مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان
سال:1400 | دوره:20 | شماره:3 |تعداد مقالات:9

همکاری (Collaboration) در پژوهش های علوم سلامت، جزء ضروری برای به موفقیت رسیدن چنین پژوهش هایی است. قبلا در یکی از سخنان سردبیری مجله دانشگاه به مقالاتی اشاره کردیم که ممکن است تعداد نویسندگان آن ها تا هزار نفر هم بالا رفته چرا که بر اساس شبکه وسیعی از همکاری های بین المللی به انجام رسیده و چاپ شده اند [1]. راتکوف Rutkove در فصل سیزدهم از کتاب خود، همکاری را به موقعیتی اطلاق می کند که دو همتا (Peer) برای انجام یک پژوهش، با هم دیگر مشارکت می نمایند. بنابراین، رابطه بین استاد و دانشجو و یا دستیار پژوهش با پژوهشگر ارشد، در قالب تعریف چنین همکاریی نمی گنجد. راتکوف معتقد است بر اساس این تعریف، سه نوع همکاری به شرح زیر قابل رخ دادن است. نخست، همکاری شما در موضوع پژوهشی مورد علاقه تان با یک نفر همکار هم رشته از دانشگاه و یا محل خدمت خودتان. دوم، همکاری شما در موضوع پژوهشی مورد علاقه تان با یک نفر همکار هم رشته از سایر دانشگاه ها. سوم، همکاری شما با یک نفر همکار غیر هم رشته پیرامون یک موضوع پژوهشی خاص [2]. راتکوف هم چنین، اعلام می دارد که اگر چه هر سه نوع همکاری بسیار ضروری است، اما همکاری نوع سوم است که می تواند نتایج شگرفی را از خود بر جای بگذارد. برای مثال، وی به همکاری خودش به عنوان یک محقق علوم سلامت با برخی از اساتید انستیتو تکنولوژی ماساچوست The Massachusetts Institute of Technology (MIT) اشاره می کند و این که چگونه تفاوت در بین دیدگاه ها و روش های دانشمندان یک انستیتو تکنولوژی با دانشمندان علوم سلامت، می تواند به دستاوردهای علمی مهمی بینجامد [2]. راقم این سطور نیز در این سخن سردبیری، به ضرورت انجام همکاری در پژوهش های علوم سلامت به ویژه همکاری هایی که از مرزهای یک کشور فراتر رفته و دانشمندان از کشورهای مختلف و با تخصص های مختلف را گرد هم می آورد، تاکید می نماید. از آنجایی که مشکلات مربوط به سلامت چند بعدی بوده و نیازمند بررسی های همه جانبه از دیدگاه های مختلف و فرهنگ های مختلف می باشد، از همین رو، همکاری های بین المللی می تواند پاسخ هایی دقیق تر به مشکلات سلامت جامعه را ارایه نماید [3]. برای نمونه، به منظور بررسی علمی تاثیرات عالمگیری کووید-19 بر روی رفتارهای خودکشی، گروهی با عنوان همکاری پژوهشی بین المللی پیشگیری از خودکشی کوید-19 International COVID-19 Suicide Prevention Research Collaboration (ICSPRC) تشکیل شده است. این گروه بین المللی از دانشمندان جهان، تا کنون نتایج همکاری های خود را در دو نشریه معتبر به چاپ رسانیده که مورد استقبال گسترده سایر محققین علوم سلامت قرار گرفته است [5-4].

زمینه و هدف: خودکشی یکی از بزرگ ترین مشکلات پزشکی و اجتماعی جهان است. مطالعه حاضر با هدف تعیین اپیدمیولوژی جغرافیایی خودکشی در شهرستان های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مازندران طی سال های 95-1391 انجام شده است. مواد و روش ها: در این مطالعه اکولوژیک، اطلاعات با استفاده از چک لیست گزارش ماهانه برنامه پیش گیری از خودکشی در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی مازندران جمع آوری گردید. همبستگی مکانی گروه های سنی-جنسی خودکشی با استفاده از شاخص آماری Moran’ s index(I) محاسبه گردید. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و آزمون مجذورکای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: تعداد 376 مورد (67/1 درصد) خودکشی کامل و 22089 مورد (33/98 درصد) اقدام به خودکشی گزارش شده بود. از مجموع افرادی که خودکشی کردند، 5/68 درصد (15389 نفر) شهری و 5/31 درصد (7076 نفر) روستایی بودند. بیش ترین تعداد اقدام به خودکشی، از شهرستان آمل 3549 مورد (07/16 درصد) و بیش ترین تعداد خودکشی کامل از شهرستان ساری 65 مورد (29/17 درصد) گزارش شده بود. در موارد خودکشی کامل، بیش ترین روش خودکشی در شهرستان ساری و آمل استفاده از قرص برنج و در شهرستان گلوگاه و نوشهر حلق آویز بوده است و در موارد اقدام به خودکشی نیز در شهرستان قایمشهر و آمل استفاده از داروهای اعصاب و روان بیش ترین گزارش شده بود. نتیجه گیری: با توجه به الگوی جغرافیای، تعداد خودکشی (کامل و اقدام) در اکثر گروه های سنی و جنسی در شهرهای پرجمعیت بیش تر مشاهده شده بود. استفاده از روش مصرف قرص برنج در خودکشی کامل و روش های خشن و کشنده در برخی از مناطق استان بالا بود.

