حسابداری مدیریت
سال:1399 | دوره:13 | شماره:45 |تعداد مقالات:13

بودجه یک کشور نشان دهنده جایگاه دولت در اقتصاد و به عبارتی حدود و ثغور دخالت دولت در جامعه است و اداره صحیح امور مالی دولت، نقش بسزایی در بهسازی نظام اقتصادی و نظام اداری و مدیریتی بخش دولتی دارد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل پیش ران های خط مشی مالیبر نحوه تخصیص بودجه دولتی انجام شده است. تحقیق به لحاظ هدف از نوع کاربردی و از نظر گردآوری داده ها ازنوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش شامل مدیران و کارکنان سازمان برنامه و بودجه می باشند که تعداد آن 100 نفر بوده است که با استفاده از فرمول کوکران 80 نفر بدست آمده است. ابزارگردآوری داده ها پرسشنامه (مجموعا 47 پرسش) بوده است. روایی آن از طریق روایی محتوایی و سازه و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ برای هر یک از پیش ران های خط مشی مالی شامل (حوادث طبیعی، 868/0؛ بحران های اقتصادی، 915/0؛ تکامل اجتماعی، 915/0؛ تغییرات زیست محیطی، 922/0؛ پیشرفت های فناوری، 818/0) و نحوه تخصیص بودجه دولتی 844/0 مورد تایید قرار گرفته است. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از مدل سازی معادلات ساختاری و نرم افزار اسمارت پی ال اس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تحقیق نشان داد که تحلیل پیش ران های خط مشی مالی (حوادث طبیعی، بحرانهای اقتصادی، تکامل اجتماعی، تغییرات زیست محیطی و پیشرفت های فناوری) بر نحوه تخصیص بودجه دولتی تاثیرگذار هستند.

روایی و پایایی از مسایل مهم در حوزه آزمون سازی مفاهیم و متغیرهای پژوهشی محسوب می شوند. "حسابداری فرهنگی" از جمله مفاهیمی است با کارکردهای بسیار که تعامل اجتماعی و فرهنگی میان افراد و حوزه های مختلف در محیط حسابداری را مورد توجه قرار می دهد، بایستی به گونه ای تدوین گردد که قابلیت پیاده سازی و عملیاتی شدن را در مطالعه های میدانی فراهم آورد. پژوهش حاضر با هدف ساخت و اعتباریابی مقیاس حسابداری فرهنگی و به روش توصیفی-پیمایشی به انجام رسیده است. در این راستا با استفاده از نظر خبرگان و تحلیل محتوا، گزارش های عملکرد هییت مدیره شرکت ها مورد بررسی قرار گرفت، که در نهایت پرسشنامه محقق ساخته حسابداری فرهنگی به منظور کسب روایی و پایایی لازم توسط خبرگان تکمیل شده است. ضریب پایایی آزمون با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ، 866/0 محاسبه شد. تحلیل عاملی سوال های حسابداری فرهنگی بیانگر آن بود که بیش از 516/63 درصد واریانس موردنظر توسط مولفه های این پرسشنامه تبیین می شود. پس از یک بار چرخش عوامل از نوع واریماکس، همبستگی میان هر سوال با هر مولفه در بهترین حالت مشخص شد و براساس آن یازده مولفه: فاصله قدرت و اختیار، فردگرایی-جمع گرایی، کسب اطمینان-بلا تکلیفی، مردگرایی-زن گرایی (نابرابری جنسیتی)، عام گرایی-خاص گرایی، تجزیه-ترکیب، درون محوری-برون محوری، توالی زمانی-تقارن زمانی، اکتسابی-انتسابی، برابری-سلسله مراتبی، افق دید بلندمدت-کوتاه مدت (آینده نگری) به عنوان مولفه های حسابداری فرهنگی، استخراج و انتخاب گردید. با توجه به یافته های پژوهش، می توان از این پرسشنامه برای سنجش میزان حسابداری فرهنگی در سازمان ها و شرکت ها استفاده کرد. با این ابزار می توان زمینه شناخت دقیق تر و منطقی تر، محیط حسابداری را فراهم نمود و به طور کلی بهره وری از این محیط را به صورت علمی فراهم آورد.

