پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده
سال:1400 | دوره:9 | شماره:24 |تعداد مقالات:9

وجود تعارض و فاصله عاطفی در زوج ها می تواند برآمده از فرآیندهایی راهبردهای در رابطه زن و شوهر باشد که معنا درمانی به دنبال تضعیف این فرایندها و درنتیجه کاهش رنج های غیرضروری زوج ها می باشد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش معنادرمانی آمیخته با معنای زندگی مبتنی بر مکتب ملاصدرا بر تعارض زناشویی به روش نیمه آزمایشی با گروه گواه انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه ی زوج های مراجعه کننده به مراکز مشاوره ای اصفهان بود که به علت داشتن تعارض زناشویی به این مراکز مراجعه کرده بودند که تعداد 30 نفر از ایشان به روش نمونه گیری دردسترس برای ورود به پژوهش انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. گروه آزمایش در طول 10 جلسه تحت آموزش معنادرمانی آمیخته با معنای زندگی مبتنی بر مکتب ملاصدرا قرارگرفت. داده ها در مرحله پیش آزمون و پس آزمون با استفاده از پرسشنامه تعارض زناشویی به دست آمده و با استفاده از تحلیل کوواریانس تک متغییره مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که آموزش معنادرمانی آمیخته با معنای زندگی مبتنی بر مکتب ملاصدرا موجب بهبود معنادار میانگین نمرات تعارض زناشویی در گروه آزمایش نسبت به گروه گواه شده است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش همسانی ابعاد بهزیستی معنوی و ابعاد معنا در زندگی زوجین در پیش بینی کارآمدی خانواده در زوجین شهر قاین به روش غیر آزمایشی از نوع همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه والدین دانش آموزان ابتدایی شهر قاین به تعداد 3450 زوج بود که تعداد 150 زوج به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای برای ورود به پژوهش انتخاب شدند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه های بهزیستی معنوی، معناداری زندگی و کارآمدی خانواده جمع آوری شد و داده ها به کمک نرم افزار Spss23 و با استفاده از همبستگی پیرسون و آزمون رگرسیون خطی چندگانه تحلیل گردید. نتایج نشان داد بین همسانی ابعاد بهزیستی معنوی (رابطه با خدا، با خود، با دیگران و با طبیعت) و یک بعد معنا در زندگی (ارزشمندی) با کارآمدی خانواده رابطه معنادار وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که همسانی دو بعد ارتباط با دیگران و طبیعت حدود 22% کارآمدی خانواده را در زوجین پیش بینی می کند و همسانی ابعاد معنادرزندگی توان پیش بینی کارآمدی خانواده را ندارد. به نظر می رسد هرچه زوجین در زمینه های گوناگون با هم شبیه و همسان باشند، فرهنگ، جهان بینی و اندیشه یکسان خواهند داشت و در نتیجه روابط محبت آمیز، احترام، مدارا، آرامش بخشی و ارتقای معنوی افزایش می یابد. با توجه به نتایج پژوهش، پیشنهاد می شود با تاکید بیشتر بر سبک زندگی اسلامی، بحث و تبادل نظر در مورد ارایه و کاربرد آن و تقویت مولفه هایی همچون اعتقادهای مذهبی که بر بهزیستی معنوی و معنادرزندگی تاثیرگذارند، جهت داشتن زندگی بهتر و رضایت بخش اقدام شود.

تحقیق حاضر با هدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی و جنسیت با تعقل به روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان و مردان بالای 18 سال شهر قم در سال 1399 بود که تعداد 190 نفر از ایشان براساس قانون تاباچنیک و فیدل به روش نمونه گیری گلوله برفی به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده ها با استفاده ازپرسش نامه های عقلانیت میردریکوندی و شخصیت نیو جمع آوری شد. نتایج با کمک روش های آماری ضریب همبستگی و رگرسیون گام به گام و آزمون T مستقل تحلیل شد. نتایج نشان داد که برخی ویژگی های شخصیتی مثل با وجدان بودن، برون گرایی، توافق پذیری و تجربه پذیری با تعقل رابطه مثبت و معنادار و ویژگی روان رنجوری با آن رابطه منفی و معنادار دارد. همچنین برخی ویژگی های شخصیتی با جنسیت رابطه دارد؛ روان رنجوری در زنان بیشتر از مردان و برون گرایی و با وجدان بودن در مردان بیشتر از زنان است. در ویژگی تجربه پذیری و توافق پذیری تفاوتی بین گروه مردان و زنان مشاهده نشد. همچنین، نتایج نشان دهنده رابطه معنادار جنسیت با نمره کل تعقل بود که میزان تعقل در مردان بیش از زنان بود. ازبین مولفه های تعقل، مولفه های ارتباط فرد با خدا و ارتباط فرد با دین و مذهب، تفاوتی بین مردان و زنان مشاهده نشد. پیش بینی تعقل آزمودنی ها بر اساس عوامل ویژگی های شخصیت و جنسیت، فقط در مورد با وجدان بودن، روان رنجوری، توافق پذیری و برون گرایی معنادار بود. این متغیرها در مجموع 2/67% از تعقل آزمودنی ها را پیش بینی نمود.

