طب سنتی اسلام و ایران
سال:1400 | دوره:12 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

سابقه و هدف: بیماری لیشمانیوز (سالک) که نوع جلدی آن شایع است، یکی از 10 بیماری مهم انگلی در دنیاست. ایران نیز در این زمینه یکی از 7 کانون درگیر در جهان به شمار می رود. این مطالعه برای رسیدن به درمان های موثر بر سالک جلدی در منابع طب سنتی ایرانی منتخب و فراهم آوردن پیشنهادهای درمانی مناسب هدف گذاری شد. مواد و روش ها: در این مطالعه کتابخانه ای، جهت اولویت بندی مفردات به کاررفته در درمان لیشمانیوز جلدی در طب سنتی ایرانی، با کلیدواژه های «ریش بلخی، جوش بغدادی، حب بغدادی، بدریش، پشه گزیدگی، پشه خورد، سناخر، دانه سال و سالک» در کتب طب سنتی موجود در کتابخانه جامع طب سنتی و اسلامی (نرم افزار نور) و نیز برخی کتب خطی برجسته از جمله قانون، جست وجوهایی انجام گرفت. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد مرهم اسفیداج مرکب از مرداسنگ، سفیداب قلعی، روغن گل سرخ، کافور و سرکه دارای بیشترین تواتر و امتیاز در میان درمان های به کاررفته در سالک در منابع طب سنتی ایران است. نتیجه گیری: در این مطالعه مشخص شد در هیچ یک از منابع طب سنتی مورد بررسی، درمان تک مفرده برای درمان سالک به کار نرفته و در تمام موارد بیش از دو مفرده استفاده شده است. شاید سه ترکیب درمانی که در روش اولویت بندی، بیشترین امتیازها را به دست آورده اند، پیشنهاد مناسبی برای پروژه های تحقیقات آزمایشگاهی و بالینی در زمینه یافتن درمان طبیعی مناسب برای بلخیه یا لیشمانیوزیس جلدی (سالک) باشد.

سابقه و هدف: مسمومیت غذایی ناشی از ادویه های توصیه شده در طب سنتی پیوسته در سراسر جهان اعلام می شود و از این طریق سلامت عمومی جامعه را به خطر می اندازد. پرسش مهم در این حوزه این است که این محصولات تا چه اندازه دارای آلودگی میکروبی هستند و آیا از نظر مواد خوراکی در محدوده سلامت می باشند. مواد و روش ها: در این تحقیق، راستی آزمایی نمونه، آلودگی میکروبی و میزان خلوص 12 نوع ادویه مختلف توصیه شده در طب سنتی ایرانی شامل 79 نمونه جمع آوری شده به صورت کاملا تصادفی از نقاط مختلف شهر تهران در سال 1395، به روش های خرده نگاری و حساسیت آنتی بیوتیکی انجام شد که با به کارگیری 8 نوع آنتی بیوتیک به شکل دیسک و با استفاده از جدول استاندارد NCCLS (National Committee for Clinical Laboratory Standards) صورت گرفت. یافته ها: نتایج شمارش تعداد کل باکتری ها نشان داد که 26 درصد ادویه های بسته بندی شده و 35 درصد نمونه های فله ای، آلودگی بالاتر از حد مجاز داشتند و نمونه های آلوده اغلب شامل باکتری های مزوفیل هوازی کوکسی گرم مثبت و باسیل گرم مثبت و مخمر و کپک بودند. همچنین تست های تشخیصی و بیوشیمیایی تایید کرد که نمونه ها به باسیلوس آنتراسیس و باسیلوس سریوس آلوده نبودند. دو مورد آلودگی مربوط به آسپرژیلوس نایجر در ادویه های آویشن و زیره سیاه و 10 مورد آلودگی مربوط به ریزوپوس در ادویه های زیره سبز، پودر سیر و زردچوبه مشاهده شد. نتایج آنتی بیوگرام از نمونه هایی که آلودگی بالاتر از حد مجاز داشتند نشان داد که 12 درصد باکتری ها به تتراسایکلین، 94 درصد به پنی سیلین، 24 درصد به ونکومایسین، 12 درصد به جنتامایسین، 82 درصد به سفکسیم، 6 درصد به ایمی پنم، 35 درصد به سیپروفلوکساسین و 30 درصد به سفازولین مقاومت نشان دادند. نتیجه گیری: بررسی های انجام شده نشان دادند با وجودی که نمونه ادویه های بررسی شده کاملا خالص بودند، درصد قابل توجهی آلودگی میکروبی داشتند که این نتایج جهت انجام مطالعات بیشتر قابل پیگیری هستند.

