اقتصاد مالی
سال:1389 | دوره:4 | شماره:11 |تعداد مقالات:8

امروزه جذب سرمایه گذاری خارجی و توسعه صنعت گردشگری در اغلب عرصه ها، مورد توجه برنامه ریزان دولتی و نیز بنگاه های خصوصی قرار گرفته است. از یک سو رشد این صنعت می تواند با گسترش انواع خدمات، ایجاد فرصت های شغلی و توسعه زیر ساخت ها به جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی کمک نماید؛ از سوی دیگر سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیز می تواند نقش مهمی را در توسعه اقتصادی و بخصوص بخش گردشگری ایفا کند. در این مطالعه رابطه علی بین تعداد گردشگر خارجی و میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی (FDI) برای کشورهای در حال توسعه طی دوره 1995-2007 با استفاده از الگوی panel-var مورد بررسی قرار گرفته است. بدین منظور از آزمون علیت گرنجر هشیائو (1981) و آزمون علیت تودا و یاماموتو (1995) استفاده شده است.نتایج به دست آمده حاکی از اینست که در کشورهای در حال توسعه که ایران هم جزو آنهاست، تنها از طرف تعداد گردشگر به سوی FDI، رابطه علیت وجود دارد؛ به طوری که هرچه میزان گردشگر وارد شده به این کشورها بیشتر باشد، میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی بیشتر خواهد بود.

امروزه آلودگی هوا به عنوان یکی از مهمترین مسائل، بر سلامت بشر و نیز خیلی از پدیده های اقتصادی موثر است. در این تحقیق با استفاده از شاخص استاندارد آلودگی هوا، رابطه بین آلودگی و رشد اقتصادی در استان های منتخب با استفاده از داده های تلفیقی طی دوره 87-1383 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این مطالعه حاکی از آن است که میان آلودگی هوا و تولید ناخالص داخلی استان های منتخب رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. با این وجود، استان های تهران و خوزستان و خراسان رضوی از این آلودگی متضرر شده اند. نتایج بررسی منحنی زیست محیطی کوزنتس برای استان های منتخب نشان داده است که، طی دوره مورد بررسی، مشکلات زیست محیطی، همگام با رشد تولید استان های منتخب افزایش یافته است. به عبارتی دیگر رشد تولید نتوانسته است، مشکلات زیست محیطی را طی دوره مورد بررسی برطرف سازد.

فناوری اطلاعات و ارتباطات از عوامل موثر در اقتصاد نوین می باشد. هدف کلی این تحقیق، بررسی اثرات فاوا (فناوری اطلاعات و ارتباطات) و تجارت الکترونیک بر رشد اقتصادی است. کشورهای مورد بررسی در این پژوهش دو گروه کشورها، شامل کشورهای صنعتی گروه هشت و کشورهای منتخب خاورمیانه و روش مورد استفاده از داده های تابلویی و سیستم دینامیکی می باشد.همچنین در این مطالعه، مقایسه ای میان زیر ساخت های فاوا و آمادگی ایجاد شده بواسطه این امر، صورت گرفته؛ بدین منظور کشورهایی که میزان هزینه فاوا به صورت درصدی از تولید ناخالص داخلی آنها، با کشور ایران تفاوت چندانی نداشتند به صورت گروه مرجع انتخاب شدند.از جمله مهمترین نتایج برخاسته این است که با توجه به شکاف کم هزینه های فاوا میان ایران با سایر کشورها، شکاف میان آمادگی الکترونیکی ایران با این کشورها بسیار مشهود است که این امر نشان می دهد که با وجود هزینه های مشابه در زیر ساخت ها، ایران از این منابع به خوبی استفاده ننموده و این امکانات را به صورت بالفعل در نیاورده است. از نتایج دیگر آن که متغیرهای فاوا و تجارت الکترونیک بر رشد اقتصادی تاثیر مثبت و معنی داری دارند.

نیاز کشورهای دنیا به این حامل انرژی همراه با بهره مندی ایران از مخازن عظیم گاز طبیعی، صادرات این حامل انرژی را به موضوعی اجتناب ناپذیر برای کشور تبدیل کرده است. ضمن آنکه درآمدهای صادراتی این حامل می تواند جانشین مناسبی برای درآمدهای نفتی کشور باشد. سوال اصلی این پژوهش این است که با وجود محدودیت در تامین گاز طبیعی برای مصارف داخلی و همچنین تامین گاز جهت صادرات، در صورت تمایل کشور به صادرات گاز طبیعی، چه قیمتی باید به ازای هر متر مکعب دریافت شود؟برای پاسخ گویی به این سوال، با رویکرد برنامه ریزی خطی، منفعت ملی ناشی از تخصیص گاز طبیعی برای مصارف مختلف را در کنار یکدیگر قرار داده و این نتیجه حاصل شده که در صورت تمایل تخصیص گاز به امر صادرات باید کمترین منفعتی که کشور در صورت عدم صادرات گاز می تواند بدست آورد را به هزینه نهایی تولید آن اضافه کرد و آن را به عنوان حداقل قیمت گاز صادراتی (هزینه نهایی به علاوه قیمت سایه) محاسبه کرده که میزان آن به ازای هر متر مکعب برابر 48.8 سنت دلار است.

