تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده
سال:1392 | دوره:4 | شماره:2 (پیاپی 12) |تعداد مقالات:6

ارزیابی کیفی آب های زیرزمینی به منظور استفاده در صنعت کشاورزی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از این مطالعه ارزیابی کیفیت آب های زیر زمینی مورد استفاده در آبیاری منطقه روداب شهرستان سبزوار می باشد. دشت روداب شهرستان سبزوار با وسعتی نزدیک به 392 کیلومتر مربع در استان خراسان رضوی قرار دارد. اکثر برداشت ها از آب زیرزمینی در این منطقه برای تامین آب کشاورزی می باشد. در این مطالعه سعی بر این است کیفیت آب های زیرزمینی منطقه و امکان استفاده از این آب ها در سیستم آبیاری قطره ای و بارانی با کمک جداول معتبر با استفاده از GIS پهنه بندی گردد. نتایج پهنه بندی کیفیت آب ها در بخش کشاورزی بر اساس طبقه بندی ویلکوکس نشان داد آب های زیرزمینی منطقه در دو گروه آب های متوسط (54 درصد) و آب های نامناسب (46 درصد) قرار می گیرند. همچنین 39 درصد آب های زیرزمینی منطقه تاثیر چندانی از نظر نفوذپذیری خاک ندارند ولی از نظر EC (معادل 60 درصد) و TDS (معادل 56 درصد)، آب های زیرزمینی منطقه محدودیت شدیدی برای استفاده در آبیاری دارند. همچنین نتایج پهنه بندی منطقه مربوط به امکان استفاده از آبیاری قطره ای و بارانی نشان داد که در صورت اجرای سیستم های آبیاری قطره ای از منظر اسیدیته، کلر و کل مواد جامد محلول به ترتیب 23، 86 و 53 درصد مساحت منطقه دارای مقادیر غیرمجاز بوده و در صورت اجرای سیستم آبیاری بارانی کل مساحت منطقه از لحاظ اسیدیته دارای مقادیر مجاز و از لحاظ غلظت سدیم و کلر دارای مقادیر غیرمجاز خواهد بود.

در این مطالعه غلظت پنج عنصر کم مصرف آهن، مس، روی، کبالت و منگنز در هشت گونه مرتعی پهن برگ علفی Prangus uloptera Melilotus officinalis, Stachys inflate, Sanguisorba minor, Trifolium montanum, Lotus goeblia, Medicago sativa و Ferula ovina و اندازه گیری شد. نمونه برداری از گونه های مذکور در سه مرحله فنولوژیک، رویشی، گلدهی و بذردهی به روش کاملا تصادفی در مراتع طالقان انجام شد. برای اندازه گیری عناصر کم مصرف از دستگاه جذب اتمی استفاده گردید. برای مقایسه مقادیر عناصر با سطح مورد نیاز قوچ از جدول  NRC-2007استفاده شد. میزان عناصر به دست آمده با استفاده از آزمون t با یک مقدار ثابت با سطح نیاز قوچ مقایسه شد. نتایج نشان داد که میزان روی اکثر گونه ها در تمام مراحل فنولوژیک کمتر از سطح مورد نیاز قوچ است، ولی میزان آهن، کبالت، منگنز و مس همه گونه های مورد مطالعه در هر سه مرحله فنولوژیک بالاتر از نیاز قوچ نژاد فشندی بوده و میزان به دست آمده در همه گونه ها و مراحل فنولوژیک دارای اختلاف معنی دار در سطوح 99 درصد و 95 درصد با سطح مورد نیاز قوچ است. با توجه به کمبود عنصر روی، استفاده از مکمل های معدنی برای حفظ سلامتی دام غالب منطقه و رسیدن به عملکرد دام در سطح مطلوب، ضروری به نظر می رسد.

بررسی سیمای رستنی های گیاهی مانند شناسنامه ای برای هر منطقه است که وجود گیاهان و وضعیت آنها را نشان می دهد. با توجه به نقش گیاهان در علوم زیستی، شناخت توان طبیعی محیط و بهره گیری و بهسازی آن، شناسایی علمی گیاهان در هر یک از این زمینه ها چه از نظر پژوهشی و چه از نظر کاربردی اهمیت کلیدی پیدا کرده است. با توجه به پراکنش و تنوع چمنزارها در ایران و اهمیت آنها در تامین علوفه نگاهی دقیق تر به این مساله ابعاد و نقش آنها را بارزتر می نماید. تحقیق حاضر بر این اساس به بررسی خصوصیات فلوریستیکی و فیزیونومیکی چمنزارهای کوهستانی جنوب البرز در منطقه پرور پرداخت. برای مطالعه فلور چمنزارها کلیه گیاهان موجود در داخل چمنزارها بر اساس فرم رویشی، شکل زیستی (روش رانکایر) و طول عمر آنها طبقه بندی شدند. بررسی های انجام شده در منطقه پرور نشان داد که منطقه مورد مطالعه دارای 56 گونه، 47 جنس، 22 تیره می باشد که تیره گرامینه با 18 گونه و تیره کاسنی با 6 گونه بیشترین فراوانی را در منطقه دارند. ترکیب عمده پوشش گیاهی چمنزارهای منطقه را گونه های علفی چند ساله شامل انواع گراس ها و شبه گراس ها تشکیل میدهند. غالب گیاهان منطقه از نظر شکل زیستی همی کریپتوفیت بوده که نشان از اقلیم سرد و معتدل منطقه دارد.

