پژوهش در آموزش زبان و ادبیات عرب
سال:1398 | دوره:1 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

پیچیدگیهای نحو و آراء متفاوت نحویان، از نخستین قرنهای انتشار زبان عربی، آموزش نحو را با مشکلاتی مواجه ساخته است، به همین جهت بسیاری از صاحب نظران با طراحی مدلهای نو سعی کرده اند مشکلات آن را برطرف کنند. یکی از مهمترین اهداف این مقاله نشان دادن سبکی نو در آموزش نحو عربی و رهایی از مشکلات و پیچیدگیهای نحو سنتی و مسائلی از قبیل رابطة عامل و معمول و نظایر آن است. قضایایی همچون توجیه و تأویل در زبان شناسی امروزی اثربخشی چندانی ندارند، از این رو نحو توصیفی جای نحو تجویزی را گرفته است. ابراهیم مصطفی، مهدی مخزومی و تمام حسن نحوی دانان معاصری هستند که با نحو تجویزی مخالفت نموده و نحو توصیفی را رواج بخشیدند. این پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیلی به رشته تحریر درآمده است، به بررسی آرای این نحوی دانان در باب ارائه دیدگاههای ساده کردن نحو سنتی می پردازد، از مهم ترین دستاوردهای این جستار آن است که" ابراهیم مصطفی" مدعی است حرکت های اعرابی ساخته متکلم است، تا با این کار، بر معنایی خاص در تألیف جمله و ساختار کلام دلالت کند. "آراء مخزومی" و "تمام حسان "در باره ی کنار گذاشتن عامل استحکام بیشتری نسبت به آراء ابراهیم مصطفی دارند. " تمام حسان" نیز تغییر نظریه عامل به نظام نشانه شناسی را مطرح می کند زیرا نظام نشانه شناسی همبستگی قرینه ها در فهم معنا مؤثر هستند و ما را از نظریه عامل بی نیاز می گردانند.

داستان برشی از رخدادهای زندگی واقعی یا خیالی در قفس خیال انگیز فکر نویسنده و شاعر است، فضای متمرکز ذهن ادیب، این حوادث را از سرگردانی رهایی بخشیده تا روایت آنها با خواننده به اشتراک گزارده شود. داستان نویسی در دوران معاصر مخصوصا در شعرمورد اقبال بسیاری قرار گرفت. داستان نویسی مدرن در شعر به واکاوی داستان و ارتباط آن با درون مایه اثر یعنی احساسات، افکار، تخیلّات و رؤیاهای شاعر می پردازد. ابوشادی از پیشگامان شعر رومانتیک در کشور های عربی به خصوص مصر است که با تأسیس انجمن ادبی آپولو سهم بسزایی در تحوّل و پیشرفت شعر معاصر عرب داشته است. در داستان پردازی زکی ابوشادی در دیوانش، نقش شاعر به خوبی قابل لمس است؛ چرا که او اندیشه ها و شخصیّت ها و واقعیت های اجتماعی و سیاسی را با توصیف های زیبایش می آراید. در این پژوهش سعی شده با روش تحلیلی-توصیفی به بررسی این مطلب پرداخته شود که عناصر داستان چگونه باعث نظم، تداوم و چینش قسمت های مختلف اشعار رومانتیک زکی ابوشادی شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که شاعر با قرار دادن کانون روایت در شخصیت های حساس زندگی اش و کنار رفتن از صحنه، روایت داستان را واسطه ای قرار دهد تا خوانندگان از طریق تفسیر شعر در آن راه جویند. در داستان پردازی زکی ابوشادی، متمرکز بودن بر مضمون اجتماعی، سیاسی با نگاه وصفی و رومانتیک و دقیق به وضعیت جامعه، باعث نقاط قوت داستان او گردیده است.

غسان کنفانی یکی از مشهورترین نویسندگان معاصر فلسطین و جهان عرب است که علی رغم عمر کوتاه خویش(36سال) آثار فراوان و ماندگاری از خود بر جای گذاشت که این آثار شامل رمان، داستان های کوتاه، نمایشنامه و کتاب می باشند. «رجال فی الشمس» اولین رمان کنفانی که دارای شهرت جهانی و به چندین زبان زنده دنیا نیز ترجمه شده است. در «رجال فی الشمس» کنفانی با درک صحیح از زمان خود و همچنین وضعیت مردم فلسطین در آن دوره از زمان و احساس سرخوردگی و یأس ناشی از اشغال فلسطین، به نقد و بررسی دقیق جامعه خود می پردازد و به اصطلاح به نقد درونی جامعه خود پرداخته است. کنفانی عامل اصلی مشکلات فلسطین را اسرائیل می داند، ولی با این وجود مردم فلسطین را بی تقصیر نمی داند و معتقد است جامعه ای که تمامی رنج ها و محنت ها از آوارگی و فقر تا مردن در غربت را متحمل می شود اما هیچ گونه اعتراضی نمی کند و فریاد نمی زند، این جامعه هیچ وقت نخواهد توانست بر دشمن خود پیروز شود لذا سعی دارد با دست گذاشتن بر درد و سختی مردم جامعه خود علاوه بر رساندن فریاد بر حق مردم خود، جامعه فلسطینی را به تفکر و تحرک وادارد و در نهایت نیز با طرح پرسشی در پایان رمان غم انگیز خود مردم فلسطین را دعوت به مبارزه و مقاومت می کند و بر ضرورت خروج از حالت سکوت و تسلیم و یأس و حرکت در مسیر مبارزه و مقاومت تاکید می نماید.