یکی از مهمترین موضوعات در عصر حاضر، پدیده محدودیت انرژی می باشد و گاز طبیعی هم یکی از این منابع کمیاب است که لزوم برنامه ریزی و پیش بینی برای توزیع بهینه آن در کشور ما احساس می شود.در این تحقیق از تعدادی شاخص های مهم به صورت ماهانه استفاده شده است. متغیر وابسته، مصرف سرانه گاز طبیعی، و متغیرهای مستقل، قیمت گاز طبیعی، متوسط دمای مرکز استان و درآمد خانوار می باشد. سال های مورد بررسی از 1378 تا 1387 می باشد و اطلاعات و آمارها عموما از شرکت ملی گاز ایران، مرکزآمار ایران، سازمان هواشناسی و بانک مرکزی ایران بدست آمده است.در ادامه با استفاده از آزمون های پایائی، اثبات فروض کلاسیک، عدم رگرسیون کاذب و تصریح مدل در اقتصاد سنجی و نیز با استفاده از روش OLS و با نرم افزار Eviews به تخمین تابع تقاضای گاز طبیعی در بخش خانگی در استان سمنان پرداخته ایم. نتایج تحقیق نشان می دهد که گاز طبیعی در این استان یک کالای کم کشش و نیز یک کالای ضروری برای تمام گروه های درآمدی مردم است. همچنین تغییرات آب و هوایی اثر قابل توجهی بر مصرف گاز طبیعی دارد.

تورم یا به عبارتی افزایش سطح عمومی قیمت ها از جمله متغییرها مهم و تاثیر گذار در اقتصاد هر کشور است که در مقاطع مختلف و به ویژه در نرخهای بالا اثرات نامطلوب و زیان باری بر اقتصاد کشورها تحمیل کرده. اما اصلی ترین و مهمترین زیان ناشی از تورم عدم اطمینان از مقدار نرخ آن در آینده است علاوه بر علل اقتصادی چون تورم و تولید و .... علل سیاسی نیز میتواند عاملین اقتصادی را در شرایط نامطمئن قرار دهد به عنوان مثال بی ثباتی سیاسی و جنگ و بی اعتمادی مردم نسبت به تصمیمات اقتصادی و به طور کلی هر تصمیم یا سیاستی که باعث ایجاد فضای نااطمینانی در اقتصاد شود، روی نااطمینانی تورم موثر است. ما در این مقاله با استفاده از مجموعه منطق فازی به محاسبه میزان نااطمینانی تورم طی سال های 1386-1367 پرداخته ایم که دو متغییر ورودی (نهاده) مورد استفاده، تورم و تولید ناخالص داخلی هستند نکته مهمی که در اینجا میتوان به آن اشاره کرد این است که، تورم و نااطمینانی تورم مکمل یکدیگر بوده و اندازه گیری و مشخص کردن مقدار دقیق و بررسی رابطه بین آنها و تاثیرگذاریشان بر سایر متغییرها می تواند راهکارهای مناسبی در اختیار عوامل تاثیرپذیر در اتخاذ تصمیمات درست آنها قرار دهد.

یکی از مهم ترین تصمیمات مالی در شرکت انتخاب ترکیب مناسب بدهی های بلندمدت و کوتاه مدت است. این ترکیب ممکن است تحت تاثیر عوامل درون شرکتی و یا عوامل کلان اقتصادی قرار گیرد. از این رو، هدف این تحقیق بررسی تاثیر برخی متغیرهای کلان اقتصادی بر ساختار سررسید بدهی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است. بدین منظور سه فرضیه تدوین شده است؛ در فرضیه اول تاثیر تولید ناخالص داخلی بر ساختار سررسید بدهی، در فرضیه دوم تاثیر نرخ تورم بر ساختار سررسید بدهی و در فرضیه سوم تاثیر عرضه پول بر متغیر مذکور مورد آزمون قرار گرفته است. با توجه به مبانی نظری و ادبیات موضوع برای تجزیه و تحلیل داده ها، یک مدل رگرسیون تدوین و مورد استفاده قرار گرفت. جامعه آماری، شرکت های تولیدی پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1380 الی 1387 است. برای تعیین نمونه آماری، از روش حذف سیستماتیک استفاده شده است که در نهایت 92 شرکت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها بیانگر تایید فرضیه اول و سوم و رد فرضیه دوم با استفاده از داده های تابلویی است. یافته های پژوهش نشان داد رابطه مثبت و معنی دار بین تولید ناخالص داخلی و ساختار سررسید بدهی وجود دارد. همچنین بین عرضه پول و ساختار سررسید بدهی رابطه منفی وجود دارد. علاوه بر این بین نرخ تورم و ساختار سررسید بدهی هیچ گونه رابطه ای مشاهده نشد.

