جغرافیا و مخاطرات محیطی
سال:1392 | دوره:2 | شماره:5 |تعداد مقالات:8

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

هدف اصلی این مقاله شناسایی و پهنه بندی محدوده شهر تبریز از نظر میزان آسیب پذیری در مقابل خطر زمین لرزه است. تحقیق حاضر از نظر نوع جز تحقیقات کاربردی- توسعه ای و از نظر روش جز تحقیقات توصیفی- تحلیلی است. در این راستا ابتدا با استفاده از نظرات کارشناسان رشته های مرتبط با زلزله و رویکردی جامع و سیستمی 15 معیار طبیعی و انسان ساخت موثر در میزان آسیب پذیری شهر در مقابل خطر زمین لرزه شناسایی شد. سپس با استفاده از توابع تحلیلی نرم افزا AacGIS و مدل های وزن دهی معیار؛ تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و شاخص همپوشانی (OI) و تلفیق این دو مدل و همپوشانی لایه ها که منتج از معیارهای موثر در میزان آسیب پذیری بوده اند، نقشه نهایی که نشان دهنده پهنه بندی آسیب پذیری شهر در مقابل خطر زمین لرزه بود بر اساس دو مدل ذکر شده استخراج شد. نتایج دو مدل شباهت زیادی با هم داشتند با فرق اینکه نواحی با خطر بسیار بالا در مدل تحلیل سلسله مراتبی پراکندگی بیشتری نسبت به مدل شاخص همپوشانی داشته و بیشتر قسمت های شهر در مدل شاخص همپوشانی در پهنه های خطر متوسط قرار دارند. در یک نتیجه گیری کلی می توان گفت شهر تبریز از نظر خطر زمین لرزه وضعیت مطلوبی نداشته و بیشتر قسمت های پر تراکم شهری بخصوص قسمت های شمالی و مرکزی شهر در پهنه های آسیب پذیری و خطر بسیار بالا و بالا قرار دارند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

بارش های سنگین، همه ساله در ایران و جهان خسارت های شدید جانی و مالی را به بار می آورند. پژوهش حاضر، به منظور بررسی سینوپتیک بارش سنگین 99.5 میلی متری یاسوج در روز 20 اسفند سال 1389 به انجام رسیده است. این پژوهش، با دیدگاه محیطی به گردش جو صورت گرفته که در آن، ابتدا مقدار بارش رخ داده، توسط ایستگاه های زمینی شناسایی شده و سپس با دریافت داده های سطوح فوقانی جو و تحلیل آن ها، علل ریزش این بارش سنگین مشخص گردید. نقشه های مورد استفاده در این پژوهش، نقشه های فشار سطح دریا، ارتفاع ژئوپتانسیل، ضخامت، جت استریم، تاوایی، پیچانه، وزش رطوبتی و امگا بوده اند. تحلیل نقشه های جوی نشان دادند که در زمان وقوع بارش سنگین مذکور، پرفشارهای قوی بر روی غرب و مرکز چین، شمال شرقی پاکستان و سیبری مستقر شده و با کم فشارهای واقع بر روی سودان، جنوب شرق آسیا و ایسلند شیو شدید پیدا کرده که این اختلاف فشار شدید، باعث ناپایداری هوا شده است. در سطوح فوقانی جو، تشکیل یک بلوکینگ امگایی شکل بر روی سیبری و قرار داشتن ایران در جنوب شرق آن که محل حداکثر جریان چرخندی می باشد، بر شدت ناپایداری ها افزوده است. در زمان رخداد بارش سنگین یاسوج، رودباد جبهه قطبی بسیار بزرگی با ضخامت زیاد بر روی ایران استقرار داشته و ضخامت جو نیزبر روی منطقه مورد مطالعه، زیاد بوده است. در تمامی ترازهای 500، 600، 700، 850، 925 و 1000 هکتوپاسکال، مقدار پیچانه نیز منفی بوده که سبب ایجاد شرایط کژ فشاری شدیدی شده است. حرکات قائم هوا در ترازهای 500، 600، 700، 850، 925، 1000 هکتوپاسکال، در بخش های جنوب و جنوب غربی منفی بوده و ضمن تقویت همگرایی و صعود هوا، با تغذیه رطوبتی مدیترانه، دریای سرخ و خلیج فارس، مقدار رطوبت لازم برای تولید بارش سنگین را فراهم نموده است.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

