مطالعه حاضر بر آن است تا اندیشه های تربیتی- اخلاقی سه اندیشمند صاحب نظر در حوزه تعلیم و تربیت یعنی فارابی، کومنیوس و روسو را بررسی و به بیان شباهت ها و تفاوت های آرای تربیتی آن ها بپردازد. روش پژوهش، توصیفی با رویکرد تحلیلی- مقایسه ای است. از نظر فارابی، انسان دارای فضائل و رذائلی است که در زندگی انفرادی اش ظهور نمی یابند، بلکه جامعه است که آن ها را از قوه به فعل در می آورد. کومنیوس با بیان تربیت فراگیر، تبعیض های بین افراد را نادیده می گیرد و در صدد اصلاح و بهبود تعلیم و تربیت کودکان و بزرگسالان و سالمندان بر می آید. وی که بنیانگذار نظام آموزش گام به گام متناسب با رشد یادگیرنده است با اصولی بنیادین برگرفته از طبیعت، به بنیان نهادن سازمان آموزش دقیق خود می پردازد. روسو نیز از یکسو از فرد و تربیت فردی و بازگشت به طبیعت سخن می گوید و از دیگر سو به جامعه و پیمان اجتماعی می پردازد. یافته های پژوهش پیش رو حاکی است که بین دیدگاه تربیتی- اخلاقی هر سه اندیشمند تفاوت ها و شباهت هایی وجود دارد.