناسب، این پژوهش جهت شناسایی مناسب ترین اثر محرک های رشد برای گیاه کرچک اجرا گردید. به منظور بررسی اثر مقادیر مختلف کود نیتروژن، گوگرد و باکتری های محرک رشد بر خصوصیات عملکردی کرچک، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی مجتمع بقیه الاعظم (چاه نیمه) وابسته به دانشگاه زابل واقع در شهرستان زهک در سال زراعی 91-1390 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل باکتری های محرک رشد در سه سطح (شاهد، نیتروکسین، سوپرنیتروپلاس به میزان دو لیتر در هکتار)، کود نیتروژن در سه سطح (صفر، 150 و200 کیلوگرم در هکتار) و کود گوگرد در دو سطح (صفر و 300 کیلوگرم در هکتار) بود. نتایج این بررسی نشان داد نیتروژن، گوگرد، باکتری و اثرات متقابل باکتری × نیتروژن و باکتری × گوگرد از نظر آماری دارای اختلاف معنی داری بود، ولی اثر متقابل گوگرد × نیتروژن اختلاف معنی داری نداشت. وزن دانه ها، وزن هزار دانه، تعداد کپسول و دانه در بوته تحت تاثیر هیچ یک از این تیمارها قرار نگرفت. بیشترین تاثیر باکتری بر روی وزن خشک کپسول، ارتفاع گیاه، تعداد برگ، درصد روغن و مقدار پروتئین و گوگرد فقط بر روی تعداد گل آذین در گیاه و نیتروژن بر روی اکثر صفات مشاهده شد. نتایج این بررسی نشان داد که بیشترین تاثیر باکتری ها بر روی گیاهان اثرات متقابل باکتری × گوگرد که بالاترین و کمترین درصد روغن به ترتیب مربوط به تیمار نیتروکسین و سوپرنیتروپلاس با میانگین 51.89 و 47.85 همچنین اثرات متقابل باکتری × نیتروژن بالاترین و کمترین ارتفاع گیاه مربوط به تیمار نیتروکسین و شاهد به ترتیب با میانگین 82.29 و 53.33 را به خود اختصاص دادند.

این آزمایش به منظور بررسی واکنش کشت مخلوط افزایشی شبدر برسیم (Trifolium alexandrinum L.) و ریحان (Ocimum basilicum L.) به سیستم های کوددهی در مزرعه آموزشی- پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال زراعی1390 اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد.کرت های اصلی دربرگیرنده نوع کود در چهار سطح (شاهد، 100% کود شیمیایی نیتروژن، کود زیستی + 50% کود نیتروژن و کود زیستی) و کرت های فرعی دربرگیرنده تیمارهای کشت خالص ریحان با وجین، کشت خالص ریحان بدون وجین، کشت خالص شبدر با وجین، کشت خالص شبدر بدون وجین، کشت مخلوط شبدر برسیم 100% + 100% ریحان، کشت مخلوط شبدر برسیم 100% + 75% ریحان، کشت مخلوط شبدر برسیم 100% + 50% ریحان، کشت مخلوط شبدر برسیم 100% + 25% ریحان بودند. کود زیستی مورد استفاده شامل ازتوباکتر (Azotobacter sp.) + آزوسپیریلوم (Azosperilium sp.) + میکوریزا (Mycorrhiza sp.) + باسیلوس (Bacillus sp.) و ریزوبیوم (Rhizobium trefoli) بود. نتایج آزمایش نشان داد که بیشترین عملکرد ریحان (4223 کیلوگرم در هکتار) از تیمار کشت خالص ریحان با وجین در سطح کود تلفیقی و بیشترین عملکرد شبدر (4833 کیلو گرم در هکتار) در تیمار کشت خالص شبدر با وجین در سطح کود شیمیایی 100% بدست آمد. بیشترین عملکرد علوفه کل ریحان + شبدر در دو چین (5983.3 کیلوگرم در هکتار) از تیمار کشت مخلوط شبدر برسیم + 75% ریحان و کشت مخلوط شبدر برسیم + 50% ریحان در سطح کود تلفیقی نیتروژن و کمترین مقدار آن (1927.6 کیلوگرم در هکتار) در تیمار کشت خالص شبدر برسیم بدون وجین در سطح تیمار کود زیستی به دست آمد. محاسبه و ارزیابی نسبت برابری زمین و میزان رقابت نشان داد که سیستم کشت شبدر برسیم + 75% ریحان و کشت مخلوط شبدر برسیم + 50% ریحان نسبت به سایر تیمار های کاشت برتری داشت، که این مساله برتری کشت مخلوط را نسبت به کشت خالص نشان داد. بر اساس نتایج این آزمایش به نظر می رسد که استفاده از کودهای تلفیقی (کود زیستی+ 50% کود شیمیایی نیتروژن) می تواند جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی نیتروژن باشد.

