آبزیان و شیلات
سال:1391 | دوره:3 | شماره:12 |تعداد مقالات:8

در این مطالعه برخی پارامترهای یونی سرم خون (سدیم، پتاسیم، کلر، آهن، کلسیم و فسفر) و پارامترهای هورمونی (استرادیول، پروژسترون، FSH و LH) لاک پشت عقابی در خارج از فصل تخم گذاری (پاییز) پرداخته شده است. بر اساس نتایج بدست آمده ارتباط معنی داری بین اغلب فاکتورهای یونی و هورمونی با پارامترهای زیست سنجی (وزن، طول و عرض کاراپاس) وجود داشت (0.01>P). دامنه پارامتر های یونی شامل سدیم، پتاسیم و کلر به ترتیب: 150-110، 4.6-2.2، 115-85 میلی مول بر لیتر و آهن، کلسیم و فسفر به ترتیب: 33.2-5.3 میکرو گرم بر دسی لیتر، 11.3-5.8 و 15-4.4 میلی گرم بر دسی لیتر اندازه گیری گردید. پارامترهای هورمونی استرادیول، پروژسترون، FSH و LH نیز به ترتیب: 17-9 پیکو گرم بر میلی لیتر، 0.65-0.21 نانو گرم بر میلی لیتر، 7-0.8 میکرو واحد بر لیتر و 2.2-0.7 نانو مول بر لیتر گزارش گردید. داده های این مطالعه می توانند به عنوان مقادیر مرجع و راهنما جهت ارزیابی وضعیت سلامت، پتانسیل رشد و تولید مثل جمعیت های لاک پشت های دریایی در فصل تخم گذاری و خارج از فصل تخم گذاری ارایه گردد.

این مطالعه با هدف بررسی شاخص های تنوع، غالبیت، غنای گونه ای و تعیین ارتباط برخی از فاکتورهای محیطی بستر و آب دریا با فراوانی خرچنگ های منزوی سواحل جزیره هرمز انجام شد. شش ایستگاه نمونه برداری در ناحیه جزر و مدی انتخاب شد و نمونه برداری با استفاده از پرتاب تصادفی کوادرات (9 کوادرات 0.5×0.5) و در چهار فصل (از تابستان 1389 تا تابستان 1390) صورت گرفت. پارامترهای محیطی شوری، درجه حرارت، اکسیژن محلول، pH، دانه بندی رسوبات و شیب بستر اندازه گیری شد و ارتباط آن ها با فراوانی خرچنگ های منزوی با استفاده از آزمون همبستگی اسپیرمن (در سطح معنی داری 0.05) تحلیل گردید. جهت محاسبه شاخص های تنوع زیستی (غنای گونه ای مارگالف، غالبیت گونه ای سیمپسون و تنوع گونه ای شانون-وینر) از نرم افزار PAST استفاده گردید. بیشترین میزان شاخص های اکولوژیک در ایستگاه چهار (بین اسکله و تاسیسات پمپاژ آب) و کمترین میزان در ایستگاه شش (معدن خاک سرخ) مشاهده شد که نشان می دهد ایستگاه شش محیطی نامناسب برای زیستن خرچنگ های منزوی است. شاخص های تنوع گونه ای شانون-وینر و غنای گونه ای مارگالف با شیب بستر همبستگی منفی نشان دادند و شاخص غالبیت سیمپسون با در صد وجود ماسه-شن در بستر همبستگی مثبت نشان داد.

خانواده گوازیم ماهیان و بویژه گوازیم دم رشته ای در صید تجاری آبهای جنوب ایران از اهمیت اقتصادی برخوردار بوده و از مقدار صید بالائی در شناورهای ترالر برخوردار می باشد. این تحقیق در آبهای دریای عمان (سیستان و بلوچستان) در مهرماه 1388 به منظور بررسی شاخص صید بر واحد سطح و پراکنش گوازیم ماهیان با شناور ترالر فردوس 1 انجام شد و در 63 ایستگاه به مدت یک ساعت نمونه برداری گردید. مقدار صید کل گوازیم ماهیان 3242.6 کیلوگرم بوده و گوازیم دم رشته ای با 53.4 درصد و گوازیم خال سیاه با 0.3 درصد به ترتیب بیشترین و کمترین مقدار صید را داشتند. مقدار صید بر واحد تلاش گوازیم ماهیان و گوازیم دم رشته ای به ترتیب 451.4 و 242.7 کیلوگرم بر مایل مربع محاسبه شد و بیشترین فراوانی در اعماق بیش از 30 متر در مناطق مکی سر، تنگ و گوردیم مشاهده شد. بیشترین تراکم (شاخص صید بر واحد سطح) این ماهیان در اعماق بیش از 30 متر در دریای عمان طی سالهای 1381 تا 1388 مشاهده گردید. در دهه اخیر مقدار صید و شاخص صید بر واحد سطح گوازیم ماهیان در دریای عمان روندی افزایشی را نشان می دهد که حاکی از ثبات نسبی ذخایر این ماهیان می باشد.