توسعه اقتصادی اصلی ترین هدف اقتصادی کشورهای در حال توسعه است. در این راستا سیاست های مالی با تصحیح فعالیت ها به تحقق این هدف کمک می نمایند. سیاست های مالی نقش پویایی در فرآیند توسعه اقتصادی کشورهای جهان دارند. کارایی سیاست های مالی در گرو تناسب و ترکیب ابزارهای مالی یعنی درآمدها و مخارج دولتی و نیز انعطاف پذیری و تاثیرگذاری آنها بر اهداف اقتصادی است. در اقتصاد ایران، وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی و انعطاف ناپذیری مخارج دولت، باعث ناکارآمدی سیاست های مالی شده که این موضوع به نوبه خود نقش درآمدهای مالیاتی را در کاهش کسری بودجه دولت و نوسانات آن کم رنگ کرده است. در این پژوهش، سعی کرده ایم تا ابتدا با استفاده از آزمون علیت گرنجر دو متغیره، رابطه علی و معلولی بین درآمدهای مالیاتی، کسری بودجه- با احتساب درآمدهای نفتی و بدون احتساب درآمدهای نفتی- و درآمدهای نفتی را مورد آزمون قرار دهیم. این آزمون هم بر روی مقادیر اسمی و هم بر مقادیر واقعی صورت گرفته است. در مرحله بعد نیز با استفاده از رویکرد خودتوضیح برداری ساختاری (SVAR) به بررسی رابطه بین مالیات ها و کسری بودجه پرداخته ایم. نتایج آزمون علیت گرنجر نشان می دهد یک رابطه علیت دو طرفه میان درآمدهای مالیاتی و کسری بودجه بدون نفت وجود دارد و نشان می دهد فرضیه همزمانی مالی در مورد مالیات و کسری بودجه بدون نفت به قیمت های جاری صادق است. اما در مورد کسری بودجه با احتساب درآمدهای نفتی، نتایج نشان دهنده وجود رابطه علیت گرنجر از جانب مالیات ها به سمت کسری بودجه با نفت است. همچنین، بررسی رابطه علیت گرنجر را بین درآمدهای نفتی و کسری بودجه نشان می دهد که درآمدهای نفتی علت کسری بودجه هستند، اما در مقادیر واقعی فرضیه جداسازی توابع مالیات و کسری بودجه بدون نفت مورد پذیرش قرار می گیرد. نتایج تجزیه واریانس درآمدهای مالیاتی نشان می دهد، نقش تکانه حاصل مخارج دولتی در توضیح نوسانات درآمدهای مالیاتی بسیار ناچیز است. نتایج تجزیه واریانس کسری بودجه نشان می دهد که تکانه های نفتی بیشترین نقش را در توضیح تغییرات کسری بودجه بر عهده داشته و این نتیجه بیانگر وابستگی بالای بودجه به درآمدهای نفتی است. تکانه مخارج دولتی پس از تکانه درآمدهای نفتی بیشترین سهم را در توضیح نوسانات کسری بودجه برعهده دارد و کاهش مخارج دولت یکی از مهم ترین راه های کاهش کسری بودجه دولتی در اقتصاد ایران است. توابع واکنش آنی تجمعی برای کسری بودجه نشان می دهد که یک شوک مثبت به اندازه یک انحراف معیار در درآمدهای نفتی باعث کاهش کسری بودجه دولت در کوتاه مدت می شد، ولی اثر آن در بلندمدت خنثی می شود. تکانه مخارج دولتی بیشترین تاثیر را روی کسری بودجه داشته و یک شوک مثبت در مخارج دولتی می تواند کسری بودجه را به میزان زیادی افزایش دهد که نشان می دهد کاهش مخارج دولتی مهم ترین راه کاهش کسری بودجه دولت است.