تغییر اقلیم پدیده ای است که در عصر حاضر بیشترین نگرانی ها را در میان جوامع و مراجع تصمیم گیری در سراسر دنیا به وجود آورده است. این پدیده تاثیرات مهمی در جنبه های مختلف زندگی بشر داشته است. یکی از مهمترین محصولات کشاورزی که تحت تاثیر این پدیده قرار دارد، گندم است. با توجه به این موضوع، برای بررسی اثرات تغییر اقلیم بر عملکرد محصول گندم در استان خراسان شمالی، بر اطلاعات موجود در این استان تکیه شده است. به این منظور داده های اقلیم شناسی ایستگاه هواشناسی سینوپتیک بجنورد از سال 1363 تا 1389 و همچنین اطلاعات اقتصادی گندم دیم در منطقه خراسان شمالی موجود در وزارت جهاد کشاورزی برای تحلیل وضعیت گذشته و آشکارسازی تغییر اقلیم و تعیین رابطه بین متغیر های اقتصادی و اقلیمی گندم مورد استفاده قرار گرفته است. برای تعیین رابطه میان اقتصاد گندم دیم و اقلیم منطقه، پارامتر های دمای کمینه و بیشینه و بارندگی سالانه و همچنین هزینه، قیمت گندم و جو و سطح زیر کشت به عنوان متغیر های مستقل و عملکرد و درآمد گندم دیم به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفته شد. همچنین برای پیش بینی مقدار پارامتر های اقلیمی در سال های آینده از مدل اقلیمی LARS-WG و HADCM استفاده شده است. نتایج نشان داد که تغییر اقلیم در 30 سال گذشته در این استان اتفاق افتاده و رابطه معنی داری بین لگاریتم پارامتر های دمای کمینه، دمای بیشینه و بارندگی سالانه با عملکرد گندم دیم مشاهده شد. با استفاده از معادله به دست آمده برای عملکرد و درآمد محصول گندم و نتایج پیش بینی مدل عددی اقلیمی که نشان دهنده افزایش دمای کمینه (0.5 درجه سلسیوس) و بیشینه (0.5 درجه سلسیوس) و افزایش بارندگی (25 میلیمتر) از سال 2010 تا 2039 در این منطقه بود، افزایش نسبی در میزان عملکرد محصول گندم دیم (10 تن در هکتار) و درآمد به دست آمده (250000 تن/هزار ریال) در 30 سال آینده در این منطقه مشاهده شد.

به منظور بررسی اثر سیستم کاشت، فاصله ردیف و وجین علف های هرز بر عملکرد و اجزای عملکرد ذرت در کشت مخلوط با بادام زمینی، آزمایشی در مزرعه آموزشی-پژوهشی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال 91-1390 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل چهار سیستم کاشت مخلوط به عنوان عامل اول شامل (خالص ذرت، خالص بادام زمینی، 50 درصد ذرت+ 50 درصد بادام زمینی، 100 درصد ذرت+ 100 درصد بادام زمینی)، فاصله ردیف به عنوان عامل دوم با دو سطح 40 و 50 سانتی-متر و وجین علف های هرز به عنوان عامل سوم در سه سطح شامل (عدم وجین، یک بار وجین و دوبار وجین) مد نظر قرار گرفتند. نتایج نشان داد که سیستم های مختلف کشت بر ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد بلال در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد اقتصادی و شاخص برداشت ذرت تاثیر معنی داری (p£0.01) داشتند. همچنین اثر وجین علف های هرز بر همه صفات به جز عملکرد بیولوژیک، عملکرد اقتصادی و شاخص برداشت معنی دار بود. اثر فاصله ردیف بر قطر ساقه، تعداد بلال در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و عملکرد اقتصادی معنی دار بود. بیشترین عملکرد اقتصادی ذرت در کشت خالص ذرت، دوبار وجین و فاصله ردیف 40 سانتی متر به دست آمد. نتایج این آزمایش نشان داد که بالاترین میزان نسبت برابری زمین در سیستم کاشت 100 درصد ذرت + 100 درصد بادام زمینی به دست آمد که نشان از برتری کشت مخلوط نسبت به کشت خالص ذرت دارد.