تدریس زبان عربی در ایران همیشه با تکیه بر روش های سنتی همچون روش دستور – ترجمه، روش مستقیم، روش خاموش و غیره صورت می پذیرد، از این رو هیچگاه عناصری که امروزه در روش های نوین وجود دارند از قبیل: واکنش های ذهن مدرس و زبان آموز به هنگام آموزش زبان عربی، عناصر مختلف یادگیری، ویژگی های طرفین، سخن و موقعیت گفتگو، روند پیشرفت درسی و کسب اطلاعات توسط زبان آموز و. . . مورد توجه صاحب نظران این حوزه قرار نگرفته است. در این مقاله درصددیم با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی روش های سنتی و روش های نوین تدریس عربی را بررسی کنیم، و با تأکید بر فرآیند یادگیری زبان عربی بر پایه ی روش های نوینی همچون رویکرد کارکردگرا، یادگیری خودجوش، شیوه ی بحث گروهی. . اصولی بنیادین را برای تدریس زبان عربی ارائه دهیم، بطوریکه با استفاده از راهکارهای پیشنهادی، زبان آموز بصورت کارآمد دانش زبانی را کسب کرده و با ایجاد انگیزه، خلاقیت، اعتماد به نفس و در نهایت با کوشش مداوم و فعال در فضای علمی مناسب، توانش و کنش ارتباطی وی به بهترین سطح ممکن برسد.

این پژوهش به دنبال خوانشی تطبیقی است در دو اثرمهم؛ یکی کتاب " حی ابن یقظان" که رساله ای است کم حجم و مهم در زبان و ادبیات عرب و شامل اندیشه های عمیق فلسفی و تربیتی ابن طفیل اندلسی در قرن 12 میلادی و دیگری اثر " امیل" از ژان ژاک روسوی فرانسوی که در قرن 18 میلادی تدوین شده است. این تحقیق مقایسه ای است مختصر میان این دو رساله ( یکی از جهان اسلام و دیگری ازجهان غرب) که در قالب داستان و شخصیت های تخیلی به تبیین اهداف، اصول و روش های تربیت پرداخته اند. استخراج دلالت های تربیتی، مشابهت ها واختلافات دیدگاهی آنان؛ در راستای بررسی نگرش طبیعت گرایانه به تربیت از اهداف پژوهش حاضر است؛ جایگاه معلم و مربی، تربیت عقلانی، اجتماعی، اخلاقی و دینی در اندیشه ی ابن طفیل و روسو از دیگر اهداف تحقیق نیز خواهد بود.

هدف پژوهش حاضر تعیین تاثیر و مقایسه آموزش هوش هیجانی و انگیزش تحصیلی بر التزام تحصیلی دانشجویان رشته عربی است. این پژوهش به شیوه آزمایشی و با دو گروه آزمایشی و یک گروه گواه و طرح پیش آزمون-پس آزمون اجرا شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان پسر رشته عربی دانشگاه فرهنگیان استان خوزستان می باشد. نمونه این پژوهش شامل 54 نفر(18 نفر گروه آزمایشی اول، 18 نفر گروه آزمایش دوم و 18 نفر گروه گواه) می باشد. در مرحله اول از دو گروه آزمایش و گروه گواه پیش آزمون اجرا گردید، و سپس مداخله برای گروه آزمایشی اول شامل10 جلسه آموزش هوش هیجانی و برای گروه آزمایشی دوم که شامل 14 جلسه آموزش انگیزش تحصیلی بود ارایه گردید. پس از مداخله اطلاعات توسط مقیاس های التزام تحصیلی مورد بررسی قرار گرفت. داده های پژوهشی به کمک آزمون مانکوواریانس چند متغیری تحلیل شدند. نتایج تحلیل مانکووا چند متغیری و کوواریانس نشان داد که مقایسه آموزش هوش هیجانی و آموزش انگیزش تحصیلی در التزام تحصیلی و خرده مقیاس های آن (در نمره کلی التزام تحصیلی و خرده مقیاس شناختی آن) تاثیر معناداری نشد، ولی در خرده مقیاس رفتاری و عاطفی معنی دار شد، همچنین می توان نتیجه گرفت که مقایسه آموزش هوش هیجانی و آموزش انگیزش تحصیلی (هر کدام به تنهایی با گروه گواه) بر روی متغیرهای وابسته، تاثیر معنی دار را نشان دادند. می توان نتیجه گرفت که آموزش هوش هیجانی و انگیزش تحصیلی باعث افزایش التزام تحصیلی و خودگردانی هیجانی و عملکرد تحصیلی دانشجویان می گردد.