در آبزی پروری کیفیت آب نقش مهمی در سلامت ماهی و میزان رشد و بقا آن ایفا می نماید. با افزایش تقاضا برای آبزی پروری دوستدار محیط زیست استفاده از پروبیوتیک ها به این منظور به طور گسترده مورد پذیرش قرار گرفته است. در مطالعه حاضر اثر پروبیوتیک بیو پلاس2B  با غلظت های 0.1 و 0.2 گرم بر لیتر در مقایسه با تیمار شاهد بر خصوصیات کیفی آب و میزان رشد و بازماندگی ماهی مولی (Poecilia sphenops) در سیستم بدون تعویض آب به مدت یک ماه مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش در آزمایشگاه گروه شیلات دانشکده منابع طبیعی بهبهان در پاییز سال 1385 انجام پذیرفت. 9 آکواریوم شامل 3 تکرار برای هر تیمار مورد استفاده قرار گرفت، هر مخزن با 30 عدد ماهی (میانگین وزنی 1.05 گرم) ذخیره سازی شد. فاکتورهای کیفی آب شامل، هدایت الکتریکی، اکسیژن محلول و pH به مدت یک ماه به صورت روزانه مورد بررسی قرار گرفتند و در پایان به منظور تعیین میزان رشد و بازماندگی، ماهیان وزن و شمارش شدند. در نهایت مشاهده شد که پروبیوتیک تاثیر معنی داری بر خصوصیات کیفی آب ندارد (p>0.05) هرچند سبب افزایش رشد و درصد بازماندگی ماهی ها شد (0.05>p). این آزمایش در آزمایشگاه گروه شیلات دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهان در پاییز سال 1385 انجام پذیرفت.

استفاده از غذای زنده در آبزی پروری از نظر بهبود کیفیت لاروها حائز اهمیت است. آرتمیای غنی شده با مواد مغذی ضروری خصوصا اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره و ویتامین C جهت افزایش رشد، درصد بقا و مقاومت در برابر تنش های محیطی و بیماری های عفونی در گونه های مختلف آبزیان مورد استفاده قرار گرفته است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر ناپلیوس های آرتمیای غنی شده با مخلوطی از ویتامین C و اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره در تغذیه آغازین ماهی طلایی در یک دوره سه هفته ای بوده و اثر چهار تیمار غذایی با سه تکرار برای هر تیمار، بر لاروهای ماهی طلایی مورد ارزیابی قرار گرفت (تیمار 1: غذای کنسانتره تجاری (تیمار شاهد) تیمار 2: ناپلیوس آرتمیای اینستار I، تیمار 3: آرتمیای غنی شده با مخلوطی از اسیدهای چرب غیر اشباع و ویتامین C و تیمار 4: مخلوط آرتمیای غنی شده و غذای کنسانتره (هر کدام به میزان 50%). نتایج نشانگر تفاوت معنی دار بین تیمارها از نظر رشد لاروها بود (0.05>P). میزان رشد لاروها در گروه تغذیه شده با مخلوط غذای کنسانتره و ناپلیوس آرتمیای غنی شده با اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره و آسکوربیل پالمیتات نسبت به سایر گروه ها به طور معنی داری بالاتر بود و تغذیه 100% با ناپلیوس های آرتمیا باعث کاهش رشد لاروها گردید.همچنین تفاوت معنی داری بین تیمارهای مختلف از نظر درصد بقا و مقاومت در برابر استرس حرارتی بالا و استرس کمبود اکسیژن، تفاوت معنی دار آماری مشاهده شد (0.05>P). بیشترین درصد بقا و مقاومت لاروها به استرس های محیطی، مربوط به گروه 100% تغذیه شده با ناپلیوس های آرتمیای غنی شده با مخلوط اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره و آسکوربیل پالمیتات بود.