زمینه و هدف: سیگار عملکرد قلب، ریه و سطوح ویتامین D را تحت تاثیر قرار می دهد و کاهش سطوح ویتامین D، تغییرپذیری ضربان قلب (HRV Heart rate variability; ) و افت عملکرد ریوی باعث بروز بیماری های قلبی-عروقی می گردد. به این ترتیب هدف از تحقیق حاضر تعیین تاثیر شش هفته تمرین اینتروال شدید بر سطوح سرمی ویتامین D، HRV و عملکرد ریوی مردان سیگاری بود. مواد و روش ها: در این مطالعه نیمه تجربی، 20 نفر از مردان سیگاری کم تحرک به صورت داوطلبانه شرکت نمودند و به طور تصادفی به در دو گروه تمرین (10 نفر) و شاهد (10 نفر) تقسیم شدند. گروه تمرین در برنامه تمرین اینتروال شدید به مدت شش هفته شرکت کردند وگروه شاهد فعالیت ورزشی نداشتند. نمونه های خونی، HRV و عملکرد ریوی به وسیله دستگاه اسپیرومتری 48 ساعت قبل از شروع پروتکل تمرینی و 48 ساعت پس از اتمام تمرین گرفته شد. از آزمون آماری t زوجی و آزمون تحلیل کوواریانس چند متغیره به ترتیب برای بررسی تغییرات درون گروهی و بین گروهی متغیرها استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که در مقادیر HRV و عملکرد ریوی و مقادیر امواج با فرکانس پایین به امواج با فرکانس بالا در گروه تمرین نسبت به پیش آزمون و هم چنین نسبت به گروه شاهد افزایش معنی دار داشته اند (05/0>P). اما برای مقادیر سطوح سرمی ویتامین D تغییرات دورن گروهی و بین گروهی مشاهده نشد (05/0

زمینه و هدف: بیماران افسرده با مشکلاتی در زمینه امید به زندگی و سلامت روان شناختی مواجه هستند. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تعیین و مقایسه اثربخشی درمان پذیرش و تعهد و بهزیستی درمانی بر امید به زندگی و سلامت روان شناختی در بیماران افسرده غیربستری سالمند انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه پژوهش بیماران افسرده غیربستری سالمند مراجعه کننده به مراکز و کلینیک های خدمات روان شناختی شهر اهواز در فصل بهار سال 1399 بودند. تعداد 75 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و با روش تصادفی در سه گروه مساوی جایگزین شدند. گروه های آزمایش به تفکیک 10 جلسه 90 دقیقه ای تحت درمان پذیرش و تعهد و بهزیستی درمانی قرار گرفتند و گروه کنترل آموزشی ندید. ابزارهای پژوهش مقیاس های افسردگی سالمندان Yasavage و Sheikh، امید به زندگی Snyder و همکاران و سلامت روان شناختی Najarian و Davodi بودند. داده ها با آزمون های مجذور کای، تحلیل کوواریانس چندمتغیری و آزمون تعقیبی Bonferroni تحلیل شدند. یافته ها: یافته ها نشان داد که گروه ها از نظر جنسیت، سن و سطح تحصیلات تفاوت معنی داری نداشتند (05/0P)، اما بین دو روش در بهبود متغیرها تفاوت معنی داری وجود نداشت (05/0

