پژوهش های علوم و فناوری چوب و جنگل
سال:1399 | دوره:27 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

سابقه و هدف خاک بزرگ ترین منبع ذخیره کربن موجود در بوم سازگان های زمینی هستند که بیشترین سهم از کل ذخایر جهانی کربن زمینی را در خود جای دادند. نقشه برداری دقیق اطلاعات توزیع مکانی ذخیره کربن آلی خاک (SOC) یک پیشنیاز کلیدی جهت مدیریت منابع خاک و حفاظت از محیط زیست است. توسعه سریع علم سنجش از دور و استفاده از تصاویر ماهواره ای امکان نظارت بر ذخیره SOC در مقیاس بزرگ را فراهم می کند. امکان برآورد SOC یکی از موضوعات پیش روی پژوهشگران بوده است که در برخی موارد از شبکه عصبی مصنوعی برای این موضوع استفاده شده است هرچند تعیین مقادیر بهینه مولفه های موثر در آن دشوار است. در برخی مطالعات از الگوریتم ژنتیک برای بهینه سازی وزن های اولیه شبکه عصبی و بهبود پیش بینی متغیرهای خروجی استفاده شده است. اگرچه کارایی این روش در برآورد SOC با داده های سنجش از دور کمتر مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش اثر الگوریتم ژنتیک بر بهبود عملکرد شبکه عصبی مصنوعی در پیش بینی SOCبا استفاده از تصاویر ماهواره Sentinel-2 در ناحیه رویشی ارسباران مورد بررسی قرار گرفته است. مواد و روش ها برای این منظور نمونه برداری از خاک با استفاده از روش نمونه برداری تصادفی طبقه بندی شده بر اساس انواع کاربری اراضی در 46 نقطه و در عمق صفرتا 15 سانتی متر انجام شد. SOC با استفاده از روش والکلی بلاک اندازه گیری شد. برای برازش مدل بین کربن آلی اندازه گیری شده در آزمایشگاه با 9 شاخص طیفی و 3 باند تصویر ماهواره ای که به طور مستقیم وارد مدلسازی شدند، از دو روش شبکه عصبی مصنوعی و شبکه عصبی مصنوعی بهینه شده با الگوریتم ژنتیک استفاده گردید. برای ارزیابی کارایی مدل ها از روش اعتبارسنجی متقابل (Cross Validation) استفاده شد. درنهایت مدل های به دست آمده با شاخص های آماری جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، نسبت عملکرد به انحراف (RPD)، ضریب همبستگی اسپیرمن (r)، ضریب تبیین (R2) و همچنین آزمون تی جفتی مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها نتایج نشان داد SOC برآوردی با شبکه عصبی مصنوعی بهینه شده با الگوریتم ژنتیک (%07/1=RMSE، % 89/1=RPD، 76/0=R2) دقت بیشتری نسبت به نتایج شبکه عصبی مصنوعی (% 51/1=RMSE، % 34/1=RPD، 58/0=R2) داشت. همچنین بهبود ضریب همبستگی اسپیرمن برای SOC واقعی و برآورد شده با شبکه عصبی مصنوعی بهینه شده (87/0=r) و SOC برآورد شده با شبکه عصبی مصنوعی (76/0=r) مشاهده گردید. SOC واقعی با SOC برآوردی با شبکه عصبی مصنوعی بهینه اختلاف معنی داری نداشت (21/0=p-value) ولی با SOC برآوردی با شبکه عصبی مصنوعی متفاوت بود (02/0=p-value). علاوه بر این، نتایج نشان داد که شاخص TSAVI بیشترین ضریب همبستگی اسپیرمن (565/0) و شاخصBI2 کمترین ضریب همبستگی اسپیرمن (196/0) را با کربن آلی خاک دارند. نتیجه گیری به طورکلی، نتیجه گیری شد که استفاده از الگوریتم ژنتیک در انتخاب مولفه های بهینه شبکه عصبی مصنوعی منجر به بهبود عملکرد این روش مدل سازی در برآورد نقطه ای SOC با استفاده از تصاویر ماهواره Sentinel-2 در منطقه موردمطالعه شده است. همچنین با توجه به نتایج بدست آمده، کارایی تصاویر ماهواره Sentinel-2 در برآورد SOC در منطقه مورد مطالعه تایید شد.

