مطالعات مدیریت صنعتی
سال:1390 | دوره:8 | شماره:20 |تعداد مقالات:9

تاکنون تلاش های فراوانی در دو حوزه مفهومی، و سنجش و پیاده سازی تولید ناب از سوی محققین دانشگاهی و اجرایی صورت گرفته است. مقاله حاضر با بررسی مطالعات پژوهشی انجام شده در این حوزه ها، سعی در ارائه پیشنهادهایی در دو محور زیر دارد: 1- آشنایی مخاطبان با مفهوم و تعریف جامع نابی و 2- ارائه چارچوب ارزیابی مناسبی که مبتنی بر تعریف جامع نابی بوده و قادر به سنجش و ارائه راهکارهایی مفید برای رفع موانع موجود در پیاده سازی مناسب آن باشد. در راستای دستیابی به اهداف ذکر شده، پس از اطمینان از درک مناسب از مفاهیم نابی، در مرحله بعد، مدل های موجود در سنجش نابی سازمان ها را مورد مطالعه قرار داده و پس از بررسی اجمالی نقاط قوت و ضعف آنها، به ارائه مدلی که در واقع ترکیبی از رویکردهای ANP و DEMATEL در شرایط فازی می باشد، پرداخته و در نهایت با انجام یک مطالعه تجربی، نحوه کابرد آن را نشان داده است.

در شبکه های خدمت رسانی یا شبکه های توزیع محصولات، هر گره بیانگر یک ناحیه تقاضا است و میزان تقاضا برای آنها برآورد می شود. یال های شبکه نیز بیانگر راه های ارتباطی بین گره هاست که معمولا با فاصله بین دو گره یا زمان مسافرت بین آنها همراه است. در مسائل جایابی پوششی، هدف جایابی تعدادی خدمت دهنده ها قرار گیرد و معیار مورد نظر بهینه شود. در این مقاله، یک مدل جایابی با ساختار احتمالی که احتمال مراجعه تقاضا از یک گره به خدمت دهنده ها با توجه به فاصله آنها برآورد می شود توسعه می یابد. همچنین در مدل ارائه شده با فرض رقابتی بودن بازار بحث فروش از دست رفته در نظر گرفته شده است و با توجه به این موضوع هدف مدل حداقل کردن هزینه از دست دادن تقاضاها یا حداکثر کردن سود حاصل از پاسخگویی به این تقاضاهاست. بعد از ارائه مدل، یک الگوریتم ژنتیک برای حل مدل ارائه می شود. علاوه بر این از بحث طراحی آزمایشات و متدولوژی سطح پاسخ برای تنظیم پارامترهای الگوریتم ژنتیک استفاده می شود تا عملکرد آلگوریتم ارتقا یابد. نتایج محاسباتی نشان دهنده کارایی بسیار خوب آلگوریتم ژنتیک ارائه شده است.

پژوهش حاضر کاربرد روش های تصمیم گیری با شاخص های چندگانه را در ارزیابی و انتخاب استراتژی های شرکت تماد مورد ملاحظه قرار می دهد. بدین منظور در مرحله اول با تشکیل گروه خبرگان در شرکت تماد، استراتژی های شرکت از طریق ماتریس نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت ها و تهدیدها شناسایی شده و در مرحله دوم، استراتژی های حاصله توسط تکنیک ELECTRE III رتبه بندی شده اند. شاخص های مورد نیاز جهت ارزیابی استراتژی از منابع گوناگون شناسایی و گردآوری شده و با آرای صاحب نظران حوزه استراتژی نهایی گشته اند. اوزان شاخص ها توسط روش PCT یا RtC، و ارزش حدود آستانه شاخص ها نیز به طور مستقیم توسط تصمیم گیرندگان تعیین شده اند. با توجه به ماهیت عدم اطمینان و ابهام موجود در ارزیابی استراتژی ها، از قابلیت های منطق فازی جهت تکمیل ماتریس عملکرد تصمیم گیری بهره برداری شده است. علاوه بر آن به منظور افزایش دقت فرایند تصمیم گیری و نیز سنجش کارآیی نتایج، به تحلیل حساسیت رتبه بندی های به دست آمده با دو رویکرد پرداخته شده است. نتایج حاصله از رتبه بندی اولیه و نیز تحلیل حساسیت نتایج آشکار می سازد که روش ELECTRE III، می تواند رتبه بندی گزینه های استراتژیک شرکت تماد را فراهم می آورد.

