توسعه اجتماعی
سال:1398 | دوره:13 | شماره:4 (پیاپی 52) |تعداد مقالات:7

هدف این مطالعه بررسی رابطه ی بین سبک زندگی و رفتار زیست محیطی شهروندان شهر شیراز است. در این پژوهش از نظریات پیر بوردیو به عنوان چارچوب نظری برای تبیین انواع سبک های زندگی استفاده شده است و همچنین رفتار های زیست محیطی را به عنوان مجموعه رفتار هایی در ارتباط با محیط طبیعی که تحت تاثیر جایگاه افراد در فضای اجتماعی انتخاب می شوند، در نظر گرفته ایم. روش پژوهش پیمایش و جمعیت آماری تحقیق شامل کلیه ی افراد بالای 15 سال در 11 منطقه ی شهر شیراز است که بر اساس فرمول کوکران حجم کل نمونه 384 نفر محاسبه گردیده است. نمونه های آماری با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای، داده ها از طریق پرسشنامه جمع آوری شده است. از طریق تکنیک تحلیل عاملی 10 عامل برای متغیر سبک زندگی به دست آمد. سبک های زندگی که بیشترین تاثیر را بر رفتار زیست محیطی داشته اند سبک زندگی مذهبی، سبک زندگی سلامت محور، سبک زندگی ورزشی، سبک زندگی تفریحی فراغتی و سبک زندگی مبادی آداب با رابطه ی مثبت و قوی و سبک زندگی فست فودی (مدرن) و سبک زندگی اینترنتی با رابطه ی منفی و قوی بوده اند.

این مقاله با هدف بررسی تاثیر انواع سبک زندگی بر رفتار باروری زنان 49-15 ساله شهر اهواز انجام شده است. در این پژوهش از تئوری اقتصادی باروری گری بکر و تئوری نوگرایی استفاده شده است. حجم نمونه 384 نفر شده است که به شیوه ی نمونه گیری تصادفی طبقه بندی شده متناسب با حجم جمعیت آماری انتخاب شده است. از نظر روش جمع آوری داده ها، این مطالعه پیمایشی بوده و در تجزیه و تحلیل داده ها، از آمار توصیفی و استنباطی از جمله ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بین متغیر جمعیت شناختی سن و سبک زندگی سنتی با رفتار باروری رابطه ی مثبت و معناداری وجود دارد؛ اما بین میزان تحصیلات و سبک زندگی مدرن با رفتار باروری رابطه ی منفی و معناداری وجود دارد. از میان مولفه های سبک زندگی، بین مصرف فرهنگی با رفتار باروری رابطه ی معناداری وجود ندارد اما میان مصرف مادی با رفتار باروری رابطه ی منفی و معناداری وجود دارد.

با توجه به این که بوردیو در آثار تجربی و نظری خویش ایده ی مدرنیته، تحول، توسعه و تکامل جوامع را به طور غیر مستقیم مطرح نموده است، مساله ی اصلی تحقیق حاضر حول این موضوع متمرکز است که توسعه در آثار بوردیو چگونه نمود یافته است؟ و چه ویژگی هایی دارد؟ نتایج مرور نظام مند آرای بوردیو نشان می دهد توسعه از دیدگاه بوردیو عبارت است از تغییر جوامع سنتی یکپارچه و متحد به جوامعی متکثر و منفک به لحاظ میدان، سرمایه و عادت واره که با ویژگی هایی از قبیل استقلال نسبی، کارکرد، حجم سرمایه، منازعه و منطق و روابط ارگانیک همراه است (جوامع مدرن). در این راستا توسعه دارای دو مرحله ی به هم پیوسته است که عبارت است از: «مرحله ی اول: گذار از جامعه ی سنتی به جامعه ی مدرن» و «مرحله ی دوم: تمایزیافتگی در جامعه ی مدرن». به لحاظ ویژگی ها و عوامل موثر بر توسعه ی جوامع، بوردیو معتقد است که توسعه از یک سو، امری ارزشی و از سوی دیگر، واقعیتی چند بعدی است که در چارچوب تغییر مبتنی بر تفکیک همه جانبه قرار دارد.

نوشتار حاضر برآمده از پژوهشی پیرامون مناسک گرایی در تدوین پژوهش های جامعه شناسی می باشد. روش انجام این پژوهش با توجه به هدف این تحقیق، از نوع ترکیبی و راهبرد مورد استفاده در روش کیفی مطالعه ی موردی جمعی بود. جامعه ی آماری مورد بررسی در بخش کمی پژوهش، 405 نفر از دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانشگاه های فردوسی و پیام نور مشهد و دانشگاه آزاد قوچان بودند. جامعه ی هدف در بخش کیفی نیز شامل اساتید هیات علمی و پژوهشگران رشته ی جامعه شناسی بود که به شیوه ی نمونه گیری نظری انتخاب شدند. نتایج این تحقیق نشان می داد که مناسک گرایی در تمام مراحل تحقیق و بویژه در بخش ضرورت و اهمیت و پیشینه ی پژوهش وجود داشته، زنان به نسبت مردان و دانشجویان دکتری نسبت به دانشجویان فوق لیسانس بیشتر گرفتار مناسک گرایی شده اند. در بخش کیفی نیز عوامل موثر بر مناسک گرایی محققین شناسایی گردید که بدین شکل می توان آن ها را صورت بندی نمود: در شرایطی که الف) روش شناسی های موجود، عرصه را برای بازنمایی ابهام ها و پیچیدگی ها تنگ می نمایند؛ ب) در اقلیم فرهنگی ما هراس از عریان شدگی ضعف ها همه جا هویداست؛ ج) روش انتقال مطالب بر پایه ی آموزش های خشک یک سویه و نه یادگیری آزاد و خلاق استوار است؛ د) کالای تولید شده در میدان پژوهش برای سایر میدان های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی ارزشمند نیست و ه) پژوهش غیر مناسکی هزینه های مالی و زمانی برای محقق به همراه خواهد داشت؛ مناسک گرایی انتخاب رایج پژوهشگران اجتماعی خواهد بود.