رتبه بندی مراتع در مدیریت صحیح و استفاده بهینه از مراتع دارای اهمیت است. مطالعه حاضر با توجه به اهمیت شناسایی وضعیت مرتع در مدیریت صحیح و استفاده بهینه از مراتع انجام گرفت تا با به کارگیری تلفیقی از تحلیل تاکسونومی عددی و روش مولفه اصلی و معرفی شاخص های موثر بر وضعیت مراتع به رتبه بندی و شناسایی وضعیت مراتع شهرستان زنجان بپردازد. میزان 75 درصد مراتع بر اساس طبقه بندی صورت گرفته در خصوص 59 طرح مرتعداری شهرستان زنجان در سال 1390 با شاخص های اجتماعی، اقلیمی، زیرساختی و بهره برداری در نظر گرفته شده خوب، 66 درصد مراتع متوسط و 75 درصد مراتع ضعیف به درستی طبقه بندی شده اند. نتایج برآورد رابطه میان ردیف وضعیت مرتع (تعیین کننده طبقه مرتع) حاکی از آن است که شاخص زیرساختی و شاخص بهره برداری بیشترین تاثیر را بر عدد ردیف دارا می باشند. از این رو توصیه می گردد تا زیرساختی با انجام اقداماتی نظیر بوته کاری، بذرپاشی، کپه کاری و کودپاشی در مراتع شاخص افزایش یافته و شاخص بهره برداری با کاهش ظرفیت مجاز مراتع، کاهش دام مازاد بر مراتع و کاهش مدت زمان بهره برداری بهبود یافته و به این ترتیب وضعیت مراتع بهبود یافته و از تخریب سریع مراتع کاسته شود.

این تحقیق سعی بر معرفی لیست فلورستیک منطقه ایور واقع در استان خراسان شمالی داشت. گیاهان با استفاده از پیمایش صحرایی جمع آوری و شناسایی شدند. نمونه های جمع آوری شده باکمک منابع تاکسونومی در حد گونه شناسایی شدند. همچنین کاربرد گونه های گیاهی و میزان خوش خوارکی آنها برای دام های منطقه با پرسش از مردم بومی مشخص شد. نتایج نشان داد که 109 گونه متعلق به 24 تیره گیاهی در منطقه وجود دارد. بزرگ ترین تیره های گیاهی منطقه از لحاظ تعداد گونه شامل Asteraceae (21 گونه)، Poaceae (15 گونه)، Lamiaceae (10 گونه)، Caryophyllaceae (6 گونه) و Brassicaceae (6 گونه) بودند. تعداد 23 گونه با ارزش کاربری علوفه ای بیشترین ارزش را از نظر کاربری به خود اختصاص دادند. 33 گونه بر اساس پایداری یا طول عمر گونه های گیاهی یک ساله، 4 گونه دو ساله و 72 گونه چند ساله در منطقه شناسایی گردید. تعداد 71 گونه با شکل رویشی علفی پهن برگ بیشترین شکل رویشی حوزه را به خود اختصاص داداند. 95 گونه از نظر خوشخوراکی در کلاس مرتعی III با ارزش کم و 14 گونه در کلاس مرتعی II با ارزش متوسط قرار گرفتند. همی کریپتوفیت ها با 53 گونه، تروفیت با 26 گونه و کامفیت با 13 گونه به ترتیب بیشترین شکل زیستی و همچنین گیاهان ایران-تورانی با 79 گونه، ایران-تورانی و صحارا-سندی با 9 گونه و ایران-تورانی ومدیترانه ای با 8 گونه به ترتیب بیشترین پراکنش جغرافیایی را در منطقه به خود اختصاص دادند. گونه های غیرخوش خوراک بر اساس نتایج به دلیل فشار زیاد بر مراتع در منطقه گسترش یافته اند که باید اقدامات مدیریتی برای جلوگیری از این روند صورت گیرد تا تنوع گیاهی در خطر نابودی قرار نگیرد.

ارزش گذاری اقتصادی راهبردی اساسی در بهتر ساختن سیاست های زیست محیطی جهت نیل به توسعه پایدار خواهد بود. توجه به این ساز و کار ها به افزایش رفاه بشر می انجامد. از این رو کمی و قابل فهم کردن این منابع حائز اهمیت است. در این مطالعه جهت بررسی ارزش مطبوعیت محیط زیست پارک جنگلی چیتگر، ارزش تفریحی این پارک با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط برآورد شد. عوامل موثر بر میزان این مطبوعیت با استفاده از مدل لاجیت تعیین گردید. اطلاعات این مطالعه در سال 1390 و به روش نمونه گیری طبقه بندی تصادفی از 242 گردشگر منطقه جمع آوری شد. متغییرهای مبلغ پیشنهادی، درآمد ماهیانه خانواده، سطح تحصیلات، میزان رضایت، سن، تمایل جهت بازدید مجدد و فصل بهار و تابستان اثر معنی داری بر تمایل به پرداخت افراد جهت استفاده از مطبوعیت محیط زیست در این پارک داشتند. میزان تمایل به پرداخت جهت کسب مطبوعیت حاصل از استفاده تفریحی پارک جنگلی چیتگر برای هر فرد در هر بازدید، 2559.9 ریال به دست آمد. این میزان در مقایسه با سایر پارک های جنگلی واقع در شمال کشور به میزان قابل توجهی پایین تر است. تفاوت جذابیت های این پارک ها موجب اختلاف چشمگیر تمایل به پرداخت جهت کسب مطبوعیت حاصل از استفاده تفریحی آنها شده است. لذا جهت افزایش رضایتمندی افراد باید تمهیداتی نظیر ساخت امکانات و تجهیزات زیربنایی جهت جذب گردشگر با تشویق و حمایت بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در این پارک در نظر گرفته شود.