سابقه و هدف امروزه عدالت اجتماعی بیش از هر موضوعی در مدیریت شهری اهمیت دارد. از دیدگاه عدالت اجتماعی یکی از اهداف مهم برنامه ریزی شهری، دسترسی و بهره مندی عادلانه همه شهروندان به کاربری ها و خدمات عمومی است. پارک های شهری به عنوان بخش مهمی از فضای سبز توانایی ارایه خدمات متنوع محیط زیستی، اجتماعی و تفریحی به شهروندان را دارند. مکان یابی پارک ها به عنوان بخشی از فضای سبز باید به گونه ای باشد که در سطح شهر توزیع عادلانه ای را فراهم کنند. توزیع مناسب باعث می شود که تمامی شهروندان به راحتی به آنها دسترسی داشته باشند و از خدمات ارایه شده توسط آنها بهره مند شوند. این تحقیق با هدف بررسی توزیع مکانی پارک های شهری خرم آباد صورت گرفته است. مواد و روش ها برای انجام تحقیق ابتدا نقشه مناطق سه گانه شهر خرم آباد و همچنین نقشه پارک های موجود تهیه شد. این نقشه با استفاده از تصاویر گوگل ارث اعتبارسنجی و به روز رسانی شد. سرانه پارک های شهر بر اساس نسبت مساحت آنها به جمعیت هر کدام از مناطق سه گانه شهری محاسبه شد. برای بررسی توزیع مکانی از دو روش تحلیل شبکه و تحلیل بافرینگ در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی استفاده شد. جهت مقایسه مناطق مختلف محدوده مورد مطالعه از لحاظ میزان سرویس دهی پارک ها از دو شاخص نسبت محدوده سرویس دهی و نسبت جمعیت تحت پوشش خدمات پارک استفاده شد. یافته ها نتایج تحقیق نشان داد که مناطق یک، دو و سه شهر خرم آباد به ترتیب دارای سرانه معادل 76/1، 37/1و 76/2 متر مربع می-باشند. در تحلیل ساده بافرینگ مساحت سرویس دهی پارک های شهری 87/1693 هکتار یا حدود 47 درصد و مجموع سرویس دهی در تحلیل شبکه 06/845 هکتار یا حدود 23 درصد مساحت شهر به دست آمد. میزان منطقه تحت پوشش در روش تحلیل شبکه به عنوان منطقه تحت سرویس دهی واقعی پارک ها، حدودا نیمی از سرویس دهی محاسبه شده در روش بافرینگ است. اختلاف بین قابلیت سرویس دهی واقعی و انتزاعی در دو روش تحلیل شبکه و بافرینگ، نشان دهنده توزیع نامناسب پارک های شهری و لزوم توجه به این امر در طراحی های جدید است. نتیجه گیری نتایج مطالعه نشان داد که پارک های شهری در شهر خرم آباد علاوه بر وسعت پایین نسبت به جمعبت، به طور نامناسب در رابطه با جمعیت و تراکم توسعه، توزیع شده اند. وضعیت موجود بیانگر عدم عدالت اجتماعی از نظر توزیع پارک های شهری به عنوان یک فاکتورمحیط زیستی است که لازم است در برنامه های مدیریت شهری، علاوه بر تلاش برای افزایش سرانه، توزیع عادلانه آن در سطح شهر نیز مورد توجه قرار گیرد

