فن آوری تولیدات گیاهی
سال:1389 | دوره:10 | شماره:2 |تعداد مقالات:7

به منظور بررسی تاثیر تیمارهای پرایمنیگ بذر در دو کشت انتظاری و بهاره نخود، آزمایشی در سال زراعی 88-1387 به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی به اجرا درآمد. در این آزمایش تاریخ کاشت انتظاری و بهاره به عنوان فاکتور اصلی و تیمارهای پرایمینگ شامل تیمار شاهد (بدون پرایم)، هیدروپرایمینگ، پرایمینگ با کلرید پتاسیم و کلرید کلسیم به عنوان اسموپرایمینگ و پرایمینگ با سولفات روی و اسید آسکوربیک به عنوان پرایمینگ غذایی در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج آزمایش نشان داد که کشت انتظاری در مقایسه با کشت بهاره عملکرد بیش تری حاصل نمود، کاهش عملکرد در کشت بهاره عمدتا ناشی از تعداد دانه کم تر در هر بوته و تا حدی کاهش وزن هزار دانه بود. هم چنین نتایج نشان گر تاثیر منفی تیمارهای اسموپرایمینگ بر تعداد بوته در واحد سطح، وزن خشک بوته در گلدهی، عملکرد دانه و شاخص برداشت بود، در حالی که هیدروپرایمینگ و پرایمینگ با آسکوربات و سولفات روی عملکرد را در هر دو کشت انتظاری و بهاره افزایش دادند. با بررسی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان مشخص گردید که در کشت بهاره نسبت به پاییزه فعالیت آنزیم های کاتالاز و پراکسیداز افزایش پیدا کرد، که به اعمال تنش خشکی بیش تر در کشت بهاره نسبت داده شد. در کل نتایج نشان داد که نقش آنتی اکسیدانی آنزیم پراکسیداز در حدود 20 برابر آنزیم کاتالاز بود و آنزیم پراکسیداز عامل دفاعی اصلی در کاهش خسارت اکسیداتیوی در نخود تحت تنش می باشد.

جهت بررسی اثرات پرایمینگ در مزرعه و تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سویا، آزمایشی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1388 در همدان اجرا گردید. تاریخ کاشت در دو سطح (پانزدهم و سی و یکم خرداد ماه) در کرت های اصلی و رقم (شامل سه رقم L17، M9 و M7) به همراه پرایمینگ (در 4 سطح شامل پرایم کردن به مدت 4 ساعت در محلول های روی 0.02 درصد، نیترات پتاسیم 0.4 درصد، آب معمولی و بدون پرایمینگ) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی قرار گرفتند. عملکرد دانه، اجزاء عملکرد، عملکرد بیولوژیکی و ارتفاع گیاه در تیمارهای آزمایشی مورد مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با تاخیر در کاشت، عملکرد و تعداد نیام در شاخه فرعی به طور معنی داری کاهش یافت. رقم M9 در اکثر صفات به جز تعداد دانه در هر نیام شاخه فرعی و ارتفاع بوته نسبت به دو رقم دیگر برتری داشت. در دو رقم M7 و M9 پرایمینگ با روی و آب معمولی توانست اثر منفی تاخیر کاشت، در صفات تعداد نیام در ساقه های اصلی و فرعی را جبران نماید. در مقایسه اثر متقابل رقم و تیمار پرایمینگ بر عملکرد، رقم M9 در پرایم با آب معمولی بیش ترین واکنش مثبت را نشان داد و عملکردی به مقدار 4285 کیلوگرم در هکتار تولید نمود که این میزان 35 درصد بیشتر از تیمار بدون پرایم بود.

به منظور بررسی اثرات عصاره دودی گیاهان و دود آئروسل، بر ارتفاع بوته، طول ریشه، تعداد شاخه های جانبی، تعداد برگ در بوته، میزان کلروفیل و ماده خشک کل در گیاه دارویی توت روباهی، دو آزمایش جداگانه در سال 1388، در همدان اجرا گردید. آزمایش عصاره دودی با شش غلظت (صفر، 0.002، 0.01، 0.1، 0.2 و [V/V]1) و سه تکرار، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و آزمایش دود آئروسل با دو تیمار دود آئروسل (20 دقیقه) و شاهد در چهار تکرار، در قالب طرح کاملا تصادفی، اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر عصاره دودی به غیر از میزان کلروفیل، بر تمامی شاخص های مورد مطالعه، معنی دار بود. در حالت کلی، غلظت های 0.01 و 0.1 عصاره دودی، بیش تر شاخص های رشدی گیاه توت روباهی را به طور معنی داری، افزایش دادند. نتایج آزمایش دوم نیز نشان داد که دود آئروسل، همه شاخص های مورد مطالعه (به جز تعداد برگ در بوته) گیاه توت روباهی را بهبود بخشید.

