مطالعات کتابداری و علم اطلاعات
سال:1398 | دوره:11 | شماره:2 (پیاپی 28) |تعداد مقالات:11

هدف در پژوهش حاضر با توجه به اهمیت و نقش چکیده در مقالات علمی و اهمیت ذخیره و بازیابی آن در نظام های بازیابی اطلاعات، به یکی از مسائل زبانی نگارش چکیده، یعنی انسجام، به طور اخص انسجام دستوری پرداخته شده است. روش 504 چکیده از نشریات برتر پایگاه استنادی علوم جهان اسلام از حوزه های عام هفتگانه موضوعی علوم بر اساس نظریه انسجام هالیدی-حسن (1976) با روش تحلیل محتوا مورد مطالعه قرار گرفتند. یافته ها بیشترین عوامل انسجامی به کار رفته در چکیده های مقالات نشریات مورد بررسی، را به ترتیب ارجاع، ربط، حذف و جانشینی تشکیل می دهد. در ضمن، در چکیده های حوزه علوم پایه و حوزه علوم انسانی بیش از 5 حوزه دیگر عامل انسجامی به کار رفته است. علاوه بر این، بیشترین عامل انسجامی به کار رفته را به ترتیب ارجاع، ربط، حذف و جانشینی تشکیل می دهد. از یافته های دیگر پیشنهاد افزایش نکات زبان شناختی انسجام به دستورالعمل های چکیده نویسی ایزو 214-1976است.

هدف پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر جذب و توسعه مشارکت های مردمی و چرایی عدم مشارکت مردم در حوزه کتابخانه ها از دیدگاه خیرین است. روش پژوهش حاضر به روش تحقیق کیفی انجام شده است. خیرین شهر اصفهان به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شدند. یافته ها یافته ها نشان داد که مشارکت در حوزه کتابخانه ها و کتابخانه سازی نسبت به سایر حوزه ها از جمله بهداشت و درمان و آموزش و پرورش از اقبال کمتری برخوردار است. عدم احساس نیاز جامعه به کتابخانه، پایین بودن سرانه مطالعه، فقدان اطلاع رسانی و تبلیغات در خصوص اقدامات و سودمندی کتابخانه ها، عدم آشنایی خیرین با رسالت های کتابخانه ها و عدم درخواست مسئولین امر از خیرین جهت فعالیت در این حوزه، از دلایل اصلی مشارکت پایین در این حوزه محسوب می شوند. اصالت با توجه به نتایج پژوهش تبیین کارآمدی و سودمندی هر حوزه از جمله خدمات کتابخانه ها به عنوان اصل اصلی و پایه و تبلیغات و اطلاع رسانی و درخواست های فراگیر در این راستا منجر به افزایش مشارکت های مردمی خواهد شد.

هدف پژوهش حاضر به بررسی عوامل موثر بر جذب و توسعه مشارکت های مردمی و چرایی عدم مشارکت مردم در حوزه کتابخانه ها از دیدگاه خیرین است. روش پژوهش حاضر به روش تحقیق کیفی انجام شده است. خیرین شهر اصفهان به عنوان جامعه پژوهش انتخاب شدند. یافته ها یافته ها نشان داد که مشارکت در حوزه کتابخانه ها و کتابخانه سازی نسبت به سایر حوزه ها از جمله بهداشت و درمان و آموزش و پرورش از اقبال کمتری برخوردار است. عدم احساس نیاز جامعه به کتابخانه، پایین بودن سرانه مطالعه، فقدان اطلاع رسانی و تبلیغات در خصوص اقدامات و سودمندی کتابخانه ها، عدم آشنایی خیرین با رسالت های کتابخانه ها و عدم درخواست مسئولین امر از خیرین جهت فعالیت در این حوزه، از دلایل اصلی مشارکت پایین در این حوزه محسوب می شوند. اصالت با توجه به نتایج پژوهش تبیین کارآمدی و سودمندی هر حوزه از جمله خدمات کتابخانه ها به عنوان اصل اصلی و پایه و تبلیغات و اطلاع رسانی و درخواست های فراگیر در این راستا منجر به افزایش مشارکت های مردمی خواهد شد.