سابق و هدف تغییرات در پوشش گیاهی و کاربری زمین به صورت غیر اصولی از یک سو و وقوع پدیده زوال درختی در دهه اخیر از سوی دیگر فشار مضاعفی را بر جنگل های زاگرس وارد کرده و باعث خشکیدگی گستره قابل توجهی از این جنگل ها به ویژه در استان ایلام شده است. از آنجا که آگاهی از میزان و موقعیت تخریب جنگل و پراکنش مکانی مناطق در معرض تخریب و جلوگیری از این روند فزاینده مد نظر برنامه ریزان و مدیران بخش منابع طبیعی است، لازمه مدیریت پایدار این منابع ارزشمند دسترسی آسان به اطلاعات و داده های به روز و دارای صحت بالا می باشد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی پراکنش پهنه های خشکیدگی درختی بلوط در واحدهای فیزیوگرافی (شیب، جهت شیب و طبقات ارتفاعی) و همچنین کاربری اراضی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی در این استان انجام گردید. مواد و روش ها در این تحقیق ابتدا با استفاده از مدل های ارتفاعیAlos و Srtm، در محیط GIS لایه های اطلاعاتی شیب، جهت شیب و طبقات ارتفاعی استخراج گردید. سپس بر اساس تصاویر ماهواره ای و کنترل صحرایی، لایه کاربری اراضی استان تهیه شد. همچنین با استفاده از دستگاه GPS موقعیت درختان خشکیده نمونه بلوط تعیین و لایه نقطه ای مربوطه تهیه گردید. در ادامه با تلفیق لایه های اطلاعاتی تهیه شده (شیب، جهت شیب، طبقات ارتفاعی و کاربری اراضی) با لایه موقعیت مناطق خشکیده بلوط، فراوانی پهنه های خشکیدگی درختی جنگل های بلوط در واحدهای فیزیوگرافی و کاربری اراضی مشخص و مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها طبق نتایج به دست آمده، میزان خشکیدگی درختی در واحدهای توپوگرافی (شیب، جهت شیب و طبقات ارتفاعی) مستخرج از دو مدل Also 12 متری و Srtm 50 متری نشان داد، بر اساس مدلAlso بیشترین فراوانی مناطق خشکیده بلوط مربوط به کلاس شیب 20-10 درصد (30 درصد) است. 18 درصد مربوط به جهت شیب شمال شرقی است و 47 درصد مربوط به طبقه ارتفاعی 2000-1500 متر است. همچنین بر اساس مدل Srtm بیشترین فراوانی مناطق خشکیده بلوط مربوط به کلاس شیب 20-10 درصد (30 درصد) است، 20 درصد مربوط به جهت شیب شمالی است و47 درصد مربوط به طبقه ارتفاعی2000-1500 متر است. از نظر واحدهای اراضی نیز بیشترین مناطق خشکیده بلوط به ترتیب در واحدهای کوهستان، تپه ها، مناطق واریزه ای سنگریزه دار و فلات ها قرار دارد. نتیجه گیری به طور کلی بین درصد پراکنش خشکیدگی بلوط با کلاس های شیب در دو مدل مورد بررسی، اختلافی وجود ندارد. اما میزان خشکیدگی در طبقات ارتفاعی و جهت شیب در هر دو مدل تفاوت های جزیی وجود دارد. از نظر کاربری های جنگلی نیز بیشترین فراوانی خشکیدگی بلوط به ترتیب در طبقات کم (5/36 درصد)، متوسط (9/33 درصد) و زیاد (4/4 درصد) قرار دارد.

