تحقیقات بیماری های گیاهی
سال:1393 | دوره:2 | شماره:3 |تعداد مقالات:6

بیماری لکه موجی سیب زمینی در اثر دو گونهAlternaria. alternata  و  A. solaniبا گونه غالب A .alternata از بیماری های مهم مزارع سیب زمینی کاری کشور است که هر ساله به طور همه گیر خسارات جبران ناپذیری وارد می سازد. لذا، تحقیقاتی در بررسی اثر رقم، نوع آبیاری و آرایش کاشت به طور جداگانه و در تراکنش با یکدیگر روی این بیماری در دو سال زراعی انجام گردید. تیمارهای مورد آزمون شامل: سه نوع روش آبیاری (بارانی، قطره ای و نشتی)، آرایش کاشت (کشت یک ردیفه و دو ردیفه) و رقم (دو رقم سیب زمینی آگریا و مارفونا) بود که در قالب طرح اسپلیت اسپلیت پلات در دو سالزراعی (89-88) در منطقه فریدن اصفهان به اجرا در آمد. شدت بیماری در دو مرحله قبل و پس از گلدهی بررسی گردید. تفکیک شدت بیماری در شش شاخص صفر، 10، 25، 50، 75 و 100 ارزیابی شد. نتایج حاصله نشان داد که، دو رقم مارفونا و آگریا به ترتیب با میانگین شدت آلودگی 99.12 و 31.28 درصد و با اثر معنی دار قابل تفکیک بودند. هم چنین، روش آبیاری شامل بارانی و قطره ای به ترتیب با میانگین 48.14 و 59.16 درصد نسبت به نشتی با 21.30 درصد اثر معنی دار در کاهش بیماری داشتند. تیمار آرایش کشت شامل کشت یک ردیفه و دو ردیفه به ترتیب با میانگین 61.20 و 71.20 درصد اثر قابل توجهی در شدت بیماری نداشتند. اثر متقابل رقم در آبیاری و نیز ردیف در آبیاری به ترتیب با 74.25 و 62.5 درصد و سال با 53.13 درصد اثر معنی داری در شدت بیماری داشتند. میانگین عملکرد در رقم آگریا 03.24 تن در هکتار و رقم مارفونا 13.23 تن در هکتار بود. نتایج این تحقیق نشان داد که شدت و توسعه بیماری در آبیاری نشتی نسبت به بارانی و قطره ای بیش تر می باشد. استفاده از ارقام مقاوم می تواند اثر به سزایی در کاهش شدت و توسعه بیماری داشته باشد. ولی، آرایش کاشت یک ردیفه و دو ردیفه اثر قابل توجهی در کاهش بیماری نداشت.

در این تحقیق اثر کاربرد سیلیکون و باکتری Pseudomonas fluorescens (CHAO) روی بیماری پژمردگی فوزاریومی گوجه فرنگی ناشی از قارچ  Fusarium oxysporum f. sp. lycopersiciو القای مقاومت میزبان در مقابل پاتوژن مورد بررسی قرار گرفت. اثر غلظت های مختلف سیلیکون ( 7-1 میلی مولار) بر رشد Pseudomonas fluorescens و Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici آزمایش شد. نتایج نشان داد که همه غلظت های سیلیکون روی رشد باکتری اثر منفی داشتند، اما تا غلظت 5 میلی مولار بر روی قارچ تاثیر منفی نداشت ولی در غلظت 6 و 7 میلی مولار با شاهد اختلاف معنی داری داشتند. بر اساس تاثیر سیلیکون بر روی رشد باکتری، غلظت 3 میلی مولار برای کارهای گلخانه ای انتخاب شد. این آزمایش به روش کاربرد باکتری و سیلیکون قبل از آلودگی با قارچ عامل بیماری صورت گرفت. نتایج آزمایشات گلخانه ای نشان داد که تیمار خاک با باکتری و سیلیکون به صورت هوایی بیش ترین تاثیر را بر روی کاهش شاخص های بیماری و افزایش رشد گیاه داشت. هم چنین فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز در تیمار کاربرد تلفیقی باکتری و سیلیکون به صورت هوایی در مقایسه با کاربرد هر کدام به تنهایی و نیز گیاه شاهد سالم و آلوده افزایش پیدا کرده بود. بالاترین مقدار فعالیت این آنزیم 5 روز بعد از کاربرد سیلیکون و باکتری بود. استفاده از سیلیکون به عنوان محرک شیمیایی و باکتری  Pseudomonas fluorescensبه عنوان عامل کنترل بیولوژیک و نیز افزایش دهنده رشد گیاه، می توان یک اقدام مفید و امید بخش برای کنترل عوامل بیماری زای گیاهی از قبیل Fusarium oxysporum f. sp. lycopersiciباشد.