هدف هدف از تحقیق حاضر بررسی منابع سرفصل های درسی کارشناسی ارشد سه گرایش «مطالعات کتابخانه های عمومی»، « مدیریت کتابخانه های دانشگاهی» و «مدیریت کتابخانه های دیجیتالی» است. روش شناسی پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است که با استفاده از روش «تحلیل محتوا» انجام شده است. برای گردآوری داده ها از سیاهه وارسی استفاده شد. یافته ها درمجموع 525 منبع برای هرسه گرایش معرفی شده است. که 443 عنوان کتاب، 79 عنوان مقاله و 3 عنوان پایان نامه بوده و 297 منبع فارسی و 228 منبع انگلیسی بود. بیشترین منابع فارسی برای گرایش «مدیریت کتابخانه های دانشگاهی» و بیشترین منابع خارجی برای گرایش «مدیریت کتابخانه های دیجیتال» پیشنهاد شده است. 52 درصد از کتب معرفی شده در رده Z قرار دارند. سپس، رده های H و Q (علوم) بیشترین قرابت را با حوزه کتابداری داشتند. پرتکرارترین منابع پیشنهادی نیز برای سرفصل مشترک «مبانی کتابداری و علم اطلاعات» بود. نتیجه گیری از نتایج می توان به ارائه سرفصل ها و منابع تکراری، انتخاب منابع پیشنهادی از آثار پیشکسوتان و نویسندگان جوان به ترتیب برای سرفصل های پایه و جدید و متفاوت بودن منابع و سرفصل حوزه دیجیتال نسبت به دو گرایش دیگر اشاره کرد.

هدف هدف پژوهش حاضر، تعیین موقعیت متغیرهای اصلی مدل یکپارچه پذیرش و بهره گیری از فناوری (انتظار عملکرد، انتظار تلاش، نفوذ اجتماعی، و تسهیل شرایط، رفتار هدفمند، و استفاده) در میان کاربران پایگاه های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران است. روش شناسی پژوهش حاضر از نوع پیمایشی و در سطح تحلیلی و به شکل میدانی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش، کلیه کاربران بالقوه مجموعه پایگاه های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران بودند که با روش نمونه گیری تصادفی ساده، 325 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار پژوهش، پرسشنامه تهیه شده توسط ونکاتش و همکارانش بود که روایی (تطبیق ترجمه فارسی به انگلیسی) و پایایی بر روی آن انجام شد. یافته ها یافته ها نشان داد که از میان متغیرهای اصلی مدل یکپارچه پذیرش و بهره گیری، براساس میانگین نظر کاربران پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، متغیر «انتظار عملکرد»، نمره و امتیاز بالاتری را کسب کرده است. همچنین مقایسه میانگین متغیرهای مدل در دو گروه متغیر مستقل و وابسته، نشان داد که متغیر «انتظار تلاش» نسبت به سه متغیر وابسته دیگر تاثیرگذاری بیشتری بر پذیرش و استفاده از مجموعه پایگاه های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران داشته است. در مقایسه وضعیت متغیرهای پذیرش و بهره گیری از فناوری با سطح متوسط، همه متغیرها به استثنای متغیر استفاده (کاربر) بالاتر از سطح متوسط قرار داشتند. نتیجه گیری به نظر می رسد که مجموعه پایگاه های اطلاعاتی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران از لحاظ متغیرهای پیش بینی شده درمدل یکپارچه پذیرش و بهره گیری از فناوری در سطح مطلوب و بالاتر از متوسط قرار دارند. با این حال تلاش برای بهبود مستمر این مجموعه برای افزایش سطح پذیرش و بهره گیری ضروری به نظر می رسد.

هدف سنجش رابطه توانمندسازی سازمانی و عملکرد رقابتی در کتابخانه های سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی است. روش پژوهش، پیمایشی تحلیلی و همه کتابداران(104 نفر) جامعه آماری پژوهش را تشکیل داده اند که 100 نفر پرسشنامه ها را تکمیل کرده اند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بود. برای سنجش روایی پرسشنامه ها از روش روایی صوری و شیوه توافق داوران و برای سنجش پایایی پرسشنامه ها از ضریب آلفای کرونباخ استفاد شد. یافته های پژوهش: میانگین کل نمره توانمندسازی سازمانی در جامعه پژوهش 76/3 از 5 بوده است. مولفه عملکرد مالی میانگین حاصل 229/0 پایین تر از میانگین نظری بوده است. نتایج پژوهش نشان داد با افزایش عملکرد رقابتی در کتابخانه ها، توانمندی آن ها نیز افزایش می یابد. و عملکرد رقابتی زنان به نسبت مردان بالاتر بوده است. تفاوتی به لحاظ نمرات عملکرد رقابتی بین گروه های مختلف سنی و نظرات گروه های مختلف تحصیلی راجع به عملکرد رقابتی و بین نمرات عملکرد رقابتی از منظر گروه های مختلف با توجه به سابقه شغلی وجود نداشت. مشارکت کنندگان با رشته تحصیلی کتابداری می توان گفت این گروه عملکرد رقابتی کتابخانه های موردبررسی به طور معنی داری بالاتر از گروه با رشته تحصیلی غیر کتابداری ارزیابی کرد.