در عصر حاضر، مدیران تحت فشار فزاینده ای هستند که نه تنها باید هزینه های عملیاتی را کاهش دهند، بلکه باید تاثیرات زیست محیطی حاصل از فعالیت هارابه حداقل رسانده و باعث افزایش عملکرد زیست محیطی شوند. هدف اصلی این پژوهش شناسایی مصادیق زیست محیطی در سطح شرکتها می باشد. به منظور دستیابی به این مهم، پژوهش در طی سالهای 1396و1397 در دو مرحله مجزا اجرا شده است. نخست، پس از مطالعه مبانی نظری تحقیق، بنابر نیاز به استفاده ازتجربیات افراد درگیر در موضوع تحقیق، ازروش تحقیق کیفی بارویکرد پدیدارشناسی توصیفی استفاده شد. نمونه گیری هدفمندتارسیدن به مرحله اشباع، با15نفرمصاحبه های کامل انجام شد. اعتبارنتایج بااستفاده از پیشینه تحقیق، مراجعه مجدد به شرکت کنندگان و جلب توافق ایشان حاصل شد. در مرحله دوم به منظور تایید وبرازش معیارهای شناسایی شده، با طراحی پرسشنامه و نظرخواهی از خبرگان علمی واجرایی به تجزیه و تحلیل داده ها پرداخته شد. نتیجه پژوهش درمرحله اول شناسایی 20معیار و طبقه بندی آنها در 4دسته کلی شامل معیارهای شناخت و پیشگیری از آلودگی زیست محیطی، جبران خسارت های زیست محیطی، انگیزش و توسعه فعالیت های زیست محیطی، آموزش و فرهنگ سازی زیست محیطی و در مرحله دوم تایید و برازش سازه کلی مربوط به تمامی مصادیق با استفاده از تکنیک معادلات ساختاری و آزمون تحلیل عاملی می باشد. یافته های پژوهش در شناخت و درک بهتر مصادیق زیست محیطی و میزان رعایت آنها درسطح شرکتها، تدوین استاندارهای حسابداری محیط زیست به تفکیک صنایع و تشویق سازمانها در راستای اجرای حسابداری سبز موثر بوده و پیامدهای مطلوبی درپی خواهدداشت.

هدف این مقاله بررسی موانع توسعه ی محتوایی نظام راهبری شرکتی، از دیدگاه نظریه ی کثرت گرایی فرهنگی بر پایه روش شناسی تفسیری-انتقادی است. کثرت گرایی فرهنگی بر امکان رقابت گروه ها و مشارکت اقلیت های مختلف جامعه در تصمیم گیری های مربوط به نظام اقتصادی و سیاسی تاکید دارد. این مقاله ضمن معرفی مفهوم کثرت گرایی فرهنگی و بیان ارتباط آن با نظام راهبری، موانع کثرت گرایی فرهنگی را مورد بررسی قرار داده و بر اساس آن موانع، به آسیب شناسی عوامل عدم توسعه نظام راهبری شرکتی می پردازد. بر این اساس، نتایج پژوهش نشان می دهد توسعه سیاسی، تفکیک محتوایی مالکیت از مدیریت، رفع مشکلات حقوقی، رفع شرکت گرایی دولتی و توسعه فرهنگ پاسخگویی می تواند موجب توسعه نظام راهبری شرکتی گردد. نتایج این مقاله توسعه کثرت گرایی فرهنگی، در نظام اقتصادی کشور را عاملی مهم در توسعه نظام راهبری شرکتی می داند.

سرمایه گذاران تصمیمات خود را با به کارگیری قواعد سرانگشتی و از طریق پردازش تنها بخشی از اطلاعات در دسترس ساده می نمایند، لذا بر اطلاعات برجسته وزن بیشتری برای قضاوت های آتی خود می دهند. پس از شکل گیری نظریه مالی رفتاری، در این زمینه که چگونه می توان عوامل موثر بر خطاهای رفتاری را تعدیل کرد، بحث های کمی صورت گرفته است. از این رو، هدف این پژوهش بررسی تاثیر افزایش کیفیت اطلاعات حسابداری بر کاهش پدیده برجستگی می باشد. بدین منظور نمونه ای متشکل از 600 سال شرکت طی دوره زمانی 1391 تا 1395 بررسی شد. نتایج نشان داد وجود پدیده برجستگی منجر به بیش واکنشی سرمایه گذاران و قیمت گذاری نامتناسب سهام می شود. نتایج تحلیل بیشتر نشان داد کیفیت پایین اقلام حسابداری منجر به برآوردهای نامطمین از جریانات نقدی آتی و تاخیر در تعدیل قیمت سهم می شود، با افزایش کیفیت اطلاعات، قابلیت اعتماد به اطلاعات حسابداری افزایش می یابد، هرچه اطلاعات گزارش شده با کیفیت تر باشد امکان گزینش نامناسب و سوگیری رفتاری سرمایه گذاران کاهش می یابد.