به منظور بررسی واکنش 23 رقم و لاین پیشرفته گندم در برابر بیماری های برگی سفیدک پودری، زنگ قهوه ای و لکه خرمایی در استان گلستان، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کاملا تصادفی در سه تکرار در سال زراعی 89-1388 انجام گردید. آلودگی در مزرعه به صورت طبیعی از طریق کشت ارقام حساس در میان تیمار ها ایجاد شد. معیار های ارزیابی حساسیت یا مقاومت ارقام نسبت به بیماری های مختلف شامل مقدار بیماری ها (به صورت درصد بوته های بیمار، شدت متوسط، سطح زیر منحنی پیشرفت بیماری (AUDPC) و مقدار استاندارد شده AUDPC، وزن هزار دانه و عملکرد دانه کرت بود. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که بر اساس تمام متغیر های ثبت شده، اختلاف معنی داری (P£0.01) بین ارقام و لاین های مورد آزمایش وجود دارد. مقایسه میانگین (LSD) داده ها نشان داد که بیش ترین و کمترین شدت سفیدک پودری به ترتیب درلاین دیم 17 (74.72 درصد) ورقم گاسپارد (صفر) مشاهده شد. بیش ترین و کمترین شدت زنگ قهوه ای به ترتیب در ارقام بولانی و موروکو (11.11 درصد) و گاسپارد (12.0 درصد) مشاهده شد. بیش ترین و کمترین شدت لکه خرمایی به ترتیب در ارقام مروارید (56.94 درصد) و موروکو (صفر) مشاهده شد. در مجموع، بالاترین عملکرد دانه کرت درلاین دیم11) 97.4340 گرم) و مروارید (19.4013 گرم) و کمترین در ارقام بولانی (03.184 گرم) و موروکو (250 گرم) ثبت گردید. بیش ترین و کمترین وزن هزار دانه نیز به ترتیب در ارقام شیرودی (33.36 گرم) و موروکو (53.13 گرم) مشاهده شد.

نماتد مولد گره ریشه (Meloidogyne javanica) و قارچ عامل بیماری بلایت ذغالی (Macrophomina phaselolina) دو عامل مهم خسارت در مزارع لوبیا هستند که هر کدام به تنهایی باعث کاهش معنی دار محصول می گردند. از آنجا که احتمال حضور همزمان این دو بیماری در مزارع لوبیا بسیار زیاد است باید برآورد خسارتی از تعامل این بیمارگرها با توجه به جدایه های بومی و شرایط منطقه در دست داشت. تعامل نماتد مولد گره ریشه M. javanica و قارچ بیمارگر M. phaselolina تحت شرایط گلخانه بر روی گیاه لوبیا سبز رقم «جماران 418» در قالب طرح کاملا تصادفی با شش تیمار در پنج تکرار مورد مطالعه قرار گرفت. تیمارهای به کار رفته شامل شاهد (بدون مایه تلقیح)، قارچ به تنهایی، نماتد به تنهایی، قارچ و نماتد همزمان، ابتدا نماتد دو هفته بعد قارچ و ابتدا قارچ دو هفته بعد نماتد بود. مایه تلقیح نماتد از یک توده تخم منفرد روی گوجه فرنگی و مایه تلقیح قارچ روی محیط ماسه و آرد ذرت تکثیر شد. در مرحله دوبرگی به هر گلدان که باید با نماتد تیمار می شد، به ازای هر گرم خاک 3 عدد تخم و لارو سن دوم اضافه شد. در تیمارهایی که باید با قارچ آلوده می شدند، مقدار دو گرم از مایه تلقیح قارچ پای ساقه هر بوته ریخته شد. پس از هفت هفته شاخص های رشدی گیاه میزبان و محصول آن، شاخص های تکثیر نماتد و میزان خسارت قارچ در هر تیمار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیش ترین علائم پژمردگی و خسارت و کاهش رشد گیاه در مایه زنی همزمان بود. از نظر تعداد گال روی ریشه، کمترین تعداد گال متعلق به تیمار ابتدا قارچ دو هفته بعد نماتد و بیش ترین تعداد، متعلق به تیمار ابتدا نماتد دو هفته بعد قارچ بود. کمترین و بیش ترین میزان ضریب تکثیر نماتد نیز به ترتیب مربوط به تیمار ابتدا قارچ دو هفته بعد نماتد و تیمار ابتدا نماتد دو هفته بعد قارچ بود. هم چنین تمام تیمارهای دارای نماتد وزن ریشه بیش تری داشتند. کمترین تاثیر در کاهش میزان رشد گیاه در تیمارهایی دیده شد که فقط با یک عامل بیماری زا آلوده شده بودند. نتایج این آزمایش حساسیت بالای گیاه لوبیا سبز به آلودگی همزمان توسط این دو عامل بیماری زا را نشان داد.