سیستم های کنترل موجودی مختلف تلاش می کنند، زمان و مقدار سفارش را به گونه ای تعیین نمایند که با کمترین هزینه، بیشترین سطح خدمت به مشتری فراهم گردد. سیستم موجودی احتمالی مرور دائم این مقاله، سه هدف مربوط به هزینه و کمبود را کمینه سازی می نماید. در این مدل برخلاف مدل های سنتی موجودی، سطح خدمت به مشتری، به شکل هزینه کمبود، وارد تابع هدف نمی شود بلکه تعداد دفعات کمبود و میزان کمبودهای سالانه به طور مستقل به عنوان اهداف کمینه سازی مطرح می گردند. به منظور یافتن مجموعه جواب های بهینه پارتو، از الگوریتم های تکاملی چندهدفه استفاده شده است. ابتدا الگوریتمهای RWGA، VEGA، MOGA، NSGA-II طراحی گردیدند و سپس بهبودهایی در مکانیزم های الگوریتم NSGA-II ایجاد شد و الگوریتم R-NSGA-II طراحی گردید. سپس این الگوریتم ها، با معیارهایی همچون پوشش مجموعه و فاصله گذاری با یکدیگر مقایسه شده و الگوریتم برتر در معیار مشخص گردید. نتایج نشان می دهد الگوریتم R-NSGA-II در بیشتر معیارها نمرات خوبی کسب نموده است. در پایان جواب های آرشیو پارتو با استفاده از روش معیار عمومی، رتبه بندی شدند.

مساله تخصیص پاداش عادلانه به افراد سازمان که جنبه انگیزشی داشته باشد همواره از دغدغه های مدیران سازمان ها بوده است. در این مقاله سعی شده تا مدلی ابتکاری جهت محاسبه میزان پرداخت های انگیزشی به کارکنان ارائه شود. با توجه به ماهیت چند شاخصه ارزیابی افراد در سازمان ها، این تحقیق با استفاده از روش های تصمیم گیری چندمعیاره به ارائه یک متدولوژی جهت رویارویی با این مساله می پردازد. شایان ذکر است که مدل حاصل جهت بررسی میزان اثربخشی آن در یک شرکت تولیدکننده الکترموتورهای القایی اجرا و نتایج آن ارائه شده است. با توجه به قابلیت های بارز روش TOPSIS در حل مسائل با مقیاس بزرگ (تعدد گزینه ها و شاخص های تصمیم گیری)، این روش در محاسبات این مدل مورد استفاده قرار خواهد گرفت. مدل حاضر برای پنج بخش تولیدی (163 نفر) در شرکت مذکور مورد استفاده قرار گرفته و میزان پرداخت انگیزشی به هر نفر محاسبه شده است.

یکی از مراحل اصلی برنامه ریزی تولید، تعیین توالی عملیات است. توالی عملیات توسط یک سری از شاخص های کارایی مانند میانگین زمان تکمیل کارها، حداکثر دیرکرد کارها و میانگین دیرکرد کارها و ... ارزیابی می شود. جهت برآورد ساختن هر یک از شاخص های کارایی، یک سری قاعده یا الگوریتم هیوریستیک ارائه شده است (به طوری که هر قاعده یک سری از شاخص ها که معدل یکدیگر هستند را کمینه می کند)، مانند قاعده کوتاهترین زمان انجام سفارش که شاخص میانگین تکمیل کار و شاخص حداکثر دیرکرد کارها توسط قاعده زودترین موعد تحویل کمینه می شود. روش فرایند سلسله مراتبی فازی با درنظر گرفتن اثر هم زمان کلیه شاخص های کارایی و مقایسه امتیازات، بهترین توالی انجام کارها را از بین توالی های موجود انتخاب می نماید. در این مقاله پس از معرفی شاخص های کارایی در تعیین توالی عملیات و تشریح مختصر روش فرآیند سلسله مراتبی فازی و چگونگی استفاده از این روش، بهترین توالی از بین توالی های موجود در کارگاه تک ماشین با توجه به تاثیر تمامی شاخص های کارایی انتخاب می گردد.