سابقه و هدف هدف از انجام این تحقیق ساخت پانل عایقی ضخیم با استفاده از ضایعات لیگنوسلولزی و ماده اتصال دهنده زیست-تخریب پذیر و ارزیابی خواص فیزیکی و مکانیکی آن بود. مطالعات نشان می دهد که استفاده از مواد لیگنوسلولزی در ساختمان سابقه ای طولانی در نقاط مختلف جهان دارد. تحقیقات متعددی استفاده از مواد لیگنوسلولزی مانند باگاس، کاه گندم و برنج و ساقه آفتابگردان در ترکیب پانل های فشرده چوبی را برای بهبود خواص فیزیکی مفید ارزیابی کرده اند. مواد و روش ها: پانل های مذکور با دانسیته های 150، 175 و 200 کیلوگرم بر مترمکعب و با استفاده از سه نوع ماده اولیه شامل کاه گندم، برنج و کلزا با ضخامت 30 میلیمتر ساخته شدند. ماده اتصال دهنده هوموپلیمر وینیل استات و فرآیند ساخت متشکل از پرس سرد و خشک کن با سیستم بسته و دمای 55 درجه سانتیگراد بود. مقاومت فشاری عمود بر سطح نمونه ها به همراه مدول الاستیسیته به عنوان ویژگی های مکانیکی و آزمون جذب صوت و نرخ تبادل دما و پیرو آن آزمون تعیین ضریب هدایت حرارتی جهت ارزیابی عملکرد فیزیکی پانل ها انجام شد. یافته ها: نتایج نشان داد که نوع ماده اولیه تاثیر قابل توجهی بر عملکرد فیزیکی و مکانیکی پانل های ساخته شده دارد. پانل های تولید شده از کاه کلزا مقاومت (64 کیلو پاسکال) و مدول فشاری (940 کیلو پاسکال) بالاتری نسبت به دو ماده دیگر نشان دادند درصورتی-که عملکرد فیزیکی آنها نسبت به پانل های ساخته شده از کاه گندم و کاه برنج ضعیف تر بود. بطور کلی پانل های ساخته شده از مواد طبیعی شاخص افت تراگسیل بالاتری را نسبت به پلی استایرن نشان دادند. شاخص افت تراگسیل صوت در پانل های گندم با حداکثر دانسیته، حدود 17 دسی بل محاسبه گردید. نتایج آزمون هدایت حرارتی نشان داد که ضریب هدایت حرارتی پانل های ساخته شده از کاه گندم و برنج در دامنه ضریب هدایت حرارتی مواد عایق حرارت قرار دارد. افزایش دانسیته پانل موجب بهبود در همه ویژگی ها بویژه در پانل های ساخته شده با کاه گندم گردید. نتیجه گیری: مواد لیگنوسلولزی حاصل از برداشت محصولات کشاورزی مانند گندم، برنج و کلزا می توانند بعنوان ماده اولیه مناسب جهت تولید پانل های عایقی سبز مورد استفاده قرار گیرند. در این میان کاه گندم و برنج به لحاظ دسترسی به قابلیت بهتر در جذب صوت و عایق حرارت نسبت به کلزا ارجحیت دارند. با ساخت این فرآورده ها می توان مصرف مشتقات نفتی در صنایع ساختمان را کاهش داد و بخشی از اثرات منفی این صنعت بر محیط زیست را تعدیل نمود. استفاده از انرژی کمتر هنگام ساخت و نیز تولید مقادیر بسیار ناچیز گازهای گلخانه ای در مقایسه با مواد سنتزی، دو امتیاز ویژه چندسازه های زیست تخریب پذیر بوده که موجب تولید و کاربرد گسترده آنها بخصوص در جوامع پیشرفته شده است.