آگاهی از زمان وقوع مراحل نمو محصولات زراعی از جمله گلرنگ دارای اهمیت خاصی است. برای مدل سازی مراحل نمو ارقام گلرنگ اراک، صفه و گلدشت با استفاده از درجه حرارت و طول روز، از آزمایش های تاریخ کاشت این ارقام طی سال های 1388-1383 در مزرعه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان استفاده شد. برای تعیین مدل نمو هر مرحله، طول هر مرحله به عنوان متغیر تابع و متغیرهای حرارتی، طول روز و حاصل ضرب متغیرهای حرارتی با متغیرهای طول روز به عنوان متغیر مستقل در رگرسیون مرحله ای مورد استفاده قرار گرفتند. مرحله ای از رگرسیون به عنوان مدل مناسب انتخاب گردید که ضریب رگرسیون و ضریب تشخیص جزء آن حداقل در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بوده و حداکثر ضریب تبیین کل را داشته باشد. تعداد روز از کاشت تا سبز شدن، سبز شدن تا تکمه دهی، سبز شدن تا گلدهی و رسیدگی و گلدهی تا رسیدگی از تاریخ های کاشت تاثیر پذیرفت. با افزایش دما، طول مراحل نمو کاهش یافت. طول دوران سبز شدن تا تکمه دهی و تا گلدهی بیش ترین تاثیر را از طول روز پذیرفت و با افزایش طول روز کاهش یافتند. حداقل درجه حرارت و مربع آن متغیرهایی بودند که وارد مدل شدند و حدود 89 درصد تغییرات طول دوره سبز شدن ارقام مورد مطالعه را توضیح دادند. حدود 85 درصد تغییرات طول دوره سبز شدن تا تکمه دهی به وسیله حاصل ضرب درجه حرارت حداکثر در طول روز و مربع حاصل ضرب آن ها توجیه گردید. حاصل ضرب درجه حرارت حداکثر در طول روز حدود 91 درصد تغییرات طول مرحله سبز شدن تا گلدهی را بیان نمود. مربع درجه حرارت حداکثر در مربع طول روز با توان چهارم درجه حرارت میانگین حدود 84 درصد واریانس طول مرحله سبز شدن تا رسیدگی را بیان نمودند. مربع درجه حرارت حداقل، نیز متغیری بود که طول مرحله گلدهی تا رسیدگی را به میزان حدود 60 درصد توضیح داد. پیش بینی زمان تکمه دهی، گلدهی و رسیدگی به ترتیب برای مبارزه با مگس گلرنگ، تامین آب آبیاری و تهیه کمباین برداشت بسیار راهگشا است.

در کشاورزی پایدار کاربرد کودهای زیستی نقش ویژه ای در افزایش تولید محصول و حفظ حاصل خیزی پایدار خاک دارد. به همین منظور، اثر کودهای زیستی (عدم تلقیح، تلقیح با نیتراژین و تلقیح با نیتروکسین) و شیمیایی نیتروژنه (صفر، 90، 135 و 180 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) بر عملکرد ذرت و کارایی مصرف نیتروژن مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. صفات مورد بررسی شامل تعداد ردیف دانه در بلال، تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بلال، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، کارایی جذب نیتروژن، کارایی زراعی نیتروژن و شاخص برداشت نیتروژن بودند. اثر نیتروژن بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی دار شد. اثر کودهای زیستی نیز بر کلیه صفات به جز وزن هزار دانه، شاخص برداشت و شاخص برداشت نیتروژن معنی دار شد. اثر متقابل کود شیمیایی در کود زیستی نیز بر صفات تعداد دانه در ردیف، تعداد دانه در بلال، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و کارایی جذب نیتروژن معنی دار شد. بیش ترین (956 گرم در مترمربع) و کم ترین (475 گرم در مترمربع) عملکرد دانه به ترتیب در ترکیب تیماری 180 کیلوگرم نیتروژن به همراه کود زیستی نیتراژین و تیمار شاهد (عدم تلقیح و عدم مصرف نیتروژن) به دست آمد. در کل، تیمار 135 کیلوگرم نیتروژن به همراه کودهای زیستی، با تیمار 180 کیلوگرم نیتروژن و بدون تلقیح، در یک گروه آماری قرار داشتند، بنابراین، تلفیق کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژنه، می تواند علاوه بر تولید محصول کافی و بهبود کارایی جذب نیتروژن، مصرف کود شیمیایی نیتروژنه را کاهش دهد که این امر کمک قابل توجهی به سالم سازی محیط زیست می کند و راهبرد مهمی در جهت حرکت به سمت کشاورزی پایدار می باشد.