پژوهش حاضر با هدف آزمون کفایت روان سنجی مقیاس سنجش باورها و رفتارهای مقابله ای در میان 398 نفر از دانشجویان دختر شهر تهران به روش غیر آزمایشی از نوع همبستگی انجام شد. افراد نمونه با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. اطلاعات با استفاده از مقیاس سنجش باورها و رفتارهای مقابله ای و نسخه کوتاه مقیاس مقابله مذهبی به دست آمد. به منظور تعیین روایی عاملی مقیاس سنجش باورها و رفتارهای مقابله ای از روش های آماری تحلیل عامل اکتشافی و تحلیل عاملی تاییدی و به منظور بررسی همسانی درونی آن از ضرایب آلفای کرونباخ استفاده شد. همچنین، برای مطالعه روایی سازه، ضریب همبستگی بین مقیاس سنجش باورها و رفتارهای مقابله ای و مقیاس مقابله مذهبی بدست آمد. نتایج تحلیل مولفه های اصلی با استفاده از چرخش واریماکس نشان داد مقیاس سنجش باورها و رفتارهای مقابله ای از چهار عامل ساختار، احساس تعلق اجتماعی، رابطه شخصی با قدرت بالاتر و جهان بینی تشکیل شده است. شاخص های برازش تحلیل عاملی تاییدی بر پایه نرم افزار LISREL، وجود این عوامل چهار گانه را تایید کرد. نتایج مربوط به همبستگی بین ابعاد باورها و رفتارهای مقابله ای با ابعاد مقابله مذهبی مثبت و منفی به طور تجربی از روایی سازه سنجش باورها و رفتارهای مقابله ای حمایت کرد و مقادیر ضرایب همسانی درونی مقیاس (86/0=a) مطلوب گزارش شد. در مجموع، یافته های پژوهش نشان داد که مقیاس حاضر برای سنجش نقش مذهب در مواجهه با رویدادهای استرس زای زندگی در دانشجویان دختر ابزاری روا و معتبر است.

پژوهش حاضر با هدف بررسی برازش مدل نگرانی تصویر بدنی دختران براساس کمال گرایی با میانجی گری نیازهای بنیادین روان شناختی به روش توصیفی از نوع همبستگی با تکیه بر مدل یابی معادلات ساختاری انجام شد. جامعه آماری شامل دختران دانشجوی دانشگاه های آزاد استان گلستان بود که تعداد 500 نفر از آنها جهت ورود به پژوهش باروش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. اطلاعات پژوهش با استفاده ها از پرسشنامه های نگرانی تصویر بدنی، کمال گرایی و نیازهای بنیادین روان شناختی جمع آوری و داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل تحلیل شد. نتایج نشان داد که بین متغیرهای تحقیق روابط معناداری وجود دارد، همچنین شاخص های نیکویی برازش نشان داد که مدل ساختاری نگرانی تصویر بدنی براساس کمال گرایی، با میانجی گری نیازهای بنیادین روان شناختی از برازش مطلوبی برخوردار است. کمال گرایی و نیازهای بنیادین روان شناختی تا 32% از تغییرات نگرانی تصویر بدنی را تبیین کرد. مطابق با نتایج، کمال گرایی و نیازهای بنیادین روان شناختی می توانند دو متغیر تعیین کننده در تبیین نگرانی تصویر بدنی دختران باشند و در نظر گرفتن این دو می تواند در پیشگیری از اختلال های بعدی در زمینه بدشکلی بدنی(BDD) تاثیرگذار باشد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه علی استرس والدگری و هوش معنوی با بهزیستی روانی از طریق میانجی گری رضایت زناشویی در مادران کودکان استثنایی به روش غیرآزمایشی انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه مادران کودکان استثنایی شهر بجنورد بود که تعداد 210 نفر از ایشان به روش نمونه گیری در دسترس جهت ورود به پژوهش انتخاب شدند. اطلاعات پژوهش با استفاده از پرسش نامه های استرس والدگری، هوش معنوی، بهزیستی روانی و رضایت زناشویی جمع آوری شد و مدل پیشنهادی با استفاده از روش تحلیل مسیر ارزیابی گردید و همچنین برای آزمون روابط غیرمستقیم از آزمون بوت استراپ استفاده شد. نتایج نشان داد تمام مسیرهای مستقیم به جز مسیر استرس والدگری به بهزیستی روانی معنادار شدند. مسیرهای غیرمستقیم نیز از طریق رضایت زناشویی با بهزیستی روانی معنادار شدند. بر اساس نتایج این پژوهش، الگوی پیشنهادی از برازش مطلوبی برخوردار است و می تواند الگویی مناسب برای تدوین و طراحی برنامه های پیشگیری از تنیدگی های تجربه شده مادران کودکان استثنایی و افزایش بهزیستی روانی آنها باشد.

