پژوهش های کاربردی زراعی
سال:1397 | دوره:31 | شماره:4 (پیاپی 121) |تعداد مقالات:7

کمبود آب یک عامل بازدارنده مهم محیطی برای دسترسی به عملکرد مطلوب در گیاهان است. برای بررسی اثر مدت زمان وقوع تنش خشکی بر روی برخی فاکتورها در ارقام مختلف کدوی پوست کاغذی ( Cucurbita pepo L. )، مطالعه ای بر پایه آزمایش اسپیلت اسپیلت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) با سه تکرار در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان واقع در خیرآباد در بهار و تابستان 1395 انجام پذیرفت. اثرات تنش خشکی در پنج سطح بعنوان پلات اصلی، چهار رقم بعنوان پلات فرعی و هفته های تنش خشکی بعنوان پلات فرعی-فرعی مورد بررسی قرار گرفت. جهت تعیین میزان ظرفیت زراعی مزرعه از روش منحنی رطوبتی خاک استفاده گردید. در این مطالعه میزان کلروفیل a، b و کارتنوئیدها، میزان پرولین، محتوای نسبی آب برگ (RWC)، میزان پروتئین موجود در دانه و میزان قندهای محلول همراه عملکرد و اجزای عملکرد دانه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر تنش خشکی بر روی میزان قندهای محلول، درصد پروتئین دانه ها، تجمع پرولین برگ ها، میزان کلروفیل و کاروتنوئیدها اثر معنی دار دارد. با این حال، بالاترین عملکرد دانه و میوه در آبیاری کامل در رقم استریاکا به ترتیب با 825 و 15430 کیلوگرم در هکتار و کمترین میزان در شرایط دیم و در رقم اصفهان به ترتیب با 680 و 2758 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. با این حال، با توجه به نتایج حاصل، به نظر می رسد رقم چمع آوری شده از منطقه اصفهان انتخاب خوبی برای کشت در مناطقی با تنش ملایم خشکی از قبیل زنجان باشد.

این مطالعه در قالب آزمایش کرت های نواری به منظور بررسی تاثیرات برهمکنش عوامل خاک ورزی، میزان رطوبت اولیه خاک و زمان های مصرف علف کش تری فلورآلین بر کنترل علف های هرز و عملکرد وش پنبه، در 4 تکرار در مزرعه آزمایشی در جنوب شرقی شهرستان علی آباد کتول استان گلستان در سال 1392 اجراء گردید. عوامل عمودی عبارت بودند از خاک ورزی در دو سطح استفاده از گاو آهن بشقابی و گاوآهن برگردان دار و رطوبت اولیه خاک تا عمق 24 سانتمیتری در دو سطح 12-14 و17-19 درصد، و عامل افقی را زمان مصرف علف کش تری فلورآلین از ماده تجاری 48 درصد در شش سطح: وجین دستی در طول دوره رشد گیاه پنبه، مصرف 5/1 لیتر در هکتار در زمان آبیاری اولیه قبل از کاشت و 1 لیتر همراه با اولین آب آبیاری در هفته ششم پس از کاشت، مصرف 5/1 لیتر در هکتار قبل از کاشت و 1 لیتر در هفته ششم پس از کاشت و اختلاط با خاک به وسیله کولتیواتور، مصرف 5/2 لیتر در هکتار پس از کاشت و قبل از آبیاری و مصرف 5/2 لیتر در هکتار قبل از کاشت و مخلوط با خاک، و بدون کنترل تشکیل داد. برش دهی برهم کنش رطوبت اولیه خاک در هر سطح خاک ورزی نشان داد که تفاوت عمده بین سطوح مختلف رطوبت اولیه خاک به واکنش آن ها به نوع خاک ورزی اعمال شده بر می گشت و در سطح رطوبتی 17-19 درصد برتری معنی داری از نظر قطر متوسط وزنی ثانویه کلوخه، نسبت به سطح رطوبتی 12-14 درصد تحت خاک ورزی با گاوآهن بشقابی وجود داشت.