باوجوداینکه کیفیت سود ازجمله موضوعاتی است که در دهه های گذشته موردتوجه بسیاری از پژوهشگران حسابداری قرارگرفته است، اما ادبیات حسابداری روابط بین معیارهای موجود کیفیت سود را به صورت دقیق مشخص نمی کند. در این پژوهش 5 معیار کیفیت سود بر اساس مدل های انعکاسی و ترکیبی به دو گروه تقسیم می شوند و سپس همگرایی بین معیارهای موجود در هر گروه با توجه به مولفه های انگیزشی مدیران که یک عامل تعیین کننده در کیفیت سود می باشند، موردبررسی قرار می گیرد. نمونه آماری پژوهش شامل 163 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در بازه زمانی 1388 تا 1396 است. یافته های پژوهش نشان می دهد که اولا بین معیارهای قابلیت پیش بینی سود و تجدید ارایه رابطه مثبت و معنادار و بین معیارهای پایداری سود و تجدید ارایه و هم چنین بین معیارهای مربوط بودن ارزش و اقلام تعهدی اختیاری رابطه منفی و معناداری وجود دارد. ثانیا همگرایی بین معیارهای انعکاسی نسبت به معیارهای ترکیبی کیفیت سود بیشتر هست و ثالثا مولفه های انگیزشی بدهی و مالیاتی همگرایی بین معیارهای انعکاسی را نسبت به معیارهای ترکیبی کیفیت سود افزایش می دهد.

این پژوهش رابطه بین اتخاذ هزینه یابی بر مبنای فعالیت و عملکرد را بررسی می کند. همچنین به ارزیابی گرایش انتخاب (خودگزینی) و ماهیت درون زایی ارتباط آنها می پردازد. از مدل هکمن برای ارزیابی گرایش انتخاب نمونه و رویکرد ولدریج 2SLS-IV، برای بررسی درونزایی استفاده شد. از بین شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1392 تا 1396 به صورت تصادفی برای 230 شرکت پرسش نامه ارسال شد، 198 شرکت از آنها در نظرسنجی شرکت کردند (میزان پاسخ 86 درصد). پس از پردازش های اولیه، 170 داده بعنوان نمونه برای تجزیه و تحلیل باقی ماند. نتایج نشان داد که پس از کنترل گرایش انتخاب نمونه و درونزایی، ضریب هزینه یابی بر مبنای فعالیت در روش هکمن و هزینه یابی بر مبنای فعالیت در روش 2SLS-IV در مقایسه با ضریب هزینه یابی بر مبنای فعالیت در روش حداقل مربعات معمولی به طور قابل توجهی بالاتر می شود. علاوه بر این، هر دو نسبت معکوس میلز، تحت آزمونF مدل هکمن و هاسمن، تحت روش ولدریج 2SLS، مثبت و معنادار هستند که حضور هر دو گرایش انتخاب نمونه و درونزایی را تایید می کند. به طور کلی، کنترل گرایش انتخاب نمونه و درونزایی در درستی ارزیابی اهمیت ارتباط عملکرد هزینه یابی بر مبنای فعالیت ضروری می باشد.

مساله اصلی این پژوهش یافتن راه حلی برای یادگیری موثر و درازمدت مفاهیم حسابداری مدیریت است و هدف آن مقایسه میزان یادگیری دانشجویان حسابداری آموزش دیده با استفاده از متن مبتنی بر نگاره های مفهومی و دانشجویانی است که از روی کتاب های مبتنی بر متن مطالعه نموده اند. این پژوهش کاربردی، نیمه تجربی و از نوع مطالعات پی گیری بوده است. طرح این پژوهش شامل دو گروه آزمایش (به تعداد 24 نفر) و کنترل (به تعداد 24 نفر) است. این افراد دانشجویان کارشناسی ارشد رشته حسابداری بوده اند. از هر دو گروه پیش آزمون در خصوص مفاهیم مرتبط با حسابداری مدیریت گرفته شد. در مرحله بعد دانشجویان گروه کنترل اقدام به مطالعه با استفاده از کتاب مبتنی بر متن و دانشجویان گروه آزمایشی از نگاره های مفهومی برای یادگیری استفاده نمودند. در مرحله آخر مجددا دو گروه مورد آزمون قرار گرفتند و نتایج با هم مقایسه شد. یافته های پژوهش نشان داد که میانگین نمره دانشجویان حسابداری آموزش دیده با استفاده از کتاب مبتنی بر نگاره های مفهومی از نمرات دانشجویان مطالعه کرده از روی کتاب های مبتنی بر متن بیشتر است. از آنجاییکه نگاره های مفهومی به یادگیری معنی وار مفاهیم پیچیده کمک می کنند به استادان و دانشجویان پیشنهاد می شود از این شیوه یادگیری و آموزش به صورت گسترده تری استفاده نمایند.