مفهوم «حق مادری» علی رغم بداهت ظاهری، همواره با ابهام در خصوص معنا و گستره مواجه است. این حق از نیمه قرن بیستم به بعد، در میان منابع عمدتا فرعی حقوق بین الملل، جای گرفته است و رفته رفته در برخی از اسناد بین المللی قید شده است. با این وصف، هنوز تعریف کامل و جامعی از این حق ارایه نشده است. پژوهش حاضر، ضمن تحلیل و تشریح دیدگاه حضرت امام خمینی(ره) به عنوان یکی از بزرگ ترین اسلام شناسان قرن اخیر، به بررسی رویکرد نظام حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران پرداخته است. نتایج پژوهش نشان داد که اگرچه در اندیشه حضرت امام(ره) و حقوق موضوعه جمهوری اسلامی ایران، به صراحت عبارت حق مادری بیان نشده است، ولی حقوق زیادی برای مادر در نظر گرفته شده است. دامنه حقوق شناسایی شده برای مادر در نظام حقوقی ایران و به ویژه در اندیشه امام خیمینی (ره) گسترده تر از حقوقی است که در حقوق بین الملل مطرح است. همچنین از نظر قوام یافتگی نیز حقوق برشمرده شده برای مادر در حقوق بین الملل، بیشتر در منابع فرعی مثل قطعنامه های مجمع عمومی منعکس شده است، درحالیکه در نظام حقوقی ایران، این حقوق در قالب قوانین الزام آور آمده اند و حتی در برخی موارد میزان بایستگی آنها تا اندازه ای است که نه فقط صرف حق برای مادر شمرده شده بلکه به مثابه تعهدی برای دیگران است.

در مشروعیت عقد نکاح موقت به عنوان یکی از اقسام عقد نکاح، از نظر فقه شیعه تردیدی وجود ندارد. به تبع آن قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز این امر را پذیرفته و در چندین ماده به تبیین ارکان و احکام آن اختصاص داده است. ماهیت شناسی این عقد از منظر فقهی و حقوقی بحث مهم و چالشی دراین مورد است. برخی از صاحب نظران معتقدند که نکاح موقت شباهت کاملی به باب اجاره دارد و مهر در مقابل استمتاع است و با عقد نکاح دایم تفاوت ماهوی دارد. در مقابل، برخی دیگر ماهیت عقد موقت را همانند دایم دانسته و تفاوت آنها را فقط در برخی از آثار و احکام آن بیان کرده اند. ازاین رو، پژوهش حاضر با هدف نقد ادله دیدگاه اول و تقویت دیدگاه دوم مبنی بر عدم تفاوت ماهیت عقد نکاح موقت با دایم براساس ادله و شواهد به روش توصیفی-تحلیلی انجام شد. نتایج نشان داد که عقد نکاح موقت در نظام حقوقی اسلام همانند عقد نکاح دایم یک نهاد حقوقی مقدس و دارای تکالیف و حقوق متقابل خاص خود برای زوجین است.

توجه ویژه به نقش آموزندگی مولفه های جنگ در عرصه زندگی، اهمیت و ضرورت پرداختن به موضوع سبک زندگی را دو چندان می سازد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مولفه های سبک زندگی اسلامی در خاطره نگاشته دا که یکی از آثار مکتوب دفاع مقدس است به روش کیفی و با استفاده از راهبرد داده بنیاد انجام شد. بدین ترتیب، داده های کیفی مرتبط با موضوع، بررسی و سپس با مقایسه و سنجش داده ها و مفاهیم، مولفه های سبک زندگی اسلامی در قالب 43 مفهوم و 8 مقوله اصلی استخراج گردید. نتایج نشان داد که مقولات اصلی مولفه های سبک زندگی اسلامی در خاطره نگاشته دا شامل مسایل اعتقادی و دینی، مسایل تربیتی، مسایل اخلاقی، مسایل انگیزشی، اتحاد و همبستگی، هدفمندی، خردگرایی و عملگرایی است. مولفه مسایل اعتقادی و دینی بیشترین فراوانی و نمود را نسبت به سایر مولفه ها در این خاطره نگاشته به خود اختصاص داده است.