مدیریت تولید و عملیات
سال:1396 | دوره:8 | شماره:2 (پیاپی 15) |تعداد مقالات:8

امروزه به علت افزایش نگرانی های زیست محیطی، فعالیت هایی چون لجستیک معکوس، بازیافت محصول، تولید مجدد و استفاده مجدد مورد توجه روزافزونی قرار گرفته اند. یکی از موضوعات مهم در مبحث لجستک معکوس، تعیین قیمت محصولات نهایی و همچنین قیمت خرید محصولات استفاده شده (بازگشتی) است. در این مقاله یک مدل برنامه ریزی غیرخطی عدد صحیح مختلط (MINLP) برای طراحی یکپارچه شبکه لجستیک مستقیم و معکوس چندسطحی، تک دوره ای، چندمحصولی ارائه می شود. تقاضای محصول نهایی و همچنین برگشت محصولات به صورت احتمالی و تابعی پیوسته از قیمت در نظر گرفته می شود. بر اساس تقاضا و برگشت احتمالی محصولات، برنامه ریزی تصادفی دومرحله ای با رویکرد مبتنی بر سناریو ارائه می شود. همچنین قیمت خرید محصولات برگشتی به عنوان متغیر تصمیم بر اساس سطح کیفیت آنها تعیین می شود. در ادامه به منظور حل مدل از نرم افزار GAMS استفاده می شود؛ سپس مدل حاضر با ارائه یک مثال عددی ارزیابی می شود و همچنین مدل برای مثال واقعی شرکت یزد تایر پیاده سازی می شود.

در این مقاله مساله «مسیریابی انتخابی باز وسایل نقلیه همراه با قیمت گذاری» معرفی، مدل سازی و حل می شود. در این مساله با توجه به هزینه های مسیریابی با استفاده از یک ناوگان همگن از وسایل نقلیه به قیمت گذاری بهینه پرداخته می شود. از سوی دیگر، در برخی از کاربردهای دنیای واقعی، شرکت ها ترجیح می دهند توزیع محصولات خود را با وسایل نقلیه اجاره ای انجام دهند؛ بنابراین بازگشت به مرکز بارگیری و تخلیه (دپو) برای این وسایل نقلیه الزامی نیست. در این مساله مسیریابی باز مورد توجه قرار گرفته است. با وجود کاربردی بودن چنین مساله ای، پژوهشی که آن را بررسی کرده باشد یافت نشد. در این مقاله، یک مدل برای مساله قیمت گذاری و مسیریابی وسیله نقلیه باز ارائه شده است. به منظور حل مدل پیشنهادی از الگوریتم رقابت استعماری بهبودیافته استفاده شده است. برای بررسی اعتبار این روش در حل مساله، چندین نمونه در ابعاد کوچک حل شده است و با نتایج حاصل از یک روش دقیق و همچنین الگوریتم شبیه سازی تبرید مقایسه شده است. برای بررسی کارایی الگوریتم در ابعاد واقعی نیز پس از حل چندین نمونه توسط هر دو الگوریتم، نتایج با یکدیگر مقایسه شده اند. نتایج محاسباتی حاکی از عملکرد مناسب روش پیشنهادی در حل مساله است.

مساله مکان یابی هاب یکی از موضوعات جدید در حوزه مسائل مکان یابی است. این دسته از مسائل، کاربردهای فراوانی در سیستم های حمل ونقل دارند. در این پژوهش، مساله مکان یابی تخصیص هاب مرکز با در نظر گرفتن محدودیت ظرفیت، بررسی می شود. هدف از مدل ارائه شده، یافتن مکان هاب ها و مشخص کردن نحوه تخصیص گره های غیرهاب به هاب است به گونه ای که بیشینه زمان سفر بین جفت گره های مبدا- مقصد، کمینه شود. از آنجایی که مساله تحت بررسی از نوع مسائل ناچندجمله ای سخت محسوب می شود، در این تحقیق دو الگوریتم فراابتکاری شامل الگوریتم های بازپخت شبیه سازی شده و اجتماع مورچگان، توسعه داده می شود. کارایی الگوریتم ها از طریق حل تعدادی مثال عددی که از مجموعه مسائل شناخته شده پست استرالیایی (AP) برگرفته شده، ارزیابی می شود و نتایج به دست آمده با راه حل های نرم افزار Lingo مقایسه می شوند. نتایج مثال ها حاکی از کارایی مناسب الگوریتم های توسعه داده شده است.