هدف هدف از پژوهش حاضر شناسایی میزان صحت استنادی پایان نامه های دفاع شده دانشگاه شهید بهشتی در بازه زمانی 1393-1390 بود. روش روش پژوهش تحلیلی پیمایشی و جامعه آماری شامل تمام پایان نامه های دفاع شده در سال های تحصیلی 1393-1390 دانشگاه شهید بهشتی به تعداد 6251 پایان نامه بود. تعداد 2381 استناد به عنوان نمونه مورد بررسی در پژوهش حاضر انتخاب شد. روش نمونه گیری به صورت طبقه ای تصادفی بود. تعداد 8 استناد از هر پایان نامه از نظر مطابقت با شیوه نامه استنادی مورد استفاده، انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی محقق ساخته بود که بر اساس پژوهش آزاده، واعظ و قریب (1388) تهیه گردید. یافته ها نتایج پژوهش نشان داد که بین خطای استنادی منابع براساس نوع منبع استنادی، زبان منبع استنادی، مقطع تحصیلی، دانشکده و سال دفاع پایان نامه تفاوت آماری معناداری وجود دارد. اما مولفه جنسیت بر میزان صحت استنادی پایان نامه ها تاثیر قابل توجهی ندارد. نتیجه گیری عوامل مختلفی را می توان در بروز وضعیت نامطلوب استناددهی در پایان نامه ها برشمرد. اعمال راهکارهایی از جمله تخصیص بخشی از نمره پایان نامه به صحت استنادهای ارائه شده، برگزاری گارگاه های آموزشی و استفاده از نرم افزارهای مدیریت منابع؛ پیشنهاد می گردد.

هدف تعیین امکان استفاده از یک سیستم خبره تصمیم یار مبتنی بر تکنیک فازیMCDM جهت کمک در بازیابی و انتخاب منابع اطلاعاتی در پایگاه اطلاعاتی ایرانداک توسط کاربران بوده است. روش این پژوهش از نوع پیمایشی-توصیفی است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان دکترای علم اطلاعات دانش شناسی، متخصصین ارشد پایگاه اطلاعاتی بوده و برای اولویت بندی معیارهای شناسایی شده از روش AHP استفاده شد. یافته ها رتبه بندی شاخص های بازیابی و انتخاب منابع اطلاعاتی براساس تکنیک AHP عبارتند از: به هنگام بودن با 196429/0، مستند بودن منابع اطلاعاتی با 173154/0، وضعیت خروجی منبع اطلاعاتی با 1164145/0، ارزش و کیفیت منابع با 0270342/0 به ترتیب در اولویت های اول تا چهارم قرار گرفتند. همچنین متخصص پایگاه ایرانداک امکان الحاق چنین سیستم را بروی پایگاه خود پیش بینی کردند. نتیجه گیری به دلیل اهمیتی که پایگاه اطلاعاتی ایرانداک برای کاربران خود دارد باید برای ارائه خدمات بهتر و کاراتر خود به امکاناتی مجهز نماید تا بتواند پاسخگوی نیاز کاربران باشد که یکی از این امکانات استفاده از یک سیستم های خبره در بازیابی اطلاعات با رویکرد فازی می باشد.