تحقیق حاضر به منظور ارزیابی صفات کیفی گلرنگ تحت تاثیر کاربرد ازتوباکتر و همزیستی میکوریزایی (همزیستی ریشه گیاه میزبان با قارچ گلوموس)، به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک در سال زراعی 91-1390 انجام شد. تیمارها شامل تلقیح با ازتوباکتر در سه سطح (عدم تلقیح، تلقیح با ازتوباکتر سویه 5 و تلقیح با ازتوباکتر سویه 12) و قارچ گلوموس در چهار سطح (عدم تلقیح، تلقیح با Glomus intraradices، تلقیح با G. mosseae و تلقیح با مخلوط G. intraradices و G. mosseae) بود. نتایج نشان داد که اثر متقابل ازتوباکتر و قارچ گلوموس (کاربرد توام دو ترکیب) بیشترین تاثیر افزایشی را روی صفات درصد فسفر دانه، وابستگی میکوریزایی و درصد نیتروژن دانه در گلرنگ نشان داد. بیشترین فسفر دانه (0.58 درصد) در تیمار تلقیح با ازتوباکتر 5 و تلقیح با مخلوط G. intraradices و (G. mosseae (A1M3 و کمترین آن (0.37 درصد) در تیمار تلقیح با ازتوباکتر 5 و تلقیح با G. mosseae (A1M2) دیده شد. بالاترین (3.14 درصد) و پایینترین (2.46 درصد) نیتروژن دانه نیز به ترتیب در تیمارهای تلقیح با ازتوباکتر 12 و تلقیح با مخلوط G. intraradices و G. mosseae (A2M3) و عدم تلقیح با ازتوباکتر و تلقیح با G. intraradices (A0M1) به دست آمد. اثر اصلی ازتوباکتر و قارچ گلوموس بر صفات درصد روغن دانه، عملکرد روغن دانه، درصد فسفر دانه، درصد کلونیزاسیون ریشه و وابستگی میکوریزایی در گلرنگ تاثیر معنی دار داشت. بیشترین درصد روغن دانه، عملکرد روغن دانه، درصد فسفر دانه، درصد کلونیزاسیون ریشه و وابستگی میکوریزایی در تیمار تلقیح با ازتوباکتر 12 نسبت به عدم تلقیح آن به دست آمد. لذا با توجه به اثرات مثبت کاربرد میکروار گانیسم ها می توان باکتری ازتوباکتر به تنهایی یا به همراه قارچ گلوموس و به همراه مصرف 50 کیلوگرم از منبع اوره را توصیه نمود.