در این مقاله مساله یکپارچه زمان بندی تولید و توزیع سفارش ها در حالت تک مشتری برای سیستم تولیدی «تولید برای سفارش» در یک زنجیره تامین بررسی شده است. یک تولیدکننده n سفارش از یک مشتری دریافت می کند. سفارشات لازم است توسط یک ماشین پردازش و در قالب دسته هایی به مشتری ارسال شود. ارسال دسته ای سفارش ها منجر به کاهش هزینه های ارسال می شود؛ اما ممکن است موجب افزایش تاخیر بعضی از سفارش ها شود. هدف تعیین توالی پردازش کارها و تعیین دسته بندی آنها برای ارسال است؛ به طوری که مجموع وزنی تاخیر کارها و هزینه های ارسال کمینه شود. مساله به طور قوی NP-hard است. در این مقاله، مدل خطی مختلط به همراه روش های بهینه سازی کلونی مورچگان و سیستم مورچه نخبه گرا برای حل مساله گفته شده ارائه شده است. به منظور بررسی کارایی این دو روش، تست های محاسباتی با رویکرد طراحی آزمایش ها به صورت کامل انجام شده است و تحلیل نتایج با به کارگیری تکنیک آنالیز واریانس صورت گرفته است. نتایج تست محاسباتی، کارایی روش ACS را نشان می دهد. همچنین وضعیت عملکرد روش ACS برای گروه های مختلف و پارامترهای مساله، تجزیه و تحلیل شده است.

در مساله برنامه ریزی پروژه با محدودیت منابع تک حالت اجرا، فرض بر این است که هر یک از فعالیت ها دارای زمان اجرای مشخص و مصرف منابع معلوم هستند و تنها به یک روش انجام می شوند؛ اما در عمل موارد بسیاری وجود دارد که در آن ها می توان با فراهم کردن منابع بیشتر، زمان فعالیت را کاهش داد. در این حالت، هر فعالیت می تواند به یکی از روش های اجرایی ممکن انجام شود و مساله حاصل، زمان بندی پروژه با محدودیت منابع چندحالته (MRCPSP) نامیده می شود. در این تحقیق، مساله زمان بندی پروژه منابع محدود با فعالیت های چندحالته، شامل تعیین زمان بندی پایه فعالیت های پروژه است که می تواند در چندین حالت انجام شود و روابط پیش نیازی را رعایت کند؛ در حالی که زمان پروژه، هزینه و نوسانات منابع را کمینه می سازد. در این پژوهش، مساله زمان بندی پروژه با استفاده از ابزار شبیه سازی شبکه کنترل پروژه، وارد نرم افزار شبیه سازی (ED) می شود و خروجی های آن با خروجی های حاصل از یک الگوریتم فراابتکاری مقایسه می شود. در نهایت، راهکارهای مدیریتی به منظور بهینه سازی زمان بندی از لحاظ کمینه سازی زمان کل، هزینه و تسطیح منابع ارائه خواهد شد.