هدف هدف پژوهش حاضر آن است که تاثیر مهارت های ارتباطی کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان با میانجی گری هوش فرهنگی بر مدیریت ارتباط با مراجعان را بررسی نماید. روش روش پژوهش پیمایشی است؛ از مدل یابی معادلات ساختاری ((SEM جهت آزمون فرضیه ها و برازندگی مدل استفاده شد. جامعه ی آماری 380 نفر از کتابداران کتابخانه های عمومی استان خوزستان هستند که پرسشنامه بین 200 نفر از آنان توزیع و در نهایت 181 نفر در پژوهش مشارکت داشتند. ابزار اندازه گیری سه پرسشنامه، هوش فرهنگی آنگ و همکاران (2004)، مهارت های ارتباطی بارتون (1990) و مدیریت ارتباط با مشتری سین و همکاران (2005) است. یافته ها نتایج حاصل از تحلیل t تک نمونه ای نشان داد که میانگین نمره مهارت های ارتباطی، هوش فرهنگی و مدیریت ارتباط با مشتری به طور معنی-داری (001/0>p) از نمره برش کمتر است؛ که نشان می دهد که نمونه ی پژوهش از نظر مهارت های ارتباطی، هوش فرهنگی و مدیریت ارتباط با مشتری در وضعیت نامطلوبی به سر می برند. ضرایب مسیر مهارت های ارتباطی بر هوش فرهنگی، مهارت های ارتباطی و هوش فر هنگی بر مدیریت ارتباط با مشتری به ترتیب با 817/0، 495/0 و 320/0 به دست آمد که در سطح خطای استاندارد معنی دار بوده و با احتمال 95/0 می توان بیان نمود که مهارت های ارتباطی و هوش فرهنگی بر مدیریت ارتباط با مشتری موثر هستند.

هدف رابط کاربر وبگاه کتابخانه ها در عملکرد مطلوب آنها نقش تعیین کننده ای دارد و کتابخانه ها زمانی می توانند عملکرد مطلوبی داشته باشند که کاربران بتوانند تعامل مناسبی با آنها برقرار کنند. هدف پژوهش حاضر ارزیابی محیط رابط وبگاه کتابخانه ملی ج. ا. ایران و میزان مطابقت این وبگاه با مولفه های نیلسن با رویکرد مکاشفه ای است. روش/ رویکرد پژهش پژوهش حاضر به روش پیمایشی با رویکرد ارزیابی مکاشفه ای انجام شد. ابزار گرآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته شامل ده معیار اصلی و مولفه های فرعی آن بود. جامعه آماری این پژوهش 37 نفر از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی است. یافته ها تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد میزان همخوانی محیط رابط وبگاه کتابخانه ملی ج. ا. ایران با 10 مولفه نیلسن، به طور کلی بالاتر از حد متوسط است. این وبگاه در برخی از معیارهای مدل نیلسن از سطح مطلویی برخوردار نبود. نتیجه گیری نتایج پژوهش نشان داد که میزان مطابقت محیط رابط با مولفه های" وضعیت واضح بودن و قابل رویت بودن نظام"، " همخوانی بین نظام با دنیای واقعی"، " ثبات و یکدستی"، "جنبه های زیبایی شناختی و طراحی ساده"، "تشخیص به جای یادآوری پیام ها" زیاد است. همچنین در مولفه های "کنترل و آزادی عمل کاربر"، "کمک به کاربر در جلوگیری و اصلاح خطاها"، " انعطاف پذیر و کارایی نظام"، "راهنمایی و مستندسازی" در حد متوسط و میزان مطابقت با مولفه "پیشگیری از خطا" بسیار کم است.

هدف مقایسه بروندادهای اعضای هیات علمی علم اطلاعات و دانش شناسی در مراکز پژوهشی دولتی ایران و تعیین عوامل تاثیرگذار بر آن. روش این پژوهش از نوع علم سنجی است و از روش های تحلیل محتوا و پیمایشی توامان استفاده کرده است. ابتدا شاخص های مورد نیاز از کارنامه علمی اعضای هیات علمی کتابداری پژوهشگاه ها، پژوهشکده ها، و مراکز پژوهشی دولتی استخراج شد. سپس دو پرسشنامه تدوین شد، اولی برای نظرسنجی از متخصصان در انتخاب شاخص های مناسب ارزیابی بروندادهای علمی و دومی برای ارزیابی عوامل بازدارنده. جامعه آماری را کلیه اعضای هیات علمی پژوهشگاه ها، پژوهشکده ها و مراکز پژوهشی دولتی تشکیل داد که نامشان در فهرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درج گردیده بود. یافته ها بیشترین تولیدات به مقالات (400 عنوان) اختصاص دارد و کمترین تولیدات، کتاب ترجمه ای (15 عنوان) است. بنابراین، گرایش به تولید مقاله بیش از سایر اقلام اطلاعاتی است. زبان فارسی در تولیدات آمار بالاتری را نشان می دهد. بیشترین سرانه تولید مربوط به مرکز اطلاعات و مدارک علمی کشاورزی با تعداد 6 نفر هیات علمی و 156 برونداد علمی است.