کیفیت مناسب اسپرم که مهمترین مشخصه آن تحرک می باشد، می تواند سبب افزایش لقاح گردد. از آنجایی که کیفیت اسپرم ها و تخمک ها در طول دوره تکثیر به مرور کاهش می یابند و این مساله سبب پایین آمدن کیفیت کار تکثیر خواهد شد، تحقیق حاضر به منظور افزایش کارایی تولید مثل با استفاده از فعال کننده ها در اواسط فصل تکثیر انجام گرفت. بدین منظور 14 محلول فعال کننده با ترکیبات مختلف مورد آزمایش قرار گرفته و از بین آنها 7 محلول بر اساس افزایش مدت زمان تحرک اسپرم برای انجام تحقیق حاضر انتخاب شدند. اثر 7 محلول فعال کننده و همچنین آب مقطر و آب کارگاه به عنوان شاهد، بر مدت زمان تحرک اسپرم، میزان لقاح، چشم زدگی و تخم گشایی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در مورد فاکتور تحرک اسپرم، محلول های فعال کننده اسپرم اختلاف معنی داری در مقایسه با هم و با گروه شاهد داشتند. بدین صورت که فعال کننده 1 با ترکیبNaCl=6 gr/L ،CaCl2.2H2O=0.2 gr/L و CO(NH2)2=4.50 gr/L با pH=7.6 و فعال کننده 6 با ترکیب CaCl2.2H2O=0.735 gr/L، NaCl=7.305 gr/L با pH=7.7 بالاترین مدت زمان تحرک را سبب گردیدند. اما میزان لقاح، چشم زدگی و تخم گشایی در تیمارهای مورد بررسی اختلاف معنی داری را با گروه شاهد نشان ندادند. نتایج موید آن است که استفاده از محلول های فعال کننده اسپرم مورد تحقیق، تاثیرات معنی دار مثبتی در افزایش مدت زمان تحرک اسپرم ماهی آزاد دریای خزر داشتند و این امر می تواند بر کارایی تکثیر مصنوعی اثر مطلوبی داشته باشد.

روی و سرب از مهمترین آلاینده های اصلی در آب رودخانه های منتهی به دریای خزر می باشند. هدف از انجام این تحقیق تعیین Lc50 فلزات سرب و روی در بچه ماهیان ازون برون 1 (Acipenser stellatus) تا 3 گرمی و بررسی ضایعات هیستوپاتولوژیک کبد و آبشش این گونه ماهی اقتصادی دریای خزر در مواجهه با غلظت های کمتر از حد کشندگی ((25%-50%-Lc50%75)) فلزات سنگین روی و سرب است. برای این منظور ابتدا Lc50 این دو فلز در طی 96 ساعت بر اساس استاندارد متد (O.E.C.D, 1989) و به روش ساکن Static برای این ماهی بدست آمد. در طول آزمایشات تمام فاکتورهای فیزیکی و شیمیایی آب مانند pH، دما، سختی، اکسیژن محلول و ... اندازگیری شد در مرحله بعدی غلظت های 25-50 و 75 درصد Lc50 برای این دو فلز مشخص گردید و در هر تیمار با سه تکرار ماهیان در معرض این غلظت ها قرار داده شدند. یک گروه شاهد در نظر گرفته شد بعد از یک هفته از تیمارها بصورت تصادفی ماهی برداشت کرده و بافت های مورد نظر (کبد و آبشش) آنها را جدا کرده و به روش پارافینه کردن بافت ها را عمل آوری و با استفاده از میکروسکوپ مجهز به دوربین از بافت های بدست آمده عکسبرداری شده و سپس مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در گروه شاهد بافت های کبد و آبشش سالم بودند در بافت کبد و آبشش ماهیان تیمارهای (25%)، (50%) و (75%) غلظت کشنده عوارض هیستوپاتولوژیک مختلف مانند نکروز سلولی، خونریزی، هیپرپلازی و ... دیده شد و این عوارض از تیمار 25% به بالا افزایش یافت، بطور کلی کبد این ماهیان سالم تر و عوارض بیشتر در آبشش این ماهیان دیده شد.

این تحقیق به منظور بررسی روند تغییرات بازهای نیتروژنی فرار در ماهی شوریده (Otolithes ruber) و ماهی کوپر (Argyrops spinifer) نگهداری شده در یخ (4 درجه سانتیگراد) انجام شد. میزان تغییرات بازهای نیتروژنی فرار بعد از صید، در روز 2، 4، 6، 9، 11، 13، 16 و 18 روز بعد از نگهداری در یخ به روش کلدال اندازه گیری شد. نتایج این تحقیق نشان داد میانگین میزان بازهای نیتروژنی فرار برای ماهی شوریده 7.07±25.31 میلی گرم در 100 گرم و برای ماهی کوپر 5.53±20.88 میلی گرم در 100 گرم بود. میزان بازهای نیتروژنی فرار برای ماهی شوریده در روز 9 و برای ماهی کوپر در روز 13، 25.2 میلی گرم در 100 گرم محاسبه شد. میزان بازهای نیتروژنی فرار در 19 روز مورد مطالعه برای ماهیان شوریده و کوپر اختلاف معنی داری داشت (0.05>P). میانگین میزان بازهای نیتروژنی فرار در ماهی شوریده در 19 روز نگهداری در یخ نسبت به ماهی کوپر بالاتر بود (0.05>P)، اما با این حال نمی توان به طور قطعی اظهار داشت که این گونه فساد پذیرتر می باشد. بنابراین در کنار بازهای نیتروژنی فرار بایستی شاخص های دیگری چون تری متیل آمین و فرمالدیید نیز سنجش گردد. مدت زمان ماندگاری ماهی شوریده و کوپر در زیر یخ به ترتیب 9 و 13 روز بود، زیرا بعد از این زمان کیفیت ظاهری و حسی این دو گونه پایین آمد.