مطالعات اخلاق کاربردی
سال:1394 | دوره:5 | شماره:1 (پیاپی 39) |تعداد مقالات:7

مقدمه: نوع دوستی مفهومی، محصول قرن هجدهم است که اخیرا بیشتر مورد پژوهش و توجه واقع شده است، احتمالا به این خاطر که تعارض و تباهی موجود در حال حاضر دنیا، باعث شده که مردم بیشتر به بعد مثبت وجود انسان فکر کنند. این تحقیق با هدف بررسی رابطه نوع دوستی با دینداری و جهت گیری مذهبی در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز انجام شد.روش: این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی – همبستگی است. جامعه آماری کلیه دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز در سال تحصیلی 90-89، حجم نمونه 169 نفر و شیوه نمونه گیری از نوع دردسترس است. ابزار های مورد استفاده در این پژوهش آزمون سطح تحول اخلاقی «ما» و مقیاس سنجش دینداری است. به منظور بررسی رابطه نوع دوستی با دینداری و جهت گیری مذهبی از همبستگی پیرسون استفاده شد.یافته ها: بین نوع دوستی با دینداری (p=0.009، r=0.20)، جهت گیری مذهبی درونی (p=0، r=0.31)، جهت گیری مذهبی بیرونی (p=0، r=-0.29)، باورهای دینی (p=0.02، r=0.17) و التزام به وظایف دینی (p=0.002، r=0.23) رابطه معنی دار وجود دارد.بحث و نتیجه گیری: بین نوع دوستی با دینداری و جهت گیری مذهبی رابطه وجود دارد و چنانچه مشاهده می شود این رابطه با دینداری و جهت گیری مذهبی درونی مثبت و با جهت گیری مذهبی بیرونی منفی است. از بین خرده مقیاس های دینداری، باورهای دینی و التزام به وظایف دینی با نوع دوستی رابطه مثبت دارد. بنابراین می توان نتیجه گرفت که با افزایش میزان دینداری در افراد احتمال اینکه افراد رفتارهای نوع دوستانه از خود نشان دهند افزایش می یابد. علاوه براین با افزایش میزان نوع دوستی احتمال اینکه فرد جهت گیری مذهبی درونی داشته باشد بیشتر است.

ایصال نفس به امر نامتناهی که سرچشمه حقیقی اوست، در گرو انجام آیین مند تکلیف از سر حکمت است. این امر در سه ساحت انضباط پیشه وری، گذر پیروزمندانه و مودبانه از موقعیت اخلاقی و انجام منسک دینی، ظهور می یابد. زمانی که نفس، با پذیرش مشقت و ریاضت موفق می شود، استعدادهای خود را فعلیت ببخشد، نور نهفته خود را آشکار ساخته است که سند ربانیت اوست. با و جود این، نور الهی نفس، به تحقق نمی پیوندد مگر آن که فرد مکلف، به هنگام التزام خویش به انجام اعمال خاصه، بر شرط اخلاص مراقبت داشته باشد و از آن تخطی نورزد. به عبارت دیگر، خالصانه انجام دادن کارها، در هر سه ساحت نامبرده، عین تجلی نور ناظمه نفس است. شرط اخلاص، هم در ادای مناسک دینی حضور دارد و هم در آداب اخلاقی. بنابراین، اخلاص، در درجه اول، متعلق به خود نفس است و به نحوه عملکرد فاعلی بستگی دارد که ملتزم به ادای تکالیف است.

هدف: با توجه به اهمیت مداخلات معنوی در درمان مشکلات روان شناختی، پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش معنویت درمانی بر سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر انجام شد.روش: روش پژوهش، آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون با گروه کنترل، و جامعه آماری پژوهش، شامل کلیه دانشجویان دختر دانشکده فنی سما کرمانشاه بود که از میان آنها نمونه ایی به حجم 120 نفر به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب، و پس از تکمیل پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل 50 نفر که کم ترین میزان سازگاری را داشتند، به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. برای گروه آزمایش 9 جلسه گروهی آموزش معنویت درمانی اجرا و بعد از مداخله برای هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. برای تحلیل داده ها از روش آماری کوواریانس استفاده شد.یافته ها: نتایج نشان داد که متغیر وابسته در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل، ارتقاء معناداری داشته است.نتیجه گیری: از یافته های پژوهش می توان نتیجه گرفت که آموزش معنویت درمانی در افزایش سازگاری اجتماعی دانشجویان دختر موثر بوده است.

