تحقیقات منابع طبیعی تجدید شونده
سال:1395 | دوره:7 | شماره:4 (پیاپی 26) |تعداد مقالات:6

روشنه ها نقش مهمی در استقرار زادآوری و تعیین ترکیب پوشش گیاهی در اکوسیستم های جنگلی دارند. بررسی زادآوری درختان بلوط می تواند به مدیریت بهتر این توده های جنگلی منتهی شود. این پژوهش در جنگل بلوط خراسان شمالی به منظور بررسی ویژگی های نهال های استقرار یافته در روشنه های جنگلی انجام گرفت. به این منظور تعداد 30 روشنه در منطقه قرق شده و 30 روشنه در منطقه قرق نشده انتخاب شدند. ابتدا مساحت روشنه ها ثبت شد و پارامترهای کلی شیب، جهت، ارتفاع و پوشش علفی اندازه گیری شد. مشخصات کمی شامل شدت نور، زادآوری، قطر یقه و قطر برابرسینه نهال های بلندمازو و مشخصات کیفی شامل تقارن تاج و شاخه دوانی زادآوری در روشنه های مختلف بررسی شد. بین دو منطقه از نظر پارامترهای فوق به جز قطر یقه و قطر برابرسینه نهال ها اختلاف معنی داری وجود داشت. زادآوری در هر دو منطقه در روشنه های 500 تا 800 مترمربع نسبت به روشنه های دیگر از وضعیت بهتری برخوردار بود. همچنین از نظر خصوصیات کیفی بهترین شرایط در روشنه های 500 تا 800 مترمربع مشاهده شد. در نهایت می توان نتیجه گرفت که منطقه قرق شده هم از جهت کمی و هم کیفی در وضعیت مناسب تری قرار داشته و زادآوری در منطقه قرق نشده به علت نزدیک تر بودن به روستا، تخریب و بهره برداری بیشتر، از وضعیت مناسبی برخوردار نبوده است.

یکی از جدیدترین راه ها جهت تعیین مقدار و نوع بسیاری از آلاینده های محیطی استفاده از زیست ردیابی طبیعی است. در مناطق معتدله هر ساله یک لایه چوب (حلقه رویشی) به درخت اضافه می شود که در آن حلقه، شرایط رویشگاهی همان سال ضبط شده و گزینه خوبی برای زیست ردیابی در طول زمان هستند. بنابراین در این پژوهش سعی شده است از درخت صنوبر که به فراوانی در اطراف کارخانه سرب و روی زنجان کشت می شود به عنوان زیست ردیاب استفاده کرده و روند آلودگی خاک اطراف نشان داده شود. به همین منظور 2 پایه درخت صنوبر در فواصل 5 و10 کیلومتری کارخانه سرب و روی زنجان انتخاب شد و از خاک های مجاور هر درخت نمونه برداری انجام گرفت. در نمونه های چوب، دوایر سالیانه سن یابی و از هم جدا گردید و غلظت سرب و روی در هر یک از دوایر سالیانه و نمونه های خاک تعیین شد. نتایج حاصل نشان داد که میزان آلودگی هم در نمونه های خاک و هم در نمونه های چوب در نزدیک کارخانه بالاتر از نمونه دیگر بوده است. میزان سرب و روی در دوایر سالیانه درخت صنوبر در هر دو نمونه از سال 1370 تا 1389 روند افزایشی را نشان داد، ولی این افزایش در درختی که به کارخانه نزدیک تر بود به میزان چشمگیرتری خود را نشان داد. در ضمن آنالیزهای آماری همبستگی معنی داری را بین میزان سرب و روی و سال های مورد مطالعه در سطح 01/0 نشان داد. این یافته نشان می دهد میزان سرب و روی خاک و در نتیجه میزان سرب و روی در گیاه مورد مطالعه هر ساله، افزایش داشته است. در ضمن بحث حرکت آلاینده ها بین دوایر هم با توجه به نتایج آماری (خودهمبستگی) نفی می شود، زیرا مقدار همبستگی در وقفه های مطالعه شده از لحاظ آماری معنی دار نمی باشد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که صنوبر را می توان به عنوان زیست ردیاب برای خاک های آلوده به سرب و روی در منطقه مورد مطالعه استفاده کرد.

