مطالعات اسلام و روانشناسی
سال:1392 | دوره:7 | شماره:12 |تعداد مقالات:7

هدف پژوهش عبارت بود از تحلیل محتوای کتاب های «دین و زندگی» در مقطع دبیرستان، به منظور تعیین ضریب درگیری دانش آموزان، با محتوای کتب مذکور. بدین منظور پس از تعیین مولفه های معنویت (نیازهای وجود، ایمنی جویی معنوی، دوستی با خدا، کرامت و خود شکوفایی معنوی) به عنوان ملاک های تحلیل و در نظر گرفتن پاراگراف های هر درس به عنوان واحد تحلیل، بر اساس روش ویلیام رومی (1986) به تحلیل محتوای متن و پرسش ها اقدام گردید. نتایج تحلیل حاکی از آن است که میزان توجه به مولفه های نیاز معنوی، در هر سه کتاب مقطع دبیرستان، در حد پایین تر از متوسط قرار داشت (ضریب درگیری پایین تر از یک بود)، با این تفاوت که کتاب «دین وزندگی» سال دوم در مقایسه با کتب اول و سوم، دو برابر بیشتر به این نیازها پاسخ نشان داد (ضریب درگیری نزدیک به یک بود). بنابراین لازم است برای تامین سعادت و کمال اخروی افراد در کتاب های درسی تغیرات و اصلاحات لازم انجام و ارج گذاری بهینه به معنویت صورت پذیرد.

هدف پژوهش عبارت بود از تدوین مبانی و ساختار مداخلات اسلامی برای درمان مشکلات زوج ها. سوال اول این بود که آیا اسلام این مداخلات را چه مقدار و بر اساس کدام مبانی دینی تجویز می کند؟ سوال دوم این بود که ساختار این مداخلات چگونه است. روش این پژوهش (با رویکردی علمی - دینی)، این گونه بود که هم از متون اسلامی به سمت «تدوین زوج درمانی» حرکت کردیم و هم به عکس آن.. نتایج پژوهش نشان داد که مداخلات فوق بر مبانی اسلامی زیر مبتنی است: 1. جایگاه خانواده و اهمیت آن در رشد فردی - اجتماعی، 2. ویژگی های خانواده سالم، 3. آسیب شناسی خانواده، 4. اهداف تشکیل خانواده، 5. چارچوب های فقهی و اخلاقی مداخله ها در زوج درمانی و نیز معلوم شد که زوج درمانی اسلامی در پنج بخش مداخله های شناختی، عاطفی، رفتاری، ساختاری و معنوی قابل ارائه است. سه بخش اول متناظر با دیدگاه زوج درمانی شناختی رفتاری است، در بخش ساختاری توزیع قدرت را، مبتنی بر حقوق زوجین و مرزها بر اساس آموزه های اسلامی قرار می دهد. در مداخله های معنوی، توصیه های اسلام در باب اعتقادات، اخلاق و عبادت اسلامی مبنا قرار می گیرد.

هدف پژوهش بررسی رابطه بین «میزان دین داری والدین» با «خشونت آنان نسبت به فرزندان» بود که به روش پیمایشی در شهر اهواز اجرا شد. بدین منظور از بین دانش آموزان دبیرستانی و والدین آنها، نمونه 384 نفری با استفاده از فرمول کوکران محاسبه و به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردید. ابزار تحقیق عبارت بود از «مقیاس کودک آزاری و ضربه (CTQ) برنستاین و همکاران (1995)» و «مقیاس گلاک و استارک با اقتباس از سراج زاده (1377)». نتایج تحقیق حاکی از معنی دار بودن رابطه بین متغیر میزان دین داری والدین با خشونت والدین آنها نسبت به کودکان می باشد. همچنین مشخص شد که بین «بعد اعتقادی و عاطفی دین داری» با «خشونت والدین نسبت به فرزندان» همبستگی منفی معنی دار وجود دارد، ولی بین «بعد مناسکی و پیامدی دین داری» با «خشونت والدین به فرزندان» همبستگی معنی دار وجود ندارد.