فرزند پروری ازجمله مباحثی است که در طول تاریخ مورد توجه نوع بشر بوده و اقدام در جهت تربیت افراد، در تمام جوامع از ابتدایی و انسانهای اولیه گرفته تا جوامع متمدن و انسانهای فرهیخته وجود داشته است. اگرچه تربیت در میان اقوام مختلف و در سیر تاریخی اش ظهور و بروز متفاوت داشته و به شیوه های گوناگون اعمال گردیده اما تجلی تمامی این اقدامات گویای درک انسان ها از ضرورت تربیت بوده و نقش والدین به ویژه مادر در این میان انکار ناپذیر است. در حوزه روانشناسی تحقیقات گسترده ای در مورد سبک های فرزند پروری مطرح شده است که عبارتند از: فرزند پروری مقتدرانه، مستبدانه، سهل گیرانه و مسامحه کارانه. در متون و احادیث اسلامی نیز به شیوه تربیت فرزندان از دیدگاه قرآن و معصومین (ع) اشاره شده است. با توجه به اهمیت فرزند پروری و تاثیرآن بر سعادت و پیشرفت جامعه، دراین مقاله سعی بر آن است تا با روش توصیفی – تحلیل و کتابخانه ای، شیوه فرزند پروری در روانشناسی مورد بررسی قرار گرفته و با فرزند پروری در اسلام به عنوان کامل ترین دین آسمانی مقایسه صورت گیرد.

پایداری و شکیبایی در مقابل سختی ها را «صبر» گویند و اگر برای رضای خداوند متعال و تسلیم امر او باشد، درجهت پیشبرد تقوای الهی موثر و فضیلت محسوب می شود. حضرت امیرالمومنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) در نهج البلاغه از «فضیلت صبر» بعنوان مدیر، رئیس، و اتاق کنترل ایمان نام می برند: «فان الصبر من الایمان کالراس من الجسد». صبر برای ایمان مانند سر است برای بدن. لذا علمای علم اخلاق «صبر» را سکان و هدایتگر همه فضایل اخلاقی دانسته اند. ولی ظهور و پهنای معنایی این واژه در عرف محدود شده به «تحمل سختی ها و قانع شدن در برابر وضع موجود». این مقاله به لحاظ معنای وضعی، مفهوم اخلاقی و معنای عرفی متداول از زمان امیرالمومنین (علیه السلام) تا عصر حاضر با نگرشی فراگیر با دو دامنه روایی و کتاب شناسی به بررسی و تحلیل فضیلت صبر در چهار شرح نهج البلاغه پرداخته است. واژه «صبر» در نهج البلاغه با حفظ معنای لغوی و اصطلاحی با بسیاری از مفاهیم اخلاقی و دینی ارتباط معنوی دارد. براین اساس تبیین و تحلیل روایی و ارتباط آن با مفاهیم دیگر نظیر ایمان، تقوا، یقین و... با توجه به آرای شارحان در این تحقیق مورد توجه قرار گرفته است.

در این پژوهش که برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد نویسنده با عنوان «مبانی نظری اخلاق از دیدگاه بابا افضل کاشانی» است، با بررسی مبانی انسان شناختی اخلاق از منظر او، یکی از زمینه های لازم برای استخراج نظریه اخلاقی وی فراهم می گردد. باباافضل ضمن اعتقاد به تشکیل انسان از سه جزء تن، جان و خرد یا عقل، با تاکید بر رابطه شناختی و وجودی مثلث «خداشناسی، هستی شناسی و انسان شناسی»، بر آن است که وجود تام و حقیقی هر چیز، صورت علمی و معقول آن است و بر همین اساس، کمال نهایی انسان نیز در بقای عقلانی اوست، زیرا کمال حیات و حس، به قوه ادراک و تعقل است و کمال ادراک و تعقل، به فعلیت آن و کمال فعلیت تعقل و دانش، به «اتحاد عاقل و عقل و معقول». از منظر وی حقیقت وجودی انسان و بعد جاودان او به نفس عاقله و خردش وابسته است و سعادت حقیقی انسان این است که در عالم نفسانی، صورت نفسانی اش به بهترین حالت علمی باشد که مهم ترین بن مایه های این سعادت و کمال نفسانی، علم و یقین یا حکمت است، یعنی مقصد و هدف نهایی انسان این است که دانایی بالقوه را به دانایی بالفعل تبدیل کند و به مرتبه عقل بالفعل برسد.

در عصر کنونی دیدگاه های متفاوتی درباره زن وجود دارد. گروهی با برداشتی نادرست نگاه قرآن به زن را بدبینانه می دانند. یکی زمینه های پیدایش بدگمانی به زن آیه 28 سوره یوسف بوده که به همه زنان داشتن کید بزرگ نسبت داده شده است. برخی دیگر با مقایسه آیه مذکور و آیه 76 نساء که کید شیطان را ضعیف معرفی می کند در سدد ضربه زدن به شخصیت زن شده اند. این نوشتار از دسته تحقیقات کیفی می باشد که با رویکرد تحلیل مضمون انجام شده و برداشت های نوینی از این آیات ارائه شده است. نویسنده بر این باور است که نگاه قرآن به زن در موضوع فریب کاری بد بینانه نبوده و وجود این توانایی در زن لزوما به معنای بکاربستن آن از سوی همه زنان نمی باشد. از طرف دیگر از آن جایی که گستره معنایی دو آیه متفاوت است، مقایسه آن دو اشتباه بوده و نمی توان کید زن را از کید شیطان بزرگتر دانست.