در این پژوهش اثرات مستقل و ترکیبی سه آفت کش آلی (پروپیکونازول، تبوکونازول و کلروتالونیل) و عصاره آب-متانولی پوست درونی (آندودرم) ساقه زرشک (Berberis vulgaris) با غلظت های مختلف (50، 150، 250، 350 و 450 میلی گرم بر لیتر) در برابر قارچ مولد پوسیدگی سفید رنگین کمان (Trametes versicolor) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها در محیط آزمایشگاهی و با استفاده از محیط کشت مالت اکستراکت آگار و روش انتشار (روش اصلاح شده استاندارد CLSI (2008)) انجام شد. پتریدیش ها به مدت یک هفته در داخل انکوباتور با دمای 23 درجه سانتی گراد و 75 درصد رطوبت نسبی قرار داده شدند و روزانه به مدت یک هفته، رشد میسیلیوم قارچ و اثرات بازدارندگی محلول های حفاظتی مختلف در برابر قارچ، مورد اندازه گیری قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که عصاره پوست درونی ساقه زرشک و آفت کش کلروتالونیل به تنهایی هیچ اثر بازدارندگی بر روی رشد قارچ نداشته اند، در حالی که آفت کش های پروپیکونازول و تبوکونازول به تنهایی اثر معنی داری در غلظت های مختلف بر رشد قارچ داشته اند. در بررسی اثرات ترکیبی محلول های حفاظتی، این طور نشان داده شد که تبوکونازول در غلظت 450 میلی گرم بر لیتر و پروپیکونازول در تمامی غلظت های ذکر شده به همراه عصاره پوست درونی ساقه زرشک توانسته است تا حدود قابل قبولی از رشد قارچ جلوگیری کند. نتیجه نهایی اینکه آفت کش های پروپیکونازول و تبوکونازول می-توانند به همراه عصاره پوست درونی ساقه زرشک، اثر هم افزایی را در جلوگیری از رشد قارچ مورد آزمون ایجاد کنند.

محصول اصلی مراتع مورد مطالعه استان اصفهان علوفه و عمده محصول فرعی مراتع نیمه خشک شهرستان های مورد مطالعه استان اصفهان (بادجان، بلغویی، قادرآباد، سنگ سفید، دوش خراط) کتیرا است. در این پژوهش برخی شاخص های اقتصادی برداشت و فروش محصول فرعی کتیرا مورد ارزیابی قرار گرفته است. بر همین پایه، جامعه آماری این تحقیق، شامل بهره برداران محصول کتیرا و علوفه در منطقه مورد بررسی می باشد. نتایج این تحقیق نشان داد که حاشیه بازاریابی برای کتیرای خرمنی و مفتولی به ترتیب برابر 44/44 و 5/42 درصد می باشد. درآمد خالص هر خانوار روستایی از محل برداشت علوفه 106 میلیون ریال در سال است که نزدیک به 76 درصد از درآمد سالانه خانوار روستایی را در بر می گیرد. همچنین درآمد خالص هر خانوار از برداشت هر دو نوع کتیرا 78/11 میلیون ریال در سال می باشد که 47/8 درصد از درآمد خانوار را در بر می گیرد. بهره مالکانه برای محصول علوفه 65/2 میلیارد ریال در سال در هکتار و برای کتیرا، 46/5 میلیارد ریال در سال برآورد شد. همچنین نتایج تحقیق در خصوص میزان اشتغال سالانه نشان می دهد که سهم اشتغال در منطقه برای علوفه و کتیرا به ترتیب 120 و 68 نفر و سهم محصول فرعی کتیرا از کل اشتغال حاصل از علوفه و محصول فرعی در حدود 39/64 درصد برآورد شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که بهره برداری کتیرا فعالیت اقتصادی سود آوری بوده که به همراه سایر فرآورده های مرتعی نظیر علوفه که در این تحقیق به آن پرداخته شده است، نقش مهمی در اقتصاد محلی و منطقه ایفا می کند و هر ساله ضمن ایجاد اشتغال زایی از تخریب و تبدیل مراتع به اراضی دیم می کاهد. همچنین بررسی اقتصادی به ویژه ارزیابی و ارزشیابی کارکردهای بازاری و غیربازاری مراتع می تواند به شناساندن بهتر ارزش واقعی و کارکردهای این منبع و نیز طراحی سازوکارهای مناسب حفاظت و بهره برداری بهینه از آنها در کلیه سطوح مدیریتی کمک نماید.