این پژوهش به منظور ارزیابی تغییرات مکانی برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمایی خاک 45 شالیزار دشت فومنات، در دو سال زراعی 92-1391 و 93-1392 اجرا شد. پس از تهیه نمونه های خاک از مزارع کشاورزان، مختصات جغرافیایی نمونه ها ثبت و ویژگی هایی از قبیل هدایت الکتریکی، ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، اسیدیته، رس، سیلت و شن خاک اندازه-گیری شدند. درون یابی ویژگی های خاک با دو روش کریجینگ و وزن دهی عکس فاصله (با پارامتر نمایی یک تا پنج) انجام و بهترین تخمینگر با استفاده از سه معیار میانگین قدر مطلق خطا، میانگین خطای انحراف و مجذور مجموع مربعات باقیمانده انتخاب شد. با توجه به سمی واروگرام های محاسبه شده، ویژگی های هدایت الکتریکی، ظرفیت تبادل کاتیونی، اسیدیته و سیلت از مدل نمایی، ویژگی ماده آلی و شن از مدل کروی و درصد رس از مدل گوسی پیروی نمود. مقادیر ضریب تبیین بالا در شن، رس و هدایت الکتریکی به ترتیب برابر با 0/95، 0/83و 0/80 مشاهده شد. ویژگی های ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، اسیدیته، رس و سیلت خاک دارای پیوستگی مکانی متوسط و تنها دو ویژگی هدایت الکتریکی و شن دارای پیوستگی مکانی قوی بودند. در این پژوهش، روش وزن دهی عکس فاصله در مقایسه با کریجینگ در ویژگی های ظرفیت تبادل کاتیونی، ماده آلی، اسیدیته و سیلت دارای دقت بیشتر و خطای کمتری بود. از طرفی، اختلاف زیادی بین دو روش وزن دهی عکس فاصله و کریجینگ در ویژگی های هدایت الکتریکی، رس و شن مشاهده نشد. در مجموع، نتایج این پژوهش می تواند برای ارزیابی مکانی شالیزار های دشت فومنات در جهت انتخاب ارقام مناسب، مدیریت مناسب کودی و بهینه سازی عملکرد برنج استفاده شود.

به منظور بررسی واکنش سه رقم رایج گندم در منطقه کرمان به تاریخ های مختلف کاشت آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان طی دو سال زراعی 95-93 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل تاریخ های کاشت ( 30 مهر، 15 آبان و اول آذر) به عنوان عامل اصلی و ارقام گندم امید (دیررس)، ارگ (میان رس) و میهن (زودرس) به عنوان عامل فرعی بود. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری بر صفات ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، طول دوره رشد، عملکرد دانه و بیولوژیک داشت. وزن هزار دانه، شاخص سطح برگ، شاخص برداشت و درصد پروتئین دانه تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار نگرفت. بالاترین ارتفاع بوته (112 سانتیمتر) و طول دوره رشد (206 روز)در تاریخ کاشت اول (30 مهر) بدست آمد. کشت گندم در 15 آبان بیشترین تعداد دانه در سنبله (71/32)، عملکرد بیولوژیک (45/14 تن در هکتار) و دانه (16/5 تن در هکتار) را تولید کرقام میان رس ارگ (3/4 تن در هکتار) و زودرس میهن (27/6 تن در هکتار) در تاریخ کاشت دوم (15 آبان) بدست آمد. کمترین عملکرد دانه هر سه رقم در تاریخ کاشت سوم (1 آذر) حاصل شد. میزان پروتئین دانه از 11/10 تا 70/11 درصد متفاوت بود که بیشترین میزان در رقم امید کشت شده در اول آذر حاصل شد. بطورکلی، بهترین تاریخ کاشت برای رقم امید 30 مهر و برای ارقام ارگ و میهن 15 آبان تعیین شد.

خشکی حدود 40 تا 60% اراضی کشاورزی دنیا را تحت تاثیر قرار می دهد. ایران با متوسط نزولات آسمانی 240 میلی متر در زمره مناطق خشک و نیمه خشک دنیا قرار می گیرد. به منظور شناسایی بهترین شاخص های تحمل تنش و سپس گزینش برترین ژنوتیپ های جو، این آزمایش با تعداد 20 رقم و لاین امیدبخش جو در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در دو شرایط ( آبیاری نرمال و قطع آبیاری بعد از 50% سنبله دهی) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی طرق به مدت دو سال مورد مطالعه قرار گرفت. شاخص هایتحملتنشبااستفادهازمیانگیندوسالهعملکرددرهرمحیطمحاسبه شدند که عبارت بودند از MP, GMP, STI, SSI, TOL, YI, YSI, RDI. بررسی همبستگی بین شاخص ها و عملکرد دانه در دو محیط تنش و بدون تنش با استفاده از نمودار بای پلات، نشان داد که شاخص های MP, GMP و STI بهترین شاخص ها جهت شناسایی ژنوتیپ های برتر در دو محیط آزمایش بودند. همچنین بر اساس چند ضلعی GIBiplot لاین های 6، 20 و 15 برترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. بررسی همزمان عملکرد و پایداری ژنوتیپ ها با استفاده از GGEBiplot بر اساس عملکرد دانه در مجموع دو شرایط نیز نشان داد که ژنوتیپ های 6، 15 و 20 با داشتن عملکرد و پایداری بالا بهترین ژنوتیپ ها بودند. همچنین لاین شماره 6 در بای پلات تعیین ژنوتیپ ایده ال به عنوان ژنوتیپ برتر شناخته شد.