زمینه و هدف: مهارکننده های پمپ پروتون نقش مهمی در پایدار کردن لخته ایجاد شده ناشی از خون ریزی گوارشی فوقانی دارند. لذا این مطالعه با هدف تعیین و مقایسه اثربخشی حداقل و حداکثر دوز پنتوپرازول در درمان بیماران دچار زخم پپتیک هموراژیک، مراجعه کننده به بیمارستان علی بن ابی طالب (ع) رفسنجان انجام شد. مواد و روش ها: این کارآزمایی بالینی تصادفی شده در سال 96-1395 در بیمارستان علی بن ابی طالب (ع) رفسنجان بر روی 104 بیمار مبتلا به خون ریزی گوارشی فوقانی انجام شد. بیماران به صورت تصادفی به دو گروه مساوی تقسیم شدند: به گروه A، دوز بالای پنتوپرازول (80 میلی گرم) و به گروه B، دوز پایین (40 میلی گرم) تجویز شد. جهت همسان سازی جنسیت و سن در دو گروه مقایسه شدند. داده ها با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون t مستقل، آزمون مجذور کای و یا آزمون دقیق فیشر) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: میانگین و انحراف معیار سن بیماران در گروهA، 79/22± 96/52 سال و در گروه B، 18/23± 51/52 سال بود (921/0=P). تفاوت معنی داری بین جنس در دو گروه مذکور مشاهده نگردید (823/0=P). دوز پنتوپرازول، با میزان مرگ ومیر، خون ریزی مجدد، روزهای بستری، افت هموگلوبین، نیاز به جراحی ارتباط معنی داری نداشت. (05/0

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت پایش ید در پیشگیری از اختلالات ناشی از کمبود ید، مطالعه حاضر با هدف تعیین کمبود ید و گواتر بالینی در دانش آموزان 12-7 ساله شهر رفسنجان در سال 98-1397 انجام شد. مواد و روش ها: جامعه آماری در این مطالعه توصیفی مقطعی شامل کلیه دانش آموزان 12-7 ساله تحت پوشش مدیریت آموزش و پرورش شهر رفسنجان در سال 1397 بود. از تعداد 21218 دانش آموز ساکن شهر، به شیوه تصادفی خوشه ای دو مرحله ای 1203 نفر)601 نفر پسر و 602 نفر دختر) انتخاب شدند. پس از کسب رضایت آگاهانه از والدین، دانش آموزان توسط دستیار داخلی مورد معاینه بالینی قرار گرفتند. در این مطالعه، وجود و شدت گواتر بر اساس تقسیم بندی سازمان بهداشت جهانی بررسی شد. در ادامه، 10 سی سی از نمونه ادرار صبحگاهی 10 درصد از کل دانش آموزان جهت اندازه گیری میزان ید ادرار با روش هضم اسیدی مورد ارزیابی قرار گرفت. یافته ها: میانگین و انحراف معیار سن و ید ادرار افراد شرکت کننده به ترتیب در مطالعه71/1 ± 48/9 سال و 52/80± 33/183 میکروگرم بر دسی لیتر بود. میزان فراوانی گواتر در جامعه، 1/87 درصد فاقد گواتر، 7/9 درصد (117 نفر) گواتر درجه یک و 2/3 درصد (39 نفر) دارای گواتر درجه دو بودند. شیوع گواتر بر حسب سن و جنس تفاوت معنی دار نداشت. نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که برنامه مبارزه با کمبود ید و مصرف نمک یددار سبب کاهش قابل توجهی در شیوع و شدت گواتر و کفایت ید دریافتی با توجه به افزایش مشخص در میزان ید دفعی ادرار در شهر رفسنجان شده است.

ظهور بیماری کووید-19 ناشی از عفونت با کرونا ویروس جدید به سرعت منجر به اعلام پاندمی شد. با این که بیماری پس از طی فاز های مختلف کلینیکی غالبا بهبود می یابد، با ابتلاء به این بیماری، عوارض متعدد کوتاه مدت یا بلندمدت ارگان های مختلف بدن نیز گزارش شده است. درگیری ریه به عنوان علت اصلی مرگ و میر معرفی شده است. عوارضی چون فیبروز ریه، عفونت های ثانویه باکتریایی یا قارچی، درگیری قلبی (میوکاردیت و پریکاردیت) و عوارض عروقی نظیر آمبولی شریان ریوی مکررا گزارش شده است. روش های مختلف تصویربرداری به خصوص سی تی اسکن قفسه سینه، نه تنها نقش مهمی در تشخیص اولیه بیماری دارند بلکه در طی روند درمان و به منظور پیگیری، تشخیص و درمان عوارض احتمالی ثانویه کاربرد فراوان دارند. در این مطالعه مروری برخی از مهم ترین تظاهرات ریوی و قلبی-عروقی ناشی از کووید-19 مورد بحث قرار گرفته و الگو های رادیولوژیک شایع مرتبط با آن ها بررسی شده است. آشنایی با یافته های شایع تصویربرداری در مبتلایان و خصوصا تظاهرات رادیولوژیک عوارض ناشی از عفونت اولیه، جهت انجام به موقع اقدامات درمانی مناسب و پیشگیری یا کاهش میزان مرگ و میر در مبتلایان، اهمیت اساسی دارد.