سابقه و هدف: سلامت و بیماری از مهم ترین مفاهیم پایه ای پزشکی هستند که تعریف ماهیت و حدود آن ها در فلسفه پزشکی با چالش هایی جدی روبه رو است. هدف این مقاله تبیین دیدگاه ابن سینا در خصوص سلامت و بیماری و تحلیل تعاریف امروزی این مفاهیم بر مبنای دیدگاه ابن سینا است. مواد و روش ها: این مطالعه با رویکرد قیاسی در روش نظریه پردازی داده بنیاد انجام شد. ابتدا مفاهیم سلامت و بیماری با کلیدواژه های متناسب در متون ابن سینا و طب رایج جست وجو و بررسی شد سپس این مفاهیم به عنوان قضایای اولیه با مفاهیم عینی تر موجود مرتبط و در چارچوب استدلال قیاسی گزاره های عملیاتی استنتاج شد. یافته ها: ابن سینا سلامت را عرضی از جنس کیف نفسانی دانسته و آن را ملکه یا حالی تعریف می کند که مبدا افعال سلیم از موضوع خود است. او همچنین بیماری را عدم سلامت تعریف کرده و فرض حالت سوم بین آن دو را فاقد ضرورت منطقی می داند. سازمان جهانی بهداشت سلامت را آسایش کامل جسمانی، روانی و اجتماعی می داند نه صرفا فقدان بیماری. چنین تعریفی مستلزم فرض حالت سومی بین سلامت و بیماری است. براساس نظریات ابن سینا، فرض حالت سوم به معنای وجودی دانستن هر دو مفهوم سلامت و بیماری است و این امر، دسته قابل توجهی از اختلالات افعال را که در قالب شناخته شده بیماری یا علامت بیماری تعریف نمی شوند از محدوده توجه پزشک کنار می گذارد؛ درحالی که بر مبنای تعریف ابن سینا، بیماری امری عدمی (به معنای عدم سلامت) است و هر سطح از اختلال در هر عملکردی، در حقیقت سطحی از بیماری تلقی می شود. نتیجه گیری: بر مبنای چارچوب نظری ابن سینا، نقطه قوت تعریف سازمان جهانی بهداشت از سلامت، محدودنمودن مرزهای مفهوم سلامت به وضعیت بهینه در ابعاد مختلف و نقطه ضعف آن عدم ظرافت کافی برای پوشش دادن همه وضعیت های غیرطبیعی در کلیه افعال، تحت مفهوم وسیع تری از بیماری محسوب می شود.

سابقه و هدف: خوانش پارادایمیک از تاریخ پزشکی این امکان را فراهم می آورد که به دنبال بحران های رخ داده در تاریخ پزشکی و انقلاب های علمی اتفاق افتاده، سیر تحول مفاهیم پایه ای را ذیل پارادایم های گوناگون فهم کنیم. مفاهیم بنیادین در انقلاب های علمی دچار تحول اساسی می شوند وگاهی ممکن است، تصویر رایج از پدیده ها به کلی به نحوی گشتالتی تغییر کنند. در تاریخ پزشکی و با برآمدن طب مدرن در قرون اخیر، مفاهیمی پایه ای نظیر علیت و تبیین، بدن و بدن مندی، بیماری و سلامت دستخوش تغییرات اساسی شدند. هدف از این مطالعه، ارایه تصویری فلسفی از ناهم مقیاسی مفهومی در مفهوم علیت، با تاکید بر مثال هایی از تعریف سلامت و بیماری در پارادایم های مختلف پزشکی است. مواد و روش ها: در این نوشتار ضمن معرفی و بحث مختصر در باب ناهم مقیاسی مفهومی موجود در مفهوم علیت، درباره برخی مدل های تبیین در انقلاب علمی طب نیز بحث می کنیم. برای این کار از روش تحلیل فلسفی بهره برده ایم تا مبانی فلسفی پارادایم های طب را مورد تدقیق قرار دهیم. به مدد جستار در تاریخ پزشکی، نمونه هایی از فهم علیت و کارکرد آن را ترسیم خواهیم کرد. همچنین با رویکردی تطبیقی و ضمن ارایه مثال هایی از متون هر دو پارادایم، دامنه این بحث را گسترده تر خواهیم کرد. یافته ها: مدعای محوری این متن که مبتنی بر پایبندی به اصل ناهم مقیاسی مفاهیم در پارادایم های یک علم شکل گرفته است، عدم امکان وضع مقیاسی واحد برای درک هم زمان مفهوم علیت در طب های سنتی-ایرانی و پزشکی امروز یا همان پزشکی مبتنی بر شواهد است. نتیجه گیری: این نوشتار ضمن تاکید بر استقلال جنبه های نظری و ابعاد کاربستی پارادایم های پزشکی، گفت وگو و حتی مقایسه روشمند میان پارادایم ها را ممکن و بلکه ضروری می داند؛ اما تاکید دارد که این مقایسه به معنای مفاهمه هم زمان هر دو پارادایم نخواهد بود و اجتناب از خلط روش شناختی در این تلاش ضروری است.