یکی شایع ترین مشکلات کیفی واحدهای صنعتی، سطح پایین و پراکندگی زیاد مشخصات کیفی محصولات تولیدی است. پیچیدگی رویه ها موجب می شود که مدیران قادر به اتخاذ تصمیم مناسب جهت حل این مشکل نباشند. شش سیگما، ابزاری قدرتمند برای تنظیم پارامترهای فرآیندهای تولید و بهسازی آن تا حصول به تولیداتی قابل رقابت می باشد. برای اینکه بتوان متغیرهای کیفی محصول را در جهت مطلوب هدایت کرد، باید ابتدا این متغیرها را شناخت و سپس علت های پیدایش آنها را تشخیص داد. در این راستا، سیستم بارکد، با قابلیت های بالای خود در افزایش سرعت و دقت انتقال اطلاعات، می تواند سازمان را در رسیدن به سطح مطلوبی از سیگما یاری دهد. مقاله حاضر سعی بر آن دارد تا ضمن آشنا نمودن خوانندگان با مفهوم شش سیگما، چگونگی استفاده از سیستم بارکد به منظور ارتقای سطح سیگما را در یک مطالعه موردی، نشان دهد. بهبود کیفیت محصولات ناشی مدیریت بهینه سطح سیگما، نتایج اقتصادی مطلوبی برای سازمان در پی داشته که در بخش نتیجه گیری، برآورد شده است.

توسعه محصول جدید (NPD)، به عنوان رویکردی نو، مطرح است شناخت عوامل کلیدی این رویکرد، می تواند در کاهش ریسک های تصمیم گیری برای مدیران مفید باشد. در این تحقیق سعی شده با مطالعات کتابخانه ای و مشاوره با اساتید دانشگاهی، مدیران و صاحب نظران در بخشهای مرتبط با توسعه محصول در گروه خودروسازی سایپا، تا حد امکان عوامل کلیدی و شاخص های آن شناسایی و رتبه بندی شوند. سپس با رویکرد آزمون مقایسات سلسله مراتبی زوجی (AHP)، از 23 مدیر و صاحب نظر در قسمت های مربوط 21 پرسشنامه قابل اتکا جمع آوری شد. بعد از آزمایش نسبت سازگاری، نظرات ادغام شدند. اهمیت عامل ها و شاخص ها با مقایسات زوجی به ترتیب شامل؛ عامل بازاریابی با شاخص وجود امتیازات ویژه در محصول، مدیریت تیم توسعه محصول با شاخص وجود انگیزه کاری، عامل فن آوری با شاخص انتخاب فن آوری منطبق با محصول جدید و عامل تجاری کردن با شاخص انعطاف پذیری و توجه به نیاز مشتری به عنوان عوامل مهم در فرایند NPD شناخته شده و بالاترین اهمیت را داشته اند.

یکی از مسائلی که همواره ذهن محققین عرصه تولید را به خود مشغول کرده، یافتن پاسخ مناسب برای تعیین مقدار تولید هر محصول بوده است.چنین مسائلی با نام ترکیب تولید شهرت یافته اند و برای حل آن روش های مختلفی ارائه شده است. یکی از این روش ها، تئوری محدودیت هاست که یک تئوری ساده، قابل فهم و در عین حال کاربردی است. اما متاسفانه با تمام مزایایی که این الگوریتم دارد در برخی شرایط نظیر حالات چند گلوگاهی و یا زمانی که یک محصول جدید به خط تولید اضافه می شود کارایی خود را از دست می دهد. از این رو برخی محققان، نقایص این تئوری را برطرف کرده و با نام تئوری محدودیت های اصلاح شده منتشر کرده اند که یکی از بهترین روش های حل مسائل ترکیب تولید به شمار می رود و در برخی موارد نتایجی به خوبی برنامه ریزی خطی ارائه می دهد. اما با این وجود، تئوری برای زمانی که تمام پارامترها قطعی هستند، ارائه شده است. در حالی که در دنیای واقعی تولید، خیلی از پارامترها نظیر ظرفیت و تقاضا غیرقطعی هستند. در چنین شرایطی مجموعه های فازی می تواند به منزله ابزار بسیار مفیدی مورد استفاده قرار گیرد. در این مقاله سعی شده است الگوریتمی بر مبنای تئوری محدودیت های اصلاح شده و منطق فازی ارائه گردد. نتایج نشان دهنده کارایی و انعطاف این الگوریتم است.