کمبود منابع آب آبیاری و بیماری ریزومانیا دو عامل عمده کاهش عملکرد در مزارع چغندرقند ایران هستند. در این پژوهش واکنش 30 رقم تجارتی چغندرقند نسبت به کم آبیاری و بیماری ریزومانیا در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. روش آبیاری نشتی و دور آبیاری براساس تبخیر 180 میلی متر از طشتک کلاس A بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر رقم بر عملکرد قند و همچنین بهره وری آب مصرفی (WUE) معنی دار بود(P˂ 0. 01). نتایج تائید کرد که در چغندرقند اختلافات ژنتیکی در بهره وری مصرف آب، عمدتا بدلیل اختلاف در پتانسیل عملکرد است. همچنین معلوم شد که ترتیب ارقام از نظر مقدار عملکرد قند در شرایط آلوده با شرایط غیر آلوده بایکدیگر تفاوت دارد. در شرایط آلودگی به بیماری نمره رنگ برگ و شاخص شدت بیماری با عملکرد شکر به ترتیب دارای همبستگی مثبت و منفی معنی داری (P˂ 0. 01) به ترتیب با ضریب تبین 44/0 و 39/0 بودند. در شرایط غیر آلوده به بیماری نمره پژمردگی و پیری همبستگی منفی و معنی داری (P˂ 0. 05) با عملکرد قند داشتند. در حالیکه درشرایط آلوده به بیماری همبستگی عملکرد قند با نمره پژمردگی و پیری برگ منفی ولی به ترتیب غیر معنی دار (P> 0. 05) و معنی دار (P˂ 0. 01) بود. در بین 30 رقم تجارتی ارقام آنتک، بالو، بی تی اس233، دورتی، ایزابلا، لاتیتیا، لوریکت، پالما، پرفکتا، شکوفا و توکان از بهره وری مصرف آب آبیاری و عملکرد قند بالا و در عین حال از شاخص برتری مناسبی برخوردار بودند.

به منظور بررسی مدیریت تلفیقی گیاهان هرز ذرت دانه ای (رقم کوردنا)، آزمایشی به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 96-1395 در شرق شهرستان دهلران استان ایلام اجرا شد. کرت های اصلی، شامل دو سطح خاک ورزی (خاک ورزی (کولتیواتور) و عدم خاک ورزی)، کرت های فرعی شامل سه سطح تراکم (65، 75 و 85 هزار بوته در متر مربع) و کرت های فرعی-فرعی شامل دو سطح علف کش(پاشش و عدم پاشش) بود. فراوانی و تراکم گیاهان هرز، تعداد و وزن خشک علف های هرز، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، وزن صد دانه، تعداد دانه در بلال و صفات کیفی درصد پروتئین، فیبر و خاکستر اندازه گیری شد. مشاهده شد اویار سلام (2/5 بوته در متر مربع)، عروسک پشت پرده (4/4 بوته در متر مربع) و تاج خروس ریشه قرمز (8/6 بوته در متر مربع) گیاهان هرز غالب در مزرعه آزمایشی بودند. افزایش تراکم ذرت از 65 تا 85 هزار بوته باعث کاهش 102 درصدی تعداد و 129 درصدی وزن خشک علف های هرز شد. اعمال خاکورزی بین خطوط کشت نیز باعث کاهش تراکم و وزن خشک علف های هرز شد. بیشترین عملکرد دانه (5720 کیلوگرم در هکتار) در تیمار استفاده از علف کش و شخم در بالاترین تراکم به دست آمد. خاکورزی بین ردیف های کاشت باعث افزایش 17 درصدی عملکرد بیولوژیک ذرت نسبت به عدم خاکورزی شد.