زمینه و هدف: واکسیناسیون فصلی آنفلوانزا در پرسنل بهداشتی درمانی توصیه می شود. این مطالعه با هدف تعیین پوشش واکسن آنفلوانزا و عوامل مرتبط با آن در پرسنل بیمارستان های آموزشی شهر بیرجند انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه مقطعی، پرسشنامه محقق ساخته شامل مشخصات دموگرافیک، استفاده از واکسن آنفلوانزا، آگاهی و نگرش و دلایل احتمالی استفاده و یا عدم استفاده از واکسن، برای 233 نفر از پرسنل بیمارستان های آموزشی شهر بیرجند تکمیل گردید. در نهایت داده ها با استفاده از آزمون های آماری chi-square و Mann-whitney U تجزیه و تحلیل گردیدند. یافته ها: 8/8 درصد سابقه استفاده سالیانه از واکسن و 5/48 درصد سابقه حداقل یک بار استفاده از واکسن آنفلوانزا را داشتند. میانگین نمره آگاهی و نگرش در خصوص واکسیناسیون آنفلوانزا 90/1± 5/5 از حداکثر نمره 9 بود. نتیجه گیری: پوشش واکسیناسیون آنفلوانزا در پرسنل بیمارستان های آموزشی شهر بیرجند پایین می باشد و نیاز به آموزش بیش تر برای افزایش آگاهی پرسنل وجود دارد.