مساله مکان یابی حداکثر پوشش یکی از مهم ترین مسائل مکان یابی شبکه است که برای کاربردهای مختلف آن، مدل های متنوعی از مساله حداکثر پوشش، نظیر در نظر گرفتن محدودیت های ظرفیتی تسهیلات ارائه شده اند؛ اما تمامی این مدل ها فقط یک سطح ظرفیت ثابت برای تسهیلات استقراریافته در نظر می گیرند که این نوع مدل سازی باعث کاهش کارایی مدل مکان یابی حداکثر پوشش می شود. در این مقاله، مساله مکان یابی حداکثر پوشش محدود ماژولار پویا ارائه و مدل سازی شده است که ظرفیت تسهیلات در دو سطح «تعیین ماژول های تخصیصی به تسهیل» و «تعیین سایز هر یک از ماژول ها» طراحی و مدل سازی می شود. جهت بررسی کارایی مدل ارائه شده، یک مثال عددی حل شده و مدل مساله با مدل مساله مکان یابی حداکثر پوشش پویا مقایسه شده است. نتایج بررسی نشان می دهد که مدل پیشنهادی با برخورداری از مفهوم ماژولاریتی، نسبت به مدل حداکثر پوشش پویا از کارایی بالاتری برخوردار است. همچنین تحلیل حساسیت انجام شده بر پارامترهای مساله، صحت عملکرد مدل را تایید می کند.

در این پژوهش، یک مدل دو هدفه مساله برنامه ریزی تولید- توزیع یکپارچه در یک زنجیره تامین چند سطحی ارائه شده است. زنجیره تامین پیشنهادی شامل تامین کنندگان، تولیدکنندگان، مراکز توزیع و مناطق مشتری است. تصمیمات برای چندین ماده اولیه و محصول و در دوره های زمانی مختلف گرفته شده است. اهداف مساله علاوه بر کمینه کردن کل هزینه های زنجیره شامل هزینه های حمل و تامین مواد اولیه، آماده سازی و تولید محصولات، نگهداری موجودی مواد اولیه و محصولات در کارخانه ها و مراکز توزیع، حمل و خرید محصولات برای توزیع کنندگان و مشتریان و هزینه کمبود به صورت پس افت، سطح خدمت به مشتریان را با به حداقل رساندن زمان انتقال محصولات از سطوح بالایی زنجیره به دست مشتریان افزایش می دهد. به منظور حل مدل از دو الگوریتم چند هدفه مبتنی بر رویکرد پارتو به نام های الگوریتم ژنتیک مرتب سازی نامغلوب (NSGA-II) و الگوریتم ژنتیک رتبه بندی نامغلوب (NRGA) استفاده شده است. از آنجایی که خروجی این الگوریتم ها به شدت وابسته به پارامترهای ورودی خود هستند، لذا از یک روش تاگوچی به منظور تنظیم پارامتر الگوریتم ها استفاده شده است. در نهایت به منظور اثبات عملکرد مناسب روش های حل ارائه شده در مدل پیشنهادی، این روش ها بر روی مسائل آزمایشی تولید شده با ابعاد مختلف مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

هماهنگی و یکپارچگی بین قطعات و زیرسیستم ها در محصولات پیچیده مانند کامپیوترها، شبیه سازهای خاص، هواپیماها و... اهمیت خاصی دارد؛ از همین رو لازم است در انتخاب تامین کنندگان قطعات و زیرسیستم های این نوع محصولات توجه خاصی به این موضوع صورت گیرد. به عبارت دیگر در انتخاب تامین کنندگان قطعات و زیرسیستم های حساس و پیچیده باید معیارهای دیگری مانند میزان تطابق و هماهنگی بین تامین کنندگان نیز به عنوان یک معیار در نظر گرفته شود. دلیل اصلی گنجاندن این معیارها در مساله انتخاب تامین کننده این است که در صورت رویداد اختلال در تامین قطعات و زیرسیستم های حساس و پیچیده نمی توان به راحتی به سراغ سایر تامین کنندگان مشابه رفت. در این مقاله میزان هم خوانی و هم تکاملی بین تامین کنندگان و توانمندی آنها در ایجاد تعامل با یکدیگر به صورت یک معیار در انتخاب تامین کنندگان با استفاده از برنامه ریزی ریاضی و عملکرد گذشته تامین کنندگان در حالت اختلال با هدف حفظ بیشترین هم خوانی مدل سازی شده است.