مدیریت در حوادث غیر منتظره با محور دانایی ترکیبی از علم و هنر و عمل است و برنامه ریزی ابزاری است که ما را از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب می رساند. از این رو اولین قدم برای برنامه ریزی صحیح تبیین و شناخت وضعیت موجود است که نیاز به واقع بینی دارد تا خوشبینی. آنچه که امروزه به عنوان مخاطرات طبیعی از آن یاد می شود و در برنامه ریزی استان لرستان در کنار توانمندی ها جای می گیرد، عموما نتیجه عملکرد نادرست و ارتباط نامتعادل انسان با طبیعت است. از این رو به کمک مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی مخاطرات محیطی و زیستی در سطح استان شناسایی و با بهره گیری از تکنیک SOWT نقاط ضعف، نقاط قوت، تهدیدها و فرصت های مخاطرات در قالب ماتریس SOWT طراحی شد و با نظرسنجی از 30 نفر از مسوولین عوامل و استراتژی ها رتبه بندی گردید. با ترکیب عوامل چهارگانه در تولید استراتژی های (ST، SO، WT، WO)، استراتژی ها بدین شکل رتبه بندی شدند: استراتژی های WT با میانگین 7.18 در رتبه اول، استراتژی های WO با میانگین 7.04 در رتبه دوم، استراتژی های ST با میانگین 6.77 در رتبه سوم و استراتژی های SO با میانگین 6.63 در رتبه چهارم قرار دارند. نتایج این تحقیق را می توان در مدیریت ریسک و بحران مخاطرات محیطی و زیستی مورد استفاده قرار داد.

آسیب پذیری اصطلاحی است جهت نشان دادن میزان و وسعت آسیب و خساراتی که در اثر سوانح طبیعی به جوامع در ابعاد مختلف (اجتماعی، کالبدی-فیزیکی و غیره) وارد آمده است. بنابراین میزان حساسیت محیط در مقابل سوانح، آسیب پذیری آنرا مشخص می کند. در بین سوانح طبیعی زلزله می تواند دامنه وسیعی از خسارات را به خصوص برای مناطق کویری داشته باشد. بنابراین جهت هرجه بیشتر کاهش و جلوگیری از خسارات آن نیازمند مطالعه و بررسی در ابعاد متفاوت می باشد. پژوهش حاضر با ماهیت توسعه ای- کاربردی و روش توصیفی- تحلیلی به بررسی موضوع در شهر یزد پرداخته است. و از آنجا که پیش بینی لرزه ای بر پایه روش های آماری می تواند نتایج قابل قبولی ارائه دهد؛ این پژوهش با بهره گیری از مدل های کمی mD، TOPSIS و GIS نرم افزارهای Excel و SPSS به بررسی موضوع پرداخته است. همچنین به منظور کاهش ضریب خطا و تعیین دقیق تر پیش بینی ها، 50 متغیر از شاخص های اجتماعی-کالبدی در تجزیه و قرار داده تحلیل ها دخیل و مورد ارزیابی است. نتایج حاصل از مدل نشان می دهد خسارت ساختمانی در اثر زلزله تا شدت 5 مرکالی تقریبا آسیبی ندارند و یا خیلی ناچیز است. اما اگر میزان شدت زلزله بیشتر از 7 ریشتر باشد بیش از 50 درصد ساختمان های منطقه 2 در معرض آسیب زلزله قرار دارند. و در مدل TOPSIS میانگین آسیب پذیری اجتماعی در مناطق برابر 0.412 درصد بوده که منطقه 2 و 1 به ترتیب با میزان TOPSIS، 0.642 و 0.183 درصد بیشترین و کمترین آسیب پذیری اجتماعی شهر را در در برابر زلزله در مناطق شهر یزد دارا می باشند.