سردبیر محترم کیفیت و عدم دسترسی به آب به عنوان یک چالش اساسی در سراسر جهان و ایران در حال ظهور است و نیاز فزآینده ای به پایش کیفیت آب در طیف وسیعی از منابع شامل، آب آشامیدنی، فاضلاب شهری و صنعتی تا آب های محیطی(رودخانه ها، دریاچه ها، آب های زیرزمینی و اقیانوس ها) وجود دارد [1]. موضوعات موجود در مورد کیفیت آب پیچیده است و شامل طیف گسترده ای از آلاینده های شیمیایی و بیولوژیکی و نو ظهور است که بسیار نگران کننده هستند [2]. فعالیت های پایش می تواند به درک، حفاظت و بهبود زیستگاه های آبی و تجزیه و تحلیل داده های کیفیت آب جهت کمی کردن تغییرات محیطی و توسعه بهترین شیوه های مدیریتی برای تصمیمات آگاهانه، کمک کند. بنابراین، شبکه پایش کیفیت آب (water quality monitoring network: WQMN) عنصر اصلی یا کلیدی برای مدیریت و حفاظت از اکوسیستم آبی است [3]. پایش متداول و سنتی کیفیت آب شامل نمونه برداری در محل و انتقال نمونه ها به آزمایشگاه و آزمایش تعیین خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی آب است [2]. سیستم های پایش کیفی آب سنتی به علت قابلیت تغییرپذیری بالای مکانی-زمانی پارامترهای فیزیکوشیمیایی یا میکروبی آب، دارای محدودیت های زیادی هستند. علاوه بر این، چندین عامل خطا وجود دارد که می توانند بر رویکرد پایش دستی آب بصورت سنتی تاثیر بگذارند. این خطاها شامل: خطاهای انسانی، خطای مربوط به تجهیزات آزمایشگاهی و سایر خطاها می باشد [5-4]. مدیریت مدرن آب به شناسایی مطمین تر (صحت بالا) و سریع تر آلاینده ها نیاز دارد تا پاسخ به موقع و بجا دهد. پایش در زمان واقعی (Real-time monitoring) می تواند پاسخ یا واکنش سریع به نگرانی های مربوط به کیفیت آب را که ناشی از آلودگی منابع طبیعی یا عمدی است، فراهم کند و بیش ترین حفاظت از سلامت عمومی را میسر سازد. در حالت ایده آل، همه پایش کیفیت آب باید به صورت Real-time انجام شود، تا بتوان دقیق ترین و صحیح ترین قضاوت در خصوص کیفیت آب را ارایه داد [2]. برای ارزیابی تغییرات کیفی آب، شناسایی روندها (trends) و تعیین وضعیت کیفیت آب و اکوسیستم آبی، شناسایی آلودگی های نوظهور و آلاینده ها و دستیابی سریع جهت غربالگری (screening) آب برای مواد سمی و عوامل بیماری زا می توان از اطلاعات Real-time استفاده کرد. کاربرد مهم دیگر آن، پایش و بهینه سازی فرآیندهای تصفیه آب و فاضلاب برای اطمینان از انطباق با استانداردهای کیفی آب است [3-2]. سیستم های هوشمند پایش کیفی آب با استفاده از حسگرهای (Sensors) می توانند پارامترهای کیفی آب شامل: pH، اکسیژن محلول (Dissolved Oxygen; DO)، دما، پتانسیل اکسیداسیون-احیاء (Oxidation Reduction Potential; ORP)، BOD، EC، TDS و کدورت بصورت Real time و مداوم اندازه گیری کنند که برای تشخیص سریع آلودگی ها و ایجاد پاسخ سریع به آلودگی ها اهمیت حیاتی دارند. سیستم های هوشمند پایش کیفی آب براساس شبکه حسگر بی سیم (Wireless Sensor Network; WSN) و (Internet of Things; IOT) کار می کنند و می توانند داده های کیفیت آب به صورت Real time و پیوسته از راه دور انتقال و پردازش کنند و محدودیت های مربوط به پایش کیفیت آب را به صورت متداول و سنتی را ندارند. IOT به اشیا و تجهیزات محیط پیرامون مان که به شبکه اینترنت متصل شده و توسط اپلیکیشن های موجود در تلفن های هوشمند و تبلت قابل کنترل و مدیریت هستند، گفته می شود. IoT به طور کلی شامل یک کنترل کننده، سنسور و یک برنامه (Application) برای نمایش داده می باشد. سنسورها دستگاه های متصل به کنترل کننده هستند که برای ثبت مقادیر مانند مقدار PH، هدایت الکتریکی، اکسیژن، شوری و غیره استفاده می شوند. حسگرها مقدار محاسبه شده را جمع می کنند و آن را به کنترل کننده منتقل می کنند. کنترل کننده یک کامپیوتر با اندازه کوچک، با قابلیت اتصال به شبکه و اجرای برنامه ها است. آن می تواند برای دریافت مقادیر از سنسورها برنامه ریزی شود و مقادیر را برای ذخیره سازی و تجزیه و تحلیل به اینترنت منتقل کند. یک برنامه اساسا برنامه ای است که در اینترنت برای دریافت مقادیر از کنترل کننده دسته بندی شده است و در نمایش گر کاربر نمایش داده می شود [6]. شبکه های WSN شامل گره های حسگر(sensor nodes) خودکار، خودپیکربندی و ایستگاه پایه گره ها (یا مستغرق) است که قادر به اندازه گیری برخی پدیده فیزیکی و انتقال اطلاعات به دست آمده به یک دفتر مرکزی هستند. گره های حسگر در محل های نمونه گیری مختلف پیکره آبی، مستقر می شوند. ارتباط از راه دور بین گره های حسگر و دفتر مرکزی، با استفاده از یک فرستنده رادیویی کم مصرف به منظور به حداکثر رساندن طول عمر گره های حسگر انجام می شود. داده های جمع آوری شده توسط گره های حسگر از طریق دروازه ای به ابر یا پایگاه داده با استفاده از یک شبکه ارتباطی ارسال می شود. داده های سنجش شده از این حسگرها در یک پورتال وب در زمان واقعی در دسترس قرار می گیرند و ذینفعان را قادر می سازد تا در فرآیندهای مدیریت کیفیت آب به طور موثر مداخله کنند [7]. با توجه به محدودیت منابع آب شیرین در کشور، ضرورت دارد که مسیولین و تصمیم سازان مرتبط با مدیریت منابع آب استفاده حداکثری از سیستم های هوشمند پایش کیفی آب جهت پایش و کنترل منابع آب در دستور کار خود قرار دهند تا از آلودگی منابع آب به فاضلاب های شهری، صنعتی و کشاورزی یا شیرابه زباله جلوگیری یا به حداقل برسد تا از صرف هزینه های هنگفت برای تصفیه و سالم سازی آب خودداری شود. به قول سعدی: « علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد دریغ سود ندارد چو رفت کار از دست به روزگار سلامت سلاح جنگ بساز وگرنه سیل چو بگرفت، سد نشاید بست»