سابقه و هدف علی رغم پتانسیل های کاربردی بالای الیاف و کاغذهای سلولزی سوپرپارامغناطیس، آب دوستی سلولز و عدم پایداری ابعادی ناشی از آن و نیز افت قابل توجه استحکام کششی در نتیجه حضور نانوذرات مغناطیسی در سطح الیاف، کاربرد این دسته از مواد عمل گرا محدود شده است. این مطالعه با هدف بررسی امکان آغشته سازی کاغذهای سلولزی-سوپرپارامغناطیس با رزین اپوکسی و بهبود رفتارهای فیزیکی-مکانیکی با تبدیل آنها به نانوکامپوزیت انجام شد. مواد و روش ها در این مطالعه، از فرایند سنتز درجای نانوذرات مگنتیت (Fe3O4) بر روی الیاف سلولزی خمیر شیمیایی سوزنی برگان به منظور تهیه الیاف سلولزی سوپرپارامغناطیس استفاده شد. ابتدا سوسپانسیون الیاف سلولزی در آب دو بار تقطیر، با دمای 65 درجه سانتی گراد آماده و سپس کلرید آهن II و III با نسبت 2 به 1 به آن اضافه شدند. الیاف تیمار شده از محلول خارج و پس از آبگیری بلافاصله به محلول 1 مولار هیدروکسید سدیم با دمای 60 درجه ی سانتی گراد منتقل شدند تا فرایند سنتز نانوذرات مغناطیسی تکمیل گردد. الیاف سلولزی-مغناطیسی، پس از شستشو به کاغذ سلولزی-مغناطیسی (MCPap) با گراماژ 60 گرم بر مترمربع تبدیل شدند. با هدف مقایسه، کاغذهایی غیرمغناطیسی (CPap) با گراماژ مشابه تولید شد. کاغذها با رزین اپوکسی دوجزیی اشباع و کامپوزیت کاغذ سلولزی/اپوکسی (EP-CPap) و نانوکامپوزیت کاغذ سلولزی-مغناطیسی/اپوکسی (EP-MCPap) ساخته شدند. آزمون های میکروسکوپی، پراش پرتوایکس، مغناطیس سنجی، تعیین خاکستر، کشش استاتیک، جذب آب و واکشیدگی ضخامت روی آزمونه ها انجام و نتایج مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها ریزنگاره های FESEM، سنتز درجای موفق نانوذرات مغناطیسی کروی بر روی دیواره ی الیاف سلولزی را تایید نمود. نتایج آزمون XRD، VSM نشان از سنتز موفق نانوبلورهای مگنتیت با اندازه قطری حدود 7 نانومتر و رفتار سوپرپارامغناطیس داشت. سهم وزنی نانوذرات مغناطیسی در کاغذ MCPap، حدود 5/14 درصد تعیین شد. نتایج آزمون کشش استاتیک، بهبود کاملا معنادار رفتارهای کششی EP-CPap و EP-MCPap را نسبت به کاغذهای اولیه تایید نمود. همچنین مقاومت کششی حد شکست EP-MCPap نسبت به EP-CPap تفاوت معناداری را نشان نداد، در حالی که کرنش کششی و انرژی حد شکست در EP-MCPap نسبت به EP-CPap به صورت معناداری بیشتر و مدول الاستیسیته آن کوچک تر بود. حداکثر جذب آب و واکشیدگی ضخامت آزمونه ها و نیز سرعت رسیدن به مقادیر حداکثر، در آزمونه های EP-CPap نسبت به EP-MCPap بیشتر بود. نتیجه گیری مقایسه ی میکروسکوپی ساختار کاغذهای CPap و MCPap گویای توسعه بیشتر سطح مشترک مابین الیاف سلولزی در کاغذ CPap بود که این مشاهده به تاثیر حضور نانوذرات مغناطیسی بر روی الیاف کاغذ MCPap و اختلال در توسعه سطح مشترک بین الیاف سلولزی همسایه نسبت داده شد. علی رغم برتری قابل ملاحظه ی مقاومت کششی کاغذ CPap نسبت به کاغذ MCPap، احتمالا به دلیل محدود شدن دسترسی رزین اپوکسی به تمام سطح الیاف در کاغذ CPap، مقاومت کششی نانوکامپوزیت EP-MCPap و کامپوزیت EP-CPap تفاوت معناداری با یکدیگر نداشتند؛ به نظر می رسد برخلاف تاثیر منفی حضور نانوذرات مغناطیسی روی ویژگی های مکانیکی کاغذ MCPap، با توجه به بافت کمتر متراکم این کاغذ، قابلیت نفوذ رزین اپوکسی در آن بهبود یافته و لذا رفتارهای کششی و مقاومت به جذب آب و واکشیدگی ضخامت مطلوب تری در نانوکامپوزیت EP-MCPap مشاهده می گردد. نتایج این مطالعه تایید نمود که اشباع ساختار کاغذهای مغناطیسی با رزین اپوکسی موجب بهبود قابل ملاحظه رفتارهای فیزیکی-مکانیکی و در نتیجه توسعه دامنه ی کاربردی آنها می شود.