چغندرقند، از مهم ترین محصولات زراعی ایران است و بیماری های مرگ گیاهچه و پوسیدگی ریشه ناشی از R. solani از مهمترین علل کاهش عملکرد چغندرقند، می باشند. در این تحقیق جنبه های مختلف آنتاگونیستی 6 جدایه از P. oligandrumدر کنترل R. solaniبا روش هایآزمایشگاهی شامل بررسی های میکروسکوپی نحوه ارتباط هیفی، رقابت غذایی، اثر متابولیت های گازی فرار، اثر ترشحات مایع خارج سلولی در محیط کشت مصنوعی، خاک و وجود متابولیت های ضد قارچی مقاوم به حرارت در محیط کشت مصنوعی ارزیابی شدند. در بررسی های میکروسکوپی رفتار هیف P. oligandrum به شکل پیچیدن به دور هیف، چروکیدگی و جداشدن پروتوپلاست از دیواره سلولی، تشکیل اووسپور بر روی و داخل هیف R. solani دیده شد. در سایر آزمایش ها، جدایه های تربت جام و مشهد آنتاگونیست بیشترین قابلیت رقابت غذایی با R. solani را در محیط کشت داشتند و متابولیت های گازی فرار کلونی 36 ساعته جدایه تربت جام آنتاگونیست با41.56 درصد بیشترین تاثیر را در بازدارندگی از رشد میسلیوم R. solani داشت. بررسی کارایی ترشحات مایع خارج سلولی P. oligandrum در ممانعت از رشد میسلیوم R. solani در محیط کشت نشان داد جدایه مشهد با 31.71 درصد بیشترین بازدارندگی از رشد R. solani و غلظت های30%، 40% و50% ترشحات مایع خارج سلولی جدایه تربت جام بیشترین اثر بازدارندگی از رشد R. solani را در محیط کشت داشتند. در بررسی کارایی ترشحات مایع خارج سلولی P. oligandrum در ممانعت از رشد میسلیوم R. solani در خاک مشخص شد، تیماری که خاک مورد استفاده در آن تنها با اینوکولوم P. oligandrum آلوده شده بود با 09.32 درصد بیشترین تاثیر را در بازدارندگی از رشد میسلیوم R. solani داشت. همچنین جدایه تربت جام، با 36.71 درصد بیشترین بازدارندگی از رشد R. solani را در آزمون مقایسه توانایی تولید متابولیت های ضد قارچی مقاوم به حرارت در محیط کشت، را داشت.

در این پژوهش حساسیت گیاهان زراعی مختلف نسبت به جدایه های ریزوکتونیا به منظور به کارگیری در یک تناوب موفق در استان کرمان مورد بررسی قرار گرفت. شدت آلودگی به بیمارگر با استفاده از مقیاس نمره دهی 0 تا 5 در شرایط درون شیشه ای و 1 تا 9 در شرایط گلخانه مبنای مقایسه حساسیت میزبان ها قرار گرفت. نتایج شدت آلودگی میزبان ها نشان داد که ذرت و گندم به ترتیب با 66.1 و 58.0 در شرایط آزمایشگاه و 46.1 و63.2 در شرایط گلخانه دارای کمترین میزان حساسیت بودند. چغندرقند و گلرنگ با متوسط شدت آلودگی 52.3 و 40.3 در آزمایشگاه و گوجه فرنگی و خربزه با متوسط شدت آلودگی 22.7 و 37.6 در شرایط گلخانه بیشترین حساسیت را به گروه های آناستوموزی دو، سه و چهار نشان دادند. نتایج این مطالعه نشان داد که گروه آناستوموزی چهار دارای بالاترین شاخص آلودگی و گروه آناستوموزی سه دارای کمترین میزان در هر دو شرایط درون شیشه ای و گلخانه بود. شاخص آلودگی در بین جدایه های با گروه آناستوموزی یکسان و همچنین بین جدایه های باگروه آناستوموزی مختلف متفاوت بود.