درک روابط بین پوشش گیاهی و عوامل محیطی برای مدیریت و احیا مراتع ضروری است. بنابراین پژوهش حاضر به بررسی روابط بین گونه-های شاخص مرتعی و خاک در مراتع ییلاقی بلده نور پرداخته است. بدین منظور، پس از تعیین محدوده تیپ های گیاهی با استفاده از عوارض طبیعی، نمونه برداری در آنها به روش منظم تصادفی انجام شد. اندازه پلات ها با استفاده از روش حداقل سطح تعیین شد. نمونه های خاک در هر تیپ گیاهی به عمق 50 سانتی متر برداشت شد (عمق موثر ریشه) و نمونه ها برای تعیین فاکتورهایی چون درصد شن، سیلت، رس، اسیدیته، هدایت الکتریکی، مواد خنثی شده، کربن آلی، درصد رطوبت اشباع و نسبت جذب سدیم به آزمایشگاه منتقل شدند. در این پژوهش بعد از تهیه اطلاعات مربوط به گیاهان و خاک برای بررسی روابط بین خصوصیات خاک و پارامترهای پوشش گیاهی، داده ها با استفاده از روش رج بندی که روشی برای تعیین ارتباط جوامع گیاهی و عوامل محیطی است، مورد پردازش قرار گرفت. در این بررسی، به منظور تعیین نوع روش رج بندی در ابتدا به روش DCCA طول گرادیان اندازه گیری شد. پس از آن با توجه به اندازه طول گرادیان (که کمتر از 3 بود) از روش آنالیز رج بندی متعارف (RDA) که از روش های مستقیم است با استفاده از نرم افزار CANOCO نسخه 4 تحت ویندوز، برای پردازش داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که تیپ های Astragalus gossypinus و Acantholimon pterostegium با رطوبت اشباع همبستگی منفی و با درصد شن همبستگی مثبت داشته اند. همچنین گونه های علفی Bromus tomentellus و Coronilla varia با عوامل رطوبت اشباع و کربن آلی همبستگی مثبت برقرار نمودند. استفاده از نتایج چنین پژوهش هایی می تواند در جهت اصلاح و احیا پوشش گیاهی مناطق با شرایط مشابه مفید واقع گردد.

پروبیوتیک ها مکمل های غذایی هستند که به طور موثر و سودمندی بر میزبان تاثیر گذاشته و تعادل فلور میکروبی روده و همچنین فاکتورهای رشد را بهبود می بخشند. در این پژوهش تعداد 240 قطعه بچه ماهی کپور (Cyprinus carpio) با میانگین وزن اولیه 5/0± 12 گرم در 4 تیمار با 3 تکرار شامل جیره های حاوی سطوح مختلف پروبیوتیک Lactobacillus acidophilus (تیمار شاهد فاقد پروبیوتیک، تیمار 1 حاوی 5 درصد وزن غذا، تیمار 2 حاوی 7 درصد غذا و تیمار 3 حاوی 9 درصد غذا پروبیوتیک) تحت شرایط کاملا یکسان به مدت 60 روز مورد تغذیه قرار گرفته و تاثیر آن بر فاکتورهای رشد و بقا مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد تیمار 7 درصد وزن غذا لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس (Lactobacillus acidophilus) باعث افزایش نرخ رشد ویژه و درصد افزایش وزن در بچه ماهیان کپور معمولی شد که اختلاف معنی داری با شاهد داشت (05/0P<) و در پایان دوره پرورش، پروبیوتیک به میزان 7 درصد وزن غذا باعث افزایش نرخ بازماندگی شد. طبق نتایج به دست آمده می توان غلظت 7 درصد وزن غذا لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس را جهت رشد سریع تر و بازماندگی بیشتر در بچه ماهیان کپور معمولی استفاده نمود.