سابقه و هدف با توجه به اهمیت ضخامت لاشبرگ در تنظیم میکروکلیما و خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک، تنظیم تبادلات ورودی و خروجی خاک، تحول و تداوم توده های جنگلی و بررسی وضعیت میزان آن در توده های دست کاشت و شرایط محیطی مختلف، این مطالعه با هدف برآورد ضخامت لاشبرگ و تهیه نقشه توزیع مکانی آن از طریق مقایسه روش های مختلف میان یابی قطعی و زمین آماری در منطقه جنگلی عرب داغ واقع در شمال شرق استان گلستان انجام گردید. مواد و روش ها: اطلاعات ضخامت لاشبرگ در 422 قطعه نمونه دایره ای با مساحت 400 مترمربع در قالب شبکه خوشه ای منظم با ابعاد شبکه 600×400 (هر خوشه 5 قطعه نمونه با فواصل 100 متری) از توده های سوزنی برگان (کاج بروسیا، زربین، سرو نقره ای، کاج بادامی، کاج اروپایی)، پهن برگان (آزاد، ممرز، انجیلی، افراپلت) و مخلوط پهن برگان و پوشش درختچه ای و بوته ای (سیاه ال، سیاه تلو، انار وحشی) جمع آوری گردید و پس از آنالیز اولیه در نرم افزارهای آماری، بانک اطلاعاتی مکانی و توصیفی آنها در محیط GIS تهیه شد. سپس به منظور تولید نقشه موضوعی ضخامت لاشبرگ، کارایی روش های مختلف درون یابی EBK، OK، RBF، LPT، LDW و Co-kriging مورد مقایسه و آنالیز قرار گرفتند. اعتبارسنجی متقابل برای ارزیابی دقت تکنیک های مختلف درون یابی به وسیله ضریب تبیین (R2)، میانگین خطای نسبی (MRE)، میانگین خطای اریبی (MBE)، میانگین خطای مطلق (MAE) و میانگین مجذور مربعات خطا (RMSE) انجام شد. نتایج نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین ضخامت لاشبرگ در توده های پهن برگ طبیعی و کمترین ضخامت در تیپ سوزنی برگ سرو نقره ای در منطقه بوده است. همچنین در گروه پهن برگ، تیپ خالص آزاد بیشترین تغییرات ضخامت لاشبرگ را داشته (09/1 سانتی متر) و تیپ خالص ممرز با کمترین مقدار انحراف معیار (27/0 سانتی متر)، تقریبا ضخامت ثابتی را نشان داد در حالی که در گروه سوزنی برگان تیپ های کاج بروسیا بیشترین تغییرات ضخامت لاشبرگ را به نمایش گذاشت. نتایج این مطالعه نشان داد که روش درون یابی زمین آماری کوکریجینگ معمولی به ترتیب با مدل های نمایی (783/0)، کروی (789/0) و گوسی (791/0) با داده کمکی سطح مقطع در هکتار با حداقل مجذور مربعات خطا و بیشترین ضریب تبیین، قابلیت بهتری در مقایسه با روش های درون یابی کریجینگ (8/0 تا 817/0) و قطعی (875/0 تا 05/1) در درون یابی توزیع مکانی ضخامت لاشبرگ اکوسیستم جنگلی منطقه عرب داغ دارد. نتیجه گیری: با توجه به تاثیر ضخامت لاشبرگ بر روی برخی از فاکتورهای توده و رویشگاه مانند زادآوری، کیفیت و نفوذپذیری خاک و شدت برخی از آشفتگی های طبیعی رایج در منطقه مانند آتش سوزی و نتایج حاصل از این تحقیق، روش میان یابی کوکریجینگ معمولی با مدل های نمایی و گوسی در مقایسه با سایر روش ها، به دلیل دقت و صحت نتایج به دست آمده می تواند در تعیین ضخامت لاشبرگ توده-های جنگلی و همچنین مدیریت طرح های پرورشی و جنگلکاری مشابه کارایی بیشتری داشته باشد.