هدف اصلی این مقاله کشف تقلب صورت های مالی با توجه به گزارش حسابرسی صورت های مالی است. داده های اولیه مورد بررسی در این پژوهش، مربوط به نمونه آماری با حجم 164 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی مقطع زمانی 1396-1393 می باشد، که به روش نمونه گیری حذف سیستماتیک گزینش شده اند. نمونه آماری پژوهش با توجه به نوع گزارش حسابرسی به دو گروه مجزا شامل شرکت های متقلب (1) و شرکت های غیرمتقلب (0) دسته بندی شده اند. متغیرهای مستقل تاثیر گذار بر تقلب در این پژوهش در برگیرنده 41 متغیر مالی و غیر مالی می باشد که بر اساس مبانی نظری و پیشینه پژوهش انتخاب شده اند. در نهایت داده های مربوط به متغیرها که به روش کتابخانه ای جمع آوری گردیده است، به پنچ تکنیک برتر از بین تکنیک های یادگیری ماشین داده شده است، که این تکنیک ها شامل؛ شبکه های بیزین، درخت تصمیم، شبکه های عصبی، ماشین بردار پشتیبان و روش ترکیبی می باشد. پس از بکارگیری این تکنیک ها در کشف تقلب صورت های مالی، نتایج نشان داد تمامی تکنیک ها قابلیت کشف تقلب صورت های مالی را در سطح نسبتا بالایی دارند و تکنیک پیشنهادی ترکیبی با میزان نرخ پیش بینی 96. 2% دارای دقت و توان ارزیابی بالاتری نسبت به سایر تکنیک ها است.

امروزه مدیریت زنجیره تامین به دلیل جهانی شدن بازارهای کسب و کار، اهمیت بیشتری پیدا کرده است. با افزایش پیچیدگی، آسیب پذیری و ریسک موجود در زنجیره افزایش می یابد که نتیجه آن افزایش وقفه در تولید یا ارایه خدمت به مشتریان می باشد. این روند، بکارگیری روش های نوین مدیریت ریسک را ضروری می سازد. در همین راستا، در این تحقیق با ارایه و حل الگوی ترکیبی دیمتل فازی-الگوریتم ژنتیک به بررسی هزینه ریسک زنجیره تامین پرداخته شده است. در ابتدا یک مدل ریاضی با تاکید بر کاهش هزینه با در نظر گرفتن پارامتر اختلال بر روی زنجیره طراحی گردیده، سپس روابط بین اختلالات از طریق تکنیک دیمتل فازی فرموله شده، و مدل با استفاده از الگوریتم ژنتیک حل شده است. در این تحقیق به بررسی تاثیر چهار اختلال بر روی هزینه های زنجیره تامین پرداخته شده و اختلال ها براساس هزینه هایی که به زنجیره اعمال می کنند رتبه بندی شده اند. نتایج نشان می دهد که به ترتیب مهمترین اختلالات زنجیره تامین شامل اختلال مربوط به بلایای طبیعی، تامین، حمل و نقل و تقاضا می باشد.