هدف از این پژوهش بررسی تاثیر «آموزش معنویت» بر «سازگاری زناشویی زوجین» مراجعه کننده به مراکز مشاوره شهر اصفهان بود. روش پژوهش، شبه تجربی بوده بدین منظور 30 زوج مراجعه کننده به مراکز مشاوره به روش داوطلبانه انتخاب شدند و به روش جایگزینی تصادفی در دو گروه قرار داده شدند (یک گروه کنترل و یک گروه آزمایش)، به گروه آزمایش آموزش معنویت توسط محقق داده شد. ابزار پژوهش در این تحقیق «پرسشنامه سازگاری زناشویی اسپاینر» می باشد. تجزیه تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی و استنباطی صورت گرفت. مقایسه میانگین نمرات پس آزمون سازگاری زناشویی در گروه های مورد مطالعه و تحلیل کو واریانس نمرات آزمون سازگاری زناشویی نشان داد، بین گروه آزمایش و گروه کنترل در تمامی خرده مقیاس ها، تفاوت معنا داری وجود دارد. و معلوم شد که «سازگاری زناشویی» بر اثر «آموزش معنویت» افزایش می یابد.

هدف پژوهش، بررسی میزان تاثیر «سوگ درمانی شناختی - رفتاری با رویکرد اسلامی» بر «شاخص های سلامت عمومی در خانواده های داغدیده» بود. این پژوهش، نیمه تجربی با استفاده از گروه کنترل و طرح پیش آزمون، پس آزمون و پی گیری بود. نمونه تحقیق 16 خانواده داغدیده بودند که به شیوه نمونه گیری هدفمند، از بین خانواده های مراجعه کننده به مراکز درمانی و مشاوره شهرستان فلاورجان در سال 1390، انتخاب وبه طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 8 خانواده) جایگزین شدند. گروه آزمایش در  8جلسه سوگ درمانی شناختی - رفتاری با رویکرد اسلامی شرکت نمودند. هر دو گروه، پرسشنامه سلامت عمومی (گلدبرگ، 1972) را در پیش آزمون، پس آزمون و پی گیری تکمیل نمودند. داده های پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس چند متغیره مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در پس آزمون و پی گیری، بین میانگین نمرات مولفه های سلامت عمومی در دو گروه آزمایش و کنترل، تفاوت معنی داری وجوددارد (p<0.0005). یافته های این پژوهش، اثربخشی سوگ درمانی شناختی - رفتاری با رویکرد اسلامی، بر سلامت عمومی داغدیدگان را تایید نموده و می تواند به عنوان برنامه درمانی برای خانواده های داغدیده مورد استفاده قرار گیرد.

هدف این پژوهش، بررسی نقش فرایندهای خودشناختی و جهت گیری دینی در «توان مندی های خوی» بود. 315 دانشجو (227 مرد و 88 زن) به پرسشنامه های ذیل پاسخ دادند: مقیاس خودشناسی انسجامی (قربانی و همکاران، 2008)، مقیاس بهوشیاری (براون و ریان، 2003)، مقیاس بازنگری شده جهت گیری دینی (هیل، 1999) و پرسشنامه ارزش ها در عمل: ابراز قابلیت خود (پترسون، 2004). نتایج نشان داد که توان مندی های خوی با خودشناسی انسجامی، بهوشیاری و جهت گیری دینی درونی و جهت گیری دینی بیرونی فردی، همبستگی مثبت دارد. تحلیل رگرسیون نشان داد که از میان متغیرهای پیش بین، خودشناسی انسجامی، بیشترین نقش را در تبیین واریانس توان مندی های خوی دارد و از میان انواع دین داری، فقط جهت گیری دینی درونی توانست واریانس توان مندی های خوی را تببین کند. پس از کنترل فرایندهای خودشناختی (از طریق رگرسیون سلسله مراتبی)، جهت گیری دینی درونی توانست مقادیر معناداری از توان مندی های خوی را تبیین کند.

هدف پژوهش، بررسی پایه نظری «نقش مدیریتی مرد» از دیدگاه اسلام بود. پرسش اساسی این پژوهش عبارت بود از: 1. نقش مدیریتی خانواده به عهده کیست؟، 2. جایگاه هر کدام از مرد و زن در رابطه با این نقش کجاست؟. روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی است، به این منظور پس از شناسایی و استخراج مفاهیم و مستندات، از متون دینی، به تحلیل محتوای آنها پرداخته شد. نتایج نشان داد که نقش «مدیریت کلان» خانواده به عهده مرد و «مدیریت داخلی خانواده» به عهده زن می باشد.