سابقه و هدف زبان گنجشک، گونه ای جنگلی با فعالیت های همه جانبه بیولوژیکی و دارویی است که از عصاره اندام های مختلف آن به عنوان الگویی برای ساخت ترکیبات جدید در درمان بیماری های مختلف انسان استفاده می شود. بین منشا جغرافیایی گیاهان دارویی و ترکیبات موثره تولید شده در آن ها همبستگی بالایی وجود دارد. لذا در این پژوهش تلاش شده تا با پی بردن به چگونگی این همبستگی و ارتباط، گامی موثر در جهت معرفی مناسب ترین شرایط رویشگاهی به منظور به دست آوردن بالاترین میزان متابولیت ثانویه در این گونه درختی برداشته شود. مواد و روش ها برای انجام این پژوهش در مجموع هشت رویشگاه از دامنه ارتفاعی 200 تا 1600 متر (پرچینک، سه پارسل از سری پنج امره، الندان، لالا، قارنسرا و ایلال) در حوزه های آبخیز تجن و سیاهرود واقع در استان مازندران انتخاب شد. در هر یک از رویشگاه ها سه پایه درختی که از نظر ویژگی های کیفی (قطر و ارتفاع درخت، شادابی و سلامت برگ ها، تراکم تاج پوشش) مشابه یکدیگر بودند در نظر گرفته شد، نمونه های برگ از قسمت میانی شاخه ها در چهار جهت تاج پوشش به منظور حذف اثر جهت جغرافیایی در نمونه گیری برداشت شد. نمونه های برگ در هوای آزاد خشک شد و پس از آسیاب کردن و تهیه عصاره با اتانول ابسولوت، عصاره های برگ برای تزریق به دستگاه کروماتوگرافی گازی آماده شدند. به منظور بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک یک نمونه خاک به صورت ترکیبی در اطراف هر پایه درختی و از عمق 15-0 سانتی متری برداشت شد. سپس مشخصه های فیزیکوشیمیایی خاک نظیر وزن مخصوص ظاهری، اسیدیته، کرین آلی، نیتروژن کل، فسفر، پتاسیم و کلسیم قابل جذب در آزمایشگاه اندازه گیری شد. به منظور بررسی اختلاف موجود بین مناطق نمونه برداری از نظر ترکیبات شیمیایی ثانویه موجود در برگ از تجزیه واریانس یکطرفه استفاده شد. همچنین همبستگی دوگانه پیرسون نیز برای پی بردن به چگونگی ارتباط پارامترهای محیطی و خاکی با ترکیبات شیمیایی مذکور به کار گرفته شد. یافته ها: نتایج نشان داد که ویژگی های مکان نمونه برداری بر مقادیر ترکیبات ثانویه شناسایی شده تاثیر گذار بوده است؛ به غیر از دو ترکیب Vitamin E و Ferruginol تمامی ترکیبات شناسایی شده با عامل ارتفاع از سطح دریا دارای همبستگی مثبت بودند. بیشترین مقادیر ترکیبات Neophytadiene (27. 7%)، Squalene (21. 7%)، n-Hexadecanoic acid(26. 8%)، Octadecatrinoic acid (28. 3%)، Phytol (6. 35%) و Benzeneethanol (10. 39%) در رویشگاه ایلال یعنی در بالاترین سطح ارتفاعی مورد بررسی مشاهده شد. میان ویژگی های فیزیکی خاک مانند درصد رطوبت، وزن مخصوص ظاهری و بافت خاک رابطه معنی داری با ترکیبات شیمیایی موجود در برگ مشاهده نشد. همچنین در تمامی رویشگاه های مورد بررسی بین عناصر غذایی پرمصرف خاک و ترکیبات شناسایی شده رابطه منفی معنی دار وجود داشت. همچنین تعدادی از ترکیبات شناسایی شده تنها در یک یا چند رویشگاه مشاهده شد و در تمامی رویشگاه های مورد بررسی مشترک نبود. نتیجه گیری: نتایج این پژوهش حاکی از آن است که ترکیبات شیمیایی تولید شده در برگ درخت زبان گنجشک در واکنش به تغییرات شرایط محیط مانند تغییرات ارتفاع از سطح دریا و مشخصه های شیمیایی خاک به ویژه عناصر غذایی پر مصرف خاک بیشترین واکنش را نشان داده و دچار تغییر می شوند که از این تاثیر پذیری می توان در انتخاب رویشگاه مناسب جهت افزایش بازدهی جنگل کاری با این گونه با هدف تولید ترکیبات شیمیایی که مواد اولیه صنایع دارویی، غذایی و بهداشتی هستند سود جست.