تحمل شوری یکی از مهم ترین عوامل موثر بر تولید محصولات کشاورزی در مناطق خشک و نیمه خشک می باشد. به منظور مطالعه اثرات آب شور و معمولی توام با کودهای آلی و شیمیایی بر زیره سبز (Cuminum cyminum L.)، آزمایشی در سال زراعی 91-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه زابل در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل رژیم آبیاری در دو سطح (آب معمولی و آب شور طبیعی با هدایت الکتریکی 4.180 دسی زیمنس بر متر) و عامل فرعی تیمارهای منفرد و تلفیقی کود شیمیایی کامل و کود دامی و تیمار شاهد بود. نتایج مشخص نمود با افزایش نمک های محلول در آب آبیاری تا محدوده 4.180 دسی زیمنس بر متر ارتفاع بوته، وزن هزار دانه، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و بوته و عملکرد دانه کاهش یافت اما بر درصد و عملکرد اسانس افزوده شد. همچنین افزایش جذب یون سدیم منجر به کاهش غلظت پتاسیم، فسفر، کلسیم و منیزیم در دانه گردید.از میان تیمارهای مختلف کودی، کاربرد جداگانه کودهای معدنی و آلی مزیت چندانی نداشته، بلکه کاربرد توامان کود شیمیایی و دامی بر بهبود اغلب صفات مورد مطالعه اثربخش تر بود. برهمکنش نوع آب و نوع کود بر عملکرد دانه، وزن هزار دانه، ارتفاع بوته، درصد اسانس و محتوای سدیم دانه معنی دار بود. در مجموع، به منظور کاهش آلودگی های ناشی از کودهای شیمیایی و جبران کمبود مواد آلی خاک در مناطق خشک و نیمه خشک کاربرد توام کود آلی و معدنی (کود شیمیایی به نسبت 40:20:15 کیلوگرم در هکتار در تلفیق با 20 تن در هکتار کود دامی) در منطقه توصیه می شود.

به منظور مطالعه اثر سطوح کود دامی و تلقیح با قارچ همزیست میکوریزا بر رشد، عملکرد کمی و کیفی زوفا (Hyssopus officinalis L.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 انجام شد. تلقیح با میکوریزا در دو سطح (با و بدون تلقیح) و پنج سطح کود دامی از نوع کود گاوی پوسیده (صفر، 10، 20، 30 و 40 تن در هکتار) به عنوان تیمار در نظر گرفته شدند. صفات مورد مطالعه شامل ارتفاع بوته، قطر تاج پوشش اندام های هوایی، نسبت برگ به ساقه، وزن خشک اندام هوایی، محتوی اسانس و عملکرد اسانس زوفا بودند. نتایج نشان داد که اثر ساده و متقابل کود دامی و میکوریزا بر ارتفاع و قطر بوته، نسبت برگ به ساقه، وزن خشک اندام هوایی و محتوی و عملکرد اسانس زوفا معنی دار (p£0.01) بود. با افزایش مقدار کود دامی از صفر تا 30 تن در هکتار، وزن خشک اندام های هوایی و عملکرد اسانس به ترتیب 127 و 43 درصد بهبود یافت، در حالیکه افزایش کود دامی تا 40 تن در هکتار، مقدار این صفات را به ترتیب 112 و 29 درصد بهبود بخشید. تلقیح میکوریزایی بهبود وزن خشک اندام های هوایی و عملکرد اسانس زوفا را به ترتیب برابر با 19 و 14 درصد به دنبال داشت. همچنین، رشد و عملکرد این گیاه در سال دوم به دلیل استقرار مناسب و همچنین دسترسی بیشتر به عناصر و مواد غذایی نسبت به سال اول بالاتر بود. افزایش مصرف کود دامی با افزایش فراهمی عناصر غذایی و بهبود خصوصیات خاک، رشد و عملکرد را افزایش داد. تلقیح با میکوریزا نیز از طریق بهبود توسعه سیستم ریشه ای و دسترسی به عناصر غذایی به ویژه فسفر موجب افزایش رشد و عملکرد شد.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت و تراکم بر برخی صفات کمی گیاه دارویی کدو تخم پوست کاغذی (Cucurbita pepo L.)، در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، آزمایشی در سال زراعی 91-1390، بصورت کرتهای خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورهای مورد مطالعه شامل سه سطح تاریخ کاشت (12 اردیبهشت، 22 اردیبهشت و 1 خرداد) به عنوان فاکتور کرت اصلی و دو سطح تراکم (2.5 و 4 بوته در متر مربع) به عنوان فاکتور کرت فرعی در نظر گرفته شدند. در انتهای فصل رشد میزان عملکرد میوه، عملکرد دانه، تعداد میوه در هکتار، تعداد دانه در متر مربع زمین، تعداد دانه در میوه، وزن دانه در میوه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت کدو پوست کاغذی اندازه گیری شد. نتایج حاصل، بهینه بودن تاریخ کاشت دوم (22 اردیبهشت) را در بین تیمارهای تاریخ کاشت، در تمامی صفات کمی مورد بررسی نشان داد. همچنین تراکم 2.5 بوته در متر مربع، نسبت به تراکم 4 بوته در متر مربع، میانگین عملکرد میوه (5487 کیلوگرم در هکتار)، عملکرد دانه (196.97 کیلوگرم در هکتار) و اجزای عملکرد بالاتری را نشان داد. اثرات متقابل تاریخ کاشت و تراکم، بر عملکرد میوه و دانه معنی دار نشد اما در بین سایر اجزای عملکرد، تعداد دانه در مترمربع زمین (236.45)، تعداد دانه در میوه (284.33) و وزن دانه در میوه (36.23 گرم) افزایش معنی داری در سطح احتمال 5 درصد داشتند. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که تعیین تاریخ کاشت و تراکم مناسب می تواند نقش مهمی را درافزایش عملکرد میوه و دانه در گیاه کدو تخم پوست کاغذی، با توجه به اثرات متعدد و مفید این گیاه، در صنایع غذایی، آرایشی-بهداشتی، صنعتی ودارویی، داشته باشد.

