فعالیت های بشری به ویژه افزایش تجارت بین المللی در قرن اخیر مانند واردات و صادرات محصولات کشاورزی باعث شده است تا گونه های خارجی زیادی در مناطق جدید حضور پیدا کنند. برخی از این گونه ها آسیب های اقتصادی و زیست محیطی عمده ای را به تنوع زیستی و کشاورزی وارد می کنند. بیشتر گیاهان معرفی شده و مستقر شده در اکوسیستم های ایران به منظور اهداف زینتی وارد شده اند. از میان سه منطقه جغرافیایی گیاهی اصلی ایران، ایرانو-تورانی، هیرکانی و صحارا-سندی، دو منطقه آخر به ترتیب در شمال و جنوب ایران دمای یخبندان سالانه ندارند و یا به ندرت مدت زمان کوتاهی در معرض دماهای پایین در برخی از نقاط قرار می گیرند که این موضوع باعث شده است این مناطق دارای اکوسیستم های آسیب پذیر و شکننده نسبت به گونه های گیاهی وارداتی و بیگانه داشته باشند. جنس فرفیون (Euphorbia) با هشت گونه وارداتی بزرگترین گروه گیاهان گلدار ایران با رفتار علف هرزی یا مهاجم می باشند. تمام هشت گونه خارجی منشا دنیای جدید دارند و متعلق به زیرجنس Chamaesyce می باشند. از هشت گونه وارد شده پنج گونه آن متعلق به بخش Anisophyllum زیربخش Hypericifoliae می باشند. اگرچه اعضای این زیربخش دارای مسیر فتوسنتزی چهارکربنه هستند اما در اقلیم های معتدل، معتدل گرم و گرمسیری رویش دارند. علف هرز بودن اعضای این گروه با ویژگی های متفاوتی از جمله تجدید نسل سریع، تولید بذر زیاد، شکل خزنده، پراکنش بذر به فواصل طولانی تسهیل می شود.طی بررسی های میدانی اخیر در جنوب ایران (استان کرمان)، گونه ای علف هرز از جنس فرفیون از مزارع حنا واقع در مرکز تحقیقات جیرفت جمع آوری شد که با هیچ یک از توصیف های گونه های موجود در ایران مطابقت نداشت. پس از بررسی دقیق نمونه های فوق و بررسی آن ها با کلیدهای موجود (Radcliffe-Smith 1980, Radcliffe-Smith 1986, Von Raab-Straube & Raus 2015, Mugnai et al. 2021) مشخص شد که گزارش جدیدی برای ایران متعلق به بخشAnisophyllum زیربخش Hypericifoliae با مشخصات زیر می باشد: گیاهی علفی یک ساله، بدون کرک، خوابیده تا خیزان یا نیمه افراشته تا افراشته، به ارتفاع 15 تا 100(120) سانتی متر. ساقه ها در قسمت بالا منشعب، صاف، به قطر 2 تا 3 میلی متر. برگ ها متقابل، نیزه ای-مستطیلی کشیده تا واژتخم مرغی کشیده، به طول 7 تا 30 و عرض 4 تا 10 میلی متر، با رگبرگ های در قاعده پنجه ای (3 تایی) و در بالا شانه ای، نوک تیز تا تقریبا نوک تیز، در حاشیه شدیدا دندانه اره ای، در قاعده مورب گرد تا کمی قلبی، در هر دو سطح صاف، با دمبرگ به طول 1 تا 2 میلی متر، با گوشواره به طول 1 تا 2 میلی متر، مثلثی، آزاد یا پیوسته، شرابه ای تا ریش ریش به طرف نوک و بیشتر به رنگ قرمز. سیاتیوم ها کنار هم به شکل مجتمع در دسته ها و خوشه های آزاد در جوانه های جانبی یا انتهایی (به طول 2 تا 7 میلی متر) احاطه شده با برگک های تحلیل رفته؛ گریبان توربینی شکل، به طول 9/0 تا 1 و عرض 7/0 تا 1 میلی متر، صاف؛ لوب ها نیزه ای کشیده تا مثلثی، نوک تیز؛ غده ها 4 عدد یا وجود ندارند، تقریبا مدور، کوچک، سبز رنگ، با زواید گلبرگ مانند سفید تا صورتی رنگ یا بدون زایده. کپسول ها سه وجهی، با ناو تقریبا تیز، به طول 1 تا 3/1 و عرض 3/1 تا 5/1 میلی متر، صاف، بدون کرک؛ خامه ها آزاد، به طول 3/0 تا 4/0 میلی متر. بذور بیضوی-چهارگوش تا بیضوی-سه گوش، به طول 8/0 تا 1 و عرض 6/0 تا 8/0 میلی متر، با 3 تا 5 فرورفتگی کم عمق و نا منظم عرضی در هر طرف، با سطحی زگیلک دار، قهوه ای روشن، بدون کارونکل. نمونه بررسی شده: ایران: استان کرمان، جیرفت، مرکز تحقیقات علی آباد، 626 متر، 15 / 7 / 1400، طهماسبی (IRAN 77784). ویژگی های مذکور با گونه Euphorbia hypericifolia مطابقت داشت. این گونه با منشا دنیای جدید از بسیاری از کشورهای دنیای قدیم مانند ایتالیا، چین، هند، سریلانکا، پاکستان، عراق، ترکیه، یونان و قبرس به عنوان یک گیاه مهاجم یا علف هرز گزارش شده است که نخستین گزارش از حضور آن برای فلور ایران می باشد. این ششمین گونه علف هرز یا مهاجم خارجی از زیربخش Hypericifoliae در ایران می باشد. براساس شواهد موجود، بذور این گونه توسط بستر آلوده کوکوپیت وارداتی از کشور سریلانکا به استان کرمان وارد کشور شده و کمتر از یک سال مساحتی بالغ بر یک هکتار از اراضی کشاورزی مرکز تحقیقات جیرفت را آلوده کرده است. به واسطه انتشار سریع این گونه به سایر مناطق و مشکل ساز بودن آن برای اکوسیستم های کشاورزی و طبیعی، توصیه می شود با روش های مختلف مدیریت، مناطق آلوده به این علف هرز مهاجم، هر چه سریعتر شناسایی و افراد آن به طور کامل معدوم شوند.
متن کامل این مقاله به زبان انگلیسی می باشد. لطفا برای مشاهده متن کامل مقاله به بخش انگلیسی مراجعه فرمایید.لطفا برای مشاهده متن کامل این مقاله اینجا را کلیک کنید.