فردگرایی به عنوان یکی از مسائل اجتماعی و فرهنگی در خور توجه جامعه ی مدرن است. با توجه به اینکه دانشجویان به عنوان قشر جوان و تحصیل کرده ی جامعه ی ایران به شمار می روند، آنان می توانند بهترین جامعه ی آماری برای سنجش پیامدهای مدرنیته باشند. از این رو پژوهش حاضر با روش کمی و با استفاده از پرسش نامه ی استاندارد میزان فردگرایی در بین دانشجویان دانشگاه کاشان و دانشگاه علوم پزشکی کاشان مورد سنجش قرار داده است. متغیرهای مستقل در راستای سنجش فردگرایی عبارتند از سرمایه ی فرهنگی، سرمایه ی اجتماعی، نقش گروه مرجع، سنت گرایی، دینداری، روابط اجتماعی، خودخواهی و عملکرد رسانه های ارتباط جمعی، که غالبا در چهارچوب نظریه های دورکیم، بوردیو، لرنر، کلمن و دیگر نظریه پردازان موضوع فردگرایی مورد بررسی قرار گرفتند. این متغیرها به صورت پرسش نامه از بین 320 دانشجو سنجیده شده و پس از جمع آوری و تحلیل اطلاعات مشخص شد خودمداری، دینداری، مشارکت اجتماعی و روابط اجتماعی بر میزان فردگرایی تاثیر مستقیم و اعتماد اجتماعی و سنت گرایی بر آن تاثیر غیر مستقیم می گذارند. همچنین دینداری، مشارکت اجتماعی و روابط اجتماعی تاثیر معکوس و خودمداری تاثیر مستقیم بر فردگرایی داشتند.

پیشرفت و آینده ی دلخواه و مطمئن هر جامعه ای درگرو توافقی درونی و وفاق برخاسته از اعتقاد مشترک است که مبنای آن بر عدالت همه جانبه، قانون پذیری و فرهنگ شهروندی استوار است. بر همین مبنا هدف تحقیق حاضر بررسی عوامل موثر بر وفاق اجتماعی اقوام لک و لر در بین مردان شهر خرم آباد است. روش تحقیق از نوع پیمایشی، ابزار گردآوری پرسشنامه محقق ساخته است. جامعه ی آماری را مردان 55-20 ساله شهر خرم آباد تشکیل می دهند که از طریق فرمول کوکران 383 نفر به عنوان نمونه (لک و لر) انتخاب شدند. نمونه ی تحقیق با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای متناسب با حجم برآورد شد. میزان پایایی متغیر وفاق اجتماعی با 0/9 از طریق آلفای کرونباخ سنجیده شد و با نرم افزار SPSSاطلاعات جمع آوری شده تحلیل شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که بین وفاق اجتماعی و سن، قومیت، وضعیت تاهل، فرهنگ شهروندی، قانون گریزی و محرومیت نسبی رابطه ی معنی داری مشاهده شد نتایج آزمون تحلیل چند متغیره نیز نشان داد که متغیرهای فرهنگ شهروندی، قانون گریزی، محرومیت نسبی و قومیت توانسته اند 0/37 درصد از تغییرات متغیر وفاق اجتماعی را تبیین کنند.

نمادها و آیین های مذهبی در طی قرن ها همواره نظم و قواعدی را در ساختار شهر های سنتی جاری کرده اند؛ و از دلایلی بوده که شهر ها پاسخگوی بسیاری از نیازهای روحی و روانی ساکنان خود بوده اند. تحلیل شکل و ساختار شهر بدون توجه به مجموعه ی آیین های مذهبی که در طول سالیان متمادی برگزار می شود امکان پذیر نیست. این تحقیق به بررسی اثر برگزاری آیین های مذهبی بر ساختار شهر سنتی شوشتر می پردازد. هدف از این پژوهش بررسی نقش مراسم عزاداری محرم در کاهش آسیب های حاصل از تصلیب ساختار کهن شهر و هم پیوندی ساختار امروزین شهر می باشد. قواعد حاکم بر این مراسم، ساختار بی روح امروزین شهر را شکسته و به صحنه ای یکپارچه تبدیل می کند. تکایا و امام زاده ها، مساجد به عنوان نقاط کانونی و تاثیرگذار در ساختار شهر می باشند. تطبیق فضاها و عناصر شهری و صحنه های برگزاری مراسم سوگواری ماه محرم با پیکره ی شهر تا حدی است که بدون توجه به آن نمی توان تحلیل کاملی از سازمان فضایی شهر بدست آورد. در این ایام شهر نقش روزمره ی خود را رها کرده و تبدیل به صحنه ی نمایشی عظیم از پیوند بین شهر و مردم را آشکار می سازد. کالبد شهر ناگزیر از تطبیق با نوع مراسم، شکلی یکپارچه خواهد گرفت و عناصر گسست حاصل از در دوره ی مدرن به عاملی مثبت بدل می گردد.