به منظور بررسی اثر پراکسید هیدروژن به عنوان آنتی اکسیدان جهت کاهش صدمات ناشی از کمبود آب در گل تکمه ای و تاج خروس زینتی، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش برای گل تکمه ای شامل سه غلظت مختلف از پراکسید هیدروژن، به صورت محلول پاشی (صفر، دو و نیم و پنج میلی مولار) و سه فاصله آبیاری (چهار، هفت و ده روز) و برای تاج خروس شامل سه غلظت صفر (شاهد)، دو و نیم و پنج میلی مولار و سه فاصله آبیاری دو، پنج و هشت روز بودند. نتایج نشان داد که محلول پاشی پراکسید هیدروژن می تواند وزن خشک ریشه و بخش هوایی در گل تکمه ای و تاج خروس را افزایش دهد، و از این طریق کاهش وزن ناشی از تنش خشکی را جبران نماید. با افزایش فاصله آبیاری صفاتی نظیر هدایت روزنه ای، کلروفیل کل و حجم ریشه کاهش معنی داری داشت. به طوری که برای گیاه گل تکمه ای کم ترین میزان صفات اندازه گیری شده در فاصله آبیاری 10 روز یک بار و گیاه تاج خروس هشت روز یکبار به دست آمد. بر همکنش خشکی و پراکسید هیدروژن برای هر دو گیاه در صفت وزن خشک اندام هوایی در سطح احتمال پنج درصد و در صفاتی نظیر نشت الکترولیت، محتوای رطوبت نسبی برگ، پرولین و مجموع طول ریشه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. بدین ترتیب برای گیاه گل تکمه ای در تیمار شاهد (هر چهار روز آبیاری)، با افزایش پراکسید هیدروژن تا دو و نیم میلی مولار، وزن خشک اندام هوایی و مجموع طول ریشه به ترتیب برابر 20% و 91% نسبت به تیمار شاهد (صفر میلی مولار) افزایش یافت و با افزایش پراکسید هیدروژن تا غلظت 5 میلی مولار در همین سطح از خشکی کلروفیل کل 31% نسبت به شاهد پراکسید هیدروژن افزایش نشان داد. حجم و وزن خشک ریشه گیاه تاج خروس در سطح احتمال پنج درصد و وزن خشک اندام هوایی، هدایت روزنه ای، درصد نشت الکترولیت، میزان پرولین و طول ریشه در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. به طور کلی نتایج نشان می دهد که با استفاده از محلول پاشی پراکسید هیدروژن تنش اکسیداتیو حاصل از تنش خشکی کاهش می یابد.

گیاه مرزه از گیاهان تیره نعناع به شمار می رود و در بسیاری از نقاط ایران به گل می نشیند. اسانس گیاه مرزه از تقطیر با بخار آب از برگ ها و سرشاخه های برگ دار حاصل می شود که در صنایع غذایی و دارویی کاربرد دارد. هدف این تحقیق، ارزیابی اثرات ضد قارچی اسانس گیاه مرزه بر روی قارچ پاتوژن Alternaria citri می باشد. برای بررسی خواص ضد قارچی اسانس گیاه مرزه ابتدا اقدام به تهیه اسانس مرزه شد. سپس قارچ آلترناریا جدا و در محیط کشت مخصوص رشد قارچ (Potato Dextero Agar) کشت گردید. پس از خالص سازی قارچ ها، محیط کشت پتیتو دکسترو آگار با غلظت های مختلف اسانس مرزه (صفر، 100، 200، 300، 400، 500 و 600 پی پی ام) تهیه و سپس قارچ A. citri به صورت قطعات کوچکی بر روی محیط قرار گرفته و در دمای 25 درجه سانتی گراد در دستگاه انکوباتور انکوبه گردید. پس از گذشت 24، 48 و 72 ساعت تا مدت زمان 8 روز رشد پرگنه های قارچ بر روی محیط حاوی اسانس بررسی شد. نتایج حاکی از آن است که اسانس مرزه در غلظت 400 پی پی ام به بالا در محیط کشت به طور کامل بر روی رشد قارچ اثر داشته و مانع رشد آن می گردد. شایان ذکر است غلظت های پایین تر باعث کند شدن رشد قارچ گردید ولی رشد آن را متوقف نکرد.