به منظور بررسی عوامل موثر بر تراکم علف های هرز و کاهش عملکرد ناشی از آنها در گندم (Triticum aestivum L.) دیم، آزمایشی به صورت پیمایشی با استفاده از 45 مزرعه گندم در روستای سرمحله واقع در شهرستان بندرگز در سال 1391 انجام گردید. نمونه برداری از گندم و علف های هرز در دو مرحله (قبل از سنبله دهی و رسیدگی) به صورت تصادفی از پنج نقطه روی قطرهای هر مزرعه با استفاده از کوادراتی به ابعاد 1*1 متر انجام شد. در این تحقیق تمام اطلاعات مربوط به مدیریت زراعی شامل مساحت اراضی، تجربه کشاورزان، عملیات تهیه بستر بذر، تاریخ کاشت، روش کاشت، رقم مورد استفاده، محل تهیه بذر، میزان بذر مصرفی، روش مبارزه با علف هرز، نوع، مقدار و زمان مصرف علف کش (و قارچ کش)، همچنین زمان برداشت گندم، در قالب پرسش نامه و در طول فصل رشد از طریق پرسش از کشاورزان جمع آوری و تکمیل شد. در پایان فصل رشد میزان عملکرد واقعی برداشت شده توسط کشاورزان، ثبت گردید. از میان پارامترهای مختلف مورد بررسی تراکم بوته، تراکم سنبله، تجربه کشاورز، نوع رقم و استفاده از علف کش کلودینافوپ پروپاژیل (با نام تجاری تاپیک) و تری بنورون متیل (با نام تجاری گرانستار) تاثیر معنی داری بر جمعیت علف های هرز داشتند. با افزایش تراکم بوته گندم در واحد سطح، تراکم علف هرز کاهش یافت. همچنین در مزارع کشاورزان با تجربه بیشتر تراکم علف های هرز کمتر بود. تراکم علف های هرز در مزارع تحت کشت رقم N8118 در مقایسه با N8019 کمتر بود و عدم استفاده از علفکش کلودینافوپ پروپاژیل و تری بنورون متیل، منجر به افزایش تراکم علف های هرز شد. از میان گونه های مختلف علف های هرز، یولاف وحشی، علف خونی و خردل وحشی، بیشترین تاثیر منفی بر عملکرد گندم را داشتند. بررسی مدل نشان داد که در شرایط وجود این علف های هرز و تراکم مطلوب گندم، عملکرد برابر برابر 2713 کیلوگرم در هکتار خواهد بود و در صورت حذف آنها، عملکرد به 2877 کیلو گرم در هکتار افزایش می یابد (کاهش عملکردی معادل 164 کیلوگرم در هکتار). در میان گونه های حاضر، 12 بوته علف خونی، سه بوته خردل وحشی و دو بوته یولاف وحشی در مترمربع به ترتیب با 65، 18 و 17 درصد کاهش عملکرد، قوی ترین رقبا برای گندم بودند.