اجتناب از مالیات منجر به عدم تقارن اطلاعات شرکت ها می شود و کیفیت اطلاعات حسابداری را تضعیف می کند. حسابرسان باید رویه های حسابرسی بیشتری را برای کنترل ریسک های حسابرسی که ممکن است ناشی از اجتناب از مالیات باشند، اجرا کنند و در نتیجه حق الزحمه حسابرسی را افزایش می دهند. لذا، بر اساس روند حسابرسی مبتنی بر ریسک و نظریه جیب بزرگ پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین اجتناب مالیاتی و حق الزحمه حسابرسی و اثر تعدیل کنندگی مالکیت دولتی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. برای آزمون فرضیه های پژوهش از اطلاعات مالی شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در فاصله زمانی بین سال های 1392 تا 1396 استفاده شده است، به طوری که پس از اعمال محدودیت های موردنظر در این پژوهش، نمونه نهایی متشکل از 88 شرکت انتخاب گردید. پس از اندازه گیری متغیرهای پژوهش از تجزیه تحلیل رگرسیون خطی چند متغیره، برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده شد. آزمون فرضیه ها نیز با استفاده از نرم افزار اقتصادسنجی Eviews و تکنیک های آماری داده های تلفیقی صورت پذیرفته است. نتایج حاصل از آزمون های آماری پژوهش نشان می دهد که اجتناب مالیاتی موجب افزایش میزان حق الزحمه حسابرسی شرکت ها می شود. علاوه بر این، نتایج نشان می دهد که تاثیر مثبت اجتناب مالیاتی بر حق الزحمه حسابرسی در شرکت های با مالکیت دولتی به مراتب کمتر است. همچنین، نتایج آزمون تحلیل حساسیت نشان داد که استفاده از معیارهای جایگزین برای سنجش اجتناب مالیاتی نیز تاثیری بر نتایج اصلی پژوهش ندارد و نتایج پژوهش از استحکام برخوردار است.

این پژوهش، به بررسی رابطه بین ایدیولوژی اخلاقی و استرس حسابداران رسمی می پردازد. مطالعه پیش رو از نوع پیمایشی-کاربردی است. همچنین، بررسی موضوع به وسیله پرسشنامه و نمونه گیری از 117 نفر از اعضای جامعه حسابداران رسمی ایران صورت گرفت و برای تحلیل یافته ها در قالب 2 فرضیه اصلی، از روش معادلات ساختاری توسط نرم افزار Smart PLS استفاده شد. در این پژوهش، ایده آل گرایی و نسبی گرایی به عنوان اجزای ایدیولوژی اخلاقی موردبررسی قرار گرفت. یافته های پژوهشی نشان داد که بین ایده آل گرایی و استرس حسابداران رسمی، رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. همچنین، بین نسبی گرایی و استرس کارکنان، رابطه معکوس و معناداری مشاهده شد. درنتیجه، با توجه به کنترل استرس حسابداران رسمی و در راستای رسیدن به اهداف سازمانی، لازم است که برنامه ریزی های مناسبی در ارتباط با ایدیولوژی های اخلاقی افراد، صورت گیرد.

سود به عنوان مهم ترین محصول سیستم اطلاعاتی حسابداری باید از کیفیت قابل قبولی برخوردار باشد. زیرا سود، مبنای تصمیم گیری های اقتصادی سرمایه گذاران است. سرمایه گذاران تمایل دارند تا اطلاعاتی راجع به آینده از جمله پیش بینی سود هر سهم و دقت پیش بینی آن داشته باشند. اما رفتار فرصت طلبانه مدیران واحدهای تجاری در بیش نمایی سود، کیفیت سود را کاهش می یابد. در مقابل محافظه کاری حسابداری رفتار جانبدارانه مدیر در شناسایی سود را به تاخیر می اندازد. از این رو محافظه کاری موجب می شود تا مدیر و سایر گروه ها نظیر سهامداران مبالغ کمتری از سود را دریافت نمایند. این موضوع موجب افزایش ارزش شرکت می شود. ارزش افزایش یافته شرکت، میان همه گروه های طرف قرارداد شرکت تقسیم و رفاه هر گروه افزایش می یابد. در این پژوهش تاثیر مدیریت سود بر رابطه میان خطای پیش بینی سود و محافظه کاری حسابداری را طی یک دوره 9 ساله از 1388 تا 1396 در 115 شرکت از شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، مورد بررسی قرار داده است. نتایج پژوهش نشان می دهد، رابطه ای معنادار (مثبت) میان خطای پیش بینی سود و محافظه کاری حسابداری (به عنوان یکی از معیار کیفیت سود) در مدیریت سود واقعی وجود دارد. اما نتایج این پژوهش رابطه ای معنا دار میان خطای پیش بینی سود و محافظه کاری حسابداری در مدیریت سود تعهدی را تایید نمی نماید.