سابقه و هدف: اضطراب و اختلال خواب از جمله عوارض شایع دوران بارداری است که می تواند بستر مناسبی را برای بسیاری از اختلالات سلامتی در این دوران ایجاد کند. رایحه درمانی با گل سرخ یکی از درمان های طب سنتی است که در تسکین درد، کاهش اضطراب، بی خوابی و بهداشت دوره بارداری موثر اعلام شده است و فاقد هر گونه عوارض ناخوشایند گزارش شده می باشد که می تواند در کنار درمان های استاندارد جهت مدیریت مشکلات دوران بارداری به کار رود. مواد و روش ها: این مطالعه کارآزمایی بالینی با طرح پیش آزمون- پس آزمون بود که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی، تعداد 124 زن باردار مراجعه کننده به 9 مرکز سلامت جامعه شهری ابهر زنجان انتخاب شدند و در گروه آزمون، زنان یک پارچه نخی آغشته با 3 قطره عصاره گل سرخ را هر شب هنگام خواب به مدت 2 هفته در سه ماهه سوم بارداری در کنار بالش قرار دادند. برای سنجش اضطراب از پرسشنامه اشپیل برگر (Spiel Berger)و برای سنجش کیفیت خواب از پرسشنامه کیفیت خواب پیتزبورگ (Pittsburgh Sleep Quality Questionnaire) استفاده شد و داده ها با استفاده از نرم افزار و آزمون های مناسب تحلیل شد. یافته ها: میانگین نمرات اضطراب آشکار و پنهان در گروه آزمون با مداخله نسبت به گروه کنترل، کاهش معنی داری یافت و میانگین تغییرات نمرات اضطراب آشکار و پنهان پس از مداخله رایحه درمانی در دو گروه کنترل و آزمون اختلاف معنی داری با هم داشتند(0001/0>p). همچنین تغییرات نمره کیفیت خواب در دو گروه آزمون و کنترل یکسان نبود، بلکه کیفیت خواب گروه آزمون بهتر بود (0001/0>p). نتیجه گیری: این مطالعه نشان داد که رایحه درمانی با عصاره گل سرخ بر کاهش اضطراب آشکار و پنهان و بهبود کیفیت خواب زنان در سه ماهه سوم بارداری تاثیر مثبت داشت و این رایحه در دسترس، ایمن و مورد پذیرش زنان باردار و خانواده هایشان بود.

سابقه و هدف: علم اتنوبوتانی به تحقیق و بررسی چگونگی به کارگیری مردم یک قوم، فرهنگ یا منطقه خاص از گیاهان بومی موجود در آن منطقه می پردازد. با توجه به اینکه روش ها و موارد مصرف گیاهان دارویی در مناطق مختلف متفاوت است، پژوهش حاضر با هدف آشنایی با فرهنگ استفاده سنتی از گیاهان دارویی منطقه بلوچستان جهت درمان بیماری ها انجام شد. مواد و روش ها: به این منظور پس از شناسایی گیاهان منطقه به طور هم زمان نام محلی، خواص دارویی، نحوه استفاده و سایر اطلاعات مربوط به گونه ها گردآوری شد. یافته ها: در این مطالعه 20 گونه گیاهی متعلق به 18 خانواده بررسی شد. بیشترین کاربرد دارویی گونه های مورد بررسی در این منطقه در درمان بیماری های گوارشی (8 گونه، 6/29 درصد)، مسکن و درمان کوفتگی (6 گونه، 2/22 درصد) و کاهش قند خون و چربی خون (5 گونه، 5/18 درصد) و کمترین آن بیماری های چشم (1 گونه، 7/3 درصد) می باشد. بررسی نوع مصرف گیاهان بیانگر این نکته بود که بیشترین نوع مصرف به صورت جوشانده و ضماد است. نتیجه گیری: با توجه به کثرت گیاهان دارویی در این منطقه و استفاده وسیع مردم بومی از آن ها جهت درمان بسیاری از بیماری ها می توان با مطالعات بیشتر به ویژه در دسته بندی بیماری ها به نتایج راهگشایی در زمینه کاربرد گیاهان دارویی در درمان بیماری ها دست یافت.